مهرداد خوشکار مقدم: فرهنگ و هنر هزینه دارد بخصوص اگر از نوع فاخر اش باشد. اصلا مدیریت بدون پول در عرصه فرهنگ و هنر شعاری است پوشالی که تصمیم سازان و تصمیم گیران فرهنگی برای شانه خالی کردن از بی تدبیری های خود خرج اهالی بی ادعای فرهنگ و هنر می کنند وگرنه خود حاضر نیستند بدون دریافت هزینه، افتخار نشستن بر صندلی ریاست را هم نمی دهند!
در این وانفسای بی تدبیری مسئولان و بی پولی اهل هنر، در شهری که در روزگاران نه چندان دور به تاجران "فرهنگ" مسلک و "هنر" پیشه ای چون نخجوانی ها و ختایی ها و صدقیانی ها و غیره می بالید، امروز کمتر می توان صاحب سرمایه ای یافت که دغدغه ی فرهنگ داشته باشد و هنر هم!
با این اوصاف اما تولید فیلم هایی مانند چوزمک و سازاق با حمایت بخش خصوصی و توفیقاتشان در جشنواره های ملی و بین المللی، امیدی هرچند اندک نزد علاقمندان به این حوزه ایجاد کرده که شاید درهای جدیدی به روی سینما و تئاتر تبریز گشوده شود.
به بهانه ی نخستین حضور فیلم کوتاه "سازاق" در یک جشنواره ی معتبر ملی و دریافت جایزه ی نخست جشنواره فیلم رضوی پای صحبت های کارگردان و تهیه کننده این فیلم نشستیم از نوع متفاوتش!
علیرضا سلمانپور، کارگردان "سازاق" که پیشتر فیلم کوتاه "کوزمک" وی در چندین جشنواره داخلی و خارجی موفق به دریافت جایزه شد، برای انجام گفتگو اصرار داشت که همراه تهیه کننده ی این دو فیلم بیاید. اصراری که پس از گپ و گفت با وی، پر بیراه هم نبود!
فیلمسازی که سرمایه دار شد؛ سرمایه داری که فیلمساز شد!
گوش شیطان کر، گویا فیلم و سینمای تبریز یکی را پیدا کرده که هم سرمایه دار است، هم سرمایه گذار و از همه مهمتر عاشق فرهنگ و هنر.
نام اش "جعفر شکوری" است. تا اینجا شاید کسی او را نشناسد ولی اگر برندی را که وی مالکیت اش را در اختیار دارد نام ببریم صغیر و کبیر خواهند شناخت: مالک رستوران های زنجیره ای توسکا.
می گوید: از سال 80 با شرکت در دوره های فیلمسازی وارد این عرصه شدم اما خیلی زود برای فعالیت های تجاری مسیرم را تغییر دادم!
شکوری ادامه می دهد: در همان ابتدای راه دیدم هنر بدون پول نمی شود و گذران زندگی از این راه دشوار لذا به تجارت روی آورده و خیلی زود پیشرفت کردم.
وی که پس از بستن بار خود، دوباره سراغ دغدغه های ذهنی اش آمده می گوید: همواره شاهد این بودم که اهالی تئاتر و فیلم و سینما برای تولید آثار خود با چه مشکلاتی روبرو هستند لذا برای ادای دین و تولید آثار تاثیرگذار در این عرصه، سراغ دوست قدیمی و کارگردان توانمند تبریز، علیرضا سلمانپور آمدم تا برای تولید فیلم های تاثیرگذار در کنار هم باشیم.
علیرضا سلمانپور، کارگردان فیلم های چوزمک و سازاق نیز سابقه ی آشنایی با جعفر شکوری را در سال 77 اعلام کرده می گوید: از همان ابتدا دغدغه ی هنر داشتیم و برای همین نیز در کلاس های مختلف هنری ثبت نام می کردیم.
