هدر رفت محصولات باغی و زراعی در زمان برداشت محصول ، صدور و ارسال مواد معدنی و کشاورزی به صورت خام به دیگر مناطق کشور و حتی خارج از کشور باعث شده است تا تا علاوه بر کاهش ارزش افزوده و سرانه تولید ناخالص ملی کاهش رقابت تولید کنندگان و صادرکنندگان در بازار های جهانی را نیز موجب شده است.
با اینکه توجه به صنایع تبدیلی و تکمیلی دراستان اردبیل از سال‌ها پیش مورد تاکید و توجه بوده و بارها نیز کارشناسان و مسوولان در این زمینه هشدارها و بسیاری اوقات وعده‌های مختلف مطرح کرده‌اند اما هنوز که هنوز است استان در این زمینه با مشکلات اساسی مواجه است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند فقدان صنایع تبدیلی و تکمیلی مانع بزرگی در مسیر صنعتی شدن و حتی توسعه بخش کشاورزی و تجارت خارجی استان و در نتیجه فاصله درآمد عمومی استان با دیگر مناطق کشور شده است .محصولات تولیدی استان اردبیل در حوزه کشاورزیف معدن و حتی صنعت گرچه از کیفیت خوبی نیز برخورداند ولی بیشتر اوقات قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را ندارند و علت این امر نیز در نبود صنایع جانبی و عرضه خام محصولات تولیدی استان است.
به اعتقاد آنها، برای ورود به بازارهای جهانی نیاز است تا کیفیت محصولات تولیدی با ایجاد صنایع تبدیلی افزایش یافته و به بسته‌بندی بعنوان صنعتی جانبی توجه ویژه شود .
بر اساس آمارهای ارایه شده، در سال گذشته از چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تن محصول تولیدی استان بیش از یک میلیون و هفت هزار تن مواد خام تولیدی به چرخه صنایع تبدیلی وارد شده که نشان می‌دهد تنها ۲۳ درصد آن جذب صنایع تبدیلی و تکمیلی شده و بقیه به صورت خام به فروش رفته و از این ظرفیت در تولید فرآورده های جانبی استفاده بهینه صورت نگرفته است.
محصولات صنایع تبدیلی صادرات‌محور شود
اکبر بهنامجو استانداراردبیل در این باره گفت: صاحبان سرمایه و تولیدکنندگان باید در راه‌اندازی صنایع تبدیلی ، صادرات محور بودن تولیدات را بیشتر مدنظر داشته باشند.
وی افزود: حمایت همه‌جانبه از سرمایه‌گذاران در دستور کار دولت قرار گرفته و آنها نیز باید محصولات بسته‌بندی و تبدیلی خود را طبق آخرین استانداردهای جهانی تهیه کنند تا در بازار عرضه دچار مشکل نشوند.
استاندار اردبیل روش‌های نوین برای افزایش راندمان تولید و توسعه را یادآور شد و افزود: سرمایه‌گذاران باید با بهره‌گیری از علوم اقتصادی و تولیدی سعی کنند در زمینه فروش و صادرات با مشکل مواجه نشوند و ما نیز حمایت همه‌جانبه در راستای توسعه و پیشرفت طرح‌های اقتصادی مناطق مختلف بویژه در بحث صنایع تبدیلی خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه با توسعه زیرساخت های مورد نیاز ، صنایع تبدیلی کشاورزی در این استان توسعه می‌یابد افزود: افزایش صنایع تبدیلی کشاورزی در استان به افزایش ثروت روستاییان و کشاورزان منجر خواهد شد.
وی اظهار داشت: افزایش صنایع تبدیلی مستلزم همکاری تمام حوزه‌ها اعم از دستگاه‌های اجرایی و بانک ها می‌باشد تا این واحدها ایجاد و فعال شوند.
استاندار اردبیل راه‌اندازی شهرک گلخانه‌ای و واحدهای صنایع تبدیلی در شمال استان را برای اشتغال جوانان مهم ارزیابی کرد و افزود: باید تلاش کرد سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و بسته‌بندی در رابطه با محصولات کشاورزی طبق نیاز استان انجام شود تا کشاورزان بتوانند با خیال راحت به تولید محصولات خود بپردازند.
