پزوهش حوزه ای است که می تواند، زمینه ساز تحولی شگرف خصوصا در کشورهای دارای اقتصاد تک محصولی باشد که این کشورها را به اقتصاد دانش بنیان و توسعه پایدار برساند.
موضوع هایی از جمله راه اندازی و حمایت از پارک های علم و فناوری، شرکت های دانش بنیان و فناوری نشان از توجه ویژه به حوزه پژوهش و فناوری سال های اخیر در ایران دارد.
اما، بسیاری از پژوهش ها به دلایلی به خصوص پژوهش های دانشگاهی چندان مورد توجه مسئولان، صاحبان صنایع و دست اندرکاران مرتبط قرار نمی گیرد، طوریکه بیشتر پژوهش ها پس از آماده شدن و ارایه به استادان برای کسب مدرک، در قفسه کتابخانه ها خاک می خورد.
در ارتباط با کارهای پژوهشی و تحقیقاتی، میزگرد «راهکارهای کاربردی کردن پژوهش در استان یزد» با حضور برخی کارشناسان مرتبط با حوزه پژوهش و فناوری در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز یزد برگزار شد.
مجید جوادیان زاده، مدیرکل دفتر امور فرهنگی و اجتماعی استانداری یزد، محمد مهدی لطفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد، سید علی رضا افشانی، پژوهشگر و استاد دانشگاه و محمد قویدل مشاور ارتباطات و مدیر روابط بین الملل پارک علم و فناوری یزد به طرح دیدگاه های خود در باره کاربردی کردن پژوهش و فناوری در استان پرداختند.
** نهادینه کردن فرهنگ پژوهش/ پژوهش براساس نیاز
یک پژوهشگر اجتماعی و مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد گفت: بحث پژوهش ، یک نگاه نو به پدیده ها و کشف روابط جدید بین پدیده ها اعم از طبیعی ، اجتماعی و غیره است.
مجید جوادیان زاده به وضعیت پژوهش در جامعه اشاره کرد و افزود: جامعه ای که در آن فرهنگ چرایی نباشد، نیاز به پژوهش در آن احساس نمی شود، اگر پژوهشی هم باشد، به نوعی رفتارهای نمایشی است.
** فرهنگ اجتماعی فضا را برای اندیشیدن باز کند
این پژوهشگر اجتماعی اظهار کرد: فرهنگ ما باید فضا را برای اندیشیدن ، نگاه های نو و افکار جدید باز کند و اجازه دهد افکار جدید ورود پیدا کنند و به پرسش های چرایی پاسخ دهد و در سطح نظری نیاز به پژوهش احساس شود.
جوادیان زاده با بیان اینکه باید جایگاه پژوهش در ساختار اجتماعی ، فرهنگی ، و غیره بررسی شود، می گوید: نیاز به نهادینه کردن فرهنگ پژوهش در جامعه است.
وی تاکید کرد: برای تبدیل یک موضوع به فرهنگ باید آن را به ارزش ها، باورها و هنجارهای جامعه متصل کرد، پژوهش باید در جامعه براساس نیاز اجتماعی انجام شود.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد به این باور است: امروز نظام آموزش عالی خصوصا حرکت غالب استادان و دانشجویان به سمت موضوع های صرف نظری و بسنده کردن به تهیه چند مقاله با هدف وزین کردن کارنامه تحصیلی خود بدون انجام هرگونه کار و پژوهش در حوزه عمل است.
** پرهیز از نگاه تجاری به پژوهش
این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه محققان باید لباس ایثارگری بر تن کنند، عنوان کرد: اگر به تاریخ پژوهش های ماندگار و موثر نگاه کنیم، می بینیم برخی از پژوهشگران سال ها در یک قوم زندگی کردند، مسائل و مشکلات را تحمل و وارد فضای آن محیط شدند تا پژوهشی انجام دهند.
وی با بیان اینکه نباید نگاه صرفا تجاری به پژوهش داشته باشیم، اظهار کرد: قبول دارم پژوهش جنبه مهم آن بحث تجاری است مخصوصا در عصر جهان پساب و صنعتی یکی از کالاهای که تولید می شود ،یافته های پژوهشی است.
این مسئول ادامه داد:، اما، تعدادی از استادان کارهای پژوهشی را به عهده می گیرند و در بین دانشجویان تقسیم می کنند که نتیجه آن پژوهش ، فاقد روح پژوهش است و انتظار حل مساله ای را در آن نخواهیم داشت.
** نبود ارتباط با حوزه کاربردی چالش پیش روی بخش پژوهش است
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد در ادامه ، نبود ارتباط با حوزه کاربردی را از دیگر چالش های بخش پژوهش بیان کرد و یادآور شد: باید گفتمان و ارتباط بین حوزه پژوهش و کاربردی بودن آن صورت گیرد.
جوادیان زاده با بیان اینکه بسیاری از پژوهش ها کمی است، افزود: از روش های کمی و کیفی در پژوهش ها کمتر دیده می شود و از سوی دیگر نگاه دستگاه ها و مدیران اجرایی به بحث پژوهش آماری است به علت اینکه بهتر می توانند آن را منعکس کنند و فهم عوام هم آن را بهتر می پذیرد، اما این یک مشکل است.
** لزوم ایجاد ادبیات مشترک میان نهادهای دولتی و دانشگاه ها
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد بر لزوم ایجاد ادبیات مشترک میان دستگاه های دولتی و دانشگاه ها تاکید و گفت: باید از هنر هم در پژوهش استفاده شود، وقتی فیلمی با بودجه هنگفت ساخته می شود، نیاز به بحث های پژوهشی دارد، در حال حاضر به صورت اینترنتی انجام می شود اما نتایج به دست آمده سطحی است.
