به گزارش ایرنا، خانه هنر بیش از ۸۰ سال است که محفل اصحاب فرهنگ و هنر بوده و نوستالژی «کتابخانه ملی تبریز» هنوز هم بر تن آن سنگینی می کند.
تبریزیان به مدت حدود ۵۰ سال برای مطالعه ۷۰ هزار جلد کتاب مرجع اهدایی بزرگان و فرهیختگان ادب دوست تبریز به ساختمان مزین با سنگ های «ایسپراخون» خانه فرهنگ در ضلع شمالی بوستان تاریخی «گولوستان باغی» مراجعه کرده اند و این بنای ۲ طبقه آرمیده در خاک مقبره العرفای «گجیل» در دهه های قبل از شاخص های اصلی فرهنگی کشورمان محسوب می شد.
خوشبختانه بعد از انتقال محتوای «کتابخانه ملی تبریز» - ملی به معنای مردمی در مقابل دولتی - به ساختمان نوساز کتابخانه مرکزی تبریز در چهار راه «لاله» در اوایل دهه ۱۳۸۰، در یک تصمیم درست و بجا، ساختمان تاریخی «خانه هنر» تبریز به موزه کاریکاتور - به عنوان نمایندگی فدراسیون جهانی کاریکاتور در آسیا و نیز نخستین موزه کاریکاهتور قاره کهن - تبدیل شد.
موزه کارتون تبریز به عنوان تنها موزه این هنر در کشورمان و یکی از پنج موزه کارتون(کاریکاتور) جهان در ساختمان ۸۰ ساله «خانه هنر»، آبروی هنر کارتون ایران به شمار می رود.
البته انجمن کارتون تبریز و موزه آن از سال ۱۳۸۵ و با صرف هزینه های هنگفت برای بازسازی و بهسازی «خانه هنر» از محل اعتبارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در این محل مستقر شده و گنجینه (موزه) آن میزبان بیش ۱۰۰ هزار نسخه اصلی کارتون از هنرمندان بیش از ۲۰ کشور جهان است.
حال، بنای تاریخی- فرهنگی «خانه هنر» با مشکل جدیدی در قالب اراده مدیریت شهری برای استقرار شورای اسلامی کلان شهر تبریز در این محل مواجه شده و این سوال را در ذهن دوستداران فرهنگ و هنر برانگیخته است که آیا در شهر بزرگی مانند تبریز جا قحط است که می خواهند اساس انجمن و تنها موزه کاریکاتور ایران را که با هزاران خون دل خوردن ها و التماس کردن ها به این و آن پا گرفته و مایه آبروی فرهنگ و هنر ایران در جهان است، برچینند.
آیا می توان پذیرفت که شهرداری و شورای شهر که خود باید منادی و حامی فعالیت های فرهنگی - هنری در کهن شهری مانند تبریز باشند، به جای زیر پر گرفتن انجمن و موزه کارتون(کاریکاتور)، به دنبال بی خانمان کردن فعالان این هنر اصیل باشند که صورت به سیلی سرخ می کنند و با کیسه خالی برای اعتلای پرچم سه رنگ کشورمان در میادین بین المللی هنر می کوشند.
چگونه می توان باور کرد که عده ای از سر ناآشنایی با ارزش و جایگاه فرهنگ و هنر، به عنوان بستر اصلی بازنمایی توانمندی های ایران اسلامی در عرصه های جهانی، به جای حمایت از نهادهای هنری خودجوش و مردمی مانند انجمن کارتون تبریز به مثابه افتخار هنر کارتون آسیا و جهان، در صدد برچیدن بال و پر فعالان جوان و علاقه مند آن برآیند.
نمایی از موزه کاریکاتور در خانه هنر تبریز
خانه هنر تبریز اهمیت فراملی دارد
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در خصوص مسائل جدید مالکیتی «خانه هنر» به ایرنا گفت: این مکان تاریخی در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، به ازای تخریب محل قبلی «کتابخانه ملی» در مجموعه ارک تبریز، به عنوان محل جدید کتابخانه توسط شهرداری در اختیار اداره کل فرهنگ و ارشاد آذربایجان شرقی قرار گرفت و در حدود سه دهه اخیر مامن کتابخوانان و پژوهشگران فرهنگ و هنر بوده است.
