وقتی از اسلام ناب در جامعه سخن گفته می شود در واقع منظور حضور آدمیانی است که اساس کار آنها بر ایمان، راستی، درستی ،پاکی و صداقت است که اگر این موارد وجود داشته باشد به تبع آن شجاعت و کار و همت و پایمردی هم هست و وقتی همه این ها بود، از آن آزادمردی و دموکراسی درمی‌آید.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه اسلام ناب محمدی(ص)، اسلامی است که با زندگی انسانها سر و کار داشته و در آن حیات وجود دارد، گفت: بسیاری اسلام ناب را از «محتوای عمل» به «صورت عمل» تقلیل می دهند و پرداختن به صورت عمل اسلام ناب یعنی رسیدن به جامعه ایی که در آن فقط عدالت توزیعی وجود دارد و طبقات اجتماعی و تمایز و تفاوت در آن جایی ندارد.
دکتر تقی آزاد ارمکی در گفت و گو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران درباره ابعاد اجتماعی اسلام ناب محمدی(ص) و نگاه حضرت امام به اسلام ناب محمدی(ص)، گفت: برای پرداختن به ابعاد مختلف اسلام ناب از دیدگاه حضرت امام خمینی باید به آثار مکتوب ایشان بر گردیم.
وی با اشاره به آنچه از مفهوم اسلام ناب استنباط می شود، اظهار کرد: در واقع اسلام ناب مفهومی چند بعدی است، که یکی از ابعادی منجر به مطرح شدن این مفهوم از سوی حضرت امام شد، منظر نقد نظام شاهنشاهی و رژیم پیشین بود و حضرت امام این مفهوم را در راستای تمییز دادن، بین آنچه می گویند و در اسلام هست و آنچه تحت عنوان رژیم پهلوی وجود داشت به کار بردند.
وی با اشاره به ابعاد دیگر اسلام ناب که در حال حاضر نیز قابل طرح است، اظهار کرد: اسلام ناب در جهت نقد اسلام متحجرانه ، قشری گرایی و توهماتی که گاهی به نام اسلام از آنها یاد می شود، به کار برده می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: تقابل اسلام ناب در برابر تحجر در آثار، گفتار و در عمل امام مشهود بود و در واقع امام می خواستند خود و یارانشان را از کسانی که از قشر و ظاهر اسلام دفاع می کردند و قشری و خرافه پرست بودند، متمایز کنند.
اسلام ناب، اسلامی است که با زندگی انسانها سر و کار داشته و در آن حیات وجود دارد
آزاد ارمکی با تاکید بر اینکه اسلام ناب، اسلامی است که با زندگی انسانها سر و کار داشته و در آن حیات وجود دارد، گفت: در گفتمان اسلام ناب ابزار قدرت و نظام سیاسی نمی تواند از دین، برای تحمیق توده ها و سلطه بر جامعه استفاده کند . همانند رژیم پهلوی که عنوان می کردند ما مسلمانیم و از این ابزار برای تحمیق مردم استفاده می شد.
وی افزود: منظور از اسلام ناب، اسلامی نیست که ابزار اعمال قدرت و سلطه هر فرد و هر گروه اجتماعی باشد بلکه اسلامی است که امکان دستاویز قرار گرفتن برای آن وجود ندارد.
وی در ادامه با بیان اینکه اسلام ناب علاوه بر اینکه معطوف به یکسری موارد نیست مشخصاتی هم دارد، عنوان کرد: اسلام ناب اسلامی است که در آن حیات و زندگی مردم و نوعی واقعیت گرایی ناب وجود دارد که از آن می توان حیات، جامعه، زندگی، دولت، حکومت، دوستی و دشمنی را در آورد.
آزادارمکی مشخصه دیگر اسلام ناب را مواردی دانست که از سوی پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) عنوان شده است و گفت: در حقیقت منظور از اسلام ناب تعابیر نارسا و غلطی که در طول تاریخ ارائه شده و احتمالا دچار اعوجاج و انحراف نیز شده، نیست، بلکه اسلامی است که در نزد پیامبر عظیم الشان و ائمه(ع) وجود دارد و در واقع منظور حضرت امام از اسلام ناب نیز همان اسلامی است که امام حسین(ع) برای آن می جنگد و زندگی اش را برای آن می‌گذارد.
