چشم که باز می کنم در خیابان دفاع مقدس ارومیه و در موزه ای به همین نام ایستاده ام و آماده سفر به زمان هستم تا تاریخ غرورآفرین مقاومت مردم آذربایجان غربی را ورق بزنم! برگ زرینی از تاریخ کشور که مطالعه آن مایه تقویت ایمان و هر شهیدش سند افتخار ایران است.
سناریوی موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی پنج مقطع زمانی قبل از انقلاب، انقلاب، قبل از آغاز جنگ تحمیلی، دوران هشت سال دفاع مقدس و پس از جنگ را نشان می دهد.
سالن این موزه یکهزار و 82 متر مربع مساحت دارد و شامل سه نیم طبقه یا به عبارتی زیرزمین، طبقه همکف و طبقه اول بوده و زینت بخش ورودی بخش اصلی سالن موزه این نقل قول نغز از مقام معظم رهبری است که فرموده اند ' آذربایجان غربی را با ایستادگی اش، با برخورد شجاعانه و آگاهانه اش با حوادث و فتنه ها برای مردم کشور معرّفی کنید'.
آری چه کسی است که این فرمایش های گهربار را نشنیده باشد و با اندیشه های رهبر معظم انقلاب درباره استان فداکاری ها آشنا نباشد؟
در ابتدای ورود به سالن و در بیان اینکه راه شهدا و آرمان های انقلاب ادامه خط کربلا و راه سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) است، مقداری تربت امام حسین (ع) که در جریان طرح توسعه حرم از محل حرم مبارک به دست آمده، برای تبرک در داخل ویترینی شیشه ای به همراه پرچم متبرک به حرمین شریفین قرار گرفته است.
موزه دفاع مقدس موقعیت جغرافیایی و سابقه تاریخی حوادث مهم و حماسه های مردم آذربایجان غربی را از دوران صفویه تا سال 1356 و دوران هشت سال دفاع مقدس از دریچه هنر نشان می دهد.
پانلی بزرگ متعلق به جنگ چالدران همراه با نمایش سلاح های منتسب به آن دوره در داخل ویترین شیشه ای، جزو نخستین جاذبه های این موزه محسوب می شود.
عکس 'زنبورک' به عنوان یکی از جنگ افزارهای رایج به کاررفته در جنگ چالدران همراه با توضیح هایی درباره این سلاح جنگی نکته حائز اهمیت بعدی در ورودی این موزه است.
نقش استان در دوران مشروطیت، روحانیون مبارز استان از آن دوران تاکنون به ویژه معرفی مجاهد نستوه مرحوم حاج غلامرضا حسنی به همراه نمایش قسمتی از سلاح های شخصی ایشان در ویترین پیش بینی شده، از بخش هایی به شمار می رود که در ادامه بیان تاریخ استان قرار گرفته است.
ویترینی با عنوان گنجینه «مهندس شهید مهدی امینی» شامل عینک، فانوسقه، آلبوم مدارک و عکس، دفترچه یادداشت و دست ساخته های وی شامل تیروکمان و اسلحه که به عکسی سیاه و سفید مزین شده است.
سنگر گروهی رزمندگان و سنگر فرماندهی شامل کتاب های زیارتی، بی سیم، مهمات، کوله پشتی، ماسک شیمیایی و سایر لوازم شخصی برای معرفی شرایط سخت زندگی و جنگ در این موزه برای جوانان شبیه سازی شده است.
در کنار این سنگرها جلوه های خاص دفاع مقدس آذربایجان غربی در یک نگاه در 32 بند آمده است؛ راستی بند بند پیکر شهدای استان با این بندها چه آشناست!
تقدیم 12 هزار شهید، 18 هزار جانباز و 2 هزار و 500 آزاده، اجرای 9 عملیات از عملیات های مهم دوران دفاع مقدس و اعزام 120 هزار رزمنده بسیجی به جبهه ها از بندهای حائز اهمیت بیان شده برای آذربایجان غربی در این موزه است.
مقاومت و پایداری در برابر 33 مرحله بمباران ظالمانه شهرها با تقدیم یکهزار و 294 شهید و مقاومت همزمان در 2 جبهه شامل جنگ با صدام و جنگ با عوامل ضدانقلاب در هشت سال دفاع مقدس از دیگر جلوه های دفاع مقدس در آذربایجان غربی به شمار می رود.
