چکه چکه شب می‌بارد و تمام می‌شود تاریکی و خورشید تنها به خاطر آفتابگردان‌ها نیست که می‌آید. قبل از آن دست در گردن نخل‌هایی می‌اندازد که تا آسمان به پیشوازش رفته‌اند و چه زیباست رقص نور و شاخه‌ها در وقت طلوع.
به گزارش جماران، ایسنا نوشت: نخلستان غریب است، در وصف تماشایی بودن شالیزار و گندم‌زارها، تا قامت سرو و عطر بهار نارنج و شکوفه‌های گیلاس، شعرها سروده و سخن‌ها رفته است، اما کمتر شاعری پیدا می‌شود از نخل هایی بگوید ایستاده و استوار که شاخه‌هایشان در هم تنیده و دوشادوش هم قد برافراشته‌اند.
حتم دارم نخل‌ها شوق پرواز دارند و دل در گرو دوستی با آسمان بسته‌اند. نخل ها صبورند؛ آنگاه که تا خوشه‌ای به بار بنشیند رنج‌ها می‌برند. من اهل هرمزگانم اما، اهل جنوب باشی کافیست تا بدانی ناله‌های نخلهای سوخته و بی سر را از کوچه‌های تب‌دار سال‌های جنگ کسی نشنید و این یعنی غرور نخلستان، نخل‌ها ایستاده می‌میرند.
خوب که بنگری شاخه‌هایی را رو به آسمان و شاخه‌هایی را رو به زمین می‌بینی، این ارادتش را به آسمان و تواضعش در مقابل زمین را می‌رساند و نیک می‌داند که پا گرفته از خاک و جان یافته از نور است. درخت مقدس می‌خوانندش و بی‌شباهت به انسان نیست هنگامی که سرش قطع می‌شود می‌خشکد از این رو واحد شمارشش نفر است.
در روایات آمده که درخت خرما نخستین بار توسط حضرت آدم از بهشت آورده شده و در زمین کاشته شده است. خرما میوه بهشتی است و به دو کلمه "نخل" و "نخیل" در ۲۰ آیه قرآن اشاره شده است، در آیه ۱۱ سوره نحل خداوند از بین میوه‌ها به زیتون، خرما و انگور تاکید کرده و دانشمندان با مطالعه و تحقیق از خواص جادویی، ارزش فراوان غذایی و اهمیت دارویی خرما می‌گویند.
با توجه به آثار و نقوش به جا مانده، همزمان با پایه‌گذاری حکومت هخامنشیان در ایران و رهبری کوروش کبیر، شاهد کشت درخت خرما و درخشش آن هستیم. نام این درخت دارای پراکنش جغرافیایی خاصی است و در گویش افراد در هرمزگان به نام " مغ " رایج است که کلمه‌ای باستانی است. " ابراهیم پور داوود " پژوهشگر ایران باستان و مترجم اوستا درباره واژه " مغ " می‌نویسد: نزد نویسندگان قدیم از کلمه " مغ " پیشوای دینی زرتشی اراده شده است. " مغان " ایران کسانی هستند که به فلسفه و تعلیم زرتشت آشنا هستند.
خرما مصارف متنوعی دارد، علاوه بر تازه خوری در صنعت نیز کاربرد دارد که شامل؛ سرکه خرما، شکلات جامد، شهد و شیره خرما، لواشک، مربا، خرمابریز، کلمپه خرما و ...می شود. از برگ آن در ساخت انواع صنایع دستی چون حصیر، کلاه، ظروف بافتنی و وسائل تزئینی به کار می رود. همچنین هسته، تنه و چوب خرما هم موارد استفاده دارد.
مراحل کاشت، داشت و برداشت خرما و پرکار بودن آن نشان می‌دهد فردی که به این حرفه روی می‌آورد انسان صبوری است. نخل‌داران با چالش‌های زیادی روبرو هستند، با وجود رعایت و کنترل اصول نگهداری و عمل آوری خرما، چشمشان هم به آسمان است تا مبادا قهر طبیعت حاصل رنج‌هایشان را از بین ببرد.
در دو سال گذشته خسارت های زیادی را تغییرات آب و هوایی بر کشاورزان وارد کرد، بنا بر گفته مسئول باغبانی جهاد کشاورزی شهرستان حاجی‌آباد؛ به علت ورود سامانه مونسون، گرما و رطوبت بالا، به پنج هزار و ۶۰۰ هکتار نخلستان‌های مثمر شهرستان حاجی آباد در امسال خسارت وارد شده است.
