امروز در دنیا استفاده از فضای مجازی به عنوان یک ابزار مدرن ارتباطی به صورت فراگیری روز به روز در حال گسترش است و به تبع آن در ایران نیز با فراهم شدن زیرساخت های لازم استفاده از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به عنوان یک ابزار سریع و آسان ارتباطی اهمیت یافته است.
در حال حاضر نفوذ اینترنت و شبکه های اجتماعی در کشور 69.8 درصد است که 10 درصد بالاتر از میانگین جهانی است و بالاترین نرخ حضور در اینترنت در شبانه روز با هشت ساعت مربوط به ایران است.
این گرایش بی سابقه مردم به استفاده از فضای مجازی با توجه به ظرفیت ها، خطرات و آسیب های آن می تواند هم فرصت و هم چالش باشد که نیازمند مدیریت صحیح برای تبدیل شدن به یک فرصت خوب برای افراد در حوزه های گوناگون است و در صورت رها شدن نیز می تواند به چالش جدی در بخش های مختلف زندگی فردی و اجتماعی تبدیل شود.
امروزه میلیون ها کاربرانی که هر روزه با حجم زیادی از اطلاعات منتشره با عدم شفافیت در این فضا روبرو هستند به ویژه نوجوانان و جوانان به چالش های مختلف به ویژه بحران هویت مواجه خواهند شد و در این راستا باید با مشارکت منسجم دستگاههای مختلف برای پیشگیری و مقابله با این تهدیدها به ارائه آموزش های لازم درجهت استفاده صحیح از فضای مجازی برای پیشگیری و مقابله با تهدیدهای این حوزه گام برداشت.
برای جلوگیری از گمراهی کاربران در تشخیص اخبار درست از نادرست در فضای مجازی راهکارهایی از جمله اطلاع رسانی به موقع و شفاف از سوی رسانه های رسمی ، فرهنگ سازی و آموزش به جامعه در خصوص نحوه استفاده از فضای مجازی را باید مد نظر قرار داد.
یک استاد جامعه شناس دانشگاه آزاد اسلامی چالوس در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: هم اکنون فضای مجازی به عنوان یک ابزار مدرن ارتباطی در دنیا مطرح است با این حال راهکار مقابله با آسیب های آن حذف این فضا و برخورد سلبی نیست.
قربانعلی آقا احمدی با اشاره به تاثیر فضای مجازی در تغییر فرهنگ اجتماعی افزود: باید هر چه بیشتر در خصوص چگونگی استفاده از فضای مجازی در جامعه فرهنگ سازی شود و در این راستا از ظرفیت آموزش و پرورش، نهادها و خانواده ها به بهترین نحو بهره برد.
وی یکی از چالش ها در حوزه فضای مجازی را ارائه گسترده اطلاعات طبقه بندی نشده بر شمرد و گفت: امروز شاهد هستیم مطالبی در فضای مجازی منتشر می شود که با وجود عدم اطلاع از صحت و سقم آنها توسط تمامی رده های سنی مورد بهره برداری قرار می گیرد و این در حالی است که نباید مخاطبان آن کودکان و نوجوانان باشند.
وی به ضرورت افزایش تولیدات پرمحتوا و جذاب در فضای مجازی تاکید کرد و اظهار داشت: باید کارگروههایی در کشور برای افزایش آگاهی جامعه در بخش های گوناگون از جمله علمی، فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی براساس فرهنگ ایرانی و اسلامی تشکیل شود تا تولیداتی مناسب را در این فضا منتشر کنند.
استاد دانشگاه آزاد چالوس با اشاره به استقبال مردم از شبکه های اجتماعی افزود: چرا باید میلیون ها ایرانی از شبکه های اجتماعی که علاوه بر داشتن محتواهای غربی دارای مدیریتی غیر ایرانی هستند، استفاده کنند که این موضوع جای تامل دارد.
آقا احمدی تصریح کرد: امروز نخبگان ایرانی بدون ساماندهی مناسب و داشتن برنامه بلند مدت در بخش فضای مجازی مشغول فعالیت هستند که نیازمند سازماندهی یکپارچه برای تولید شبکه های اجتماعی پرمخاطب با مدیریتی وطنی با استفاده از ظرفیت های موجود به ویژه دانشگاهها هستیم.