تصویر بسیار بزرگی در قسمت راست پله های منتهی به طبقه بالا توجه هر بازدیدکننده ای را جلب می کند که در آن عکس آزاده ای با چندین اتوبوس قدیمی به نمایش درآمده است و بازگشت آزادگان، این پرستوهای عاشق را به وطن نشان می دهد. آزاده ای دست هایش را بلند کرده و از خدای خود از بابت حضور دوباره در خاک ایران پس از تحمل سال ها شکنجه در زندان های رژیم بعثی عراقی شاکر است.
اگر از سمت چپ در ورودی با استفاده از پله ها به زیرزمین موزه یا نیم طبقه اول وارد شویم، ابتدا نقشه استان های جنگ زده دوران مقدس و سپس عکسی از مجاهد نستوه آذربایجان، شیخ غلامرضا حسنی را در حال رای دادن به همراه جدول مشارکت های انتخاباتی مردم آذربایجان غربی در رویدادهای مهم کشوری را مشاهده می کنیم.
در قسمت دیگر از موزه عکس هایی از منافقان و عوامل ضد انقلاب در همراهی با صدام برای ضربه زندن به شهرهای مختلف آذربایجان غربی بر روی دیوار نصب شده است.
ویترین 'البسه ارسالی به رزمندگان' شامل جوراب پشمی، تغذیه انفرادی، کفش، کلاه، لباس گرم و بارانی نیز در معرض دید عموم قرار گرفته است تا مشارکت های مردمی را در پشتیبانی از رزمندگان در دوران جنگ نشان دهد.
لباس های خلبانی و تجهیزات شهید فرهاد بدیعی، نقشه های نظامی محل شهادت مهدی امینی، نقشه های عملیاتی آزادسازی شهرهای مهاباد و اشنویه، عکس اعزام رزمندگان ارومیه به جنگ و اطلاعات تشکیل قرارگاه حمزه سیدالشهدا از جمله موارد ارزشمند موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی است.
ویترین آثار شهید قربانعلی بابایی به دفترچه خاطرات، کتاب های شخصی، دستخط، کارت های شناسایی و وسایل شخصی اش مزین شده است.
ابتدای کتابی دستخط شهید توجهم را جلب می کند؛ 'این کتاب در مورخه آذرماه جمعه 16/9/63 خوانده شد و تمام شد والسلام. مرگ بر 100 دام' و من در این اندیشه ام؛ مگر صدها دام دشمن بر شما کارساز بود؟ الحق که نبود و قربانی دام ها نشدید.
ماکِت زندان «دولتو» از توایع سردشت همراه با نقشه عملیات مربوط به آن که نشانگر بمباران زندانیان توسط هواپیماهای رژیم بعث عراقی در تاریخ 17/2/1360 است، شکنجه هایی را تداعی کرده است که جوانانی که جنگ را تجربه نکرده اند، هرگز آن را درک نخواهند کرد!
بمباران شیمیایی سردشت، تنوع ادیان و اقوام، چهره های شهیدان شاخص استان و دفاع مردمی این منطقه در بمباران هوایی از موضوع های حکاکی شده بر ستون های بزرگ این موزه است.
نیاز نیست تاریخ را بخوانی تا بدانی عمق فجایع بمباران شیمیایی سردشت تا چه حد بود و تنها کافی است به عکس کودکان سردشتی در این موزه نگاه کنی؛ عکس کودکانی که آثار تاول زدگی بمباران چهره های معصومانه آنان را غم آلود کرده و ماکِت یادمان شهدای بمباران شیمیایی سردشت نیز در این قسمت موزه جای گرفته است.
ماکت نقاط بمباران های هوایی ارومیه شامل 29 منطقه و قطعه هایی از بمب های 250 پوندی عمل نکرده، وحشت مردم بی گناه در دوران جنگ تحمیلی را یادآوری می کند.
در بخش دیگری از این موزه عملیات های برون مرزی که از مرزهای آذربایجان غربی نظیر شهرهای پیرانشهر و سردشت آغاز شد و در خاک عراق ادامه یافت، همراه با نقشه های عملیاتی و اطلاعات مفصل در این باره برای آشنایی نسل های جوان ارائه شده است.
عکس هایی از سرداران شهدای سپاه و ارتش و عکس های 16 شهید شاخص روحانیت از دیگر موارد قابل توجه در موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی محسوب می شود.
اسناد مربوط به مسوولیت های شهید مهدی باکری، نامه نگاری های دوران جنگ، ویترین خمپاره های رژیم بعثی و 2 دستگاه سه بعدی دیجیتالی برای نمایش عکس های مختلف به صورت سه بعدی از دیگر جاذبه های این موزه به شمار می رود.