راضیه ملکی با اشاره به اینکه این خسارات به صورت ریزش بیش از اندازه و ترشیدگی خرما است، از خشکیده شدن خوشه‌های ۸۵۰ هکتار از نخلستان‌های خرمای پیارم خبر داد. این اتفاق موجب کاهش برداشت خرما از نوع درجه یک و کم شدن کیفیت خرما شده است.
علاوه بر خسارات وارده طبیعی آنچه عامل نگرانی و گلایه کشاورزان و متضرر شدن بیشتر آنان است وجود واسطه های غیر منطقی، به دلیل اختلاف زیاد بین قیمت خرید خرما از تولید کننده تا قیمت فروش محصول به دست مصرف کننده است. کشاورزان می گویند این وضعیت با حضور تشکل ها و انجمن خرما با نظارت سازمان توسعه و تجارت وزارت کشاورزی باید کنترل و سامان دهی شود.
از دیگر خواسته های نخل داران احداث کارخانجات بسته بندی و فرآوری خرماست که نقش مهمی در اقتصاد کشاورزان و جلوگیری از صادرات فله ای خرما خواهد داشت. جایگزین کردن کشاورزی مدرن با حالت سنتی و جایگزینی باغات فرسوده نیز از جمله راهکارهای توسعه در این حوزه است.
سخن پیرامون خرما از خواص و کاربرد تا مشکلات تولید بسیار است، مختصرا به مقدمه ای کوتاه اکتفا کرده و برای بررسی بیشتر به سراغ کارشناسان و تولید کنندگان خرما می رویم و دنیای خرما را از دید آنان می بینیم و از زبانشان می شنویم.
قبل از هر چیز برای آشنایی بیشتر در مورد درخت خرما، شناخت آفات آن، سطح زیر کشت خرما در استان و .. و فعالیت های مرکز تحقیقات کشاورزی، با حامد حسن زاده خانکهدانی، کارشناس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان، گفت و گویی را ترتیب داده ایم که از نگاه شما می گذرد:
معرفی خرما
حسن زاده در خصوص معرفی درخت خرما اظهار کرد: درخت خرما یک گیاه تک لپه و دوپایه است یعنی گلهای نر و ماده روی درختان مجزا قرار داشته و به اصطلاح نخل نر و نخل ماده وجود دارد. معمول ترین روش تکثیر نخل خرما از طریق پاجوش است. تکثیر بذری خرما در برنامه های اصلاحی مفید بوده و در تکثیر تجاری از نخلهای بذری که از هسته به وجود آمده اند (به اصطلاح خاروک) استفاده نمی شود.
وی عنوان کرد: پاجوشهای نخل خرما معمولاً پس از سال سوم شروع به باردهی کرده اما عملکرد اقتصادی آن از سال ششم به بعد آغاز می شود. هرس و تکریب، گرده افشانی، تنک خوشه و میوه، خوشه گردانی، تغذیه، آبیاری، مبارزه با آفات و بیماریها و علفهای هرز و میانه کاری از مهم ترین اقدامات لازم در مدیریت یک نخلستان است.
آفات و امراض گیاه
کارشناس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات بیان کرد: را از مهم ترین آفات شایع در نخلستان می توان به زنجره خرما، کنه تارتن، سوسک کرگدنی، سوسک شاخک بلند، سرخرطومی حنایی، شپشکها، زنبورهای زیان آور، موریانه، کرم گرده خوار و میوه خوار و از مهمترین بیماریها و عارضه های خرما می توان به خامج (پوسیدگی گل آذین) و بلایت یا لکه برگی، خشکیدگی خوشه، ریزش، آفتاب سوختگی و خمیدگی تاج اشاره کرد که با اعمال مدیریت صحیح در نخلستان و مشورت با کارشناسان خبره می توان از وقوع آنها جلوگیری نمود.
سطح زیر کشت نخیلات در استان هرمزگان
وی در پاسخ به سوالی در مورد، آمار سطح زیر کشت هرمزگان در حوزه خرما گفت: براساس آخرین آمار منتشره از سوی وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیرکشت و تولید خرما در کشور در سال ۱۳۹۹ به ترتیب ۲۶۸ هزار هکتار و ۳۴.۱ میلیون تن بوده است که استان هرمزگان با ۳۷ هزار هکتار سطح زیر کشت و ۱۵۵ هزار تن تولید، در رتبه سوم سطح زیر کشت و رتبه ششم تولید خرما در کشور قرار دارد. شهرستان های میناب، رودان و حاجی آباد به ترتیب در رتبه اول تا سوم سطح زیر کشت و تولید خرما در استان هرمزگان قرار دارند.