محمد محمدپور اظهار کرد: ساختمان باغ گلستان با عنوان کتابخانه ملی تبریز در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۹۸ ثبت ملی شده و هم در فهرست کتابخانه های دوستدار جهانی یونسکو در سال ۱۳۴۴ قرار دارد و بر این اساس اهمیت فراملی نیز دارد و از گذشته دور تاکنون مامن اصحاب و دوستداران فرهنگ و کتاب بوده است.
وی ادامه داد: اکنون نیز این ساختمان با کاربری کتابخانه و با نام کتابخانه برادارن نخجوانی با ۷۰ هزار جلد کتاب مرجع فعالیت می کند، اما این کتابخانه و ساختمان قدیمی فرهنگی با مشکلاتی روبرو شده و اگر تخلیه شود تبعات نامطلوب روانی، اجتماعی و فرهنگی بر جامعه می گذارد.
محمدپور افزود: این ساختمان قدیمی با وسعتی افزون بر سه هزار مترمربع و زیربنایی حدود ۲ هزار و ۸۰۰ مترمربع در ضلع شمالی بوستان قدیمی «باغ گلستان» واقع شده و مخزن کتابخانه ملی تبریز است که در سال ۱۳۳۳ شمسی توسط برادران نخجوانی بنیان گذاشته شد.
وی ادامه داد: برداران فقید نخجوانی کتابخانه بی نظیر خود را نیز به «کتابخانه ملی» هدیه کردند و در این مکان نگهداری می شود؛ همان طور که می دانید تمام شهرها دارای کتابخانه ملی هستند و بر این اساس باید از این یادگارهای فرهنگی و تاریخی به خوبی حفاظت شود.
محمدپور اضافه کرد: این بنا توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و اعتبارات این اداره کل در سال ۱۳۸۵ بازسازی، تجهیز و برای استفاده اهالی هنر در اختیار آنان قرار گرفته است.
وی گفت: اما شهرداری تبریز در اقدامی جدید مشکلات ملکیتی برای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایجاد کرده و این در حالی است که سال ها قبل بر اساس صورت جلسه مدیران سابق فرهنگ و ارشاد استان و مسوولان شهر، «خانه هنر» به ما واگذار شد، هر چند شهرداری اسناد مالکیت آن را انتقال نداده است.
مرتضی آبدار، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی
خانه هنر باید با کاربری کتابخانه که ثبت ملی شده، ادامه فعالیت دهد
مدیرکل اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی نیز به ایرنا گفت: «خانه هنر» تبریز بنام کتابخانه ملی توسط کمیته ثبت آثار ملی در تهران ثبت شده و در سطح کشور نیز به این نام مشهور است و بر این اساس باید با کاربری کتابخانه به ادامه فعالیت بپردازد.
مرتضی آبدار با بیان اینکه برای بناهایی که جزو آثار ملی بوده و ثبت شده اند باید از میراث فرهنگی نظر بخواهند، اظهار کرد: بر اساس قانون، کاربری این مکان قابل تغییر نیست و باید کاربری کتابخانه ای خانه هنر ادامه داشته باشد اما هر نوع تغییر کاربری باید به میراث فرهنگی اعلام شود.
شهرام خدایی، مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی
امکان بازپس گیری مکان های کتابخانه ای وجود ندارد
مدیرکل امور کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی نیز به ایرنا گفت: ساختمان خانه هنر به عنوان ساختمان کتابخانه ملی معروف است و در قانون اشاره شده مکانی که کاربری کتابخانه یا قرائتخانه دارد شهرداری موظف است کاربری آن را تغییر ندهد.
شهرام خدایی اظهار کرد: تا زمانی که مکانی کتابخانه است امکان بازپس گیری آن بر اساس قانون وجود ندارد.
«خانه هنر» برای جبران تخریب «کتابخانه ملی تبریز» به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی واگذار شد
رییس انجمن خیران کتابخانه ساز آذربایجان شرقی و مدیر کل سابق اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی از اوایل دهه ۷۰ تا ۸۵ نیز به ایرنا گفت: «خانه هنر»، استعداد استقرار شورای شهر یا بخش های اداری شهرداری تبریز را ندارد و سالن های این مکان برای کاربری فرهنگی ساخته و آماده شده است.
