جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهایی در جهان است که بیشترین مرزها را دارد؛ دارا بودن نزدیک به پنج هزار و 500 کیلومتر مرز زمینی ایران را به عنوان بیست و هفتمین کشور جهان از نظر طول مرزهای زمینی در دنیا معرفی می کند، هرچند اگر 2 هزار و 700 کیلومتر مرز آبی را نیز به آن اضافه کنیم، با دارا بودن هشت هزار و 200 کیلومتر مرز با 15 کشور، رتبه اش در دنیا قطعا بالاتر خواهد بود.
این میزان مرز ضرورت دارا بودن برنامه ریزی های منسجم برای تجارت مبتنی بر همراهی با همسایگان را به اشکال گوناگون نشان می دهد، کاری که در سال ها و دهه های گذشته با وجود فراز و نشیب، همواره تداوم داشته است.
یکی از مهمترین بخش های درآمدزایی برای کشور، صادرات، ترانزیت و حتی واردات است که می تواند بخش اعظمی از درآمدها را نیز در چرخه اقتصادی یک مملکت ایجاد کند.
در دنیا، کشورهایی نظیر چین، آمریکا، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و فرانسه از جمله کشورهایی هستند که در حوزه صادرات رتبه نخست را در جهان در اختیار دارند و در بین ایران و همسایه های ما نیز روسیه، امارات، ترکیه و ایران اول تا چهارم هستند که البته طبق آخرین آمار، فاصله ترکیه با ایران بسیار زیاد به نظر می رسد.
آذربایجان غربی در مسیر توسعه تجارت بین الملل ایران، بیشترین سهم را به ویژه در خصوص حضور ایران در بازارهای اروپایی دارد و سالهاست که مرزهای این استان از جمله مرز بازرگان، در زمره سه مرز برتر تجاری ایران به شمار می رود، هرچند جایگاه ویژه تجارت دریایی و مبدا بودن بندر شهید رجایی در هرمزگان مانعی عمده برای ارتقای جایگاه بازرگان به شمار می رود.
این استان بیش از 20 درصد پایانه های مرزی و مرزهای رسمی کشور را در اختیار دارد، تنها کشور هم مرز با ترکیه نیز آذربایجان غربی است و باید دارا بودن مرزهای بازرگان، سرو و رازی با ظرفیت هایی نظیر نزدیک بودن به دریای سیاه، منطقه قفقاز، دریای مدیترانه، منطقه استراتژیکی شرق اروپا و بهشت وارداتی شمال عراق را نیز به این مزیت ها اضافه کرد.
یکی از مهمترین برنامه های نظام جمهوری اسلامی و دولت های مختلف، راه اندازی مناطق آزاد تجاری صنعتی و همچنین مناطق ویژه اقتصادی در راستای توسعه تجارت به ویژه صادرات درآمدزا و همچنین افزایش شاخصه های سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی صادرات محور بوده است که در این راستا نیز در بسیاری از دوره ها، کارهایی انجام شده است.
منطقه آزاد ماکو که پیشوند تجاری را نیز با خود به یدک می کشد، در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 کار خود را برای توسعه منطقه شمال آذربایجان غربی و افزایش ظرفیت های تجاری با ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان آغاز کرد و در کمتر از یک دهه گذشته این منطقه توانسته بخشی از نیازهای تجاری این منطقه مرزی بیش از 500 هزار هکتاری را برآورده کند، هرچند این منطقه هنوز سهمی از توسعه آذربایجان غربی را آنچنان که باید و شاید تامین نکرده است.
در کنار مناطق آزاد، مناطق ویژه با قابلیت های متفاوت در دنیا راه اندازی می شود تا ضمن تکمیل فعالیت های مناطق آزاد، زمینه سرمایه گذاری و سرمایه پذیری را فراهم کند و اشتغال جوانان میزبان منطقه ویژه را باعث شود.
زیرساخت‌های موجود در مناطق ویژه اقتصادی به‌گونه‌ای طراحی شده که دسترسی به انواع منابع آب و انرژی با قیمت مناسب در این مناطق بسیار آسان بوده و دریافت برق صنعتی، سیستم فاضلاب مناسب یا منابع آب در این منطقه بسیار راحت به نظر می رسد.
علاوه بر این، واردات تجهیزات با تعرفه گمرکی پایین در منطقه ویژه اقتصادی میسر است و فعالان در این مناطق می توانند تجهیزات خود را با معافیت‌های مناسب گمرکی و مالیاتی وارد منطقه ویژه اقتصادی کنند و حتی کالاهایی نظیر خودرو برای تردد در محدوه منطقه ویژه اقتصادی معاف از تعرفه‌های گمرکی خواهد بود.
در مناطق ویژه اقتصادی امکان صادرات محصولات به خارج کشور و واردات آن به داخل کشور وجود دارد و با وجود اختصاص تعرفه های گمرکی برای کالاهای صادراتی، مزیت های غیرقابل انکاری در این خصوص برای مناطق ویژه اقتصادی وجود دارد.