مهم ترین ارقام خرما
حسن زاده مهم ترین ارقام خرما از نظر سطح زیرکشت در استان هرمزگان را به ترتیب عنوان کرد افزود: مرداسنگ، کریته، آلمهتری، پیارم، مضافتی، خاصویی، خنیزی و برحی. از نظر میزان تولید ارقام مرداسنگ، کریته، آلمهتری، مضافتی، پیارم، برحی، خاصویی و خنیزی به ترتیب در رتبه اول تا هشتم در استان هرمزگان قرار دارند.
وی ادامه داد:مهم ترین شهرستان های تولید خرمای مرداسنگ: میناب و رودان؛ کریته: رودان؛ آلمهتری: میناب؛ پیارم: حاجی آباد؛ مضافتی: رودان و حاجی آباد و بشاگرد؛ خاصویی: حاجی آباد و بستک؛ خنیزی: بندرعباس و بندرخمیر و بستک؛ و برحی: میناب هستند.
این کارشناس کشاورزی تصریح کرد: خرمای پیارم و خاصویی در بین دیگر ارقام خرمای استان از قیمت بالاتری در استان برخوردار هستند. با این حال خرمای آلمهتری با وجود کیفیت نه چندان عالی و میوه ریز، به دلیل زودرس بودن و ارائه محصول نوبر به بازار، نیز ارزش تجاری ویژه ای دارد. این رقم از نیمه خرداد وارد بازار شده و قیمت بسیار مناسبی دارد.
صادرات خرما
وی با اشاره به ارزش اقتصادی بالای خرمای پیارم در کشور بیان کرد: میزان صادرات این رقم خرما حدود ۱/۱ درصد صادرات در بین بقیه ارقام خرمای صادراتی کشور است به طوری که رقم مضافتی حدود ۴۲ درصد صادرات خرمای ایران را به خود اختصاص داده است. ارقام خرمای مضافتی، زاهدی، شاهانی، استعمران، کبکاب و پیارم به ترتیب در رتبه های اول تا ششم حجم صادرات خرما قرار دارند. در این گروه بندی، رقم پیارم با حدود ۹ میلیون دلار، در رتبه چهارم ارزش دلاری صادرات خرما در کشور قرار دارد.
برداشت خرما
حسن زاده در مورد زمان برداشت خرما گفت: زمان برداشت خرما در استان هرمزگان به دلیل گستردگی جغرافیایی شمالی و جنوبی از اواسط خرداد با رقم آلمهتری در میناب شروع شده و با ارقام پیارم و هلیلی در مهرماه به پایان می رسد.
فعالیت های وزارت جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی
کارشناس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان در خصوص فعالیت های انجام شده توسط وزارت جهاد کشاورزی در مورد آموزش باغداران اظهار کرد: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان دوره های آموزشی را در سطوح مختلف فراگیران شامل کارشناسان، بهره برداران و دانش آموزان و دانشجویان در طول سال برگزار می کند. این دوره ها در خصوص جنبه های مختلف مدیریت در نخلستان شامل احداث و مدیریت به باغی نخلستان، تغذیه و آبیاری و مبارزه با آفات و بیماریها و علفهای هرز برگزار می شود.
وی اضافه کرد: نیازسنجی آموزشی برای کارشناسان و باغداران توسط مدیریت ها و مراکز جهاد کشاورزی مستقر در شهرستان ها و دهستانه ای مناطق خرماخیر انجام شده و مرکز تحقیقات با اعزام محققان، وظیفه تدریس این دوره های را بر عهده دارد. در زمان شیوع بیماری کرونا، دوره های مجازی بسیاری نیز در این زمینه برای علاقمندان برگزار شده است.