وی می افزاید: به نظر می رسد، باید حوزه هنر به دانشگاه ها متصل شود و مصرف کننده یافته پژوهشی مراکز آموزشی عالی شود.
** پژوهش باید به زبان رسانه ای و مردمی بیان شود
وی با بیان اینکه پژوهش ها باید به زبان رسانه ای و مردمی بیان شود، می گوید: پژوهشگران باید یافته های به دست آمده از طرح خود را به زبان عامه تر برای مردم بیان و ترجمه کنند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد عنوان کرد: اصطلاحی که به عنوان کتابخانه ای شدن کارهای پژوهشی مطرح می شود، اصلا درست نیست، بلکه بهترین مکان برای پژوهش، کتابخانه است و هیچگاه نباید به پژوهش نگاه نشریه یا روزنامه داشت ، بلکه به پژوهش فقط در زمان های خاص نیاز پیدا می شود.
جوادیان زاده می افزاید: پژوهش تولید و دانشی است در جای خود مورد استفاده قرار می گیرد و نباید این اصطلاحات را برای پژوهش ها به کار برد.
وی وضعیت پژوهش را در جامعه مطلوب ارزیابی کرد و افزود: هرچند وضعیت پژوهش در جامعه کنونی که درحال گذر و تغییر است، دچار آسیب شد، اما در بخش های مختلف در بحث گفتمان سازی و سیاست ها استفاده می شود.
** تغییر رویکرد عرضه محور به تقاضا محور در حوزه پژوهش
همچنین معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد با تبیین 2 رویکرد « عرضه محور» و « تقاضا محور» در حوزه پژوهش و فناوری می گوید: پیش از این به رویکرد عرضه محور توجه می شد اما اکنون باید رویکرد تقاضا محور مدنظر قرار گیرد و این نگاه باید از بخش صنعت و جامعه بجوشد و به پژوهش و فناوری و نهادهای مرتبط با آن جهت دهد.
محمد مهدی لطفی افزود: پژوهش و فناوری در دانشگاه ها باید برنامه محور و در راستای نیازهای حال و آینده باشد و بر این پایه، جریان مساله از حوزه نیاز به سمت دانشگاه ها فعال شود.
وی تصریح کرد: باید همه نهادهای مرتبط با حوزه پژوهش و فناوری فارغ از شعارزدگی و رفتارهای ظاهری در کنار یکدیگر به راه حل برسند.
عضو هیات علمی دانشگاه یزد تاکید کرد : حوزه های مرتبط با پژوهش و فناوری باید با تعامل و همکاری هم برای جهت دار کردن و برنامه محور کردن این حوزه با نگاه به تقاضا و نیاز جامعه طراحی و عملیاتی شود.
** لزوم مشخص شدن سهم واقعی پژوهش در تولید ناخالص ملی
معاون دانشگاه یزد با تاکید به لزوم مشخص شدن سهم واقعی پژوهش و فناوری در تولید ناخالص ملی، تصریح کرد: پژوهش و فناوری دینامیک است یعنی در صورتی می توان مبلغی را صرف پژوهش و فناوری کرد که این مبلغ در همین حوزه تولید شده باشد.
لطفی در ادامه با یادآوری سهم نیم درصد هزینه کرد برای فعالیت های پژوهشی از تولید ناخالص ملی اظهار می کند: فارغ از کم بودن این مقدار نسبت به دیگر کشورهای جهان، نحوه هزینه کرد اعتبارهای اختصاص یافته به حوزه پژوهش و فناوری نیز در کشور محل بحث و مناقشه است.
وی به این عقیده هست، در کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه این رقم، 2 تا چهار درصد است که نشان دهنده اهتمام این کشورها به پژوهش و فناوری است.
** توسعه پژوهش با فشار امکان پذیر نیست
به گفته وی توسعه پژوهش و فناوری به صورت مصنوعی و با فشار امکانپذیر نیست ، طوریکه در سال 1395 پیشنهاد افزایش سهم پژوهش و فناوری از تولید ناخالص ملی به یک درصد مطرح شد که به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسید.
معاون دانشگاه یزد در بخشی از میزگرد ایرنا یزد، بیان کرد: اگر به پژوهش و فناوری به عنوان زیربنای اقتصاد دانش بنیان اعتبار داده شود، اثر بخش خواهد بود و در نهایت به رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک می کند.
این محقق دانشگاهی، توجه ویژه به موضوع آموزش را لازمه ورود به حوزه پژوهش و فناوری دانست و اظهار کرد: آموزش به عنوان زیربنای پژوهش و فناوری باید جدی گرفته شود؛ البته منظور، توجه صوری و ظاهری به این بخش نیست بلکه باید به محتوا پرداخته شود.
وی ادامه داد: شیوه های نوین آموزش، انتظارهای جامعه، بازنگری در سرفصل ها، ایجاد رشته های جدید و رشته های بین رشته ای و فرارشته ای باید در بخش آموزش مورد توجه قرار گیرد.
** نگاه مدیران به پژوهش ویترینی است
یک پژوهشگر و استاد دانشگاه یزد هم در میزگرد یادشده مشکل اصلی پژوهش گم شدن هدف آن است، اصلا نمی دانیم که برای چه چیز پژوهش انجام می دهیم و اعتقاد دارم، نگاه ابزاری به پژوهش وجود دارد.
