بوی این خامی، مشام آزار بوده چرا که کردستان با دارا بودن نزدیک به یک هزار جاذبه گردشگری ثبت شده در سطح ملی و بین المللی براساس آمارهای میراث فرهنگی و گردشگری هنوز تنها میزبان بیش از ۲۰۰ هزار مسافر و بازدید کننده در طول سال از این اماکن است که در صورت معرفی صحیح ظرفیت‌ها و فراهم کردن زیرساخت ها این بخش و جذب چند برابری گردشگران داخلی و خارجی می‌توان به توسعه اقتصادی استان بیش از پیش امیدوار بود.
از جمله مهمترین دلیل خام ماندن صنعت گردشگری در کردستان که در دنیای امروز به عنوان سومین صنعت پولساز شناخته می شود، می‌توان به تاثیر جنگ‌افروزی‌های گروه های معاند در طول سالیان دراز برای ناامن جلوه دادن این منطقه، ناآگاهی، بی توجهی و کم کاری متولیان و مسئولان استانی طی دهه‌های گذشته و عدم آگاهی مردم از اهمیت این بخش در اقتصاد آنها اشاره کرد؛ هر چند ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است.
اما امروز که کردستان جزء امن ترین مناطق کشور است، مسئولانش آگاه و دلسوز هستند و مردم نیز به اهمیت این قضیه پی برده اند و وقت از آنها حرکت و از صنعت گردشگری برکت برای این استان فرا رسیده است.
شهر مراکز تجاری
خبرگزاری ایرنا به سهم خود این حرکت را آغاز کرده تا همراه مخاطبانش سفری کند به کردستان، این سفر را از شمال غربی یعنی شهرستان مرزی بانه آغاز کردیم، شهری تجاری با پاساژهای معروفش که با فاصله ۲۷۰ کیلومتری از سنندج به عنوان یکی از مناطق مرزی ایران با منطقه اقلیم کردستان عراق نیز شناخته می‌شود.
این شهر در کنار داشتن جاذبه های گردشگری همچون پارک کوهستانی دوکانان و پیرمراد در مجاورت کوه آربابا و روستاهای هدف گردشگری هفتاش و سبدلو، تفرجگاه سورن و دریاچه سد بانه با داشتن بازارچه های مختلف لوازم خانگی در همه فصول سال توانسته پذیرای میزبانی از گردشگران سراسر ایران باشد.
میعادگاه مادها
پس از آن اگر ۴۸ کیلومتر به سمت سنندج حرکت کنید میهمان میعادگاه مادها یا همان سقز باستانی می شوید که قلعه زیویه آن به عنوان میراثی ماندگار از دوران حکومت مادها جای گرفته تا سفر به این شهر هر مسافری را مجاب به بازگشت دوباره به آن کند.
قلعه باستانی زیویه محل کشف آثاری همچون عاج منقوش، گردنبند طلا و سر عقاب طلایی در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی سقز بر روی تپه ای نسبتا بلند بنا شده است محلی که اگر امروز لب به سخن بگشاید سرد و گرم روزگار بر این منطقه تاریخی را به همراه مقاومت مردمان کُرد برای شنونده و ازدید کننده بازگو می کند.
سقز که از تاریخی ترین شهرهای کردستان است در دل خود برخی آثار تاریخی دیگری را نیز به یادگار نگه داشته که می توان به بازار تاریخی آن اشاره کرد که هم اکنون نیز حیات در آن به واسطه فروش پارچه های رنگی و پولکی ادامه دارد و مسجد دو مناره آن واقع در بافت تاریخی نمادی بر نفوذ باور الهی در این شهر است.
ردپای صفوی ها نیز در این شهر به واسطه حمام حاج صالح به یادگار مانده و یکی از قدیمی ترین حمام های منطقه در بافت قدیمی سقز و در مجموعه بازار تاریخی شهر واقع شده و شامل بخش‌های مختلفی چون بینه، سربینه، گرمخانه، خزینه، خلوتی ها، تون انبار (مخزن سوخت حمام)، سیستم آب و فاضلاب است.
غار کرفتو
اگر از شهر سقز به سمت دیواندره حرکت کنی در دل بلندی های زرینه که خنگی هوای و طبیعت چشم نوازش تو را برای چند لحظه مجاب به توقف در آن می کند این توقف بهانه ای است تا راهت را به سمت یک غار تاریخی و دست کندی کنی که همه ان را با نام غار کرفتو می شناسند.
سابقه تاریخی کرفتو که به اوخر هزاره پنجم و هزاره چهارم پیش از میلاد نیز می رسد نمونه بارز از تلاش انسان برای غلبه بر طبیعت و ادامه حیات است که در دوره های مختلف تاریخی از جمله اشکانی و ساسانی مورد استفاده قرار گرفته است.