امام از اسلام ناب به عنوان اسلام بدون طبقه و عدم تمایز تعبیر نکرده است
این جامعه شناس با اشاره به محتوای اسلام ناب با طرح این سوال که آیا منظور از اسلام ناب، اسلام ضد توسعه و مدافع جامعه بدون حرکت و اسلامی است که از جامعه بی طبقه حرف می زند و تفاوت و تمایز را به رسمیت نمی شناسد، گفت: آنچه امام به آن عمل کرده و در گفتار و عمل ایشان به عنوان رهبر انقلاب وجود داشته این است که اصلا از اسلام ناب به عنوان اسلام بدون طبقه و عدم تمایز و تفاوت در جامعه تعبیر نکرده است.
وی با تاکید بر اینکه حضرت امام قانون و اقشار مختلف جامعه را به رسمیت می شناسد و به مناسبات بین اقشار مختلف اعتقاد دارد، خاطر نشان کرد: اسلام ناب، اسلامی است که محتوای عمل افراد و گروهها و اقشار مختلف اجتماعی را سر وسامان می دهد و این مهم محتوای عمل اسلام است.
اسلام ناب با محتوای عمل جامعه سر و کار دارد نه صورت عمل
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه بسیاری اسلام ناب را از «محتوای عمل» به «صورت عمل» تقلیل می دهند، گفت: این در حالیست که اسلام ناب اسلامی است که نه به صورت جامعه بلکه با محتوای عمل جامعه سر و کار دارد و محتوای عمل بدین معناست که جامعه و آدمها چگونه بتوانند این مناسبات درست را علیرغم تفاوتها و تمایزهایی که به لحاظ ساختاری و اجتماعی وجود دارد، سامان دهند.
آزاد ارمکی محتوای عمل اسلام ناب را مبتنی بر راستی، درستی، صداقت، پاکی، عدالت، وفاق و سازگاری بیان کرد و ادامه داد: اینها عناصر کلیدی و اساسی است که در اندیشه امام نیز وجود داشته است و هیچ وقت نمی بینید که امام از سازگاری و وفاق و وحدت سخن نگفته باشد.
وی افزود: گاهی اینگونه تعبیر می شود که حضرت امام فقط به لحاظ سیاسی اینگونه صحبت می کند ولی اینگونه نیست و ایشان به لحاظ دینی هم به این مساله پرداخته و در این حوزه بر جامعه دارای وحدت تاکید می کنند.
وی با بیان اینکه جامعه دارای وحدت مدنظر امام جامعه اییست که می تواند به حرکت بینجامد و نیرو های اجتماعی آن درست عمل می کنند و رفتارهای مناسب از خود نشان می دهند، عنوان کرد: مصادیق اسلام ناب، امام حسین(ع) به عنوان نماد شجاعت و صداقت یا امام علی(ع) به عنوان نماد شجاعت، صداقت و اعتماد است و این ها عناصر اساسی اسلام ناب است که محتوای عمل اسلام نیز هست.
آزادارمکی با بیان اینکه جامعه مد نظر امام و اسلام همین مشخصات را دارد، اظهار کرد: وقتی از اسلام در جامعه سخن گفته می شود در واقع منظور حضور آدمیانی است که اساس کار آنها بر ایمان، راستی، درستی ،پاکی و صداقت است که اگر این موارد وجود داشته باشد به تبع آن شجاعت و کار و همت و پایمردی هم هست و وقتی همه این ها بود، از آن آزادمردی و دموکراسی درمی‌آید.
وی تصریح کرد: در جامعه ایی که آدمهای ضعیفی که راستگو و درستکار و پاکدامن نیستند، حضور دارند، شجاعت وجود ندارد و در نتیجه افراد حق و حقوقشان را نمی توانند بگیرند و آزاد مرد نخواهند بود و در نتیجه دموکراسی و عدالت دیگر اصلا معنی ندارد و این مساله همان اتفاقی است که در جامعه ما در حال وقوع است و آن وقت شرایطی ایجاد می شود که گاها از افرادی که احساس ضعف و زبونی و سختی و دلزدگی می کنند و از خود دور شده اند، انتظار مشارکت و آزادی داریم.