امام جمعه نوشهر در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: امروز فضای مجازی به عنوان یک پدیده نوظهور در بسیاری از عرصه ها و جنبه های زندگی فردی و اجتماعی افراد وارد شده و آسیب های اجتماعی ناشی از آن با توجه به عمق تهدیدهای آن بر فرصتهای این ابزار ارتباطی پیشی گرفته و به شدت کاربران را تهدید می کند.
حجت الاسلام محمود مشایخ تصریح کرد: با مدیریت فضای مجازی و استفاده درست از این عرصه می توان از آسیب های آن کاست اما آنچه امروز شاهد آن هستیم آسیب های جبران ناپذیری است که بر پیکره خانواده ها وارد شده است.
امام جمعه نوشهر فروپاشی کانون خانواده را از مهمترین تهدیدهای فضای مجازی دانست و گفت: امروز نه تنها فرزندان خانواده ها سرگرم فضای مجازی هستند، بلکه پدرها و مادرها نیز بیشتر وقت خود را در فضای مجازی می گذرانند و از یکدیگر دور می شوند.
مشایخ، آموزش های لازم و نظارت دولت را برای کاربران فضای مجازی لازم دانسته نه کافی و افزود: باید فرهنگ و تربیت اخلاقی لازم که افراد را ملزم به حفظ آبرو و رازداری فردی، خانوادگی و حتی ملیتی می کند نیز از سوی کاربران رعایت شود.
امام جمعه نوشهر تاکید کرد: بهره گیری از ظرفیت فرمانداری ها، ائمه جمعه و جماعات، روحانیون، کانون های فرهنگی و هنری مساجد، سازمان بهزیستی، دانشگاه ها، آموزش و پرورش، اصحاب رسانه و سمن ها به صورت هماهنگ می تواند در پیشگیری از آسیب های فضای مجازی نقش موثری داشته باشد.
* ضرورت افزایش سطح سواد رسانه ای خانواده ها
یک استاد علوم ارتباطات دانشگاه فرهنگیان نوشهر هم یکی از مولفه های مهم شناخت مضرات فضای مجازی را بالا بردن سطح سواد رسانه ای خانواده ها و افراد جامعه به ویژه جوانان از سوی رسانه های جمعی، آموزش و پروش و وزارت علوم دانست.
محسن رضوی نیا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: شناخت بیشتر افراد جامعه از فضای مجازی و حتی ماهواره ها موجب می شود مردم برنامه ها و اطلاعاتی که با فرهنگ ایرانی و اسلامی همخوانی نداشته در این فضا را تشخیص دهند.
وی با اشاره به ظرفیت های فضای مجازی و شبکه های اجتماعی افزود: بیشتر اطلاعات ارائه شده در فضای مجازی موجب ایجاد نیازهای کاذب و تزریق اطلاعات دروغین در جامعه شده و در چند سال اخیر خطوط قرمز اخلاقی، اعتقادی و عرفی را در فرهنگ ایرانی جابه جا کرده است.
این استاد علوم ارتباطات ادامه داد : افراد بر اساس اطلاعات دروغ و کاذب که در فضای مجازی نشر داده می شود برای زندگی تصمیم گیری می کنند که تبعات جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.
وی بر ضرورت بالا بردن سطح آگاهی و سواد رسانه ای در جامعه تاکید کرد و گفت: آموزش های مستقیم در دانشگاه ها و مدارس به ویژه در سر فصل کتاب های درسی و ارتقای علمی معلمان و اساتید در این رابطه باید به عنوان نیاز اصلی آموزش مورد توجه مسئولان کشور قرار گیرد.
رضوی نیا اظهار داشت: از سوی دیگر آموزش خانواده ها در موضوع فضای مجازی نیز با بکار گیری وسایل ارتباط جمعی، همایش ها و گردهمایی ها پی گیری شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر شاهد برخی از گفته ها در فضای مجازی هستیم که از ضعف رسانه ای افراد در جامعه به نفع خود بهره می گیرند بطور مثال شرکت در پزشکی بدون آزمون در فضا مجازی، که همچین موردی در ایران وجود ندارد یا با پرداخت مبلغی شما را در دانشگاه تهران نام نویسی می کنیم.