می رسیم به دیواندره شهری که در مرکزیت استان کردستان و در بین کوه های هواز واقع شده تا جایگاهی برای غارهای باش‌قشلاق و قالوجه در دل طبیعت دست نخورده روستاهای این شهرستان باشد.
وجود غارهای مختلف در دل کوه های این شهرستان، آن را مامنی برای غارنوردان تبدیل کرده و همه ساله گردشگران بسیاری برای طبیعت گردی و غارنوردی این شهر را به عنوان مقصد خود انتخاب می کنند.
قدمگاه تاریخ کردستان
اگر قصد سفر به شرق کردستان را دارید باید پس از دیواندره به سمت بیجار که از تاریخ هفت هزار ساله برخوردار بوده حرکت کنید شهرستانی که به واسطه قدمتش حدود ۵۰۰ اثر تاریخی دارد و تا کنون ۱۵۱ مورد آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
برخی بیجار را در ایام محرم به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می کنند تا علاوه بر عزاداری در مراسم گلگیران آن شرکت کنند و در سوک شهادت امام حسین (ع) اشک ماتم بریزند.
در سایر ایام سال نیز در سفر به این شهر نباید بازار تاریخی آن که از قدیمی ترین بازارهای تاریخی ایران است را نباید فراموش کرد که یادگاری از دوره صفویان در کردستان است.
اگر به دنبال سوغاتی های شهر بگردی نباید از ترشی هفت بیجار آن گذشت که اواخر مهر و اوایل آبان هر سال که هوا رو به سرد شدن می رود بازار فروش سبزیجات و ملزومات تهیه ترشی در این بازار همواره جایی ویژه برای خود دارد.
بیجاری ها ترشیجات خود را به صورت های مختلف از جمله سنتی و اصیل هفت بیجار، گل کلم، کلم شور، ترشی موسیر، ترشی مخلوط، بادامجان سیاه و شکم پر، ترشی بندری، آلبالو، انگور، زغال لخته، فلفل ریز، درشت و لیته ای تهیه می کنند و در آن از انواع سبزیجات از جمله گل کلم ساده و زعفرانی، کرفس، سیر، هویج، سیب ترشی، فلفل دلمه ای رنگی، گوجه فرنگی، شوید، جعفری و موسیر استفاده می‌کنند.
منطقه حفاظت شده بیجار نیز از جاذبه های گردشگری ویژه افراد علاقه مند به محیط زیست است که در ۱۵ کیلومتری شمال غرب شهر قرار دارد و از پوشش گیاهی متنوعی برخوردار است.
در این منطقه رودخانه‌ها و چشمه‌های بسیاری وجود دارد که از جمله آن می توان به رودخانه قزل اوزن و قمچقا اشاره کرد که چشمه حاج زاغه سی، کله شیر، سید شهاب و قره بلاغ از مهمترین چشمه‌های آن محسوب می‌شوند که در فصل تابستان و پاییز برای حیات وحش این منطقه که شامل بیش از ۳۰ گونه پستاندار، ۱۴۰ گونه پرنده و ۲۰ گونه خزنده است اهمیت حیاتی دارد.
قروه شهر آب‌های درمانی
مسافرانی که دنبال آب درمانی هستند باید در شرقی ترین نقطه کردستان شهرستان قروه دنبال درمان دردهای خود بگردند و باید به چشمه بابا گُرگُر این شهرستان که در جوار امامزاده ای به همین نام واقع شده است سفر کنند؛ زیارتگاهی که منسوب به امامزاده سیدجلال الدین از نوادگان امام باقر (ع) است.
غار و صخره های تاریخی فرهاد تاش "وینسار"، حمام قصلان، منطقه حفاظت شده بدر و پریشان، دریاچه سراب کوثر، پل فرهاد آباد، آبشار کانی شاه پسند و منطقه حفاظت شده بدر و پریشان از دیگر جاذبه های این شهر است.
شهر خلاق موسیقی
علاقه مندان به موسیقی عرفانی نیز باید مسیر خود را به سنندج پایتخت دف جهان شهر خلاق موسیقی تغییردهند و علاوه بر آن برای خرید صنایع دستی استان کردستان از جمله تخته های بازی نرد و انواع محصولات نازک کاری را از خیابان شهدای این شهر تهیه کنند.
موزه تاریخی سنندج و خانه کرد نیز در خیابان امام خمینی (ره) این شهر واقع شده و هر کدام گویای بخشی از شناسنامه مردمان کرد است به طوریکه تقل آنها از تاریخ و تمدن این قوم شروع و به فرهنگ اجتماعی آنها از جمله نحوه زندگی، کار و تلاش، پوشش و فرهنگ این مردمان ختم می شود.