این جامعه شناس با بیان اینکه این شرایط علیه افراد و جامعه تمام می شود و در نتیجه همه چیز بی حاصل و بی نتیجه می شود، عنوان کرد: کرامت انسانی، ایمان و اعتقاد به خود و دیگری، سازگار ی و وفاق و همیاری و همراهی از جمله مواردی است که در اسلام ناب وجود دارد و ما آنها را فراموش کرده‌ایم و نظام سیاسی مان از آنها دور شده است.
به گفته وی، این روند سبب شده تا معیار داوری و امتیاز دادن و گرفتن و حذف افراد به میزان و نوع مناسباتشان با یک فرد، یک گروه یا یکسری سازوکارهای اجتماعی ارتباط یابد که این روند از اساس غلط است .
انسان له شده به معنای انسانی که از خودش تعبیر و معنایی ندارد در اسلام ناب نکوهیده شده است
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به مفهوم انسان له شده به عنوان انسانی که در اسلام ناب نکوهیده شده است، خاطرنشان کرد: منظور از این انسان، انسانی است که از خودش تعبیر و معنایی ندارد و نمی تواند خود را بازیابی کرده و بر پا بدارد.
وی افزود: انسان له شده نمی تواند با خودش و دیگری مناسباتی برقرار کند، در نتیجه به هم ریخته است و آرام نیست و در تعارض با دیگران، ساختارها، نظام سیاسی، جهان و سرمایه های اجتماعی قرار می گیرد.
آدمهای دارای انحرافات اجتماعی از سرمایه های اجتماعی به دورند
آزادارمکی با اشاره به مقولات انحرافات اجتماعی، ادامه داد: در واقع افرادی که انحرافات اجتماعی درباره آنها صادق است، آدمهایی هستند که از سرمایه های اجتماعی به دورند، متعادل نیستد، شخصیت‌های قوی ندارند، صادق نیستند، با کسی معاشرت ندارند و به خود و خدای خود هم ایمان ندارند.
به گفته وی، کسی که به خدای خود ایمان و اعتماد داشته باشد، خودکشی نمی کند و نمی گذارد بدنش مورد تجاوز قرار گیرد و دیگری را نیز مورد تجاوز قرار نمی‌دهد و به مال دیگری هم خدشه وارد نمی‌سازد و این ها مواردیست که در اسلام ناب با آنها سروکار داریم.
وی افزود: متاسفانه مباحث بسیار زیادی در حوزه سیاسی موجب شده که این مبانی و معانی در باب اسلام ناب را از یاد ببریم و در واقع برای رسیدن به اسلام ناب باید به این اصول بازگشت کنیم که در این صورت جامعه نیز به سازوکارهای اجتماعی و سیاسی مورد نیاز خود دست می یابد.
روحانیت وظیفه هدایت گری جامعه و توجه به ایمان و اعتقادات مردم را فراموش کرده است
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به عوامل و چرایی وضعیت موجود، توضیح داد: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مناقشه اصلی در این باب بود که اسلام نمی تواند نظام سیاسی، حکومت و دولت داشته باشد، ولی تاکید کردیم که باید بتوانیم رابطه بین اسلام، قدرت و نظام سیاسی را معلوم کنیم و در نتیجه همه انرژی ها معطوف به این شد و ادامه مسیر به گونه ایی رقم خورد که در طول ایام همه چیز معطوف به نحوه دستیابی به هرم قدرت و کانون های اصلی قدرت شد و از همین جا بود که مردم رها شدند و اساسا هدایت گری، ایمان آوری، ایمان داری و حفظ ایمان و اعتماد فراموش شد و روحانیت وظیفه اصلی خود که هدایت گری جامعه و توجه به ایمان و اعتقادات مردم بود را فراموش کرده است.
آزادارمکی با بیان اینکه اگر انسانها رها شوند و نقش هدایت‌گری به خوبی ایفا نشود، جامعه دچار آفت می شود، گفت: جامعه ما جامعه‌ایی شده که همه افراد آن درگیر حوزه سیاسی اند و در حوزه "انسانی" کسی به کسی گوش نمی دهد و متاسفانه آدمهای ایرانی دارند به آدمهای تنهایی بدل می شوند که حامی ندارند و کسی به آنها گوش نمی‌دهد و این دردسر اصلی جامعه ایرانی است.
