نگاهی به تفاوت پول دیجیتال و پول مجازی

برخی از منتقدان از مخاطرات دنیای مجازی و سرنوشت پول مجازی نگرانند و معتقدند راهی که پول مجازی در آن قدم گذاشته است به ناکجا آباد ختم می شود و برخی معتقدند در پیشروان صنعت IT، با خلاقیت و تجربه نا آزموده ها، فرصتی برای نو آوری و خلق دستاوردهای جدید در اختیار نوع بشر قرار می دهد.

به گزارش جماران به نقل از اقتصاد ایرانی، در اینجا سعی شده تعریف و مرزبندی شفافی از انواع پول دیجیتال شامل پول الکترونیکی، پول مجازی و پول رمزی تبیین شود.

پول الکترونیکی

انتقال پول از طریق تلگراف از سوی بانک فدرال رزرو آمریکا در سال 1918 میلادی سرآغاز پرداخت الکترونیکی بوده است. نوآوری ها در زمینه پرداخت الکترونیکی خرده فروشی به نام پول الکترونیکی صورت گرفته که هنوز در مراحل اولیه توسعه خویش قرار دارد و از توان بالقوه ای برای جایگزین شدن با اسکناس و مسکوک که جایگاه مسلطی در پرداختهای خرد دارند، برخوردار است.

کمیسیون اروپا، پول الکترونیکی را در پیش نویس بخشنامه خویش به شرح ذیل بیان می کند:این پول به صورت الکترونیکی بر روی ابزارهای الکترونیکی نظیر کارت های تراشه دار یا حافظه رایانه ذخیره می شود.

1. از سایر موسسات، به غیر از موسسه منتشر کننده آن، بوسیله پرداخت پذیرفته می شود.
2. به منظور استفاده کاربران، به عنوان جایگزین الکترونیکی مسکوکات و اسکناس
3. اجرای انتقال الکترونیکی پرداخت های اندک تولید می شود.

هیئت مشاوره مصرف کننده بانک فدرال رزرو آمریکا پول الکترونیکی را به شرح ذیل توصیف می کند:

این پول به طریق الکترونیکی منتقل و به صورت کارت هوشمند، کارت حاوی ارزش ذخیره شده یا کیف پول الکترونیکی حمل می گردد و در پایانه‌های فروش و بدون مداخله نهاد بیرونی در معامله مستقیم شخص با شخص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع پول الکترونیکی :

1. پول الکترونیکی شناسایی شده: این نوع حاوی اطلاعات درباره هویت مالک آن ها و هویت دارنده قابل شناسایی است.
2. پول الکترونیکی غیر قابل شناسایی: این نوع پول دیجیتالی، خصوصیت مخفی بودن هویت فرد دارنده اش را در بر دارد و از این لحاظ، درست مانند پول کاغذی سنتی است.

ویژگیهایی پول الکترونیکی:

1. ذخیره ارزش پولی: ارزش پول الکترونیکی به صورت الکترونیکی در ابزاری الکترونیکی ذخیره می شود.
2. انتقال ارزش پولی: ارزش پول الکترونیکی به روشهای گوناگونی منتقل می شود. برخی از انواع پول الکترونیکی، امکان انتقال موازی الکترونیکی را مستقیماً از یک مصرف کننده به دیگری و بدون دخالت شخص ثالث فراهم می آورند.
3. ثبت انتقال: اکثر طرح ها برخی از جزئیات معاملات صورت گرفته بین مصرف کننده و فروشنده را در بانک اطلاعات مرکزی ثبت می کند. نظارت بر اطلاعات ثبت شده میسر است.
4. تعداد شرکاء: تعدا شرکاء و طرفینی که به نحو کارکردی موثر در معاملات پول الکترونیکی دخیل و درگیر هستند، بسیار بیشتر از معاملات قراردادی است. (عموماً در معامله پول الکترونیکی، چهار دسته از افراد دخیل هستند: صادر کننده ارزش پول الکترونیکی، اپراتور شبکه، فروشنده سخت افزارها و نرم افزارها، نقل و انتقال دهنده و تسویه کننده معاملات)
5. وجود موانع فنی و اشتباهات انسانی: این موانع می تواند اجرای معاملات را مشکل و یا غیر ممکن سازد.