کوه آبیدر سنبل ایستادگی و استقامت مردم این دیار در هر نقطه ای از شهر سنندج چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند سنبلی که اگر سنندج گرفته شود چیزی از آن باقی نمی ماند و میعادگاه و خاطره ساز تمامی مردمانی است که پا به سنندج گذاشته و در ان زندگی کرده اند.
به بالای آبیدر که بری ناگهان شهر هزار تپه زیر پایت قدم علم می کند و بسیاری از نقاط طبیعت سنندج در مقابل چشم هایت به صف می کشند تا ببیند و دیده شوند.
اما این شهر تنها به موسیقی عرفانی و آبیدرش زنده نیست مستوره اردلان در سینه دارد که امروز شیوه معماری خاص عمارتش موجب شده این ساختمان به عنوان خسرو عمارت های کردستان شناخته شود و به دنبال شکوه از دست داده اش باشد.
در سنندج هرکه به دنبال زیارت باشد نمی تواند هاجره خاتون خواهر امام هشتم شیعیان را فراموش کند و هنگام بازارگردی بدون دیدار با این امامزاده شهر را ترک کند.
بسیاری از مردم مذهبی کردستان روستای تاریخی نگل را نه به خاطر طبیعتش بلکه بخاطر قرآن تاریخی این روستا می شناسند که سرگل بیش از هشت قرآن تاریخی در شهرستان های بانه، سروآباد و کامیاران شناخته می شودپ.
این روستا در ۴۰ کیلومتری مسیر بین سنندج - مریوان واقع شده تا بهانه باشد که مسافران زریوار ندیده از کردستان به خانه باز نگردد؛ حال زریوار کجاست؟
سرزمین خودساخته لک‌لک‌ها
بزرگترین دریاچه آب شیرین خاورمیانه که محسور در بین خانه های حاجی لک لک ها در شهرستان مرزی مریوان قرار دارد که طبیعت بکر و چشم انداز بی نظیر آن هر بیننده ای را مشتاق قایق سواری و خاطر سازی در این مکان می کند.
اما اینجا لک لک ها با اینکه تنها ۱۵ سال از مهاجرتشان به روستاها اطراف دریاچه زربار می گذرد آنجا را وطن خود کرده اند تا مریوان شهره مهربانی شود.
شهر جهانی کلاش
مریوان علاوه بر زریبار میراثی جهانی را در زیر پاهایش دارد که چند سالی از جهانی شدن آن می گذرد؛ پای افزار کلاش نماد گام برداشتن مردمان این دیار در مسیر های سخت و کوهستانی آن است.
سرزمین هزار ماسوله
میخواهم شما را دعوت کنم به سرزمین هزار ماسوله کردستان، همانجایی که سنگ ها بدون هیچ ملاتی و سیمانی با ذوق و هنر معماران کرد بر روی هم چیده شدند تا سقف خانه های مردمان کرد ساکن در هورامان تاریخی و فرهنگی همانند مهرشان استوار بماند.
هوارمان همان منطقه دست نخورده ای که صفای مردمان روستاهایش انارش را ملس تر انار سایر مناطق کشور کرده و بلوطش نماد زاگرس نشنینانی شده است که همواره مرزداران کهن دیار ایران هستند.
هرچه از طبیعت بکر و معماری بی نظیر و فرهنگ متفاوت کوه های سر به فلک کشیده این منطقه گفته شود به مانند دیدار خود گردشگران از این منطقه نیست.
هورامان خود به تنهایی می‌تواند با پتانسیل هایش صنعت گردشگری کردستان را به تکاپو بیندازند به شرطی که در سبد مقاصد گردشگری جهانیان قرار بگیرد که ثبت جهانی این منطقه هم اکنون از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حال پیگیری است.
این منطقه دارای ۸۷ روستا در سه شهرستان سروآباد، سنند ج و کامیاران است و تا کنون ۲۳ روستای آن به بهانه ثبت جهانی هورامان در فهرست آثار ملی قرار گرفته که مشهورترین این روستاها پالنگان در مسیر سروآباد به کامیاران است.
سرزمین جشن‌های باستانی نوروز
پالنگان روستای ۲ تکه شده ای که رود خروشانی سیروان رگ حیات این روستا را شکل داده است تا حیات مردمان این روستا با خروش زندگی جریان داشته باشد.
جشن نوروز و ماهی ها را در پالنگان نباید از دست داد چراکه در ایام نوروز برگزاری این جشن معرف فرهنگ مردمان کرد است و گردشگران را با خاطره ای سبز به سمت بهار بدرقه کند.
چون در آب سیروان حیات ماهیان این دیار را تامین می کند و بزرگترین مجتمع ماهی استان کردستان را در خود جای داده است این منطقه را تبدیل به یکی از مقاط روستا گردی کردستان کرده است.