وی با تاکید بر اینکه با پرداختن به اسلام ناب، می توانیم یک نوع بازگشت به انسان و بازگشت به معنا و ایمان داشته باشیم، اظهار کرد: شاید در حال حاضر شعار ضرورت بازگشت به عصر ایمان مساله عمده و اساسی باشد که باید به آن بپردازیم.
جامعه نیازمند حضور روحانیت و ایفای نقش اصلی آنها در جامعه ست
وی با تاکید بر اینکه در این عرصه جامعه نیازمند حضور روحانیت و ایفای نقش اصلی آنها در جامعه است، گفت: روحانیت باید به حوزه اخلاق و ایمان مردم برسد چرا که درد مردم، درد اخلاق، ایمان، باور، اعتماد، و اصلاح مناسبات انسانی است و اگر روحانیت به این مسائل رسیدگی کند جامعه سامان می یابد و بسیاری از مشکلات حل می شود.
جامعه ارزشی که از آن حرف می زنیم بیشتر جنبه سیاسی پیدا کرده است
وی با انتقاد از اینکه جامعه ارزشی که از آن حرف می زنیم بیشتر جنبه سیاسی پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: وقتی افراد جامعه در حوزه عمل رها شدند، اختلالاتی در رده های پایین‌تر جامعه نمود پیدا کرد و این موارد در مشکلات نسلی، مشکل دختران، مردان ، کودکان و زنان و عرصه آموزش تبلور پیدا کرده است.
این جامعه شناس با اشاره به بحران ایجاد شده در عرصه آموزش کشور ، گفت: برخی تصور می کنند که با فرستادن افراد خوب و یا تعویض مدیران و وضع قواعد و قوانین جدید می‌توان حوزه آموزش را سامان داد، ولی در حقیقت مشکل این جاست که بنیان امور، تربیت، اخلاق، رابطه انسانی، مهم شدن آدمها، ایمان، باور، اعتقاد و گوش سپردن به آدمها را که در اسلام ناب وجود داشته است، را رها کرده ایم.
در برخی موارد به جای حمایت از اسلام و مسلمانی، از یک امر سیاسی حمایت کرده ایم
آزاد ارمکی با اشاره به برخی سیاستهای غلط سیاسی نیز گفت: هر که در بحث آزادی سخن گفت او را متهم به امر دیگری کردیم و متاسفانه در برخی موارد عمل و ادعایمان با هم منافات داشته است و دچار نوعی گمراهی شدیم و در برخی موارد به جای حمایت از اسلام و مسلمانی، از یک امر سیاسی، دولت و قدرت حمایت کرد ایم که اصلاح این روند به معنی بازگشت به فرهنگ، دین، اخلاق، صداقت، پاکی و برادری است.
اسلام دین تمایز و گروهبندی افراد نیست
تعبیر ما از مدیریت، کار و سیاستگذاری ایراد اتی داشته است
وی با بیان اینکه اسلام دین اخوت و برادری است و باید از این ها دفاع کرد، اظهار کرد: اسلام دین تمایز و جدا کردن آدمها از یکدیگر و گروهبندی افراد نیست و در متون دینی ما "ایمان آوردگان" و حتی در نگاهی عام " مردم " دعوت می شوند و کسی طرد نمی شود.
این جامعه شناس با بیان اینکه در برخی موارد تعبیر ما از مدیریت، کار و سیاستگذاری ایراداتی داشته است، خاطرنشان کرد: برای اصلاح وضع موجود برخی سیاستمدراران باید از رفتار خود دست بردارند و روندی را که در پیش گرفته اند را متوقف کنند چرا که یک سیاستمدار فقط یک کارگزار و یک کارمند است.
باید با پرداختن به مولفه های عینی و واقعی جامعه، به هویت دینی و فرهنگی مان برگردیم
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بازگشت به هویت دینی و فرهنگی از طریق پرداختن به مولفه های عینی و واقعی جامعه را راه حل اصلی دانست و گفت: باید شرایطی ایجاد کرد که آدمهای صاحب هویت نشانه های جامعه ما باشند که اگر اینگونه نشود و مسیر فعلی ادامه یابد به سمت بحران‌های کلان اجتماعی پیش می رویم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه درباره جایگاه و مشخصات ساده زیستی در اسلام ناب، گفت: برخی تصور می کنند که ساده زیستی بدین معناست که همانند گداها زندگی کنیم ولی باید توجه شود که کسی که عقل زندگی و معاش داشته باشد می‌تواند با شرایط حداقلی (نه به معنای فقدان شرایط زندگی)، زندگی کند.