وی با اشاره به اینکه با ورود به دوران بزرگسالی، دیگر از مرحله ی وسوسه های سینمایی رد شده و هنر به دغدغه اصلی ما تبدیل شد می افزاید: امروز فعالیت در عرصه فیلم و سینما ناشی از دغدغه ای است که در خصوص جامعه داریم نه وسوسه انگیز بودن سینما.
سرمایه داران دغدغه ی فرهنگ و هنر ندارند
امروز نهایت دغدغه ی هنری سرمایه داران، تزئین منزل و محل کارشان با آثاری است که میلیون ها برایش هزینه کرده ولی از آن سر هم در نمی آوردند.
در این شرایط اما اهالی فرهنگ و هنر کهن شهر تبریز همه روزه با مشکلات بسیاری دست به گریبانند که اگر عشق و علاقه به این عرصه و دلسوزی برای آینده ی دیار خود نبود، پیمودن در این مسیر سنگلاخ را انتخاب نمی کردند.
از جعفر شکوری می پرسم: درحالیکه بسیاری از تجار و صاحبان سرمایه در تبریز همواره پیشگام فعالیت های فرهنگی بوده اند، چرا این ویژگی از بین آنان رخت بسته است؟ جوابی می دهد که قانع کننده است:
"در جامعه ای که یک شخص با خودروی چندصد میلیونی اش به خود اجازه می دهد در خیابان های شهر حق مردم را پایمال کرده و به بهانه ی اینکه جریمه اش هرچه باشد پرداخت می کنم، قانون را زیرپا می گذارد، چه انتظاری بیش از این می توان داشت!"
وی با تاکید بر اینکه صاحبان سرمایه می توانند بیایند به داد هنر برسند تا عشق و علاقه و همدلی در جامعه گسترش یابد خاطرنشان می کند: با این اوضاع و احوال اما امیدی به حضور بخش خصوصی در این حوزه ندارم ولی تمام تلاشم را برای کشاندن دوستانی که دغدغه های مشترکی با آنان دارم به کار خواهم بست.
شکوری اعتبارات دولتی و عمومی را محدود خوانده و با بیان اینکه راه نجات و برون رفت از این وضعیت حضور بخش خصوصی است می گوید: باید به این باور برسیم که به این آب و خاک دین داریم و امروز کمک به حوزه فرهنگ و هنر، بزرگترین ادای دین به جامعه خواهد بود.
دریاچه ای که خشک شد و الهام بخش یک فیلم!
"دوران خدمت ارومیه بودم و هنگام تردد بین تبریز و ارومیه همواره از کشتی استفاده می کردم. درواقع این دریا و کشتی و خاطراتش برای من یک حس نوستالژیک ادبی داره..."
این را گفت و گفت: دریا آنقدر تنها ماند و ماند که آخر سر در تنهایی خود خشکید!
شکوری ادامه داد: خشکیدن دریاچه ارومیه ذهن ام را مشغول کرد و بهانه ای شد برای ورودم به عرصه ی تهیه کنندگی فیلم و همکاری با علیرضا سلمانپور برای ساخت "چوزمک".
زبان هنر هم تاثیر گذار است هم ماندگار/ کف خیابان جای اعتراض نیست
تهیه کننده فیلم های چوزمک و سازاق در ادامه گفتگوی خود با اشاره به اینکه زبان هنر بهترین راه اعتراض است گفت: به طور حتم زبان هنر هم ماندگار است و هم تثیرگذار؛ برای همین بسیاری از جوامع توسعه یافته از این زبان برای بیان اعتراض یا فرهنگ سازی استفاده می کنند.
وی با اشاره به اینکه هنرمند باید هم منتقد باشد هم نشان دهنده ی راهکار تصریح کرد: مثلا هدف از پرداختن به دریاچه ارومیه این بود که ضمن معرفی عوامل به این روز افتادن آن، به تبعات ناشی از خشکیدن و راهکارهای جبران آن پرداخت کنیم.
