همان گونه که تا حدودی مشخص است، الیاف مصنوعی در نقطه مقابل الیاف طبیعی مثل پشم و پنبه قرار گرفته و با استفاده از مواد مصنوعی به شیوه خاصی به دست می‌آیند. به عبارت دیگر الیاف مصنوعی در طبیعت یافت نمی‌شوند و از صفر تا صد تولید آنان به دست انسان صورت می‌گیرد؛ اما این نکته را باید خاطرنشان کرد که برخی الیاف مصنوعی، پایه طبیعی دارند.
اصلی‌ترین ماده اولیه تولید پارچه، الیاف است. الیاف می‌توانند، وارد مرحله نخ ریسی شده، سپس برای بافت پارچه مورد استفاده قرار گیرند و یا مستقیماً برای تهیه منسوجات بدون بافت به کار روند. در هر حال، الیاف ممکن است، طبیعی یا مصنوعی باشند. این مقاله به معرفی پرکاربردترین الیاف‌های مصنوعی اختصاص دارد.
الیاف مصنوعی
همان گونه که تا حدودی مشخص است، الیاف مصنوعی در نقطه مقابل الیاف طبیعی مثل پشم و پنبه قرار گرفته و با استفاده از مواد مصنوعی به شیوه خاصی به دست می‌آیند. به عبارت دیگر الیاف مصنوعی در طبیعت یافت نمی‌شوند و از صفر تا صد تولید آنان به دست انسان صورت می‌گیرد؛ اما این نکته را باید خاطرنشان کرد که برخی الیاف مصنوعی، پایه طبیعی دارند.
پرکاربردترین الیاف‌های مصنوعی
شاید مهم‌ترین مزیت الیاف مصنوعی، تنوع بالای آنها باشد. در واقع روز به روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. در این قسمت، تلاش کرده‌ایم، مهم‌ترین و پرکاربردترین الیاف مصنوعی را نام برده و توضیحاتی درباره آنها ارائه دهیم.
الیاف ویسکوز
ویسکوز، نوع خاصی از الیاف مصنوعی است که ماهیت سلولزی و پایه گیاهی دارند؛ اما روش تولید آن به گونه‌ای است که در زمره الیاف طبیعی قرار نمی‌گیرد. جهت معرفی بیشتر ویسکوز باید گفت که با استفاده از مواد گیاهی سلولزی مثل چوب برخی درختان و تفاله نیشکر، به اضافه یک سری مواد شیمیایی به دست می‌آید.
با توجه به آنچه در بالا گفته شد، بدیهی است که الیاف ویسکوز با الیافی مثل پنبه، پشم یا ابریشم، متفاوت است؛ زیرا اینها منشاء طبیعی دارند؛ می‌توان آنها را مستقیماً و بدون هیچ ماده افزودنی خاصی، وارد مرحله نخ ریسی و پارچه بافی نمود. در حالی که برای تولید ویسکوز، چوب درختان، طی فرآیندهای خاصی به خمیر تبدیل شده و سپس وارد مرحله تولید نخ و پارچه می‌گردد.
در هنگام خرید الیاف ویسکوز با عناوینی مانند الیاف نیمه مصنوعی یا الیاف بشر ساخت مواجه می‌شویم. یکی دیگر از نشانه‌های غیر طبیعی بودن این الیاف، آن است که همانند الیاف سلولزی طبیعی (مثلاً پنبه) به راحتی و به طور کامل، قابل بازیافت نیست. ویسکوز را می‌توان به تنهایی یا همراه با سایر الیاف طبیعی و مصنوعی برای تولید پارچه به کار برد.
ویژگی‌ها و مزایای الیاف ویسکوز
- تنفس خوب، خنکی و راحتی
- نرمی و لطافت
- ضد آلرژی بودن
- مقاوم در برابر گرما
- هادی گرما
- قابلیت جذب بالای رطوبت
- مقاوم در برابر شستشو
- مقاوم در برابر کشش و پارگی
معایب الیاف ویسکوز
- پارچه تهیه شده از الیاف ویسکوز بر اثر شستشو آب می‌رود.