استاد علوم ارتباطات دانشگاه فرهنگیان نوشهر افزود: اگر روند استفاده از فضای مجازی بدون بالا بردن سطح آگاهی ادامه پیدا کند خطر بزرگی جامعه را تهدید خواهد کرد.
وی ادامه داد: افراد جامعه به ویژه جوانان با مجموعه ای از برداشت ها و انباشت ذهنی اشتباه در حوزه های مختلف همچون سیاست، اقتصاد، آموزش و ارتباط جامعه با مسئولین، مسایل کشور، زندگی و ازدواج نگرش تازه یافته و قضاوت ها نیز براین اساس شکل خواهد گرفت که خطرناک است.
* فضای مجازی عامل تشدید کننده آسیبهای اجتماعی
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور نیز فضای مجازی را علت تشدید آسیب اجتماعی عنوان کرده و گفت: مفاسد در حوزه سایبری و فضای مجازی برای جامعه ایرانی جای نگرانی دارد؛ با فراگیر شدن شبکههای اجتماعی شاهد افزایش مفاسد نیز هستیم. به طوری که 35 درصد جرایم سایبری جرایم مالی، 35 درصد جرایم اخلاقی و باقی نیز به سایر شاخهها اختصاص دارد.
رستم وندی با اشاره به افزایش فساد در شبکه های مجازی در سایر کشورهای جهان، مدتی قبل افزود: سود ناشی از تولید محتوای مستهجن در فضای مجازی در 10 سال گذشته در دنیا، 17 میلیارد دلار بود که طبق آخرین آمار در سال 2016 به 90 میلیارد دلار رسیده است و این بیانگر آن است که فضای مجازی عامل تشدید کنندهای برای آسیبهای اجتماعی شده است.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم چندی پیش اعلام کرد که استفاده بیش از حد از فضای مجازی و به تبع آن شبکه های اجتماعی در محیط خانواده با کاهش سطح ارتباطات عاطفی، میزان گفتگو در خانواده را حتی از 15 دقیقه در روز هم کمتر کرده است.
سید حسن موسوی چلک گفته است: استفاده نادرست از فضای مجازی بسیاری از حریم ها در خانواده ها را از بین برده و حتی منجر به بروز اختلافاتی تا سرحد طلاق و جدایی نیز شده است.
وی تصریح کرد: ارتباط گرفتن هر یک از زوجین با افراد غریبه و حتی افرادی از جنس مخالف در دوستان و آشنایان منجر به کاهش سطح اعتماد در بین آنها می شود و با کاهش سطح اعتماد در خانواده، آرامش خدشه دار می شود و در نهایت نهاد خانواده آسیب جدی میبیند.
به گفته کارشناسان با توجه به افزایش چشمگیر استفاده از فضای مجازی به ویژه شبکههای اجتماعی از سوی مردم به رغم استفاده های مفیدی که دارند، در کنار اشتغال به کار طولانی والدین و تغییر نگرش والدین به تربیت فرزندان، دوری اعضای خانواده از یکدیگر را برغم نزدیکی فیزیکی و در زیر یک سقف قرار داشتن در خانواده موجب شده است.
پیش بینی می شود تا سال 2024 اینترنت حق اولیه بشر شناخته شود و کلیه خدمات از این بستر ارائه شود.
کارشناسان تغییر در اوقات فراغت، افشای اسرار شخصی افراد، سوء استفاده جنسی، تبدیل شدن اینترنت به ارزش و تغییر باورهای فرهنگی در جامعه ، بخشی از اثرات منفی فضای مجازی بر سبک زندگی افراد دانسته اند و از سوی دیگر اقتصاد در تجارت الکترونیک، شهروند الکترونیک، خدمات ارتباطی، دولت الکترونیک، فناوری نو در ارائه خدمات، خدمات آموزش و پرورشی و کوچک شدن جهان از اثرات خوب فضای مجازی بر زندگی انسانها می باشد.