در ادامه جهت بررسی ابعاد متفاوت خرما از جمله مشکلات تولید و فروش، تعیین نرخ، و وظایف انجمن ها، پای گفت و گو با عنایت الله وکیل پور تولید کننده و صادر کننده خرما، کارشناس و رئیس کمیته انجمن تولید خرمای کشور نشستیم. اغلب مردم بومی او را با عنوان دکتر وکیل پور می شناسند، زیرا وی متخصص داخلی است که به دلیل علاقه به کار تولید وارد این عرصه شده و حدود ۴۰ سال سابقه فعالیت کشاورزی، به خصوص تولید خرما دارد. همچنین او از بزرگترین تولید کنندگان خرمای پیارم در شهرستان حاجی آباد به شمار می رود.
وکیل پور که هم در تولید و فروش خرما فعال است با اشرافی که به ابعاد مختلف خرما دارد در انمجن ها نیز به عنوان مسئول کمیته تولید انجمن ملی خرمای کشور با انجمن های خرمای شهرهای فعال در خرما در ارتباط بوده و طبق گفته او، با ارزیابی و شنیدن مشکلات کشاورزان، دغدغه آنان را از طریق وزارت خانه و دستگاه های ذیربط پیگیری و در جهت رفع مشکلات تلاش می کند.
ابتدا با توجه به اینکه خرمای پیارم در بین انواع خرماها از مطلوبیت صادراتی و ارزش غذایی بالاتری برخوردار است، وکیل پور در خصوص میزان سطح زیر کشت و تولید این محصول در شهرستان حاجی آباد اظهار کرد: میزان سطح زیر کشت خرمای پیارم در شهرستان حاجی آباد و روستاهای اطراف آن حدود ۴ تا ۵ هزار هکتار و با توجه به اینکه طی ۵ سال گذشته شاهد افزایش سطح زیر کشت بوده ایم و تعدادی از نخل ها به مرحله ثمر دهی نرسیده اند، در شرایط استاندارد آب و هوایی و وارد نشدن مشکلات طبیعی، میزان تولید حدود ۱۰ هزار تن از نوع درجه یک و ۱۰ هزار تن از نوع درجه دو بوده است.
وی عنوان کرد: شرایط جوی نا مساعد از جمله بارندگی بد موقع و گرم شدن کم سابقه آب و هوا، موجب شد امسال هم همانند سال گذشته، شاهد آسیب و از بین رفتن محصول و در نتیجه کاهش میزان تولید به حدود ۳۰ درصد باشیم که هفتاد تا هشتاد درصد افت محصول را در پی داشته است. از این رو امسال ۳ هزار تن خرمای درجه یک و حدود ۶ تا ۷ هزار تن از نوع درجه دو را پیش بینی می کنیم که بیشترین میزان آسیب مربوط به محصول درجه یک است.
وکیل پور با بیان این مطلب که به عمل آمدن خرمای درجه یک شرایط ویژه آب و هوایی شامل درجه گرما و سرما و درجه رطوبت و...خاصی را می طبد افزود: بازار هدف محصول نوع درجه یک بیشتر کشورهای اروپایی و شرق آسیا مانند مالزی است و بازار نوع درجه دو اغلب پاکستان، هند و افغانستان است.
وی درباره سازوکار تعیین نرخ خرما گفت: طی جلسه ای متشکل از کشاورزان، تجار کوچک فعال در منطقه،رئیس کمیته انجمن تولید خرما و با حضور فرمانداری و ریاست جهاد کشاورزی، بر اساس نرخ تورم و افزایش هزینه های تولید ( نهاده های کشاورزی مانند کود، ادوات و ...) نرخ خرما در آن سال تعیین و اعلام می شود. اما با توجه به اینکه خرمای پیارم جنبه صادراتی دارد به طوری که حدود ۹۰ درصد آن به خارج از کشور صادر می شود و تنها ۱۰ درصد مصرف داخلی دارد، بنابراین فردی که در خارج از کشور بر اساس قیمت دلار خرید خرما را انجام می دهد و با صرف هزینه های سورت کردن، بسته بندی و ...به دست او می رسد، صرفه اقتصادی نداشته و رغبت به خرید نمی کند. در واقع همخوانی تعیین نرخ گذاری با هزینه های فروش نادیده گرفته می شود.
این تولید کننده خرما ریشه این مشکل را در قیمت دلار عنوان کرد و افزود: در حالیکه ماشین آلات، مواد اولیه کارخانه ها و ... که وارد می شود و تمام اجناسی که در داخل کشور مصرف می کنیم با دلار بالای ۵۰ تومان انجام می شود، در مقابل دولت با اعمال سیاست اعتباری دلار را نسبت به اجناس پایین نگه می دارد که تابع عرضه و تقاضا نیست.