برخی به هم ریختگی های ایجاد شده در جامعه در اثر ایجاد میل افراطی به مصرف بروز کرده است
آزادارمکی با اشاره به اختلالات ایجاد شده در فرهنگ مصرف جامعه عنوان کرد: ساده پوش یعنی کسی که لباس تمییز می پوشد و غذای با کیفیت می‌خورد و در آن ها معنای فرهنگی پیدا می کند.
وی با بیان اینکه برخی به هم ریختگی های ایجاد شده در عرصه جامعه در اثر ایجاد میل افراطی به مصرف و مصرف گرایی بروز کرده است، اظهار کرد: در اثر ایجاد تمایلات مصرفی، گروههای اجتماعی دارای منابع درآمدی رها شده ، وارد عرصه های اقتصادی و اجتماعی شده و مصرف خود را به نمایش گذاشته اند.
به گفته وی، این افراد و گروههای اجتماعی مصرف گرا، همان هایی هستند که به کرات از تلویزیون نشان داده می شوند و در جامعه حضور دارند و در فروشگاهها نیز حاضر می شوند و در نتیجه سایر افراد جامعه هم فکر می کنند که اگر همین راه را نروند، دچار مشکل می شوند.
ساده زیستی وقتی محقق می شود که افراد از خود و محیط پیرامونی رضایت داشته باشند
این جامعه شناس با اشاره به مرز بین ساده پوشی و ساده زیستی با تجمل گرایی، گفت: ساده زیستی وقتی در جامعه محقق می شود که آدمهای صاحب فرهنگی داشته باشیم که به لحاظ فرهنگی، از خود و محیط پیرامونی خود، رضایت داشته باشند و از آنچه مصرف می کنند راضی باشند.
وی خاطرنشان کرد: البته در گذشته هم اینگونه بوده است که افرادی که پول داشتند، یک سری فعالیتهای خاصی انجام می دادند ولی عموم جامعه به دلیل حس فرهنگی که داشت، از غذا و لباس و نهایتا زندگی خود رضایت داشت.
عنصر اصل و نصب از بین رفته و شهرت و منزلت جایگزین آن شده است
آزادارمکی عدم رضایت موجود را ناشی از بحران ایجاد شده در حوزه فرهنگ بیان کرد و گفت: بعد از انقلاب یک شوک و به هم ریختگی فرهنگی در کشور ایجاد شد و متاسفانه در طی زمان عنصر اصل و نصب از بین رفته و شهرت و منزلت جایگزین آن شده است و در حال حاضر اگر کسی بخواهد مشکلاتش را حل کند باید مدیر و کاره ایی بشود .
وی با بیان اینکه این روند سبب شده تا بسیاری از کاسبی ها برای حل مشکلی راه اندازی و بعد از مدتی جمع می شود، عنوان کرد: یک آدم اصل و نصب دار اگر کاری را تولید می کند تا زنده است آن را ادامه می دهد و در این عرصه ثبات دارد.
این جامعه شناس با اشاره به اهمیت معانی فرهنگی در باب شغل، زندگی، اصل و نسب و سیاست، گفت: منظور از اصل و نصب، خویشاوندی و ایلیاگری نیست بلکه منظور حضور آدمهای صاحب هویت است.
وی افزود: متاسفانه در حال حاضر افراد با فرهنگ و صاحب ریشه و بنیان و هویت را گم کرده‌ایم که اگر این مهم پیدا شود، تمایز بین ساده زیستی و اسراف هم مشخص می شود و آدمهایی خواهیم داشت که گرچه پول و سرمایه دارند، ولی ساده زندگی می کنند و اسراف نمی کنند.
برخی سیاستمداران با ایجاد القائاتی باعث ایجاد حس زیاده خواهی در جامعه می شوند
عضو هیات علمی دانشگاه تهران وضع موجود را ناشی از ناآرامی و به همریختگی جامعه بیان کرد و ادامه داد: درحال حاضر حوزه سیاسی هم به هم ریخته شده و شعارهای تند سیاسی سر داده می شود و برخی سیاستمداران به ایجاد القائاتی در جامعه دست می زنند که این مساله باعث ایجاد حس زیاده خواهی و زیاده طلبی در جامعه می شوند.