1295/ 1602/1899
انتهای پیام در حال حاضر نفوذ اینترنت و شبکه های اجتماعی در کشور 69.8 درصد است که 10 درصد بالاتر از میانگین جهانی است و بالاترین نرخ حضور در اینترنت در شبانه روز با هشت ساعت مربوط به ایران است.
این گرایش بی سابقه مردم به استفاده از فضای مجازی با توجه به ظرفیت ها، خطرات و آسیب های آن می تواند هم فرصت و هم چالش باشد که نیازمند مدیریت صحیح برای تبدیل شدن به یک فرصت خوب برای افراد در حوزه های گوناگون است و در صورت رها شدن نیز می تواند به چالش جدی در بخش های مختلف زندگی فردی و اجتماعی تبدیل شود.
امروزه میلیون ها کاربرانی که هر روزه با حجم زیادی از اطلاعات منتشره با عدم شفافیت در این فضا روبرو هستند به ویژه نوجوانان و جوانان به چالش های مختلف به ویژه بحران هویت مواجه خواهند شد و در این راستا باید با مشارکت منسجم دستگاههای مختلف برای پیشگیری و مقابله با این تهدیدها به ارائه آموزش های لازم درجهت استفاده صحیح از فضای مجازی برای پیشگیری و مقابله با تهدیدهای این حوزه گام برداشت.
برای جلوگیری از گمراهی کاربران در تشخیص اخبار درست از نادرست در فضای مجازی راهکارهایی از جمله اطلاع رسانی به موقع و شفاف از سوی رسانه های رسمی ، فرهنگ سازی و آموزش به جامعه در خصوص نحوه استفاده از فضای مجازی را باید مد نظر قرار داد.
یک استاد جامعه شناس دانشگاه آزاد اسلامی چالوس در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: هم اکنون فضای مجازی به عنوان یک ابزار مدرن ارتباطی در دنیا مطرح است با این حال راهکار مقابله با آسیب های آن حذف این فضا و برخورد سلبی نیست.
قربانعلی آقا احمدی با اشاره به تاثیر فضای مجازی در تغییر فرهنگ اجتماعی افزود: باید هر چه بیشتر در خصوص چگونگی استفاده از فضای مجازی در جامعه فرهنگ سازی شود و در این راستا از ظرفیت آموزش و پرورش، نهادها و خانواده ها به بهترین نحو بهره برد.
وی یکی از چالش ها در حوزه فضای مجازی را ارائه گسترده اطلاعات طبقه بندی نشده بر شمرد و گفت: امروز شاهد هستیم مطالبی در فضای مجازی منتشر می شود که با وجود عدم اطلاع از صحت و سقم آنها توسط تمامی رده های سنی مورد بهره برداری قرار می گیرد و این در حالی است که نباید مخاطبان آن کودکان و نوجوانان باشند.
وی به ضرورت افزایش تولیدات پرمحتوا و جذاب در فضای مجازی تاکید کرد و اظهار داشت: باید کارگروههایی در کشور برای افزایش آگاهی جامعه در بخش های گوناگون از جمله علمی، فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی براساس فرهنگ ایرانی و اسلامی تشکیل شود تا تولیداتی مناسب را در این فضا منتشر کنند.
استاد دانشگاه آزاد چالوس با اشاره به استقبال مردم از شبکه های اجتماعی افزود: چرا باید میلیون ها ایرانی از شبکه های اجتماعی که علاوه بر داشتن محتواهای غربی دارای مدیریتی غیر ایرانی هستند، استفاده کنند که این موضوع جای تامل دارد.
آقا احمدی تصریح کرد: امروز نخبگان ایرانی بدون ساماندهی مناسب و داشتن برنامه بلند مدت در بخش فضای مجازی مشغول فعالیت هستند که نیازمند سازماندهی یکپارچه برای تولید شبکه های اجتماعی پرمخاطب با مدیریتی وطنی با استفاده از ظرفیت های موجود به ویژه دانشگاهها هستیم.
