با فرا رسیدن ایام محرم و صفر به ویژه روز عاشورا مردم لرستان غرق در عزا و ماتم می‌شوند و بر اساس رسم دیرینه خود که در عزای عزیزترین عزیزان خود را سر تا پا گل می‌کنند،
گِل آئینی است که مردم لر در سوگواری‌های مختلف از جمله در مرگ افراد خانواده یا عزاداری‌های مذهبی انجام می‌دهند.
آیین های عزا در خرم آباد
این آئین در خرم‌آباد و مناطق اطراف آن دارای چند مرحله است که از روز هفتم محرم که به روز تراش عباس موسوم است شروع می‌شود و در روز هفتم محرم عزاداران حسینی به حمام رفته و پس از اصلاح سر و صورت و نظافت کامل، لباس‌های تمیز می‌پوشند که این روز را تراش عباس می‌نامند.
در روز تاسوعا عزاداران خاک نرم و مخصوصی به نام گل باغچاله (گل رس) را مهیا کرده و در میدان‌های بزرگ و کوچک که معمولاً با آجر چینی در جلوی خیمه‌ها و تکیه‌های شهر درست می‌شود می‌ریزند و در روز عاشورا این خاک را با گلاب مخلوط کرده و گل روز عاشورا را مهیا می‌کنند.
روز عاشورا، عزاداران فراخوانده شده با حضور در تکیه‌های محله و گل مالیدن به خود گرد آتش می‌ایستند تا لباس ها خشک شود وسپس سینه زنی و عزاداری می‌کنند.
در روز عاشورا مردم لرستان از کودک و جوان، زن و مرد خود را همزمان با آغاز روز عاشورا خود را در گل و گلابی که از قبل آماده شده، غرق می‌کنند.
زنان به یاد مصیبت و بی‌برادر شدن حضرت زینب(س) گل را بر چادر سیاه و سر خود و دسته‌ها عزاداری هر کدام سعی می‌کنند خود و دیگری را کمک کنند، تا سر تا پای خود را گل یا همان خره به زبان لری را بگذارند.
سردادن نوحه های محلی
در حین این مراسم نوحه‌های محلی مانند: دستگیر بی‌دس حسین دسم بیر، ساقی حنا رس حسین دسم بیر(ای برادر بی‌دست امام حسین(ع) کسی که پشت و پناه وی بوده کمک من هم بکن، ای ساقی بی‌دست حسین دست من را بگیر)، ده مین دریای خی دور گرو گم کردمه (در میان دریای خون (در مروارید) گران‌بها گم کرده‌ام، سر می‌دهند.
در بین برخی مردم دیده می‌شود که پدر و مادرهای لرستانی لباس‌های به گل مالیده جوانان خود را همچنان گل‌مالی شده برای سال آینده نگه‌داری می‌کنند که این کار به نیت بیمه شدن جان و مال و سلامتی فرزندان خود است.
در روز عاشورا سازهای غمگینی در استان لرستان که به زبان محلی به آن چمرانه می‌گویند، به صدا درمی‌آید و دسته‌های عزا همزمان با آن سازها بر سر و سینه‌های خود می‌زنند.
دسته‌های عزاداری در این زمان هر کدام بر درب خیمه‌های خود جمع و به سمت جایگاه‌های عزاداری و حسینیه‌ها با خواندن نوحه‌های لری مانند کرب و بلا معطر به خین گل هزارو / حسی غریو و بی‌کس د سوگ سروردارو/ نوب گرت هر که زیتر رو و میدو سر و جلو نیان د کف گرت جو حرکت می‌کنند در بین این دسته‌ها کودکان سیاه‌پوش و جوانان گل مالیده و زنان گریانی دیده می‌شود که بر سوگ امام حسین(ع) گریان هستند و در این میان حوائج خود را بیان می‌کنند.
پایان عزاداری و مراسم روز عاشورا با ضرب‌المثل طوق اشگس اعلام می‌شود.
طوق بر وزن سوق علامت ویژه و عمودی عزاداران ماه محرم در لرستان است، محور اصلی چوب نسبتاً بلندی است، به طول هشت تا ۱۰ متر که از یک متر به بالا از چندین حلقه که مرکز آنها چوب اصلی است، تشکیل می‌شود.
یک پارچه از جنس مخمل دور حلقه‌ها می‌بندند و در بالا و انتهای آن یک قندیل نقره قرار می‌دهند و اطراف آن را با نوارهای رنگی ریشه‌دار و آینه‌های کوچک زینت می‌دهند.
عزاداری در لرستان از عصر عاشورا به مدت سه شب با انجام مراسم شام غریبان که عزاداران یک دستار سیاه مخصوص به نام کت را به سر و گردن و شانه‌های خود می‌پیچانند، در عزا شرکت می‌کنند و با روشن کردن شمع برای غریبی یاران و اصحاب امام حسین(ع) به پایان می‌رسد.
46