وی اثرات دراز مدت چنین سیاستی را خروج سرمایه از کشور دانست و بیان کرد: سرمایه گذار و تولید کننده با صرف هزینه های هنگفت اقتصادی و تولیدی چنانچه بازده مناسبی نداشته باشد و با مشاهده دلار پایین اقدام به خرید دلار و سرمایه گذاری در خارج از کشور می کند یا به سمت واردات کشیده می شود. در این حالت چرخ تولید و اقتصاد از حرکت می ایستد و با تعطیلی آن نرخ بیکاری افزایش یافته و کشور وارد رکود می شود.
در ادامه گفت و گو و با توجه با نارضایتی و گلایه اغلب کشاورزان بابت عدم تطابق تعیین نرخ خرما با نرخ خرید توسط واسطه های خرید و در نتیجه متضرر شدن کشاورزان، وکیل پور به عنوان تولید کننده و صادر کننده پاسخ داد: از آنجایی که من تولید کننده عمده هستم محصول را مستقیم به دست تاجر می رسانم، اما افرادی که تولید کننده خرد هستند از طریق واسطه ها اقدام می کنند. بسیاری از این واسطه ها سرمایه ای ندارند که بتوانند پس از خرید، خرما را در انبار چندین ماه نگهداری و به قیمت مناسب تر به فروش برسانند، بنابراین با سود اندکی آن را به دست تاجر می رسانند.
وی ادامه داد: با وجود گسترش اینترنت و فضای مجازی مردم در هر نقطه ای از کشور نسبت به قیمت ها اطلاع دارند، و از طرفی محصولی که پس از خارج کردن ضایعات و هزینه بسته بندی و بار به شهرستان ها می رسد و مغازه دار بر اساس اجاره مغازه و مالیات، خرما را با درصدی افزایش به فروش می رسد نشان دهنده سود بالای واسطه ها نیست. هر چند واسطه هایی هستند که شرایط و تلاش یکساله کشاورز را نادیده می گیرند و بسیاری از مواقع خود کشاورز هم به دلیل روابط دوستانه و یا خانوادگی محصول را به صورت نسیه فروخته و بعدها در دریافت دچار مشکل می شود.
این تولید کننده خرما راه حل اساسی برای حمایت از کشاورزان و خرید تضمینی، و حذف واسطه ها را ورود و پشتیبانی دولت دانست و ابراز عقیده کرد: حلقه گم شده دولت است و به جای متهم کردن یکدیگر، کشاورزان باید از دولت بخواهند که سازوکار مناسب و مطمئنی را به این منظور در نظر بگیرد. به عنوان مثال فروش را در تهران به دست انجمن خرما بدهد، دولت خرما را از کشاورز با قیمت تضمینی خریداری و مسئولیت فروش را بر عهده انجمن قرار دهد.
وی همچنین اضافه کرد: کشاورزان در زمینه های مختلفی از جمله دریافت تسهیلات بانکی، کود و تراکتور با قیمت ارزانتر، نیاز به حمایت جدی دولت و سازمان های مربوطه دارند، تا کشاورز بتواند از این طریق تولید خود را توسعه دهد. همه ما می دانیم که در تمام دنیا کشاورز یارانه دریافت می کند، اما در کشور ما چنین حمایتی صورت نمی گیرد. همان طور که مطلع هستیم امسال محصول حدود ۷۰ درصد افت داشته است، آیا دولت در کنار کشاورز می ایستد و اندکی از هزینه ها و آسیب ها را جبران می کند؟ خیر.
این صادر کننده خرما با اشاره به سایه سنگین تحریم بر صادرات و تجارت اظهار کرد: به دلیل تحریم ها و مشکلات ناشی از آن و معضل نقل و انتقال پول کار با تجار و بازار مستقیم مالزی را از دست دادیم و برای اینکه در برگشت پول دچار مشکل نشویم ناچاریم تنها در بازار دبی فعالیت کنیم و از طریق شرکت های آشنا و ایرانی به پول خود دست یابیم، به این دلیل که بحث امنیت هم برای ما مهم است و صرافی های ایرانی برای ما قابل اعتماد هستند. هر چند این روش هزینه های بالاتری نسبت به بانک بر ما تحمیل می کند.