نمونه لباس غواصی، تلفن قورباغه ای، مهمات جنگی، مین های ضد خودرو و ضد نفر و همچنین نمونه وسایل کاری یک خبرنگاران دوران جنگ از قبیل دوربین زِنیت، دوربین فیلمبرداری سونی قدیمی و ماشین تایپ قدیم در ویترین های مختلف برای بازدید عموم نگهداری می شود.
ویترین های آثار برجای مانده از شهدا یکی دوتا نیست؛ در یکی از ویترین ها که متعلق به شهید فتح اله سلطان بیگی است، دستخط زیبایی خودنمایی می کند: 'عموی بزرگوارم، قربانت گردم، سلام عرض می کنم...'
فایل های صوتی و تصویری، دست نوشته، نامه، برگه ماموریت، وصیت نامه، عکس، لوازم شخصی رزمندگان و ایثارگران، تجهیزات و ابزارآلات نظامی مربوط به دوران انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، مناطق عملیاتی، بمباران شهرها و سایر حوادث مهم صدها مورد ارائه شده در موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی است.
به پایان موزه گردی نزدیک شده ام و معنای نهفته در مجسمه ای 9 متری که بلندای آن از زیرزمین تا طبقه اول موزه چشم ها را خیره می کند، در عمق جانم ریشه دوانده است.
مجسمه چندین رزمنده و پرنده بر قسمتی از یک کوه گویا سعی در بیان واقعیتی دارد؛ این مجسمه نماد شرایط جغرافیایی و کوهستانی آذربایجان غربی بوده و رزمنده ای در قسمت پایین مجسمه در دامنه کوه در تلاش برای صعود از این کوه و رسیدن به رزمگاه است اما صعودی در کار نیست، بلکه سراسرعروج است!
رزمنده همچنان که از کوه بالا می رود، به تدریج تجهیزات نظامی اش کمتر و کمتر شده و از تعلق های مادی فارغ می شود. حرکت دورانی اش در این مسیر نمایانگر آزادی از اسارت های مادی و زمینی است؛ گویا عاشقانه به دور یار می چرخد. نگاهت به بالای این مجسمه که بیافتد، دیگر اثری از رزمنده نیست که نیست؛ وجود مالامال از عشقش به کبوتر مظهر رهایی از مادیات تبدیل شده است. به راستی پرواز کبوترانه به سوی ابدیت چه عارفانه است.
بازدید از موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی به پایان رسیده اما احساسی از جنس علاقه به سرزمین عشق و قدردانی از مرزبانان و سنگربانان عاشق در سراسر وجودم آغاز شده است.
گزارش از: توحید محمودپور
7129/3072
انتهای پیام سناریوی موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی پنج مقطع زمانی قبل از انقلاب، انقلاب، قبل از آغاز جنگ تحمیلی، دوران هشت سال دفاع مقدس و پس از جنگ را نشان می دهد.
سالن این موزه یکهزار و 82 متر مربع مساحت دارد و شامل سه نیم طبقه یا به عبارتی زیرزمین، طبقه همکف و طبقه اول بوده و زینت بخش ورودی بخش اصلی سالن موزه این نقل قول نغز از مقام معظم رهبری است که فرموده اند ' آذربایجان غربی را با ایستادگی اش، با برخورد شجاعانه و آگاهانه اش با حوادث و فتنه ها برای مردم کشور معرّفی کنید'.
آری چه کسی است که این فرمایش های گهربار را نشنیده باشد و با اندیشه های رهبر معظم انقلاب درباره استان فداکاری ها آشنا نباشد؟
در ابتدای ورود به سالن و در بیان اینکه راه شهدا و آرمان های انقلاب ادامه خط کربلا و راه سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) است، مقداری تربت امام حسین (ع) که در جریان طرح توسعه حرم از محل حرم مبارک به دست آمده، برای تبرک در داخل ویترینی شیشه ای به همراه پرچم متبرک به حرمین شریفین قرار گرفته است.
موزه دفاع مقدس موقعیت جغرافیایی و سابقه تاریخی حوادث مهم و حماسه های مردم آذربایجان غربی را از دوران صفویه تا سال 1356 و دوران هشت سال دفاع مقدس از دریچه هنر نشان می دهد.
پانلی بزرگ متعلق به جنگ چالدران همراه با نمایش سلاح های منتسب به آن دوره در داخل ویترین شیشه ای، جزو نخستین جاذبه های این موزه محسوب می شود.
عکس 'زنبورک' به عنوان یکی از جنگ افزارهای رایج به کاررفته در جنگ چالدران همراه با توضیح هایی درباره این سلاح جنگی نکته حائز اهمیت بعدی در ورودی این موزه است.