علیرضا افشانی می گوید: همچنین مدیران دستگاه ها نگاه ویترینی و آماری به پژوهش دارند، فقط می خواهند در گزارش خود تعداد پژوهش ها و هزینه ها را که در زمینه یاد شده انجام شده است، ارائه کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه یزد در ادامه افزود: کمتر در سازمان ها و اداره ها می توان دید مبتنی بر یک برنامه، حتی کوتاه مدت پژوهش ساماندهی شود و در بسیاری از اداره ها شورای پژوهشی وجود دارد اما اعضای آن حداقل اطلاعاتی از فرایند پژوهش ندارند.
رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد می گوید: در فرایند پژوهشی 2 دسته مشکلات داریم دسته نخست به عامل یعنی محقق مرتبط است که برخی از محققان در انجام پژوهش ضعیف هستند و اصول پژوهش را به خوبی یاد ندارند و تجربه کافی برای طرح ندارند و این یک ضعف بزرگ است.
افشانی اضافه کرد: نگاه ابزاری برخی از عاملان به پژوهش ها از دیگر مشکلات این حوزه است نگاهشان کسب درآمد، امتیازی و ارتقاست.
**نبود شناخت درست از نیازهای جامعه و صنعت
وی نداشتن شناخت درست و دقیق از نیازهای جامعه و صنعت را از دیگر مشکلات عاملان پژوهش دانست و گفت: بسیاری از محققان به درستی حتی شناختی نسبت به آن سازمان یا شرکتی ندارد و وارد گود پژوهش می شوند.
افشانی از دیگر مشکلات فرایند پژوهشی را مشکلات ساختاری نام برد و افزود: که بخشی از این مشکل به خود ساختار و برخی هم به مدیران و مسولان مرتبط است.
این پژوهشگر در ادامه نگاه ویترینی برخی مدیران به پژوهش ها را عیب بزرگ دانست، و اظهار کرد: مدیران با توجه به ضعف برخی عاملان کارهای پژوهشی و واگذار نشدن پژوهش های سال های گذشته به دانشگاه و پارک علم فناوری باعث شد که فکر کنند نگاه پژوهشگران ابزاری است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: مدیر مجموعه ای فکر می کند، وظیفه دارد، نیم درصد بودجه را صرف پژوهش کند، فقط آمار تعداد پژوهش ها دستگاه مربوط به خود را ارایه کند بنابراین نگاه آن ویترینی است.
** نگاه کوتاه مدت یکی از ضعف های پژوهش است
افشانی با بیان اینکه نگاه کوتاه مدت به مدیریت از دیگر ضعف های بخش پژوهش است ، می افزاید: پژوهش اثر کوتاه مدت ندارد، بلکه بلند مدت جواب می دهد، این باعث می شود، مدیران به سمت فعالیت زودبازده سوق پیدا کنند و به فعالیت های عمرانی بر دیگر فعالیت ها چون فرهنگی ترجیح می دهند و کمتر به سراغ آنها می روند.
** بی اطلاعی برخی مدیران نسبت به نیاز کار پژوهشی
وی با بیان اینکه مدیران برخی دستگاه ها آگاهی درستی نسبت به نیاز پژوهش سازمان مربوط به خود ندارند، اظهار کرد: در حالیکه نیازها باید در یک پروسه منظم و سالانه رصد و انجام شود و مطالعات قبلی هم آسیب شناسی شود.
افشانی توجه نداشتن مدیران به نقش پژوهش در سیاست گذاری و برنامه ریزی را از دیگر مشکلات این بخش یاد کرد و گفت: سیاست گذاری ها در بسیاری سازمان های که امروز حرفی برای گفتن در عرصه بین المللی دارند به این دلیل است که بخش قابل توجهی از طرح های خود را به پژوهش اختصاص دادند.
** حضور مشاوران بدون تخصص از آفت های بخش پژوهش است
وی ضعف مشاوران پژوهشی و واگذاری پژوهش به افراد غیرمتخصص در دستگاه ها اجرایی را از دیگر چالش های این بخش عنوان کرد و افزود: برخی مشاوران در سازمان ها در حوزه خود تخصص ندارند بنایراین نمی تواند ارزیاب خوبی برای کارهای پژوهشی باشد و صدمه به این حوزه می زند.
این استاد دانشگاه می گوید: فکر می کنم، برآیند ساختاری و عاملیت در حوزه پژوهش در کنار هم قرار گرفته اند که باعث شده در حوزه پژوهش به آسیب های جدی برخورد کنیم رفع آن نیازمند حل ضعف های یادشده است
** عملکرد جزیره ای، معضل بخش پژوهش
رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد در ادامه شکاف بین دانشگاه ، صنعت و جامعه را از بزرگترین مشکلات حوزه پژوهش یاد کرد و گفت: شاهد هستم که دانشگاه علاقه مند به ارتباط با صنعت و جامعه است، متاسفانه دستگاه های اجرایی به دلیل نوع نگاه ، احساس می کنم خیلی نیاز به دانشگاه ندارند.
وی با بیان اینکه واقعا با یکسری مشکلات روبه رو هستیم که سایه بر روی پژوهش انداخته است، تاکید کرد: شاید مشکل در پژوهش نباشد، اگر به این بخش توجه نشود و به پژوهشگر بها داده نشود، خود به خود پژوهش ضعیف می شود.
** وجود متولیان متعدد، پژوهش را تهدید می کند
به عقیده افشانی از دیگر مشکلات حوزه پژوهش وجود متولی زیاد است ولی عملا بی متولی است، افزود: جزیره ای عمل کردن بخش های پژوهشی دستگاه ها، معضل اصلی این بخش است در زمینه یک موضوع چند دستگاه تحقیق انجام می دهند.
به گفته وی برای رفع این مشکل پیشنهاد کردم، مرکزی برای رصد و پایش پژوهش با چهار زیر گروه ایجاد شود که نیازهای پژوهش دستگاه ها در آن بررسی و پس از پایش فراخوان آن اعلام شود.