ایجاد القائات برای کسانی که امکان دستیابی به وعده ها را ندارند، نارضایتی از وضع موجود را پدید می آورد
وی با بیان اینکه ایجاد القائات برای کسانی که امکان دستیابی به وعده ها را ندارند، حس نارضایتی از وضع موجود را پدید می آورد، عنوان کرد: در واقع تصور غلط به دیگری دادن کم کم موجب عمل غلط دیگری می شود و این مساله متاسفانه در عرصه سیاسی از گذشته، در حال اتفاق افتادن است.
به گفته وی، در حوزه تبلیغات نیز همین القائات انجام می شود و اجازه نمی دهیم که جامعه آرامش خود را پیدا کند که این روند به دلیل منافع گروههای سیاسی ایجاد شده است و تا زمانیکه عده ایی از این روند بهره می برند، این وضع ادامه دارد.
آزاد ارمکی با بیان اینکه این مساله منجر به از بین رفتن و به هم ریختن و از داخل تخریب شدن همه چیز خواهد شد، اظهار کرد: دفاع از هویت، فرهنگ، آدمهای بافرهنگ و زندگی با فرهنگ راه حل این معضل است.
وی با تاکید بر اینکه باید برای حفظ فرهنگ ایرانی تلاش شود، گفت: معلوم نیست که چرا دیگر تمایلی برای خوردن غذاهای ایرانی وجود ندارد و تلویزیون هزار غذای فرنگی را آموزش می دهد ولی غذای ایرانی را تبلیغ نمی‌کند.
به ساده زیستی به عنوان یک عنصر فرهنگی نگاه نمی کنیم
وی با بیان اینکه متاسفانه به ساده زیستی به عنوان یک عنصر فرهنگی نگاه نمی کنیم و به جای آن گدایی را نشان می دهیم، اظهار کرد: متاسفانه وقتی می خواهیم سرمایه دار نشان دهیم وی را دزد معرفی می کنیم و یک آدم دانشمند را نیز فردی متکبر نشان می‌دهیم .
وی تصریح کرد: به جای تاکید کلامی بر حفظ ارزش‌ها باید به این موارد بپردازیم چرا که جامعه از این طریق است که رشد می کند و به اسلام دست می یابد و بنیانهای فرهنگی خود را بر اساس آن شکل می دهد و عکس العمل مناسب در این مسیر از خود بروز می دهد.
آزاد ارمکی با تاکید بر اینکه توسعه و پیشرفت و تطبیق با شرایط مدرن و حرکت در مسیر جهانی شدن، منافاتی با این روند ندارد، گفت: نگاهی به زندگی مردم هند و چین و امریکا و اروپا نشان می دهد که آنها مثل ما زندگی نمی کنند و به دلیل نارضایتی از خود زیاد مصرف نمی کنند.
وی افزود: گرچه بسیاری از کالاهای مصرفی از همین کشورها به ایران می آید ولی باید توجه شود که این کالاهای مصرفی برای ما فرستاده می شوند و عناصری مخربند.
سازوکارهای اجتماعی ما در راستای ترویج ساده زیستی نبوده است
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه متاسفانه سازوکارهای اجتماعی ما در راستای ترویج ساده زیستی نبوده است، تصریح کرد: سیاستهای غلط اقتصادی و ریختن پول نفت در خیابانها با اسلام ناب منافات دارد و در راستای رفع فقر و محرومیت نیست.
آزاد ارمکی با بیان اینکه تحقق عدالت اجتماعی هدف پیامبران و هدف کلی بشریت و تاریخ است، گفت: سیاستمداران فقط می توانند با ارائه برنامه هایشان تعیین کنند که در این مسیر چه قدر به جلو حرکت می کنند و چه میزان درصد فقر را کاهش می دهند، ولی نمی توانند مدعی ارائه جنس جدیدی از عدالت شوند.
این مدرس دانشگاه در خاتمه گفت: حضور 4 ساله در عرصه قدرت نباید به مثابه حکومتی هزار ساله تلقی شود بلکه باید کارها را با برنامه پیش برد.