رسول بشیری ادامه داد: اکنون کتابخانه پژوهشی فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان شرقی و دفتر هیات امنای کتابخانه مرکزی تبریز در این مکان قرار دارد و قدمت این بنای فرهنگی بسیار قدیمی است؛ از طرف دیگر «خانه هنر» برای جبران تخریب «کتابخانه ملی تبریز» در چهار دهه قبل به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی واگذار شده است.
وی افزود: با توجه به اینکه شهرداری سازمان فرهنگی و هنری دارد و کارهای فرهنگی را تقبل می کند، تخلیه «خانه هنر» تبریز توسط شهرداری مغایر با اهداف فرهنگی این نهاد است.
وی ادامه داد: از طرف دیگر هر عضو شورای شهر در ساختمان شهرداری اتاق و سالن مناسب در اختیار دارد، اما خانه هنر پاسخگوی ظرفیت مورد نیاز شورای شهر تبریز نیست.
بشیری اضافه کرد: شهرداری تبریز فضاهای فرهنگی خوبی مثل فرهنگسرای الغدیر در اختیار دارد که می تواند استفاده های خوبی از آنها داشته باشد؛ بر این اساس معتقدم که باید همکاری و تفاهم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و شهرداری تبریز در خصوص خانه هنر استمرار یابد.
وی یادآوری کرد: اگر نگرش فرهنگی نداشته باشیم فرهنگ شهر دچار آسیب می شود و در این خصوص نباید تعارض داشته باشیم؛ باید با همفکری و تعامل مشکل را رفع کنیم و تفکر مالکیت اداری یا شخصی در این خصوص نداشته باشیم.
مدیر موزه کاریکاتور و رییس انجمن کارتون تبریز نیز به ایرنا گفت: با وجود اینکه تاکنون ابلاغ مبنی بر تخلیه خانه هنر نداشتیم شنیده ها در این خصوص نگرانی های عمیقی را در بین اهالی فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی ایجاد کرده است که امیدوارم با تدبیر درست مسوولان ختم به خیر شود.
سمیرا یوسفی اظهار کرد: اگر لازم شد در ادامه رایزنی های جدی را هم در این خصوص با شورای اسلامی تبریز و استانداری انجام می دهیم.
باید حیثیت فرهنگی برای تصمیم گیری در خصوص خانه هنر تبریز در نظر گرفته شود
موسس موزه کاریکاتور تبریز و فعال فرهنگی، هنری نیز به ایرنا گفت: تاکنون ۱۴ جشنواره بین المللی کارتون در موضوع های مختلف برگزار شده و این موزه دارای برند بین المللی شده است.
رحیم بقال اصغری ادامه داد: جشنواره پانزدهم نیز با عنوان «همبستگی اقوام ایرانی» در بهار آینده برگزار می شود و کارتونیست های خارجی و انجمن جهانی کاریکاتور به این جشنواره ها و موزه کارتون تبریز نظارت دارند.
وی اظهار کرد: حدود ۱.۵ سال گذشته استاندار سابق آذربایجان شرقی از خانه هنر بازدید و دستور توقف تملک خانه هنر توسط شهرداری تبریز را صادر کرد بر این اساس انتظار داریم استاندار جدید نیز مساعدت لازم را انجام دهد.
بقال اصغری بیان کرد: ساختمان «خانه هنر» برای استقرار موزه کاریکاتور در سال ۱۳۸۵ شمسی تحویل گرفته شد و با هزینه بالا از حالت متروکه درآمد، در حالی که پیش از آن نهادی آماده تحویل گرفتن این ساختمان نبود.
وی افزود: این موزه که ۱۰۰ هزار نسخه اصلی کاریکاتور از بیش از ۲۰ کشور جهان در آن نگهداری می شود.
وی ادامه داد: خانه هنر نخستین موزه کاریکاتور آسیا و پنجمین موزه کاریکاتور جهان و تنها موزه کاریکاتور ایران است که تخلیه آن به نفع هیچ کس نیست البته درصورت تداوم این مشکلات هنرمندان و اصحاب فرهنگ واکنش خواهند داشت.
بقال اصغری گفت: یک سالن نمایش با گنجایش ۳۵۰ نفر برای اجرای برنامه های مختلف هنری در این ساختمان از محل اعتبارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و با پی گیری های انجمن کاریکاتور ساخته شده و ۲ سالن نگارخانه به منظور برپایی نمایشگاه‌های هنری نیز در محل این بنا پیش بینی شده است.