افشانی نظارت بر اجرایی شدن پژوهش را از دیگر اهداف ایجاد این مرکز دانست و اظهار کرد: کارکرد اصلی این مرکز جلوگیری از موزای کاری در امر تحقیق و پژوهش است.
** توجه به انسجام بخشی نهادها در استفاده از پژوهش
همچنین مشاور ارتباطات و مدیر روابط بین الملل پارک علم و فناوری یزد گفته است: باید به انسجام بخشی و سازمان یافتن نهادها در استفاده از پژوهش توجه بیشتری شود.
قویدل با بیان اینکه هر منبع مادی از جمله نفت و معدن پایان پذیر است و در نهایت فروپاشی اقتصاد را به دنبال دارد، افزود: اگر استوار کردن اقتصاد بر پایه اندیشه ها و یافته های پژوهشی و شکل دادن اقتصاد دانش بنیان باشد، این امر تضمین کننده اقتصاد پویا خواهد بود و ما را به عنوان پیشران معرفی می کند.
وی با بیان اینکه پرورش اندیشه و نگرش پژوهشی نیازمند مبنای شناختی است، تصریح کرد: این شناخت باید در همه اقشار جامعه بوجود آید، در جامعه ساختارهایی مبتی بر آموزش و پژوهش وجود دارد و نهادهای اجتماعی فعال هستند که به عنوان واسطه عمل می کنند.
وی ادامه داد: اما پیش از پرداختن به این ساختارها نیازمند انسجام بخشی و ساخت یافتگی نهادها هستیم، باید به برقراری توازن بین بخش های مختلف توجه ویژه ای شود.
قویدل اضافه کرد: تحولات جدیدی سبب ایجاد برخی ساختارها و ظرفیت های تازه شده است که در این بین نهادهای واسطه ای می توانند به پژوهشگر کمک کنند که یافته پژوهشی خود را به فروش برساند.
** کودکان و فعالیت های پژوهشی
مشاور ارتباطات پارک علم و فناوری یزد می گوید: بسیاری از کودکان در حال انجام برخی فعالیت های پژوهشی هستند، شاید نتوانند آن را بیان کنند، اگر بتوانیم به جامعه کمک کنیم، نسبت به این حرکت ها، توجه داشته باشند و کمک کنند می توان جامعه را به سمت پژوهش محوری سوق دهیم.
قویدل می افزاید: حساس سازی اجتماعی و اجتماعی سازی بحث پژوهشی از جمله رسالت هایی است که باید در حوزه سیاستگذاری مدنظر قرار گیرد.
** کانون های تولید علم بسیار متنوع است/ حضور مردم باید جدی باشد
وی با بیان اینکه امروزه کانون های تولید علم بسیار متنوع است، ادامه داد: دسترسی ها در فضای مجازی گسترش یافته و در پژوهش ها مورد استفاده قرار می گیرد، باید کمک کنیم ساختارهای جدید به خوبی به نسل جوان معرفی و کمک شود تا مردم حضور خود را در این بخش جدی بگیرند.
** اهمیت کاربردی و تجاری سازی پژوهش مبنای فعالیت اقتصادی است
مدیر روابط بین الملل پارک علم و فناوری یزد با بیان اینکه بخشی از پژوهش ها، کاربردی است که مشتریان خاص خود دارد، می گوید: بخشی از پژوهش ها نیز قابلیت تجاری سازی دارد و مبنای فعالیت اقتصادی قرار می گیرد، اما بخشی از پژوهش ها که نادیده گرفته می شود، پژوهش های مردمی است، چرا که عنوان ندارد توجهی به آن نمی شود.
قویدل با تاکید بر استمرار و برنامه ریزی در پژوهش تصریح کرد: پژوهش باید در اکوسیستم نوآوری مدنظر قرار گیرد.
** حمایت و حضور مردم در پژوهش مانند ورزش نیاز است
وی با یادآوری نقش کم مردم در بخش های مرتبط با پژوهش و فناوری اظهار کرد: بخش پژوهش یاری، اهمیت زیادی دارد و مردم باید در این عرصه همکاری کنند، به گونه ای که در حوزه پژوهش مانند ورزش عمل شود که در کنار ورزش قهرمانی، ورزش همگانی و عمومی هم داریم.
** پیشنهاد انجام پایان نامه های دانشگاهی به صورت گروهی
رئیس خبرگزاری ایرنا مرکز یزد هم با بیان اینکه هر سال کارهای تحقیقاتی زیادی صورت می گیرد، اما این کارها بیشتر تکلیفی است، افزود: پژوهش به دنبال پاسخگویی به یک مساله است.
کاظم شاملو بیان کرد: پیشنهاد می شود، پایان نامه های دانشجویی مانند بسیاری کشورها به صورت گروهی و تیمی انجام شود ، در این صورت به نتایج بهتری هم دست خواهیم یافت.
وی اضافه کرد: باید فردگرایی را در مسائل علمی کنار گذاشت و به کارهای جمعی پرداخت .
ایرنا به عنوان تنها خبرگزاری رسمی کشور همواره بر اساس رسالتی که بر عهده دارد نسبت به برگزاری میزگردهای مختلفی با هدف ارتقای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه اقدام می کند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی در سال 1313 خورشیدی با نام «آژانس خبری پارس» به عنوان ششمین خبرگزاری جهانی تاسیس شد و در بیش از هشت دهه فعالیت، علاوه بر جریان سازی خبری یکی از منابع مهم خبری رسانه های داخلی و خارجی است.