شکوری با بیان اینکه "چوزمک" در این راه موفق بود یادآور شد: در جشنواره ی سراسری بمانی، این فیلم مورد توجه معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان محیط زیست قرار گرفت و گفت: حرفی که این فیلم زد، تاکنون کسی به زبان نرانده بود!
این تهیه کننده فیلم و سینما گفت: در عصر جدید، راه اعتراض فریاد زدن در خیابان نیست بلکه امروز یک اثر هنری حرفی می زند که تاثیرش تا سالها می ماند.
وی گفت: آثار هنری ضمن تلطیف فضای جامعه، برای تحریک و البته آموزش و جهت دهی افکار عمومی خیلی مفید واقع می شوند.
سازاق؛ ادای دین به خانواده های شهدا
جعفر شکوری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تولید فیلم سازاق به کارگردانی علیرضا سلمانپور اظهار داشت: سالها بود که قصد داشتیم برای ادای دین به شهدا کاری انجام دهیم چراکه آنان همه چیز را گذاشتن، رفتند و برنگشتند ولی ما هر روز به این امید بیرون می رویم که نزد خانواده خود بازخواهیم گشت.
وی همچنین بر لزوم گرامیداشت خانواده های شهدا تاکید کرد و گفت: داغ فرزند همیشه بر دل والدین سنگینی می کند به ویژه آنهایی که رفتند ولی پیکرشان هرگز بازنگشت و عزیزانشان سالیان سال است که چشم به راهند.
علیرضا سلمانپور، نویسنده و کارگردان سازاق نیز با بیان اینکه این فیلم به منظور ادای دین به غواصان شهید و مادران منتظر تولید شده است گفت: اغلب هنرمندان کشور نسبت به موضوع دفاع مقدس احساس دین قلبی داشته و همواره در پی این هستند تا اثری برآمده از دل و درون خود تولید کنند.
وی با بیان اینکه خانواده های ایثارگران در راه دفاع از کیان این سرزمین دست کمی از رزمندگان نداشته اند یادآور شد: با اینحال اما کمتر کسی می تواند حس و حال پدران و مادرانی را درک کند که سالیان سال چشم انتظار فرزند خود بوده و همچنان با یک عکس و نشان کوچکی از پاره ی تن خود روزگار می گذرانند.
سلمانپور که "آب" به عنوان نماد هستی و زندگی همواره در آثارش جایگاه ویژه ای دارد، موضوع غواصان شهید را از یکی از تم های اصلی داستان سازاق عنوان کرد و اظهار داشت: همواره پرداختن به مظلومیت و غربت این عزیزان یکی از دغدغه های ذهنی من به شمار می رفت و در این اثر نیز سعی کرده ام به موضوع غواصان شهید به طور ویژه ای پرداخت کنم.
یک تهیه کننده از تبریز می آید
جعفر شکوری در پاسخ به اینکه انگیزه اش برای ادامه ی این راه چیست می گوید: در تمام امور "لذت" سقف دارد ولی هنر تنها عرصه ای است که لذتش سقف ندارد و می توان سالیان سال با عشق آن زندگی کرد.
وی همچنین با اشاره به تجربه ی کاری در تبریز و استان های دیگر، فضای فعالیت در تبریز را بسیار سنگین خوانده و می افزاید: برای مثال در ساخت فیلم سازاق، آنقدر که فرمانده مرزبانی آذربایجان غربی با ما همکاری کرد، اینجا یک سرباز کلانتری هم همکاری نمی کند!
علیرضا سلمانپور، کارگردان فیلم و سینما هم که در این گفتگو سکوت پیشه کرده می گوید: بدنبال ساخت چندین فیلم کوتاه به فکر این هستیم که با همکاری هم یک فیلم بلند هم بسازیم.
وی با بیان این جمله که "بالاخره تبریز یک تهیه کننده فیلم علاقمند" به خود دید خاطرنشان می کند: حضور چنین افرادی ضمن عزم و اراده ی هنرمندان به تولید آثار ارزشمند، موجب اعتلای فرهنگ و هنر تبریز و آذربایجان و ایران خواهد شد.
46