امام جمعه نوشهر در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: امروز فضای مجازی به عنوان یک پدیده نوظهور در بسیاری از عرصه ها و جنبه های زندگی فردی و اجتماعی افراد وارد شده و آسیب های اجتماعی ناشی از آن با توجه به عمق تهدیدهای آن بر فرصتهای این ابزار ارتباطی پیشی گرفته و به شدت کاربران را تهدید می کند.
حجت الاسلام محمود مشایخ تصریح کرد: با مدیریت فضای مجازی و استفاده درست از این عرصه می توان از آسیب های آن کاست اما آنچه امروز شاهد آن هستیم آسیب های جبران ناپذیری است که بر پیکره خانواده ها وارد شده است.
امام جمعه نوشهر فروپاشی کانون خانواده را از مهمترین تهدیدهای فضای مجازی دانست و گفت: امروز نه تنها فرزندان خانواده ها سرگرم فضای مجازی هستند، بلکه پدرها و مادرها نیز بیشتر وقت خود را در فضای مجازی می گذرانند و از یکدیگر دور می شوند.
مشایخ، آموزش های لازم و نظارت دولت را برای کاربران فضای مجازی لازم دانسته نه کافی و افزود: باید فرهنگ و تربیت اخلاقی لازم که افراد را ملزم به حفظ آبرو و رازداری فردی، خانوادگی و حتی ملیتی می کند نیز از سوی کاربران رعایت شود.
امام جمعه نوشهر تاکید کرد: بهره گیری از ظرفیت فرمانداری ها، ائمه جمعه و جماعات، روحانیون، کانون های فرهنگی و هنری مساجد، سازمان بهزیستی، دانشگاه ها، آموزش و پرورش، اصحاب رسانه و سمن ها به صورت هماهنگ می تواند در پیشگیری از آسیب های فضای مجازی نقش موثری داشته باشد.
* ضرورت افزایش سطح سواد رسانه ای خانواده ها
یک استاد علوم ارتباطات دانشگاه فرهنگیان نوشهر هم یکی از مولفه های مهم شناخت مضرات فضای مجازی را بالا بردن سطح سواد رسانه ای خانواده ها و افراد جامعه به ویژه جوانان از سوی رسانه های جمعی، آموزش و پروش و وزارت علوم دانست.
محسن رضوی نیا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: شناخت بیشتر افراد جامعه از فضای مجازی و حتی ماهواره ها موجب می شود مردم برنامه ها و اطلاعاتی که با فرهنگ ایرانی و اسلامی همخوانی نداشته در این فضا را تشخیص دهند.
وی با اشاره به ظرفیت های فضای مجازی و شبکه های اجتماعی افزود: بیشتر اطلاعات ارائه شده در فضای مجازی موجب ایجاد نیازهای کاذب و تزریق اطلاعات دروغین در جامعه شده و در چند سال اخیر خطوط قرمز اخلاقی، اعتقادی و عرفی را در فرهنگ ایرانی جابه جا کرده است.
این استاد علوم ارتباطات ادامه داد : افراد بر اساس اطلاعات دروغ و کاذب که در فضای مجازی نشر داده می شود برای زندگی تصمیم گیری می کنند که تبعات جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.
وی بر ضرورت بالا بردن سطح آگاهی و سواد رسانه ای در جامعه تاکید کرد و گفت: آموزش های مستقیم در دانشگاه ها و مدارس به ویژه در سر فصل کتاب های درسی و ارتقای علمی معلمان و اساتید در این رابطه باید به عنوان نیاز اصلی آموزش مورد توجه مسئولان کشور قرار گیرد.
رضوی نیا اظهار داشت: از سوی دیگر آموزش خانواده ها در موضوع فضای مجازی نیز با بکار گیری وسایل ارتباط جمعی، همایش ها و گردهمایی ها پی گیری شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر شاهد برخی از گفته ها در فضای مجازی هستیم که از ضعف رسانه ای افراد در جامعه به نفع خود بهره می گیرند بطور مثال شرکت در پزشکی بدون آزمون در فضا مجازی، که همچین موردی در ایران وجود ندارد یا با پرداخت مبلغی شما را در دانشگاه تهران نام نویسی می کنیم.
