هر گره قالی با هر رنگ و نقشی که دارد، یکی از سازهها تمدن خانگی فرشبافی ایران را استوارتر کرده است و این گونه فرش دست بافت، طبیعت جاندار را در قالب نقشهای ذهنی به فراسوی سیمان دیوار و آهن پنجرهها خانهها آورده است.
انگشتان زنان، یکی یکی تارها نخی را مینوازد بر روی پود، گرهای میزنند بر ایستایی دار، تا گرهای از کارشان با بافتن فرش باز شود و هر گرهای که میزنند به یک قالی، بخشی از تاریخ تمدن فرش دستبافت ایران را می بافند.
تاریخ تمدن قالی بافی ایران شکوفایی خود را در دورههای مختلف با سبک بافت قالی تبریز، ترکمن، کرمان و کاشان تجربه کرده است و بخشی از این تمدن نیز در گره فرش چهارمحال و بختیاری رقم بخورد.
در مباحث زیبایی شناسی هنر، فرش دستباف دارای پیشینه ایی به اندازه سکونتنشینی انسانها است و بخشی از این فرش در فرهنگ و تمدن ایرانی جا دارد و انسان با رنگ و شکل طبیعت بیجان را به خانه خویش برده است.
قالی ایرانی دارای منحصر به فردترین و اصیلترین نقشهها است که به صورت ذهنی بافته میشود و رنگ و طرح و نقشه این نوع هنر زمینی، در تمدن قالی بافی بی نظیر بوده است.
نقوش اسلامی و اسلیمیها، افشاریها، شاه عباسیها و خزاییها از امتیازات جایگاه فرش و قالی ایرانی است.
فرش ایرانی، هنری است که تاریخ را همواره با خود به روزگار معاصر میآورد و آن را مانند مجموعهای به هم گره خورده، پیش پای انسان مدرن قرار میدهد.
بافندگان فرش، قانون خود را داشتهاند، برای اینکه یک نقشه را روی تار و پود پیاده کنند، در بافت شهری از روش ˈدو پودˈ یا ˈلول بافˈ در سبکهای فارسیباف و ترکیباف استفاده میکردند.
این میراث دو پود و لولباف از سوی هنرمندان بافنده گرههای فرش، شبیه غزلهای پارسی در قالبهای موزون است که چشمها را به سمت تغزل ناب میبرد.
بافتهای فرش ایرانی شامل بافت هونهجان، شهرضا، ترکمن، ترکمن(قوم تکه)، رفسنجان و راور، چالشتر، فردانبه، ملایر و بافت خراسان(نیشابور، بجنورد) بوده است.
فرش چهارمحال و بختیاری به ویژه دو نوع ˈبافت نقشˈ و ˈچالشتریˈ با گلهای ترنج، لچکی، سرو کاج، گل مینا و با قابهای ترکیبی و خشتیهای ۴ ضلعی، یکی از زیباترین آثار هنری ماندگار در این سرزمین است.
فرش دستباف چهارمحال و بختیاری به دلیل استفاده از رنگهای طبیعی و گیاهی، دارای رنگ ثابت و اصیل است، به همین دلیل مورد توجه کارشناسان قرار میگیرد.
کرونا با فرش بافی چهارمحال و بختیاری چه کرده است؟
اما این روزها شیوع کرونا کووید ۱۹ در جهان، حتی در فرش چهارمحال و بختیاری نیز گره انداخته است و موجب تعطیلی و کسادی این یگانه هنر مردمی در این سو شده است.
رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان چهارمحال و بختیاری از تولید ۲۰۰ هزار مترمربع فرش دستباف در این استان در سال جاری خبر داد و گفت: شیوع ویروس کرونا باعث تعطیلی ۲۰ مجتمع و کارگاه فرشبافی استان شد.
علیرضا جیلان روز شنبه در گفت و گو با ایرنا، به عضویت و شناسایی ۱۰۰ هزار بافنده فرش دستباف در این استان اشاره کرد و اظهار داشت: با توجه به کسادی صادرات و افزایش قیمت مواد اولیه فرش، نیمی از بافندگان غیرفعال شدهاند.
رییس اداره فرش چهارمحال و بختیاری از غیر فعال و تعطیل شدن ۲۰ مجتمع و کارگاه فرش دستباف استان در اسفندماه به دلیل شیوع ویروس کرونا خبر داد و تاکید کرد: با غیر فعال شدن این کارگاههای بزرگ و متوسط بافنده بیش از ۲۰۰ نفر از کار بیکار شدند.
وی تصریح کرد: در سالهای قبل، حدود ۴۰ درصد فرشهای بافته شده در این استان به کشورهای آمریکا، آلمان و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر میشد که امسال تنها بخشی از تولیدات به کشورهای همسایه به صورت مسافرتی و چمدانی ارسال شده است.
به گفته وی، فرش بختیاری گبه، یلمه، نایینی ۴ سبک معروف فرش دستباف استان است،که فرش دستباف استان دارای مهر اصالت رنگ و شهرت جهانی دارد.
وی به وجود ۴۵ هزار دارقالی در استان اشاره کرد و گفت: نیمی از بافندههای فرش دستباف استان عضو تعاونیهای فرشبافی هستند.
جیلان، با اشاره به اینکه بیشتر بافندههای استان تمایل به فعالیت خانگی دارند، تصریح کرد: سفارشپذیری فرش در استان به دلیل محدود بودن فضای کارگاههای فرش بافی کمرنگ است.
رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری از دریافت نشان جغرافیایی فرش دستباف ' یلمه ' خبر داد و گفت: با شناسنامهدار شدن فرش یلمه، خطر احتمالی کپیبرداری از این فرش دیگر وجود نخواهد داشت.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان است و فرش این استان از دیرباز به عنوان یکی از مهمترین صنایع دستی شناخته شده است و طرحهای قالی این استان شهرست ملی و بینالمللی دارد.