وی تحریم ها را در قیمت گذاری محصول دخیل دانست و تصریح کرد: تجارت و یا هر کاری که موانعی بر سر راهش قرار گیرد به روند طبیعی آن لطمه می زند، و در انتقال محصول و دریافت سرمایه دچار مشکل جدی می شود. بر خلاف شرایط عادی تعداد اندکی سرمایه گذار وارد گود می شوند در نتیجه تقاضا کاهش و قیمت ها افت می کند و در صورتی که زمینه مهیا و موانع برداشته شود نتیجه عکس خواهد داد.
وکیل پور در خصوص تاثیر برند سازی بر فروش و رفتار مصرف کننده گفت: برند و برند سازی موجب انتخاب مطمئن مصرف کننده می شود و در دنیای امروز اهمیت آن غیر قابل انکار است. بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی توجه بیشتری به این موضوع دارند. به همین جهت با همکاری کارشناسان سوئیسی در حال تلاش برای راه اندازی نشان جغرافیایی خرمای پیارم هستیم. امیدواریم این اتفاق بیفتد و محصول پیارم را با لگوی نشان جغرافیایی که مختص شهرستان حاجی آباد است صادر کنیم و این موضوع در جذب مشتری و افزایش قیمت نیز تاثیرگذارخواهد بود.
مسئله مهم دیگر دغدغه افراد در خصوص سلامت محصول است و با اهمیت دادن به تغذیه سالم و ارگانیک شمار طرفداران آن رو به فزونی است به طوری که حاضرند هزینه بیشتری هم بابت آن پرداخت کنند زیرا در دراز مدت موجب صرفه جویی در هزینه های درمانی و سلامت خانواده خواهد شد. در اینجا این سوال مطرح می شود که تولید کنندگان چه میزان برای تولید و بازاریابی محصول ارگانیک برنامه ریزی دارند؟ وکیل پور که در این مسیر تلاش می کند پیشگام باشد اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع سلامت افراد و احساس مسئولیتی که در ما تولید کنندگان وجود دارد، سعی کرده ایم توان خود را در این راه به کار گیریم و زیر نظر شرکت ها سم و کود گیاه را تامین کنیم و با استانداردهای سلامت پیش رویم.
وی اضافه کرد: با پیشگام شدن افرادی چون ما و فروش محصول با کیفیت و در نتیجه مشتری بیشتر و قیمت بالاتر، سایر کشاورزان نیز ترغیب خواهند شد در این مسر قرار گیرند. قابل ذکر است که نقش ما هم در آگاهی بخشی و انگیزه دادن به کشااورزان و همین طور راهنمایی و مشاوره دادن به آنان می تواند راه گشا باشد.
پر واضح است که در تمام حوزه ها و در تمام دنیا تشکیل و راه اندازی انجمن ها نفش حمایتی و توسعه دهنده را بر عهده داشته است، نقشی که انجمن خرما دارد نیز به همین منظور تعریف شده تا در حوزه فرآوری، صادرات و تولید خرما فعال و رابطی باشند بین کشاورزان و مسئولان مربوطه و بتوانند این محصول پرطرفدار را به جایگاه اصلی خود برسانند. وکیل پور در این خصوص گفت: انجمن ها و تشکل ها زیر نظر اتاق بازرگانی هستند که در هرمزگان این اتاق ۱۲ انجمن دارد که یکی از آنان انجمن خرما است و هر سه سال یکبار اعضای هیئت مدیره با برگزاری انتخابات، انتخاب و فعال می شوند.
این تولید کننده خرما نقش انجمن ها را براساس انتظارات کم رنگ خواند و تصریح کرد: انجمن ها هنوز به جایگاه اصلی و نتیجه نهایی خود دست نیافته اند که بتوانند به صورت فعال مشکلات کشاورزان را منعکس کنند و خواسته هایشان را در وزارت خانه های مسئول و از طریق نمایندگان مجلس مطرح و پیگیری کنند.
وی با بیان این مطلب که در اساسنامه انجمن ها ذکر شده که در مسائل اقتصادی ورود نکنند و مسئولیت های مشخصی بر خلاف تصورات برای آنان تعریف نشده ادامه داد: با در نظر داشتن تمام این موارد، انجمن هم باید متشکل از جامعه تولید کنندگان باشند تا با اشراف به ابعاد و زوایای مختلف کشاورزی در امر تولید و صادرات و شناخت مصائب آنان، با تعامل دو طرفه کشاورز و نهادهای ذیربط، مشکلات و حرف نخل داران را بازتاب دهد و در جهت رفع آنان گام بردارد.