استاد علوم ارتباطات دانشگاه فرهنگیان نوشهر افزود: اگر روند استفاده از فضای مجازی بدون بالا بردن سطح آگاهی ادامه پیدا کند خطر بزرگی جامعه را تهدید خواهد کرد.
وی ادامه داد: افراد جامعه به ویژه جوانان با مجموعه ای از برداشت ها و انباشت ذهنی اشتباه در حوزه های مختلف همچون سیاست، اقتصاد، آموزش و ارتباط جامعه با مسئولین، مسایل کشور، زندگی و ازدواج نگرش تازه یافته و قضاوت ها نیز براین اساس شکل خواهد گرفت که خطرناک است.
* فضای مجازی عامل تشدید کننده آسیبهای اجتماعی
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور نیز فضای مجازی را علت تشدید آسیب اجتماعی عنوان کرده و گفت: مفاسد در حوزه سایبری و فضای مجازی برای جامعه ایرانی جای نگرانی دارد؛ با فراگیر شدن شبکههای اجتماعی شاهد افزایش مفاسد نیز هستیم. به طوری که 35 درصد جرایم سایبری جرایم مالی، 35 درصد جرایم اخلاقی و باقی نیز به سایر شاخهها اختصاص دارد.
رستم وندی با اشاره به افزایش فساد در شبکه های مجازی در سایر کشورهای جهان، مدتی قبل افزود: سود ناشی از تولید محتوای مستهجن در فضای مجازی در 10 سال گذشته در دنیا، 17 میلیارد دلار بود که طبق آخرین آمار در سال 2016 به 90 میلیارد دلار رسیده است و این بیانگر آن است که فضای مجازی عامل تشدید کنندهای برای آسیبهای اجتماعی شده است.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم چندی پیش اعلام کرد که استفاده بیش از حد از فضای مجازی و به تبع آن شبکه های اجتماعی در محیط خانواده با کاهش سطح ارتباطات عاطفی، میزان گفتگو در خانواده را حتی از 15 دقیقه در روز هم کمتر کرده است.
سید حسن موسوی چلک گفته است: استفاده نادرست از فضای مجازی بسیاری از حریم ها در خانواده ها را از بین برده و حتی منجر به بروز اختلافاتی تا سرحد طلاق و جدایی نیز شده است.
وی تصریح کرد: ارتباط گرفتن هر یک از زوجین با افراد غریبه و حتی افرادی از جنس مخالف در دوستان و آشنایان منجر به کاهش سطح اعتماد در بین آنها می شود و با کاهش سطح اعتماد در خانواده، آرامش خدشه دار می شود و در نهایت نهاد خانواده آسیب جدی میبیند.
به گفته کارشناسان با توجه به افزایش چشمگیر استفاده از فضای مجازی به ویژه شبکههای اجتماعی از سوی مردم به رغم استفاده های مفیدی که دارند، در کنار اشتغال به کار طولانی والدین و تغییر نگرش والدین به تربیت فرزندان، دوری اعضای خانواده از یکدیگر را برغم نزدیکی فیزیکی و در زیر یک سقف قرار داشتن در خانواده موجب شده است.
پیش بینی می شود تا سال 2024 اینترنت حق اولیه بشر شناخته شود و کلیه خدمات از این بستر ارائه شود.
کارشناسان تغییر در اوقات فراغت، افشای اسرار شخصی افراد، سوء استفاده جنسی، تبدیل شدن اینترنت به ارزش و تغییر باورهای فرهنگی در جامعه ، بخشی از اثرات منفی فضای مجازی بر سبک زندگی افراد دانسته اند و از سوی دیگر اقتصاد در تجارت الکترونیک، شهروند الکترونیک، خدمات ارتباطی، دولت الکترونیک، فناوری نو در ارائه خدمات، خدمات آموزش و پرورشی و کوچک شدن جهان از اثرات خوب فضای مجازی بر زندگی انسانها می باشد.
1295/ 1602/1899
کپی شد