7532**2088**1968 خبرنگاران: سعید صادقی مقدم، کبری دانشی و محمودرضا رحمانی* انشتار: عباسقلی اشکورجیری
irnayazdd@
انتهای پیام موضوع هایی از جمله راه اندازی و حمایت از پارک های علم و فناوری، شرکت های دانش بنیان و فناوری نشان از توجه ویژه به حوزه پژوهش و فناوری سال های اخیر در ایران دارد.
اما، بسیاری از پژوهش ها به دلایلی به خصوص پژوهش های دانشگاهی چندان مورد توجه مسئولان، صاحبان صنایع و دست اندرکاران مرتبط قرار نمی گیرد، طوریکه بیشتر پژوهش ها پس از آماده شدن و ارایه به استادان برای کسب مدرک، در قفسه کتابخانه ها خاک می خورد.
در ارتباط با کارهای پژوهشی و تحقیقاتی، میزگرد «راهکارهای کاربردی کردن پژوهش در استان یزد» با حضور برخی کارشناسان مرتبط با حوزه پژوهش و فناوری در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز یزد برگزار شد.
مجید جوادیان زاده، مدیرکل دفتر امور فرهنگی و اجتماعی استانداری یزد، محمد مهدی لطفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد، سید علی رضا افشانی، پژوهشگر و استاد دانشگاه و محمد قویدل مشاور ارتباطات و مدیر روابط بین الملل پارک علم و فناوری یزد به طرح دیدگاه های خود در باره کاربردی کردن پژوهش و فناوری در استان پرداختند.
** نهادینه کردن فرهنگ پژوهش/ پژوهش براساس نیاز
یک پژوهشگر اجتماعی و مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد گفت: بحث پژوهش ، یک نگاه نو به پدیده ها و کشف روابط جدید بین پدیده ها اعم از طبیعی ، اجتماعی و غیره است.
مجید جوادیان زاده به وضعیت پژوهش در جامعه اشاره کرد و افزود: جامعه ای که در آن فرهنگ چرایی نباشد، نیاز به پژوهش در آن احساس نمی شود، اگر پژوهشی هم باشد، به نوعی رفتارهای نمایشی است.
** فرهنگ اجتماعی فضا را برای اندیشیدن باز کند
این پژوهشگر اجتماعی اظهار کرد: فرهنگ ما باید فضا را برای اندیشیدن ، نگاه های نو و افکار جدید باز کند و اجازه دهد افکار جدید ورود پیدا کنند و به پرسش های چرایی پاسخ دهد و در سطح نظری نیاز به پژوهش احساس شود.
جوادیان زاده با بیان اینکه باید جایگاه پژوهش در ساختار اجتماعی ، فرهنگی ، و غیره بررسی شود، می گوید: نیاز به نهادینه کردن فرهنگ پژوهش در جامعه است.
وی تاکید کرد: برای تبدیل یک موضوع به فرهنگ باید آن را به ارزش ها، باورها و هنجارهای جامعه متصل کرد، پژوهش باید در جامعه براساس نیاز اجتماعی انجام شود.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد به این باور است: امروز نظام آموزش عالی خصوصا حرکت غالب استادان و دانشجویان به سمت موضوع های صرف نظری و بسنده کردن به تهیه چند مقاله با هدف وزین کردن کارنامه تحصیلی خود بدون انجام هرگونه کار و پژوهش در حوزه عمل است.
** پرهیز از نگاه تجاری به پژوهش
این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه محققان باید لباس ایثارگری بر تن کنند، عنوان کرد: اگر به تاریخ پژوهش های ماندگار و موثر نگاه کنیم، می بینیم برخی از پژوهشگران سال ها در یک قوم زندگی کردند، مسائل و مشکلات را تحمل و وارد فضای آن محیط شدند تا پژوهشی انجام دهند.
وی با بیان اینکه نباید نگاه صرفا تجاری به پژوهش داشته باشیم، اظهار کرد: قبول دارم پژوهش جنبه مهم آن بحث تجاری است مخصوصا در عصر جهان پساب و صنعتی یکی از کالاهای که تولید می شود ،یافته های پژوهشی است.
این مسئول ادامه داد:، اما، تعدادی از استادان کارهای پژوهشی را به عهده می گیرند و در بین دانشجویان تقسیم می کنند که نتیجه آن پژوهش ، فاقد روح پژوهش است و انتظار حل مساله ای را در آن نخواهیم داشت.
** نبود ارتباط با حوزه کاربردی چالش پیش روی بخش پژوهش است
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد در ادامه ، نبود ارتباط با حوزه کاربردی را از دیگر چالش های بخش پژوهش بیان کرد و یادآور شد: باید گفتمان و ارتباط بین حوزه پژوهش و کاربردی بودن آن صورت گیرد.
جوادیان زاده با بیان اینکه بسیاری از پژوهش ها کمی است، افزود: از روش های کمی و کیفی در پژوهش ها کمتر دیده می شود و از سوی دیگر نگاه دستگاه ها و مدیران اجرایی به بحث پژوهش آماری است به علت اینکه بهتر می توانند آن را منعکس کنند و فهم عوام هم آن را بهتر می پذیرد، اما این یک مشکل است.
** لزوم ایجاد ادبیات مشترک میان نهادهای دولتی و دانشگاه ها
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد بر لزوم ایجاد ادبیات مشترک میان دستگاه های دولتی و دانشگاه ها تاکید و گفت: باید از هنر هم در پژوهش استفاده شود، وقتی فیلمی با بودجه هنگفت ساخته می شود، نیاز به بحث های پژوهشی دارد، در حال حاضر به صورت اینترنتی انجام می شود اما نتایج به دست آمده سطحی است.