وی اضافه کرد: پیش از این روساهای موزه های کاریکاتور بلژیک، صربستان و کشورهای دیگر در این محل گرد آمده اند؛ «خانه هنر» تبریز به دلیل استقرار تنها موزه کاریکاتور ایران در آن وجهه بین المللی دارد و در بین هنرمندان شهر دارای جایگاه است، بر این اساس شهرداری باید بازتاب و تبعات ملی و بین المللی تملک این بنا را مورد توجه قرار دهد.
بقال اصغری ادامه داد: تصمیم گیری در این خصوص راحت نیست و باید حیثیت فرهنگی ایران و تنها موزه کاریکاتور کشور در نظر گرفته شود؛ از طرفی کاربری این ساختمان، کتابخانه تعریف شده و کتابخانه تخصصی کاریکاتور و مخزن کتابخانه ملی در این بنا قرار دارد.
تصمیم در خصوص خانه هنر در کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی تبریز بررسی و اتخاذ شود
دبیر کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی کلانشهر تبریز نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: به هر حال در موضوع های فرهنگی علاقمند به همکاری بین بخشی هستیم و باید بخش ها با یکدیگر هماهنگ و یکپارچه باشند و همکاری ها صمیمانه و به صورت تیمی و قدرتمند باشد.
سعید نیکوخصلت اظهار کرد: خوشبختانه در سال های اخیر تعامل مناسبی بین شهرداری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی مشاهده شده و برنامه های مشترک خوبی انجام شده مثل برنامه گذر فرهنگی که کار مشترک خوبی است.
وی ادامه داد: خواستار این هستیم که همکاری های مشترک و تعامل ها بین ۲ نهاد بیش از پیش افزایش یابد و خانه هنر هم سالیان متمادی بوده که در اختیار فرهنگ و ارشاد بوده و تلاش کرده اند اقدامات فرهنگی مناسبی در آن آنجا انجام شود.
نیکوخصلت افزود: به هر حال باید روندهای قانونی انجام شده در این خصوص بررسی شود و از نزدیک نشست مشترک در کمیسیون فرهنگی برگزار و برنامه ها، هدف ها، چالش ها بررسی و بهترین تصمیمی که به نفع شهر تبریز و در حد شان و قامت این کلانشهر است اتخاذ شود.
همچنان امکان ادامه تعامل با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی برای استمرار برنامه های فرهنگی وجود دارد
رییس سابق کمیسیون فرهنگی و رییس فعلی شورای اسلامی کلانشهر تبریز نیز پیشتر در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفته بود: بازدیدی از این بنای تاریخی و فرهنگی داشتیم و بر این اساس شورا بر اهمیت موضوع واقف است.
شهرام دبیری اضافه کرد: این مکان جاذبه گردشگری تبریز و متعلق به شهرداری بوده و در واقع امانتی در دست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی بوده است.
وی بیان کرد: به هر حال برای استقرار شورا در این مکان، برنامه خاصی نداریم، اما معتقدیم باید استفاده بهینه از این مکان شود و بر این اساس با فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تعامل داریم.
دبیری گفت: به نوعی از ادامه فعالیت های فرهنگی در این مکان حمایت می کنیم و بازدید اخیر از این مکان در راستای حمایت از فعالیت های فرهنگی در این مکان بوده است.
وی با ابراز امیدواری از اینکه شور و نشاط فرهنگی به این مکان برگردد و فعالیت های هنری راکد نماند، افزود: همچنان امکان ادامه تعامل با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی برای استمرار برنامه های فرهنگی وجود دارد.
اما با وجود قول های مساعد اعضای شورای شهر تبریز اکنون اتفاقات جور دیگری رقم خورده است اما انصاف حکم می کند بازنگری هایی در تصمیمات اتخاذ شده صورت بگیرد ولی بنا به اعلام شهرداری تبریز ساختمان شورای شهر به خانه هنر باغ گلستان منتقل می‌شود.
مرتضی علیخانی، مدیرکل شهرها و شوراهای استانداری آذربایجان شرقی
موزه کاریکاتور و کتاب های کتابخانه ملی تبریز به مکان جدید منتقل می شود
مدیرکل شهرها و شوراهای استانداری آذربایجان شرقی نیز به ایرنا گفت: فعالیت های فرهنگی مورد حمایت است بر این اساس شهرداری تبریز باید به موزه کارتون و بهتونی مکان جدید اختصاص دهد که این موضوع مورد تاکید قرار گرفته است.