- لباس‌های از جنس ویسکوز با شستشوی زیاد در ماشین لباسشویی، تغییر شکل می‌دهند.
- کیفیت الیاف ویسکوز در مواجهه با نور آفتاب، کاهش می‌یابد.
کاربردهای الیاف ویسکوز
- تولید انواع لباس زنانه و مردانه، کت و شلوار، مانتو، تیشرت، زیرپوش، لباس ورزشی، شلوار، روسری و ...
- تهیه انواع ملحفه، روتختی، رومیزی و محصولات مشابه
- انواع پارچه پرده‌ای
- تولید حوله
الیاف پلی استر
پلی استر، نمونه‌ای بسیار پرکاربرد از الیاف مصنوعی است که از مواد پلیمری به دست می‌آید. برای تهیه این الیاف، مواد پلیمری به حالت مذاب درآمده، با فشار زیادی از درون صفحات خاصی رد شده و اصطلاحاً رشته می‌شوند؛ سپس در مجاورت هوای سرد قرار گرفته و به الیاف پلی استر تبدیل می‌گردند.
ویژگی بارز الیاف پلی استر این است که مواد پلیمری به کار رفته برای تولید آنها، از نوع پلی اتیلن ترفتالات است. این الیاف علی‌رغم مصنوعی بودن، ماهیت ظریفی دارند و همانند الیاف ویسکوز، می‌توان آنها را به راحتی با الیافی مانند پشم و پنبه ترکیب کرد.
ویژگی‌های الیاف پلی استر
- استحکام بالا
- چروک نمی‌شوند.
- سطحی صاف دارند.
- نسبتاً نرم و لطیف هستند.
- در مواجهه با گرما و سرما، پایدار هستند و ماهیت خود را حفظ می‌کنند.
- عایق حرارت و مقاوم در برابر دمای بالا
- در برابر عوامل ساییدگی مقاوم‌اند.
- مقاوم در برابر عوامل محیطی
- مقاومت بالایی در برابر شستشو دارند و آب نمی‌روند.
- مقاوم در برابر مواد شیمیایی، اسیدهای ضعیف و بازهای رقیق
- در برابر نور خورشید چندان مقاوم نیستند.
مصارف الیاف پلی استر
- تولید فرش و موکت
- صنعت مبلمان
- تهیه کالای خواب (بالش، تشک، پتو، لحاف و ...)
- ساخت عروسک
- تولید عایق‌های حرارتی و رطوبتی
- تولید کفپوش اتومبیل
- ساخت کمربند ایمنی
- تولید انواع پیراهن زنانه، پارچه آستری، پارچه مخمل، لباس ورزشی، کت و شلوار، بارانی، لباس کار و جوراب
الیاف اسپاندکس
اسپاندکس یا لاکرا را می‌توان نوعی الیاف مصنوعی بر پایه پلی اورتان دانست که ماهیت کشی دارد. وجه تسمیه این الیاف، به خاطر نخستین برندهای تولیدکننده آنهاست. اسپاندکس، استحکام و مقاومت بالایی در برابر کشیدگی دارد؛ همچنین در برابر نور، گرما، اسیدها و بازها مقاوم است.
لازم به ذکر است که همانند سایر الیاف، الیاف اسپاندکس نیز به نوبه خود متنوع بوده و بسته به نوع خود، 4 تا 7 برابر کش می‌آیند. از نظر مقاومت حرارتی نیز، دمای بالاتر از 350 درجه تا 390 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کنند. نخ حاصل از الیاف لاکرا، شباهت‌هایی با نخ پنبه دارد اما به صورت کلی، با یکدیگر فرق دارند. برای اطلاع از تفاوت‌های نخ لاکرا و نخ پنبه، حتما این مقاله را مطالعه کنید.