وی می افزاید: به نظر می رسد، باید حوزه هنر به دانشگاه ها متصل شود و مصرف کننده یافته پژوهشی مراکز آموزشی عالی شود.
** پژوهش باید به زبان رسانه ای و مردمی بیان شود
وی با بیان اینکه پژوهش ها باید به زبان رسانه ای و مردمی بیان شود، می گوید: پژوهشگران باید یافته های به دست آمده از طرح خود را به زبان عامه تر برای مردم بیان و ترجمه کنند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد عنوان کرد: اصطلاحی که به عنوان کتابخانه ای شدن کارهای پژوهشی مطرح می شود، اصلا درست نیست، بلکه بهترین مکان برای پژوهش، کتابخانه است و هیچگاه نباید به پژوهش نگاه نشریه یا روزنامه داشت ، بلکه به پژوهش فقط در زمان های خاص نیاز پیدا می شود.
جوادیان زاده می افزاید: پژوهش تولید و دانشی است در جای خود مورد استفاده قرار می گیرد و نباید این اصطلاحات را برای پژوهش ها به کار برد.
وی وضعیت پژوهش را در جامعه مطلوب ارزیابی کرد و افزود: هرچند وضعیت پژوهش در جامعه کنونی که درحال گذر و تغییر است، دچار آسیب شد، اما در بخش های مختلف در بحث گفتمان سازی و سیاست ها استفاده می شود.
** تغییر رویکرد عرضه محور به تقاضا محور در حوزه پژوهش
همچنین معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد با تبیین 2 رویکرد « عرضه محور» و « تقاضا محور» در حوزه پژوهش و فناوری می گوید: پیش از این به رویکرد عرضه محور توجه می شد اما اکنون باید رویکرد تقاضا محور مدنظر قرار گیرد و این نگاه باید از بخش صنعت و جامعه بجوشد و به پژوهش و فناوری و نهادهای مرتبط با آن جهت دهد.
محمد مهدی لطفی افزود: پژوهش و فناوری در دانشگاه ها باید برنامه محور و در راستای نیازهای حال و آینده باشد و بر این پایه، جریان مساله از حوزه نیاز به سمت دانشگاه ها فعال شود.
وی تصریح کرد: باید همه نهادهای مرتبط با حوزه پژوهش و فناوری فارغ از شعارزدگی و رفتارهای ظاهری در کنار یکدیگر به راه حل برسند.
عضو هیات علمی دانشگاه یزد تاکید کرد : حوزه های مرتبط با پژوهش و فناوری باید با تعامل و همکاری هم برای جهت دار کردن و برنامه محور کردن این حوزه با نگاه به تقاضا و نیاز جامعه طراحی و عملیاتی شود.
** لزوم مشخص شدن سهم واقعی پژوهش در تولید ناخالص ملی
معاون دانشگاه یزد با تاکید به لزوم مشخص شدن سهم واقعی پژوهش و فناوری در تولید ناخالص ملی، تصریح کرد: پژوهش و فناوری دینامیک است یعنی در صورتی می توان مبلغی را صرف پژوهش و فناوری کرد که این مبلغ در همین حوزه تولید شده باشد.
لطفی در ادامه با یادآوری سهم نیم درصد هزینه کرد برای فعالیت های پژوهشی از تولید ناخالص ملی اظهار می کند: فارغ از کم بودن این مقدار نسبت به دیگر کشورهای جهان، نحوه هزینه کرد اعتبارهای اختصاص یافته به حوزه پژوهش و فناوری نیز در کشور محل بحث و مناقشه است.
وی به این عقیده هست، در کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه این رقم، 2 تا چهار درصد است که نشان دهنده اهتمام این کشورها به پژوهش و فناوری است.
** توسعه پژوهش با فشار امکان پذیر نیست
به گفته وی توسعه پژوهش و فناوری به صورت مصنوعی و با فشار امکانپذیر نیست ، طوریکه در سال 1395 پیشنهاد افزایش سهم پژوهش و فناوری از تولید ناخالص ملی به یک درصد مطرح شد که به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسید.
معاون دانشگاه یزد در بخشی از میزگرد ایرنا یزد، بیان کرد: اگر به پژوهش و فناوری به عنوان زیربنای اقتصاد دانش بنیان اعتبار داده شود، اثر بخش خواهد بود و در نهایت به رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک می کند.
این محقق دانشگاهی، توجه ویژه به موضوع آموزش را لازمه ورود به حوزه پژوهش و فناوری دانست و اظهار کرد: آموزش به عنوان زیربنای پژوهش و فناوری باید جدی گرفته شود؛ البته منظور، توجه صوری و ظاهری به این بخش نیست بلکه باید به محتوا پرداخته شود.
وی ادامه داد: شیوه های نوین آموزش، انتظارهای جامعه، بازنگری در سرفصل ها، ایجاد رشته های جدید و رشته های بین رشته ای و فرارشته ای باید در بخش آموزش مورد توجه قرار گیرد.
** نگاه مدیران به پژوهش ویترینی است
یک پژوهشگر و استاد دانشگاه یزد هم در میزگرد یادشده مشکل اصلی پژوهش گم شدن هدف آن است، اصلا نمی دانیم که برای چه چیز پژوهش انجام می دهیم و اعتقاد دارم، نگاه ابزاری به پژوهش وجود دارد.
علیرضا افشانی می گوید: همچنین مدیران دستگاه ها نگاه ویترینی و آماری به پژوهش دارند، فقط می خواهند در گزارش خود تعداد پژوهش ها و هزینه ها را که در زمینه یاد شده انجام شده است، ارائه کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه یزد در ادامه افزود: کمتر در سازمان ها و اداره ها می توان دید مبتنی بر یک برنامه، حتی کوتاه مدت پژوهش ساماندهی شود و در بسیاری از اداره ها شورای پژوهشی وجود دارد اما اعضای آن حداقل اطلاعاتی از فرایند پژوهش ندارند.
رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد می گوید: در فرایند پژوهشی 2 دسته مشکلات داریم دسته نخست به عامل یعنی محقق مرتبط است که برخی از محققان در انجام پژوهش ضعیف هستند و اصول پژوهش را به خوبی یاد ندارند و تجربه کافی برای طرح ندارند و این یک ضعف بزرگ است.
افشانی اضافه کرد: نگاه ابزاری برخی از عاملان به پژوهش ها از دیگر مشکلات این حوزه است نگاهشان کسب درآمد، امتیازی و ارتقاست.
**نبود شناخت درست از نیازهای جامعه و صنعت
وی نداشتن شناخت درست و دقیق از نیازهای جامعه و صنعت را از دیگر مشکلات عاملان پژوهش دانست و گفت: بسیاری از محققان به درستی حتی شناختی نسبت به آن سازمان یا شرکتی ندارد و وارد گود پژوهش می شوند.
افشانی از دیگر مشکلات فرایند پژوهشی را مشکلات ساختاری نام برد و افزود: که بخشی از این مشکل به خود ساختار و برخی هم به مدیران و مسولان مرتبط است.
این پژوهشگر در ادامه نگاه ویترینی برخی مدیران به پژوهش ها را عیب بزرگ دانست، و اظهار کرد: مدیران با توجه به ضعف برخی عاملان کارهای پژوهشی و واگذار نشدن پژوهش های سال های گذشته به دانشگاه و پارک علم فناوری باعث شد که فکر کنند نگاه پژوهشگران ابزاری است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: مدیر مجموعه ای فکر می کند، وظیفه دارد، نیم درصد بودجه را صرف پژوهش کند، فقط آمار تعداد پژوهش ها دستگاه مربوط به خود را ارایه کند بنابراین نگاه آن ویترینی است.
** نگاه کوتاه مدت یکی از ضعف های پژوهش است
افشانی با بیان اینکه نگاه کوتاه مدت به مدیریت از دیگر ضعف های بخش پژوهش است ، می افزاید: پژوهش اثر کوتاه مدت ندارد، بلکه بلند مدت جواب می دهد، این باعث می شود، مدیران به سمت فعالیت زودبازده سوق پیدا کنند و به فعالیت های عمرانی بر دیگر فعالیت ها چون فرهنگی ترجیح می دهند و کمتر به سراغ آنها می روند.
** بی اطلاعی برخی مدیران نسبت به نیاز کار پژوهشی
وی با بیان اینکه مدیران برخی دستگاه ها آگاهی درستی نسبت به نیاز پژوهش سازمان مربوط به خود ندارند، اظهار کرد: در حالیکه نیازها باید در یک پروسه منظم و سالانه رصد و انجام شود و مطالعات قبلی هم آسیب شناسی شود.
افشانی توجه نداشتن مدیران به نقش پژوهش در سیاست گذاری و برنامه ریزی را از دیگر مشکلات این بخش یاد کرد و گفت: سیاست گذاری ها در بسیاری سازمان های که امروز حرفی برای گفتن در عرصه بین المللی دارند به این دلیل است که بخش قابل توجهی از طرح های خود را به پژوهش اختصاص دادند.
** حضور مشاوران بدون تخصص از آفت های بخش پژوهش است
وی ضعف مشاوران پژوهشی و واگذاری پژوهش به افراد غیرمتخصص در دستگاه ها اجرایی را از دیگر چالش های این بخش عنوان کرد و افزود: برخی مشاوران در سازمان ها در حوزه خود تخصص ندارند بنایراین نمی تواند ارزیاب خوبی برای کارهای پژوهشی باشد و صدمه به این حوزه می زند.
این استاد دانشگاه می گوید: فکر می کنم، برآیند ساختاری و عاملیت در حوزه پژوهش در کنار هم قرار گرفته اند که باعث شده در حوزه پژوهش به آسیب های جدی برخورد کنیم رفع آن نیازمند حل ضعف های یادشده است
** عملکرد جزیره ای، معضل بخش پژوهش
رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد در ادامه شکاف بین دانشگاه ، صنعت و جامعه را از بزرگترین مشکلات حوزه پژوهش یاد کرد و گفت: شاهد هستم که دانشگاه علاقه مند به ارتباط با صنعت و جامعه است، متاسفانه دستگاه های اجرایی به دلیل نوع نگاه ، احساس می کنم خیلی نیاز به دانشگاه ندارند.
وی با بیان اینکه واقعا با یکسری مشکلات روبه رو هستیم که سایه بر روی پژوهش انداخته است، تاکید کرد: شاید مشکل در پژوهش نباشد، اگر به این بخش توجه نشود و به پژوهشگر بها داده نشود، خود به خود پژوهش ضعیف می شود.
** وجود متولیان متعدد، پژوهش را تهدید می کند
به عقیده افشانی از دیگر مشکلات حوزه پژوهش وجود متولی زیاد است ولی عملا بی متولی است، افزود: جزیره ای عمل کردن بخش های پژوهشی دستگاه ها، معضل اصلی این بخش است در زمینه یک موضوع چند دستگاه تحقیق انجام می دهند.
به گفته وی برای رفع این مشکل پیشنهاد کردم، مرکزی برای رصد و پایش پژوهش با چهار زیر گروه ایجاد شود که نیازهای پژوهش دستگاه ها در آن بررسی و پس از پایش فراخوان آن اعلام شود.