وی برپایی نمایشگاه تخصصی برای صنایع تبدیلی و بسته‌بندی محصولات استان را ضروری دانست و اظهار داشت: با برپایی این نمایشگاه می‌توان نیازهای استان و کشور را احصا کرد و با دعوت از سرمایه‌گذاران برای توسعه واحدها و ایجاد واحدهای جدید اقدام کرد.
استاندار اردبیل با بیان اینکه کارخانه‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی در اراضی پایاب سد خدا آفرین با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی راه اندازی می‌شود افزود:با راه اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی در این منطقه زمینه اشتغالزایی و رونق تولید که مدنظر دولت تدبیر و امید است فراهم خواهد شد.
بهنامجو گفت: صنایع تبدیلی یک فرصت مناسب برای ایجاد تحول در صنعت کشاورزی منطقه است که سرمایه‌گذاران و کشاورزان باید از این فرصت ویژه‌ای استفاده لازم را داشته باشند .
وی تامین زیر ساخت‌های لازم برای صنایع تبدیلی را یاد آور شد و گفت: اجرای طرح‌های آبیاری قطره‌ای و نوین با پرداخت کمک بلاعوض و تسهیلات بانکی یکی از طرح‌های قابل توجه دولت بوده که با بهره بردرای از آن می توان زمینه ایجاد صنایع تبدیلی در استان را فراهم کرد .
ارژنگ عزیزی معاون امور اقتصادی استاندار اردبیل هم گفت: تقویت صنایع تبدیلی و تکمیلی در این استان از صادرات خام محصولات کشاورزی جلوگیری می‌کند.
وی افزود: باید به گونه ای بسترسازی شود که محصول تولید شده در صنایع تبدیلی و فرآوری مورد استفاده قرار گیرد و از ضایعات محصولات کشاورزی کاسته شود.
عزیزی اظهار داشت: صاحبان صنایع باید در بحث فرآوری محصولات کشاورزی و جلوگیری از خام فروشی محصولات کشاورزی برنامه ریزی های مناسبی را انجام دهند تا محصولات تولیدی خام پس از فرآوری با ارزش افزوده بالا و درآمد زایی و اشتغال مناسب روانه بازار مصرف شود.
نبود صنایع تبدیلی در اردبیل مانع اصلی پیشرفت تولیدکنندگان است
حمید صولت مدیرکل تعاون روستایی استان اردبیل نیز گفت: نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در اردبیل مانع اصلی پیشرفت تولیدکنندگان است و در این زمینه کشاورزان به دلیل فروش محصولات با کمترین قیمت کمترین سود را به دست می‌آورند.
وی افزود: توسعه صنایع تبدیلی منجر به افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی می‌شود و در صورت نبود آن کشاورزان مجبور هستند با قیمت بسیار پائین محصول خود را به حراج بگذارند.
مدیرکل تعاون روستایی استان اردبیل گفت:یکی از آفت‌های کشاورزی استان اردبیل خام‌فروشی محصولات است به رغم اینکه این استان یک درصد مساحت اراضی کشور را دارا بوده و ۴ درصد محصولات کشاورزی کشور را تولید می‌کند ولی در راه اندازی صنایع تبدیلی ضعیف است.
وی بیان کرد: در استان اردبیل کمتر از انگشتان دست صنایع تبدیلی و تکمیلی وجود دارد در حالی که با سرمایه گذاری در صنایع تبدلی می‌توان در فرآوری محصولات سیب زمینی، عسل، محصولات باغی و انواع صیفی جات به ویژه گوجه فرنگی، محصولات باارزش افزوده بیشتر را تولید کنیم.
زیرساخت های صنایع تبدیلی در استان اردبیل مهیا نشده است
حسین پیر موذن رییس اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی استان اردبیل نیز گفت: زیرساخت‌های صنایع تبدیلی و تامین مواد اولیه در استان به جز سیب زمینی به دلیل نبود امکانات لازم فراهم نشده است.
