اتهام کپی‌کاری اصغر فرهادی جدی شد / درخواست انجمن مستندسازان برای بررسی دقیق

جی پلاس، پس از ادعای تلویحی یک مستندساز جوان که مدعی شده بود ایده محوری فیلم سینمایی قهرمان به کارگردانی اصغر فرهادی از یکی از مستندهای او گرفته شده، هیئت مدیره انجمن مستندسازان بیانیه‌ای صادر کرد.

آنا نوشت؛ آزاده مسیح‌زاده، که هنرجوی فرهادی در موسسه‌ کارنامه هم بوده؛ چندین سال پیش مستندی در شیراز ساخته با عنوان «دو سر برد، دو سر باخت» که داستان زندگی شخصیت اصلی قصه‌ فیلم فرهادی است. او که با این فیلم تقدیرنامه «هشتمین جشنواره فیلم کوتاه شیراز» را هم دریافت کرده، در خلاصه داستان فیلمش که در تاریخ ۴ اردیبهشت ۹۷ در اینستاگرامش منتشر شده نوشته که «زندانی بندباز شیرازی که در زندان به رنگ‌آمیزی دیوارهای زندان مشغول است، روزی برای خرید رنگ از زندان خارج می‌شود و کیفی حاوی پول پیدا می‌کند. به گفته خودش می‌توانسته این پول را برای خودش بردارد، اما مبلغ پول به اندازه‌ای نبوده که بتواند بدهی خود را داده و از زندان خلاص شود. پس به دنبال صاحب پول می‌گردد و پس از پس دادن پول به صاحبش، این ماجرا رسانه‌ای می‌شود و خیرین شیراز بدهی این فرد را پرداخت می‌کند و او با این حرکت قهرمانانه از زندان آزاد می‌شود.»

در تیرماه امسال و در روزهایی که فضای سینمایی کشور تحت تأثیر رونمایی از فیلم فرهادی در جشنواره فیلم کن بود، این موضوع برای اولین بار در فضای مجازی مطرح شد اما خیلی زود فراموش شد. در حالی که فرهادی در جنوب فرانسه مشغول فرش قرمز و مصاحبه‌های مطبوعاتی بود، هنرجویان فیلمسازی «خانه بین‌الملل بامداد» متعلق به این کارگردان شهیر و همسرش پریسا بخت‌آور، از آزاده مسیح‌زاده به عنوان «قهرمان» یاد کردند و او را عامل این موفقیت‌ها دانستند.

هیئت‌مدیره انجمن مستندسازان متن این بیانیه اعلام کرده است که با توجه به حواشی به‌وجود آمده درباره فیلم سینمایی «قهرمان» به کارگردانی اصغر فرهادی و اظهارات آزاده مسیح‌زاده کارگردان مستند «دو سر برد، دو سر باخت» درباره اثرپذیری «قهرمان» از این مستند، مخاطبان این مستند را در یوتیوب ببینند تا به‌زودی فضای آزادی برای گفت‌وگو در این زمینه فراهم شود.

در متن این بیانیه آمده است: اگر در ساخت یک فیلم داستانی از مصالح مختلف یک فیلم مستند استفاده شده باشد، حق و حقوق صاحب فیلم مستند چگونه باید تأمین شود؟ اگر کسی در مسیر ساخت یک فیلم به‌عنوان راهنما، مشاور یا استاد حضور داشته باشد چه حقی نسبت به آن فیلم پیدا می‌کند؟ و... ما در انجمن مستندسازان به‌واسطه درخواست و چاره‌جویی خانم آزاده مسیح‌زاده، کارگردان فیلم مستند، دوباره با این مسئله پر تکرار در سینمای مستند مواجه شده‌ایم.

این بار صورت مسئله چنین است: کارگردان یک فیلم مستند (فیلم «دو سر برد، دو سر باخت» به کارگردانی آزاده مسیح‌زاده) مدعی است که فیلم سینمایی مشهور این روزها («قهرمان»، ساخته اصغر فرهادی) با اثرپذیری جدی از فیلم مستند او ساخته شده و در این مسیر نه‌تنها حق و حقوق مادی و معنوی او هیچگاه تأمین نشده بلکه شاهد برخوردهایی از گونه‌ای دیگر بوده است. این اولین بار نیست که چنین گفت‌وگوهایی در حوزه سینما به صورت پراکنده در می‌گیرد. اما غالب چنین جدال‌هایی در سینمای ایران در نهایت با پادرمیانی و به اصطلاح ریش‌سفیدی رتق و فتق می‌شود و متأسفانه اصل ماجرا در غالب موارد به زیر فرش رانده می‌شود.

جامعه هنری ما نیازمند است تا درباره منافع و حقوق خود صریح و محترمانه گفت‌وگو کند و خرد جمعی هنرمندان باید فرصت پیدا کند تا درخصوص مسائل مهم شغلی خود وارد بحث و جدال احسن شود. انجمن مستندسازان بنا دارد بحث و گفت‌وگو پیرامون این موضوع را از باب کشف و تنظیم روابط درست حقوقی و هنری درباره اثرپذیری فیلم داستانی از یک فیلم مستند شروع و تا رسیدن به داوری خرد جمعی ادامه دهد.

ما به‌زودی فضایی برای گفت‌وگوی آزاد دراین‌باره فراهم خواهیم کرد. اما در گام اول لازم است تا همه کسانی که به گفت‌وگو در این حوزه علاقه‌مند هستند بتوانند هر ۲ فیلم را ببینند تا امکان داوری درباره این ادعا آسان‌تر باشد. خوشبختانه فیلم داستانی «قهرمان» این روزها در سینماهای کشور اکران شده و امکان تماشای آن مهیاست. ما از کارگردان فیلم مستند پرسیدیم آیا امکان دارد تا برای ایجاد آمادگی ورود به گفت‌وگوها، فیلم خود را در فضای مجازی اکران کند؟

ایشان اعلام کردند که این فیلم هم اکنون در آدرس https://youtu.be/Y۶۶MElQXutA قابل تماشاست. بنای ما در انجمن مستندسازان این است که ضمن واکاوی جوانب این ماجرا به تعاریف روشنی درباره حقوق مؤلفان و به خصوص مستندسازان برسیم تا مبنای رسیدن به یک چارچوب حقوقی محکم گردد. طبعاً در این زمینه به هم‌راهی و نظرات وکلا و حقوقدانان محترم نیاز جدی احساس می‌شود.

ما همچنین امیدواریم در فضای هنری ما هیچگاه حق کسی ضایع نشود.

هیئت مدیره انجمن مستندسازان سینمای ایران».

لازم به یادآوری است، برخی دوستان آزاده مسیح‌زاده در زمان حضور فیلم فرهادی در جشنواره کن نسبت به این موضوع در فضای مجازی واکنش نشان دادند که تعدادی از آنها در ادامه می‌آید.

حال باید منتظر ماند و دید که واکنش رسمی اصغر فرهادی به این ادعای چگونه خواهد بود هر چند شواهد اولیه حاکی از آن است که مشابهت سوژه مستند «دو سر برد، دو سر باخت» و فیلم «قهرمان» فرهادی آن قدر زیاد است که نمی‌توان آن را اتفاقی دانست و یا با هر استدلال دیگری رفع و رجوع کرد.