افشانی نظارت بر اجرایی شدن پژوهش را از دیگر اهداف ایجاد این مرکز دانست و اظهار کرد: کارکرد اصلی این مرکز جلوگیری از موزای کاری در امر تحقیق و پژوهش است.
** توجه به انسجام بخشی نهادها در استفاده از پژوهش
همچنین مشاور ارتباطات و مدیر روابط بین الملل پارک علم و فناوری یزد گفته است: باید به انسجام بخشی و سازمان یافتن نهادها در استفاده از پژوهش توجه بیشتری شود.
قویدل با بیان اینکه هر منبع مادی از جمله نفت و معدن پایان پذیر است و در نهایت فروپاشی اقتصاد را به دنبال دارد، افزود: اگر استوار کردن اقتصاد بر پایه اندیشه ها و یافته های پژوهشی و شکل دادن اقتصاد دانش بنیان باشد، این امر تضمین کننده اقتصاد پویا خواهد بود و ما را به عنوان پیشران معرفی می کند.
وی با بیان اینکه پرورش اندیشه و نگرش پژوهشی نیازمند مبنای شناختی است، تصریح کرد: این شناخت باید در همه اقشار جامعه بوجود آید، در جامعه ساختارهایی مبتی بر آموزش و پژوهش وجود دارد و نهادهای اجتماعی فعال هستند که به عنوان واسطه عمل می کنند.
وی ادامه داد: اما پیش از پرداختن به این ساختارها نیازمند انسجام بخشی و ساخت یافتگی نهادها هستیم، باید به برقراری توازن بین بخش های مختلف توجه ویژه ای شود.
قویدل اضافه کرد: تحولات جدیدی سبب ایجاد برخی ساختارها و ظرفیت های تازه شده است که در این بین نهادهای واسطه ای می توانند به پژوهشگر کمک کنند که یافته پژوهشی خود را به فروش برساند.
** کودکان و فعالیت های پژوهشی
مشاور ارتباطات پارک علم و فناوری یزد می گوید: بسیاری از کودکان در حال انجام برخی فعالیت های پژوهشی هستند، شاید نتوانند آن را بیان کنند، اگر بتوانیم به جامعه کمک کنیم، نسبت به این حرکت ها، توجه داشته باشند و کمک کنند می توان جامعه را به سمت پژوهش محوری سوق دهیم.
قویدل می افزاید: حساس سازی اجتماعی و اجتماعی سازی بحث پژوهشی از جمله رسالت هایی است که باید در حوزه سیاستگذاری مدنظر قرار گیرد.
** کانون های تولید علم بسیار متنوع است/ حضور مردم باید جدی باشد
وی با بیان اینکه امروزه کانون های تولید علم بسیار متنوع است، ادامه داد: دسترسی ها در فضای مجازی گسترش یافته و در پژوهش ها مورد استفاده قرار می گیرد، باید کمک کنیم ساختارهای جدید به خوبی به نسل جوان معرفی و کمک شود تا مردم حضور خود را در این بخش جدی بگیرند.
** اهمیت کاربردی و تجاری سازی پژوهش مبنای فعالیت اقتصادی است
مدیر روابط بین الملل پارک علم و فناوری یزد با بیان اینکه بخشی از پژوهش ها، کاربردی است که مشتریان خاص خود دارد، می گوید: بخشی از پژوهش ها نیز قابلیت تجاری سازی دارد و مبنای فعالیت اقتصادی قرار می گیرد، اما بخشی از پژوهش ها که نادیده گرفته می شود، پژوهش های مردمی است، چرا که عنوان ندارد توجهی به آن نمی شود.
قویدل با تاکید بر استمرار و برنامه ریزی در پژوهش تصریح کرد: پژوهش باید در اکوسیستم نوآوری مدنظر قرار گیرد.
** حمایت و حضور مردم در پژوهش مانند ورزش نیاز است
وی با یادآوری نقش کم مردم در بخش های مرتبط با پژوهش و فناوری اظهار کرد: بخش پژوهش یاری، اهمیت زیادی دارد و مردم باید در این عرصه همکاری کنند، به گونه ای که در حوزه پژوهش مانند ورزش عمل شود که در کنار ورزش قهرمانی، ورزش همگانی و عمومی هم داریم.
** پیشنهاد انجام پایان نامه های دانشگاهی به صورت گروهی
رئیس خبرگزاری ایرنا مرکز یزد هم با بیان اینکه هر سال کارهای تحقیقاتی زیادی صورت می گیرد، اما این کارها بیشتر تکلیفی است، افزود: پژوهش به دنبال پاسخگویی به یک مساله است.
کاظم شاملو بیان کرد: پیشنهاد می شود، پایان نامه های دانشجویی مانند بسیاری کشورها به صورت گروهی و تیمی انجام شود ، در این صورت به نتایج بهتری هم دست خواهیم یافت.
وی اضافه کرد: باید فردگرایی را در مسائل علمی کنار گذاشت و به کارهای جمعی پرداخت .
ایرنا به عنوان تنها خبرگزاری رسمی کشور همواره بر اساس رسالتی که بر عهده دارد نسبت به برگزاری میزگردهای مختلفی با هدف ارتقای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه اقدام می کند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی در سال 1313 خورشیدی با نام «آژانس خبری پارس» به عنوان ششمین خبرگزاری جهانی تاسیس شد و در بیش از هشت دهه فعالیت، علاوه بر جریان سازی خبری یکی از منابع مهم خبری رسانه های داخلی و خارجی است.
7532**2088**1968 خبرنگاران: سعید صادقی مقدم، کبری دانشی و محمودرضا رحمانی* انشتار: عباسقلی اشکورجیری
irnayazdd@
کپی شد