کتیبه باستانی تنگی وی، مقبره حضرت عکاشه از صحابه پیامیر (ص) و درختان کهنسال گردوی توقه گویز روستای کوره دره سفلی از دیگر جاذبه های تاریخی کامیاران برای جذب گردشگر در این منطقه است که همه ساله آنان را فرا می خواند.
اما اگر به دنبال تهیه سوغات از فرهنگ اجتماعی مردم دیار کردستان هستی نباید بازار پارچه فروشان کامیاران را فراموش کنی چراکه می توانی پارچه هایی را در آن تهیه کنی که ویترینی از فرهنگ لباس سورانی، اردلانی، کرمانجی و هورامی است.
کردستان گردی که تمام می شود این فکر که چرا این استان هنوز جز مناطق پر خطر گردشگری محسوب می شود همه ذهنم را احاطه می کند و می گویم دلیل این اتفاق حتما نشات گرفته از این است که فرهنگ مردم کرد ناشناخته مانده است.
توسعه گردشگری کردستان در گرو ثبت جهانی هورامان
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان گفت: کردستان امروز به عنوان یکی از امن ترین مناطق کشور پذیرای گردشگران بسیاری از نقاط مختلف کشور و دنیا است.
سید محسن علوی با اشاره به اینکه این استان دارای یک هزارو ۵۲۴ اثر تاریخی ثبت ملی شده است افزود: تقویت حوزه گردشگری منجر به افزایش سطح درآمد، رفع بیکاری و ایجاد اشتغال و تامین امنیت پایدار برای استان می شود.
وی اظهار داشت: آثار باستانی، غارهای طبیعی، درختان کهنسال، میراث منقول، قنات و مکان‌های طبیعی از جمله این آثار هستند که ۸۷۲ اثر از این تعداد شامل اثر غیر منقول (آثار تاریخی، تپه، محوطه و بنا)، ۲۰ مورد میراث طبیعی، ۶۰ مورد میراث معنوی و ۲۳ مورد میراث منقول درفهرست آثار باستانی کشور به ثبت رسیده است.
علوی با بیان اینکه با پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه گردشگری کردستان نیز انقلاب ایجاد شد اضافه کرد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در کردستان تنها یک آژانس مسافرتی فعالیت داشت اما با پیروزی انقلاب امروز تعداد این آژانس ها به ۴۶ مورد رسیده است.
گردشگری روستایی ۲۰۲۰ معرف امنیت کردستان است
وی در خصوص اقدامات میراث فرهنگی برای معرفی پتانسیل های گردشگری این استان یادآروشد: برگزاری مراسمات و جشن های مختلف با حضور تورهای داخلی و خارجی، اقدامات مختلف در راستای ثبت جهانی هورامان، میزبانی برگزاری همایش جهانی گردشگری روستایی ۲۰۲۰ و میزبانی از همایش جهانی باستانشناسی از جمله برنامه های مهم در این راستا است.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان گفت: تولید چندین فیلم به زبان های فارسی و انگلیسی از جاذبه های گردشگری استان و توزیع آن در جاهای مختلف، استفاده از ظرفیت فضای مجازی، همکاری با شبکه های مختلف تلویزیونی و رادیو، حضور در جشنواره‌های مختلف گردشگری و صنایع دستی و چاپ پوستر و بروشور از مکان های گردشگری اقدامات دیگری در این راستا است.
وی یادآورشد: برای اولین بار در کشور میراث فرهنگی کردستان کتاب تاریخچه هتل داری کردستان را منتشر کرده که در معرفی تاریخچه گردشگری این استان بسیار موثر بوده است.
علوی با بیان اینکه با کردستان عراق در حوزه گردشگری وارد مذاکره شدند اضافه کرد: جذب و ورود گردشگر از کردستان عراق می تواند در توسعه گردشگری استان بسیار مفید باشد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان افزود: براساس آمار هتل ها و مهمان‌پذیرهای استان سال گذشته ۱۷۸ هزارو ۴۷۷ گردشگر داخلی و ۱۲ هزارو ۸۳۲ گردشگر خارجی به این استان سفر کردند.
وی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی تمام توان خود را برای معرفی جاذبه های این استان بکارگرفته است گفت: ثبت جهانی هورامان می تواند موجب کاهش بسیاری از چالش های پیش روی استان در این حوزه شود.
علوی با اشاره به فرموده رهبر معظم انقلاب مبنی بر فرهنگی بودن استان کردستان اظهار داشت: با استناد به فرمایش ایشان زیبنده نیست کردستان همچنان در لیست مناطق پرخطر گردشگری باشد.
سومین صنعت پول ساز دنیا برای توسعه در کردستان نیازمند تفسیر این بیت مولاناست که می گوید بسیار سفر باید تا پخته شود خامی / صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی
۷۳۴۹/۹۱۰۲