نقش استان در دوران مشروطیت، روحانیون مبارز استان از آن دوران تاکنون به ویژه معرفی مجاهد نستوه مرحوم حاج غلامرضا حسنی به همراه نمایش قسمتی از سلاح های شخصی ایشان در ویترین پیش بینی شده، از بخش هایی به شمار می رود که در ادامه بیان تاریخ استان قرار گرفته است.
ویترینی با عنوان گنجینه «مهندس شهید مهدی امینی» شامل عینک، فانوسقه، آلبوم مدارک و عکس، دفترچه یادداشت و دست ساخته های وی شامل تیروکمان و اسلحه که به عکسی سیاه و سفید مزین شده است.
سنگر گروهی رزمندگان و سنگر فرماندهی شامل کتاب های زیارتی، بی سیم، مهمات، کوله پشتی، ماسک شیمیایی و سایر لوازم شخصی برای معرفی شرایط سخت زندگی و جنگ در این موزه برای جوانان شبیه سازی شده است.
در کنار این سنگرها جلوه های خاص دفاع مقدس آذربایجان غربی در یک نگاه در 32 بند آمده است؛ راستی بند بند پیکر شهدای استان با این بندها چه آشناست!
تقدیم 12 هزار شهید، 18 هزار جانباز و 2 هزار و 500 آزاده، اجرای 9 عملیات از عملیات های مهم دوران دفاع مقدس و اعزام 120 هزار رزمنده بسیجی به جبهه ها از بندهای حائز اهمیت بیان شده برای آذربایجان غربی در این موزه است.
مقاومت و پایداری در برابر 33 مرحله بمباران ظالمانه شهرها با تقدیم یکهزار و 294 شهید و مقاومت همزمان در 2 جبهه شامل جنگ با صدام و جنگ با عوامل ضدانقلاب در هشت سال دفاع مقدس از دیگر جلوه های دفاع مقدس در آذربایجان غربی به شمار می رود.
تصویر بسیار بزرگی در قسمت راست پله های منتهی به طبقه بالا توجه هر بازدیدکننده ای را جلب می کند که در آن عکس آزاده ای با چندین اتوبوس قدیمی به نمایش درآمده است و بازگشت آزادگان، این پرستوهای عاشق را به وطن نشان می دهد. آزاده ای دست هایش را بلند کرده و از خدای خود از بابت حضور دوباره در خاک ایران پس از تحمل سال ها شکنجه در زندان های رژیم بعثی عراقی شاکر است.
اگر از سمت چپ در ورودی با استفاده از پله ها به زیرزمین موزه یا نیم طبقه اول وارد شویم، ابتدا نقشه استان های جنگ زده دوران مقدس و سپس عکسی از مجاهد نستوه آذربایجان، شیخ غلامرضا حسنی را در حال رای دادن به همراه جدول مشارکت های انتخاباتی مردم آذربایجان غربی در رویدادهای مهم کشوری را مشاهده می کنیم.
در قسمت دیگر از موزه عکس هایی از منافقان و عوامل ضد انقلاب در همراهی با صدام برای ضربه زندن به شهرهای مختلف آذربایجان غربی بر روی دیوار نصب شده است.
ویترین 'البسه ارسالی به رزمندگان' شامل جوراب پشمی، تغذیه انفرادی، کفش، کلاه، لباس گرم و بارانی نیز در معرض دید عموم قرار گرفته است تا مشارکت های مردمی را در پشتیبانی از رزمندگان در دوران جنگ نشان دهد.
لباس های خلبانی و تجهیزات شهید فرهاد بدیعی، نقشه های نظامی محل شهادت مهدی امینی، نقشه های عملیاتی آزادسازی شهرهای مهاباد و اشنویه، عکس اعزام رزمندگان ارومیه به جنگ و اطلاعات تشکیل قرارگاه حمزه سیدالشهدا از جمله موارد ارزشمند موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی است.
ویترین آثار شهید قربانعلی بابایی به دفترچه خاطرات، کتاب های شخصی، دستخط، کارت های شناسایی و وسایل شخصی اش مزین شده است.
ابتدای کتابی دستخط شهید توجهم را جلب می کند؛ 'این کتاب در مورخه آذرماه جمعه 16/9/63 خوانده شد و تمام شد والسلام. مرگ بر 100 دام' و من در این اندیشه ام؛ مگر صدها دام دشمن بر شما کارساز بود؟ الحق که نبود و قربانی دام ها نشدید.
ماکِت زندان «دولتو» از توایع سردشت همراه با نقشه عملیات مربوط به آن که نشانگر بمباران زندانیان توسط هواپیماهای رژیم بعث عراقی در تاریخ 17/2/1360 است، شکنجه هایی را تداعی کرده است که جوانانی که جنگ را تجربه نکرده اند، هرگز آن را درک نخواهند کرد!