مرتضی علیخانی با بیان اینکه خانه هنر نیاز به بازسازی دارد و این ساختمان در گذشته نیز انجمن شهر برای نخستین بار در تبریز بوده است، اظهار کرد: ۷۰ هزار جلد کتاب های با ارزش کتابخانه ملی تبریز نیز به یکی از کتابخانه های شهرداری تبریز منتقل می شود البته این اقدامات باید با توافقات و با در نظر گرفتن منافع ۲ طرف اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و شهرداری تبریز انجام شود.
ساختمان شورای شهر به خانه هنر باغ گلستان منتقل می‌شود
معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز نیز گفت: ساختمان شورای شهر تبریز از محل فعلی آن در عمارت ساعت به ساختمان خانه هنر واقع در باغ گلستان انتقال می یابد.
به گفته محمدحسین اسحقی با توجه به تحویل ساختمان خانه هنر باغ گلستان به شهرداری تبریز، این ساختمان با کمک استانداری و اعضای شورا و همچنین تلاش های شهردار تبریز به شهرداری تحویل داده شد و با توجه به بازدید و تائید اعضای شورا، این ساختمان برای شورای اسلامی شهر تبریز اختصاص می یابد.
وی در خصوص ویژگی های ساختمان خانه هنر باغ گلستان اظهار کرد: این ساختمان از لحاظ بنا و کیفیت زیربنایی و همچنین زیبایی های بصری داخل و خارج آن، اهمیت خاصی دارد و با گذشت سال ها همچنان از استحکام و پایداری فوق العاده ای برخوردار است و از طرفی جلسه نخستین انجمن شهر تبریز که به نوعی نخستین انجمن ایران بود، در همین ساختمان برگزار شده است.
معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز ادامه داد: با توجه به این ویژگی ها، برنامه مرمت ساختمان خانه هنر در برنامه شهرداری تبریز قرار گرفته و با توجه به قرابت باغ گلستان با شورای شهر و المان شمس، هم افزایی تاریخی و فرهنگی رخ می دهد.
اسحقی انتقال ساختمان شورای شهر به ساختمان هنر باغ گلستان را احیای این منطقه تاریخی دانست و گفت: حضور فیزیکی شهرداری و شورای شهر تبریز در این محل، فضایی اداری در آنجا ایجاد می کند و این امر موجب می شود تا ناهنجاری های موجود در باغ گلستان از میان رفته و زمینه های بازگشت دوباره خانواده ها به این محل فراهم شود.
وی اظهار کرد: یکی دیگر از مهم ترین ویژگی های این محل، مجاورت ایستگاه مترو قونقا با ورودی باغ گلستان و ساختمان جدید شورای شهر است و تا پایان سال کار تکمیل این ایستگاه به پایان می رسد تا دسترسی به ساختمان شورای شهر از طریق سیستم حمل نقل ریلی ممکن باشد.
وی با بیان اینکه با انتقال ساختمان شورای شهر، موزه های موجود در ساختمان خانه هنر باغ گلستان به عمارت ساعت تبریز منتقل می شود، عنوان کرد: این موزه ها از جمله موزه کاریکاتور که نخستین موزه کاریکاتور ایران است و همچنین موزه استاد بهتونی به موزه شهرداری واقع در عمارت ساعت تبریز منتقل می شود.
معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز یادآور شد: در حال حاضر متاسفانه بازدید از موزه کاریکاتور و موزه استاد بهتونی، شاید روزانه به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد اما انتقال به موزه شهرداری موجب می شود تا میزان استقبال شهروندان و گردشگران افزایش یافته و این موزه ها دوباره احیا شود.
شورا به ساختمان «خانه هنر» منتقل نمی شود
البته این در حالی است که شکور اکبرنژاد، رییس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی کلانشهر تبریز نیز موضوع انتقال شورای اسلامی کلانشهر تبریز را به خانه هنر رد می کند.
وی با تاکید بر اینکه جستجوی مکانی برای انتقال شورای شهر تبریز مد نظر اعضای شورا است، ادامه داد: تحقیق برای انتقال شورای شهر به منظور حفظ کاربری موزه برای عمارت شهرداری وجود دارد اما تصمیمی برای جابه جایی شورای شهر به خانه هنر در باغ گلستان گرفته نشده است.