تاریخچه و تعریف پول مجازی

بر مبنای آخرین آمار منتشره از سوی پایگاه اینترنتی Internet World Stats در سال 2014، میانگین نفوذ اینترنت در جهان، 40.4 درصد (بیش از یک سوم از جمعیت جهان) و در ایران که در ردیف 25 ام این لیست قرار دارد، 28.29 درصد (22 میلیون و 200 هزار کاربر) می باشد.

با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات و گسترش استفاده از پول الکترونیکی از اواسط دهه ۱۹۹۰ آغاز شد و شاید بتوان دوره کنونی را نیز دوره «اقتصاد اینترنتی» نامید. در اکتبر 2012 بانک مرکزی اتحادیه اروپا، اقدام به انتشار نتایج مطالعات گسترده و جالب توجهی در خصوص پول مجازی نمود. براساس گزارش مزبور، تعریف «پول مجازی» عبارت است از:

«پول مجازی» نوعی پول دیجیتال و غیر قانونمند است که بوسیله توسعه دهندگان آن صادر و کنترل می شود و توسط اعضا و کاربران یک جامعه مجازی مورد پذیرش و استفاده قرار می گیرد.

بسته به نحوه تعامل مابین «پول بدون پشتوانه» و پول واقعی، «پول مجازی» مورد نظر به سه طبقه دسته بندی می شود:

• پول مجازی بسته: این طرح ها معمولاً برای خرید کالاها و خدمات مجازی در داخل جامعه مجازی واقعی منظور شده و کاربران پول را از طریق برخی فعالیت ها به دست می آورند.
• پول مجازی با جریان یکطرفه: پول مجازی به جای پول واقعی خریداری شده اما امکان تبدیل معکوس آن وجود ندارد. (سکه آمازون)
• پول مجازی با جریان دوطرفه: در این طرح ها، می توان از پول برای خرید پول واقعی استفاده کرده و همچنین آن را در وب سایت ها یا توسط صادر کننده های خاص دوباره تبدیل معکوس کرد.(Bitcoin )

این دسته بندی ها بعضی اوقات با یکدیگر هم پوشانی دارند. تمایز دیگری که باید به جز دسته بندی بالا در نظر گرفت متمرکز یا غیر متمرکز بودن پول مجازی است.

• طرح پول مجازی متمرکز: دارای یک سیستم متمرکز برای تأیید کردن و انجام معاملات با صادر کننده است. (دلار لیندن)
• طرح پول مجازی غیر متمرکز: معاملات از طریق شبکه ای از کاربران تأیید و انجام می شود که بعضی فعالیت های خاص را انجام می دهند. (Bitcoin )

در گزارش بانک مرکزی اتحادیه اروپا در زمینه «پول مجازی» تأکید شده که پشتوانه قانونی و معادل فیزیکی آن را ندارد. عیب این نوع نگرش این است که برخی از انواع «پول دیجیتال» که بر اساس انواع نیازمندیهای و الزامات زندگی در جوامع مجازی و یا خلق ارزش مجازی پا به عرصه ظهور گذارده اند و اساساً مخالفتی با مقام ناظر و قانونمند شدن ندارند نادیده گرفته شده است. در حال حاضر، شاید وجه اشتراک انواع «پول دیجیتال یا مجازی» نامبرده شده، بدون پشتوانه بودن آنهاست. ولیکن اهداف و فلسفه وجودی آنها اساساً متفاوت است لذا رابطه آنها با بانک مرکزی بایستی جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. پس در اینجا نیز می توان «پول مجازی» را به پول مورد استفاده در جوامع مجازی اطلاق کرد و «پول رمزی» اشاره به پول بدون مقام ناظر و پشتوانه قانونی دارد.

نتیجه‌گیری:

در بسیاری موارد «پول مجازی» با« پول الکترونیکی» اشتباه گرفته می شود. باید دقت نمود که پول مجازی متفاوت از پول الکترونیکی است زیرا پول مجازی معادل فیزیکی یا پشتوانه قانونی ندارد و این عدم وجود چارچوب قانونی مشخص، تفاوت های مهمی را بین پول مجازی، واقعی و الکترونیکی سبب شده است. جدول زیر به مقایسه پول الکترونیکی و مجازی پرداخته است.

مقایسه پول الکترونیکی و پول مجازی