تا زمانی که فعالان اقتصادی داخل منطقه ویژه، تجهیزات و مواد اولیه خود را با تعرفه‌های پایین گمرکی وارد کنند از مزایای این مجرا برخوردار هستند و می توانند با ایجاد ارزش افزوده در کالاهای وارداتی، از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی برخوردار شوند.
همان‌طور که مشخص است، منطقه ویژه اقتصادی هم امکان صادرات محصولات به خارج کشور را فراهم می‌کند، هم موجب بهبود وضعیت محصولات وارداتی و صنایع مربوط به آن می‌شود و هم در ایجاد اشتغال مبتنی بر سرمایه گذاری بخش خصوصی و همکاری زیرساختی دولت موثر است.
در لایحه ای که مدت هاست /حدود 2 سال/ از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده و هنوز تصمیمی در مجلس برای آن گرفته نشده است، منطقه ویژه اقتصادی سرو - ارومیه، به عنوان یکی از مناطق ویژه اقتصادی پیشنهادی ارائه شده است که تصویب این لایحه و تبدیل آن به منطقه ویژه اقتصادی موجب شکوفایی اقتصاد و سرمایه گذاری در مرکز استان و نزدیکترین مکان به منطقه اقتصادی شرق ترکیه می شود و می تواند زمینه اشتغال جوانان را فراهم کند.
هرچند در نگاه اول، راه اندازی چهار منطقه ویژه اقتصادی در شمال، مرکز و جنوب آذربایجان غربی پیشنهاد شده بود ولی با نگاه مناسب دولت، بهترین مکان برای سرمایه پذیری در مرکز آذربایجان غربی برای این امر در نظر گرفته شد تا بتوان همه سرمایه های لازم را در خود جمع و با ایجاد زیرساخت های مناسب، رشد همه استان را از ماکو تا تکاب موجب شود.
یکی از مهمترین مزیت های این منطقه، فاصله کم و متناسب تا مرکز اقتصادی شرق ترکیه /وان/ ، مرکز استان آذربایجان شرقی و کردستان، دارا بودن خط هوایی پرتردد و در مسیر اقتصادی تهران - اروپا، دارا بودن خط ریلی تازه تاسیس و همچنین بهره مندی از ظرفیت های نیروی انسانی فعال و تحصیل کرده است.
همه این عوامل می تواند در ترغیب نمایندگان مجلس برای تصویب منطقه ویژه اقتصادی سرو - ارومیه بسیار موثر باشد و راه را برای شکوفایی بیشتر این منطقه و عینی شدن این واقعیت مبهم اقتصادی و توسعه ای آذربایجان غربی هموار کند.
*خبرنگار ایرنا مرکز ارومیه
انتهای پیام این میزان مرز ضرورت دارا بودن برنامه ریزی های منسجم برای تجارت مبتنی بر همراهی با همسایگان را به اشکال گوناگون نشان می دهد، کاری که در سال ها و دهه های گذشته با وجود فراز و نشیب، همواره تداوم داشته است.
یکی از مهمترین بخش های درآمدزایی برای کشور، صادرات، ترانزیت و حتی واردات است که می تواند بخش اعظمی از درآمدها را نیز در چرخه اقتصادی یک مملکت ایجاد کند.
در دنیا، کشورهایی نظیر چین، آمریکا، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و فرانسه از جمله کشورهایی هستند که در حوزه صادرات رتبه نخست را در جهان در اختیار دارند و در بین ایران و همسایه های ما نیز روسیه، امارات، ترکیه و ایران اول تا چهارم هستند که البته طبق آخرین آمار، فاصله ترکیه با ایران بسیار زیاد به نظر می رسد.
آذربایجان غربی در مسیر توسعه تجارت بین الملل ایران، بیشترین سهم را به ویژه در خصوص حضور ایران در بازارهای اروپایی دارد و سالهاست که مرزهای این استان از جمله مرز بازرگان، در زمره سه مرز برتر تجاری ایران به شمار می رود، هرچند جایگاه ویژه تجارت دریایی و مبدا بودن بندر شهید رجایی در هرمزگان مانعی عمده برای ارتقای جایگاه بازرگان به شمار می رود.
این استان بیش از 20 درصد پایانه های مرزی و مرزهای رسمی کشور را در اختیار دارد، تنها کشور هم مرز با ترکیه نیز آذربایجان غربی است و باید دارا بودن مرزهای بازرگان، سرو و رازی با ظرفیت هایی نظیر نزدیک بودن به دریای سیاه، منطقه قفقاز، دریای مدیترانه، منطقه استراتژیکی شرق اروپا و بهشت وارداتی شمال عراق را نیز به این مزیت ها اضافه کرد.
یکی از مهمترین برنامه های نظام جمهوری اسلامی و دولت های مختلف، راه اندازی مناطق آزاد تجاری صنعتی و همچنین مناطق ویژه اقتصادی در راستای توسعه تجارت به ویژه صادرات درآمدزا و همچنین افزایش شاخصه های سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی صادرات محور بوده است که در این راستا نیز در بسیاری از دوره ها، کارهایی انجام شده است.