بمباران شیمیایی سردشت، تنوع ادیان و اقوام، چهره های شهیدان شاخص استان و دفاع مردمی این منطقه در بمباران هوایی از موضوع های حکاکی شده بر ستون های بزرگ این موزه است.
نیاز نیست تاریخ را بخوانی تا بدانی عمق فجایع بمباران شیمیایی سردشت تا چه حد بود و تنها کافی است به عکس کودکان سردشتی در این موزه نگاه کنی؛ عکس کودکانی که آثار تاول زدگی بمباران چهره های معصومانه آنان را غم آلود کرده و ماکِت یادمان شهدای بمباران شیمیایی سردشت نیز در این قسمت موزه جای گرفته است.
ماکت نقاط بمباران های هوایی ارومیه شامل 29 منطقه و قطعه هایی از بمب های 250 پوندی عمل نکرده، وحشت مردم بی گناه در دوران جنگ تحمیلی را یادآوری می کند.
در بخش دیگری از این موزه عملیات های برون مرزی که از مرزهای آذربایجان غربی نظیر شهرهای پیرانشهر و سردشت آغاز شد و در خاک عراق ادامه یافت، همراه با نقشه های عملیاتی و اطلاعات مفصل در این باره برای آشنایی نسل های جوان ارائه شده است.
عکس هایی از سرداران شهدای سپاه و ارتش و عکس های 16 شهید شاخص روحانیت از دیگر موارد قابل توجه در موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی محسوب می شود.
اسناد مربوط به مسوولیت های شهید مهدی باکری، نامه نگاری های دوران جنگ، ویترین خمپاره های رژیم بعثی و 2 دستگاه سه بعدی دیجیتالی برای نمایش عکس های مختلف به صورت سه بعدی از دیگر جاذبه های این موزه به شمار می رود.
نمونه لباس غواصی، تلفن قورباغه ای، مهمات جنگی، مین های ضد خودرو و ضد نفر و همچنین نمونه وسایل کاری یک خبرنگاران دوران جنگ از قبیل دوربین زِنیت، دوربین فیلمبرداری سونی قدیمی و ماشین تایپ قدیم در ویترین های مختلف برای بازدید عموم نگهداری می شود.
ویترین های آثار برجای مانده از شهدا یکی دوتا نیست؛ در یکی از ویترین ها که متعلق به شهید فتح اله سلطان بیگی است، دستخط زیبایی خودنمایی می کند: 'عموی بزرگوارم، قربانت گردم، سلام عرض می کنم...'
فایل های صوتی و تصویری، دست نوشته، نامه، برگه ماموریت، وصیت نامه، عکس، لوازم شخصی رزمندگان و ایثارگران، تجهیزات و ابزارآلات نظامی مربوط به دوران انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، مناطق عملیاتی، بمباران شهرها و سایر حوادث مهم صدها مورد ارائه شده در موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی است.
به پایان موزه گردی نزدیک شده ام و معنای نهفته در مجسمه ای 9 متری که بلندای آن از زیرزمین تا طبقه اول موزه چشم ها را خیره می کند، در عمق جانم ریشه دوانده است.
مجسمه چندین رزمنده و پرنده بر قسمتی از یک کوه گویا سعی در بیان واقعیتی دارد؛ این مجسمه نماد شرایط جغرافیایی و کوهستانی آذربایجان غربی بوده و رزمنده ای در قسمت پایین مجسمه در دامنه کوه در تلاش برای صعود از این کوه و رسیدن به رزمگاه است اما صعودی در کار نیست، بلکه سراسرعروج است!
رزمنده همچنان که از کوه بالا می رود، به تدریج تجهیزات نظامی اش کمتر و کمتر شده و از تعلق های مادی فارغ می شود. حرکت دورانی اش در این مسیر نمایانگر آزادی از اسارت های مادی و زمینی است؛ گویا عاشقانه به دور یار می چرخد. نگاهت به بالای این مجسمه که بیافتد، دیگر اثری از رزمنده نیست که نیست؛ وجود مالامال از عشقش به کبوتر مظهر رهایی از مادیات تبدیل شده است. به راستی پرواز کبوترانه به سوی ابدیت چه عارفانه است.
بازدید از موزه دفاع مقدس آذربایجان غربی به پایان رسیده اما احساسی از جنس علاقه به سرزمین عشق و قدردانی از مرزبانان و سنگربانان عاشق در سراسر وجودم آغاز شده است.
گزارش از: توحید محمودپور
7129/3072
کپی شد