مسئول کمیته تولید انجمن انجمن ملی خرما، از تغییرات جوی دو سال اخیر و تاثیر بر میزان تولید و کیفیت خرما سخن گفت و افزود: امسال و سال گذشته به دلیل بارندگی بد موقع و گرمای هوای کم سابقه، درصد بالایی از محصول که حاصل رنج و زحمت یک ساله کشاورزان بود از بین رفت و کیفیت خرما را کاهش داد. از مرکز تحقیقات تقاضا داریم از طریق کارشناسان این حوزه در باب این معضل که به دلیل تغییرات حاره ای حادث شده و موضوعی جهانی و محیط زیستی است، مطالعه و تحقیق کنند تا بتوانند به کشاورزان راه کار برون رفت از این معضل را ارائه دهند.
وکیل پور در پایان گفت و گو از راه اندازی رشته کاردانی نخیلات با همکاری یکی از دانشگاه های بندرعباس خبر داد و یادآور شد: بر اساس طرح انجمن ملی خرمای کشور و همکاری اتاق بازرگانی بندرعباس همایش خرما را در پاییز سال جاری برگزار خواهیم کرد که تاریخ دقیق آن را به محض قطعی شدن به اطلاع دوست داران و نخل داران می رسانیم.
یکی دیگر از کشاورزان مطرح در شهرستان حاجی آباد هاشم ماندگاری است. او سال گذشته به عنوان کشاورز نمونه شناخته شد و عمده محصول تولیدی او در کنار خرمای خاصویی، خنیزی، مرزبان، مضافتی و ...، با داشتن ۲۰۰۰ نفر نخل، مربوط به درخت پیارم است و بیشترین سهم تولید را این نوع از خرما دارد.
ماندگاری در خصوص مشکلات کشاورزان گفت: عمده مشکلات کشاورزان کاغذ بازی های اداری و موانعی است که بر سر راه کشاورزان قرار می گیرد. به عنوان مثال من چهار سال پیش تصمیم به تاسیس و راه اندازی سردخانه گرفتم و جهت دریافت تسهیلات به بانک معرفی شدم. علی رغم مساعدت و همکاری اداره صنایع غذایی و پیمودن مسیر دریافت تسهیلات، بانک به بهانه پایان یافتن اعتبار از پرداخت تسهیلات خودداری کرد و آمدن و رفتن های مجدد و مستمر من بی نتیجه ماند.
وی افزود: در ادامه تلاش کردم با سرمایه شخصی اقدام کنم، اما با توجه به هزینه های سرسام آور و شرایط اقتصادی موجود موفق نشدم کار را به سر انجام برسانم. در واقع هیچ گونه حمایتی از قشر کشاورز صورت نمی گیرد، پس از اینکه در سال گذشته به عنوان کشاورز نمونه معرفی شدم تنها وام ناچیزی برای تقدیر در نظر گرفته بودند که در مقابل هزینه های گزاف این حرفه کمکی محسوب نمی شد و از دریافت آن خودداری کردم.
این کشاورز نمونه تصریح کرد: دولت با در اختیار قرار دادن کمک هایی در زمینه نهاده ها و ادوات کشاورزی، کود، سم و... سایر اقلام و نیازهای مورد نیاز همراه با باز پرداخت شرایطی و اقساط می تواند از کشاورزان حمایت کند. آنچه گفته می شود تنها در حد حرف و شعار است و در عمل حمایتی را نمی بینیم و کشاورز تنهاست.
ماندگاری نبود سردخانه به منظور نگهداری خرما و همچنین مکان مناسب و فضای کافی به جهت بسته بندی و راه اندازی صنایع تبدیلی را مشکل اساسی کشاورزان دانست و اضافه کرد: در دولت قبل به ما که عضو انجمن خرما بودیم قول مساعدت برای راه اندازی سردخانه در منطقه داده شد اما محقق نشد.
وی با اشاره به اینکه که جای خالی صنایع تبدیلی در استان هرمزگان به شدت احساس می شود گفت: جالب است بدانید خرمای حاجی آباد از بم کرمان و جلفای آذربایجان صادر می شود و ما فضا و امکانات برای بسته بندی و صنایع تبدیلی نداریم. خرما در تولید و ترکیب بسیاری از خوراکی ها کاربرد دارد مانند لواشک، شکلات، شیرینی و ...و ایجاد چنین صنعتی نیاز منطقه است.