مشخصات الیاف اسپاندکس
- نسبتاً نرم
- مقاوم در برابر نور
- مقاوم در برابر عوامل اکسیداسیون
- مقاوم در برابر الکل و مواد شیمیایی
- دوام و طول عمر بالا
کاربردهای الیاف اسپاندکس
- تولید جوراب
- تولید دستکش
- تولید انواع پیراهن، لباس ورزشی، لباس شنا، سوییشرت و ...
- تهیه انواع مچ بند و زانو بند
- تولید باند بهداشتی
الیاف آکریلیک
الیاف آکریلیک، نمونه دیگری از الیاف بر پایه مواد پلیمری هستند. پلیمر به کار رفته برای تولید این الیاف، پلی اکریلونیتریل، است. این مواد، طی پروسه خاصی و پس از گذراندن چندین مرحله، به الیافی باکیفیت تبدیل می‌شوند که به نوبه خود کاربرد گسترده‌ای در صنعت نساجی دارد.
در یک بیان کلی می‌توان گفت که انواع الیاف آکریلیک، با روش‌های مختلفی (خشک ریسی، تر ریسی، ژل ریسی) به نخ تبدیل می‌شوند و این مسئله بر ماهیت و استحکام نخ‌ها تأثیر می‌گذارد.
مهم‌ترین ویژگی‌های انواع الیاف آکریلیک
- سبک و تا حدودی شبیه به الیاف پشم
- قابلیت گرم کنندگی
- دوام بالا در برابر شستشوی زیاد
- رنگ پذیری بالا
- ضد حساسیت
- تقریباً غیر قابل بازیافت
مصارف اصلی الیاف آکریلیک
- بافت انواع فرش و گلیم و ...
- تهیه پارچه‌ها و لباس‌های گرم
- دوخت البسه ورزشی
- تولید شال و روسری
- تولید جوراب
- تولید چادر و سایبان
الیاف نایلون
الیاف نایلون که به پلی آمید نیز مشهور هستند، از نوعی پلیمر به دست می‌آیند که زنجیره‌ای بلند از مولکول‌های پایه کربن را شامل می‌شود. ماده اولیه سازنده پلیمری که برای تولید نایلون به کار می‌رود، انواع مختلفی دارد؛ اما اکثر نایلون‌ها از مونومرهای پلی آمید استخراج شده از روغن خام به دست می‌آیند.
برخی مشخصات الیاف نایلون
- قابلیت تنفس کم
- رطوبت را به میزان متوسط جذب می‌کند.
- درجه استحکام بالا
- دوام بالا
- مقاوم در برابر عوامل پارگی و ساییدگی
- خاصیت کشسانی بالا
- مقاوم در برابر شستشو با آب گرم
مصارف الیاف نایلون
- تولید انواع جوراب، جوراب شلواری، شلوار ورزشی
- تولید نخ خیاطی
- ساخت شانه مو و مسواک دندان
- بسته بندی مواد خوراکی
- ساخت طناب
- تولید تور ماهیگیری
- ساخت پارچه صافی
کلام پایانی
در این مقاله قصد داشتیم شما را با پرکاربردترین الیاف‌های مصنوعی یعنی الیاف ویسکوز، پلی استر، اسپاندکس، آکریلیک و نایلون آشنا نماییم. اگر قسمت‌های پیشین را به درستی مطالعه کرده باشید، متوجه شده‌اید هر کدام از الیاف معرفی شده، ویژگی‌ها و مصارف خاص خود را دارند. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که این الیاف مصنوعی پرکاربرد به نوبه خود متنوع هستند.
*** این مطلب در سرویس گزارش آگهی منتشر شده و تبلیغاتی می باشد؛ لذا جماران هیچ توصیه در رابطه با انجام فعالیت فوق ندارد.