منطقه آزاد ماکو که پیشوند تجاری را نیز با خود به یدک می کشد، در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 کار خود را برای توسعه منطقه شمال آذربایجان غربی و افزایش ظرفیت های تجاری با ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان آغاز کرد و در کمتر از یک دهه گذشته این منطقه توانسته بخشی از نیازهای تجاری این منطقه مرزی بیش از 500 هزار هکتاری را برآورده کند، هرچند این منطقه هنوز سهمی از توسعه آذربایجان غربی را آنچنان که باید و شاید تامین نکرده است.
در کنار مناطق آزاد، مناطق ویژه با قابلیت های متفاوت در دنیا راه اندازی می شود تا ضمن تکمیل فعالیت های مناطق آزاد، زمینه سرمایه گذاری و سرمایه پذیری را فراهم کند و اشتغال جوانان میزبان منطقه ویژه را باعث شود.
زیرساخت‌های موجود در مناطق ویژه اقتصادی به‌گونه‌ای طراحی شده که دسترسی به انواع منابع آب و انرژی با قیمت مناسب در این مناطق بسیار آسان بوده و دریافت برق صنعتی، سیستم فاضلاب مناسب یا منابع آب در این منطقه بسیار راحت به نظر می رسد.
علاوه بر این، واردات تجهیزات با تعرفه گمرکی پایین در منطقه ویژه اقتصادی میسر است و فعالان در این مناطق می توانند تجهیزات خود را با معافیت‌های مناسب گمرکی و مالیاتی وارد منطقه ویژه اقتصادی کنند و حتی کالاهایی نظیر خودرو برای تردد در محدوه منطقه ویژه اقتصادی معاف از تعرفه‌های گمرکی خواهد بود.
در مناطق ویژه اقتصادی امکان صادرات محصولات به خارج کشور و واردات آن به داخل کشور وجود دارد و با وجود اختصاص تعرفه های گمرکی برای کالاهای صادراتی، مزیت های غیرقابل انکاری در این خصوص برای مناطق ویژه اقتصادی وجود دارد.
تا زمانی که فعالان اقتصادی داخل منطقه ویژه، تجهیزات و مواد اولیه خود را با تعرفه‌های پایین گمرکی وارد کنند از مزایای این مجرا برخوردار هستند و می توانند با ایجاد ارزش افزوده در کالاهای وارداتی، از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی برخوردار شوند.
همان‌طور که مشخص است، منطقه ویژه اقتصادی هم امکان صادرات محصولات به خارج کشور را فراهم می‌کند، هم موجب بهبود وضعیت محصولات وارداتی و صنایع مربوط به آن می‌شود و هم در ایجاد اشتغال مبتنی بر سرمایه گذاری بخش خصوصی و همکاری زیرساختی دولت موثر است.
در لایحه ای که مدت هاست /حدود 2 سال/ از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده و هنوز تصمیمی در مجلس برای آن گرفته نشده است، منطقه ویژه اقتصادی سرو - ارومیه، به عنوان یکی از مناطق ویژه اقتصادی پیشنهادی ارائه شده است که تصویب این لایحه و تبدیل آن به منطقه ویژه اقتصادی موجب شکوفایی اقتصاد و سرمایه گذاری در مرکز استان و نزدیکترین مکان به منطقه اقتصادی شرق ترکیه می شود و می تواند زمینه اشتغال جوانان را فراهم کند.
هرچند در نگاه اول، راه اندازی چهار منطقه ویژه اقتصادی در شمال، مرکز و جنوب آذربایجان غربی پیشنهاد شده بود ولی با نگاه مناسب دولت، بهترین مکان برای سرمایه پذیری در مرکز آذربایجان غربی برای این امر در نظر گرفته شد تا بتوان همه سرمایه های لازم را در خود جمع و با ایجاد زیرساخت های مناسب، رشد همه استان را از ماکو تا تکاب موجب شود.
یکی از مهمترین مزیت های این منطقه، فاصله کم و متناسب تا مرکز اقتصادی شرق ترکیه /وان/ ، مرکز استان آذربایجان شرقی و کردستان، دارا بودن خط هوایی پرتردد و در مسیر اقتصادی تهران - اروپا، دارا بودن خط ریلی تازه تاسیس و همچنین بهره مندی از ظرفیت های نیروی انسانی فعال و تحصیل کرده است.
همه این عوامل می تواند در ترغیب نمایندگان مجلس برای تصویب منطقه ویژه اقتصادی سرو - ارومیه بسیار موثر باشد و راه را برای شکوفایی بیشتر این منطقه و عینی شدن این واقعیت مبهم اقتصادی و توسعه ای آذربایجان غربی هموار کند.
*خبرنگار ایرنا مرکز ارومیه
کپی شد