وی افزود: در استان اردبیل می‌توان در انواع محصولات تولیدی اقدام به ایجاد صنایع تبدیلی کرد ولی سرمایه‌گذاری خوبی در این زمینه صورت نگرفته است، با این که این استان یکی از مناطق پیشرو در تولید شیر در کشور محسوب می‌شود ولی تاکنون برای ایجاد صنایع تبدیلی این محصول اقدام نشده و در صورت راه‌اندازی صنایع تبدیلی شاهد اشتغالزایی و صادرات این محصول در استان خواهیم بود.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی استان اردبیل بازسازی ماشین‌آلات واحدهای تولیدی استان با هدف رقابت با بازارهای جهانی را ضروری دانست و گفت: برای اینکه محصولات صادراتی با زمان ماندگاری بالا در استان تولید شود لازم است علاوه بر ایجاد صنایع تبدیلی تجهیزات و ماشین آلات واحدهای تولیدی نوسازی شود.
او استان اردبیل را در زمینه صنایع تبدیلی فقیر دانست و افزود: تنها صنایع تبدیلی فعال در استان فرنچ فرایز است که فعالیت خود را در چند سال اخیر شروع کرده و وارد بازار رقابت شده است.
پیرموذن بیان کرد: سه صنت تبدیلی فعال در شهرک‌های صنعتی تعطیل شده و نیازمند کمک و مساعدت مسئولان برای از سرگیری فعالیت است.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی استان اردبیل دلیل اصلی تعطیلی کارخانه‌های صنایع تبدیلی را بروز نبودن تکنولوژی عنوان کرد و گفت: با فناوری فعلی امکان ورود به بازار رقابت وجود ندارد.
بهروز پورسلیمان، نایب رییس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان اردبیل هم در این باره گفت: با وجود تولید محصولات متنوع کشاورزی و دامپروری هنوز صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با این بخش در استان در حد نیاز وجود ندارد و باید در این زمینه اقدام شود.
وی افزود: استان اردبیل به لحاظ اینکه از قطب‌های مهم کشاورزی کشور محسوب می‌شود اما در بسیاری از بخش‌ها رشد و توسعه را تجربه نکرده است.
پورسلیمان با اشاره به ظرفیت‌های بالای کشاورزی استان اردبیل افزود: انتظار می‌رود موضوع راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی برای استان که در حوزه کشاورزی و دامپروری جزو استان‌های برتر است بزودی رفع شده و در این حوزه شاهد جهش مناسب و توسعه این بخش باشیم.
صنایع تبدیلی کشاورزی در مسیر توسعه
علی نعمتی مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی استان اردبیل هم گفت: در دولت تدبیر وامید تعداد واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی فعال استان به ۱۴۹ واحد افزایش یافته که قدرت جذب یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن را در سال دارا است.
وی افزود: قبل از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید تعداد واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی فعال استان ۷۲ واحد با قدرت ۵۵۰ هزار تن مواد خام تولیدی کشاورزی بود.
نعمتی افزود: با توجه به اینکه طرح عظیم پروژه پایاب سد خدا آفرین در دشت مغان مراحل پایانی خود را سپری می کند در سال آینده با افزایش قابل ملاحظه افزایش عملکرد در تولید انواع محصولات کشاورزی بویژه محصول استراتژیک و مهم گندم روبرو خواهیم شد.
وی گفت: اخیرا نیز سیلوی ۱۲۰ هزار تنی غلات در استان به زمین زده شد و تمام اقدامات لازم برای تامین ارز دولتی صورت گرفته و به زودی دستگاه های پیشرفته و مدرن نگهداری غلات در سیلوها وارد کشور خواهد شد.
کارشناسان تاکید می کنند که با اقدامات زیربنایی دولت تدبیر و امید از جمله اجرای طرح بزرگ پایاب سد خداآفرین با ظرفیت آبی کردن 62 هزار هکتار از اراضی دیم و افزوده شدن یک میلیون تن محصول کشاورزی و نیز به نتیجه رسیدن مطالعات پهنه های معدنی در استان زمینه برای گسترش صنایع تبدیلی و جانبی در استان فراهم شده است .
به گفته آنها، با تحرک دولت در زمینه ایجاد بازار مشترک صنعتی ایران و آذربایجان در پارس آباد و تسهیل تجارت خارجی زمینه برای حضور در بازار بزرگ شمال کشور فراهم شده اما موفقیت در این مهم مستلزم ایجاد صنایع زنجیره ای و تبدیلی در استان می‌باشدو مسوولان باید به صورت جدی وارد موضوع شده و آن را مدیریت کنند.