این تولید کننده خرما عنوان کرد: خرمای پیارم در برابر تغییرات دما و آب و هوا به سرعت حشره زده و قابل مصرف نیست و در نهایت یک تا دو ماه در فضای معمول قابل نگهداری است، از این رو کشاورزی که شرایط نگهداری طولانی مدت ندارد مجبور است محصول خود را به سرعت و کمتر از ارزش و قیمت واقعی به فروش برساند.
ماندگاری در مورد چگونگی تعیین نرخ خرما اظهار کرد: در جلسه ای که برای تعیین نرخ خرما برگزار می شود از تولید کنندگان نمی خواهند که حضور داشته باشند و اظهار نظر کنند. در دعوت افراد حاضر در جلسه سلیقه ای عمل شده، به طوری که از من به عنوان کشاورز نمونه و دیگر تولید کنندگان منطقه ما برای شرکت در این جلسه دعوت نشده بود.
وی افزود: در چنین شرایطی که دولت امکانات و سازوکار مناسب جهت خرید تضمینی خرما فراهم نمی کند، واسطه ها و دلالان جولان می دهند و دست رنج یک سال کشاورز را با زیر نرخ اعلامی خریداری می کنند در واقع ترخ تعیین شده ضمانت اجرایی ندارد. از طرفی خرده مالک ها که گرفتار مخارج زندگی و بدهکاری و پرداخت قسط و ... هزاران مشکل دیگر هستند به ناچار محصول خود را به او می فروشند.
ماندگاری این مطلب که به دلیل هزینه های جانبی واسطه و صادر کننده سود قابل توجهی نصیبشان نمی شود را رد کرد . گفت: افرادی را می شناسم که سال های متمادی به همین حرفه مشفول بوده و باز هم هر سال داوطلبانه به دنیال خرید و فروش خرما می رود و ما شاهد پیشرفت و افزایش سرمایه آنان هستیم. من به عنوان یک کشاورز اطلاع کامل دارم و می دانم اگر واسطه ها حذف شوند و محصولم را مستقیم به دست مصرف کننده برسانم یا صادر کنم سود بیشتری عایدم خواهد شد.
کشاورز نمونه شهرستان حاجی آباد حضور و عضویت تولید کنندگان در انجمن خرما را ضروری دانست و بیان کرد: افرادی که آشنایی با نخل، عمل آوری و انواع خرما ندارند و مشکلات و موانع تولید را از نزدیک لمس نکرده باشند درکی از اوضاع کشاورز نداشته پای درد دلش نمی نشینند، با او ارتباط برقرار نمی کنند و نهایتا انجمن کارکرد خودش را از دست می دهد و به رسالتش پایبند نخواهد بود. اتفاقی که باعث کنار رفتن تعدادی از اعضای آن شد و امیدوارم رویکرد انجمن تفییر کند، جلسات کاربردی با کشاورزان برگزار و از نظرات آنان در پبشرفت این حوزه بهره ببرد و پیگیر اوضاع و احوال خرما و نخل داران استان باشد.
وی همکاری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی را سازنده خواند و خاطر نشان کرد: کارشناسان مرکز تحقیقات همواره در هر زمان و موقعیتی و بدون چشم داشت، با اعلام درخواست، راهنمایی لازم را ارائه داده و همکاری می کنند. در ایام شیوع بیماری کرونا نیز از طریق فضای مجازی فعالیت خودشان را ادامه دادند و هر هفته با برگزاری وبینار آموزش های لازم را یادآور شدند.
ماندگاری اظهار کرد: : من از ریاست سازمان جهاد کشاورزی، سازمان صنعت و تجارت، اتاق بازرگانی و... تقاضا دارم دو تا سه بار در طی سال جلسه ای با حضور کشاورزان برگزار کنند، مشکلات و دغدغه های آنان را بشنوند، با همدیگر تعامل و همفکری کنند تا بتوانیم در رفع موانع و بهبود اوضاع جامعه کشاورزان و تولید کنندگان قدم برداریم.
این تولید کننده خرما یاد آور شد: تنها یک مورد از برند سازی و صنایع تبدیلی در بندرعباس با نام تجاری دمباز داریم و هرمزگان در حوزه برند سازی، بسته بندی، فعال کردن تعاونی نخل داران، صادرات و صنایع تبدیلی جای کار بسیاری دارد. به هر روی دست کمک ما به سوی مسئولین دراز است و امید حمایت داریم.
