کتابخانه شهید دستغیب در سال 1327 که بخش هایی از آن آماده بهره برداری شده بود نهایتاً در سال 1329 افتتاح شد و کتابخوان های شیراز سایه سقف بلند آن را بر سر خود احساس کردند. طبیعی است که چنین کتابخانه ای با چنین وسعتی، رنج ایام را بسیار به جان دیده و خریده باشد و گرمای آفتاب تابستان و سرمای زمستان های زیادی را از سرگذرانده باشد. عواملی که باعث می شود هر بنایی در طول زمان نیاز به بهسازی و مقاوم سازی پیدا کند، اتفاقی که متاسفانه در مورد این کتابخانه کمتر افتاد تا اینکه در یکی دو سال اخیر بحث هایی درباره بازسازی آن از زبان مدیران کل کتابخانه های عمومی مطرح شد. سخنانی که در نگاه نخست بسیار امیدبخش و دلگرم کننده بودند، اما در نهایت اعلام نظر گروه کارشناسان بازسازی کتابخانه، رشته های امید را پنه کرد.
ماجرا را از سال گذشته مرور کنیم که روح ا... منوچهری، مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس از تشکیل شورای بازسازی کتابخانه شهید دستغیب خبر داد و گفت: این شورا با حضور کارشناسان و اهالی فن به بررسی شرایط و زیرساخت های این بنای تقریب 70 ساله می پردازد تا پس از بررسی های لازم و تهیه نقشه های مورد نیاز عملیات بهسازی آغاز شود. این شورا در نهایت نظر خود را اعلام کرد و بر اساس اظهاراتی که مدیر کل کتابخانه های عمومی فارس به نقل از گروه کارشناسی مطرح کرده«مقاومت این ساختمان از حداقل ها پایین تر است و بازسازی آن مقرون به صرفه نیست و هزینه های این بازسازی از حد انتظار بیشتر می باشد».
این سخنان و نظرات در حالی مطرح می شود که داریوش نویدگویی، رییس انجمن خیرین کتابخانه ساز استان فارس سال گذشته اعلام کرده بود که کتابخانه شهید دستغیب از نمادهای فرهنگی شهر شیراز است و بر حفظ و نگهداشت آن با حساسیت زیادی تاکید کرده بود.
از مجموع این سخنان می توان نتیجه گرفت که ساختمان کتابخانه شهید دستغیب که در استانه 70 سالگی قرار دارد روزهای خوبی را در پیش رو نخواهد داشت و ابهام و بلاتکلیفی در بهسازی آن تنها هدیه ای است که برای تولدش آماده شده است.
در همین ارتباط مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس با بیان این که اوایل تیرماه جاری جلسه شورای بازسازی کتابخانه شهید دستغیب -به منظور اعلام نظر نهایی- با حضور اعضای شورای بازسازی، اعضای انجمن خیرین کتابخانه ساز فارس و کارشناسان اداره کل عمرانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور برگزار شد، اظهار داشت: کارشناسان حاضر در این جلسه از جمله افراد با سابقه در حوزه کاری خود بودند و به اتفاق اعتقاد داشتند که حداقل استانداردهای مورد نیاز برای بازسازی کتابخانه وجود ندارد و بازسازی کتابخانه به آن شکل که مد نظر ما بود امکانپذیر نیست.
وی با اشاره به این که کتابخانه شهید دستغیب به مدت یک هفته برای نمونه برداری از بخش های مختلف و همچنین انجام آزمایش های لازم تعطیل بوده است، ابراز داشت: نتایج آزمایش ها و نمونه برداری ها نشان داد که کتابخانه مقاومت پایینی دارد و هزینه بازسازی آن چند برابر اعتباری است که ما پیش بینی کرده بودیم و همین هم قرار بود از محل منابع دولتی و حمایت خیران تامین شود.
منوچهری در پاسخ به این که پیش بینی شما از هزینه بازسازی چقدر بوده گفت: ارزیابی های ما رقمی بین یک تا دو میلیارد تومان را شامل می شد اما نظر کارشناسان هزینه ای چند برابر این را تایید می کند که تامین و پرداخت آن در توان ما نیست.
مدیر کل کتابخانه های عمومی فارس در پاسخ به این که چه ویژگی هایی در بنا وجود دارد که بازسازی آن را از مقرون به صرفه بودن خارج می کند، بیان داشت: ابتدا تصور می شد که ستون های بنا بتونی باشد اما آزمایش ها نشان داد که ستون ها آجری هستند و تحمل بار بیشتر ر ندارند، در عین حال کارشناسان باقی ماندن و سلامت بنا تا به امروز را مایه شگفتی می دانستند و معتقد بودند طول عمر بنا با این مصالح باید تا به حال تمام شده باشد.
منوچهری در ادامه سخنان خود با تاکید بر این که در حال حاضر هیچ خطری ساختمان بنا را تهدید نمی کند و هیچ شکاف و ترک مهمی در بدنه بنا وجود ندارد، گفت: به رغم نظرات مطرح شده موضوع بازسازی بنا به صورت کامل منتفی نشده است و ما منتظر نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی هستیم تا بتوانیم تصمیم نهایی را برای تعیین تلکیف وضعیت کتابخانه بگیریم.
وی با بیان این که تا زمان اعلام نظر کارشناسان میراث فرهنگی نمی توان به قطعیت گفت که باید به دنبال بازسازی یا بهسازی بنا باشیم، ابراز داشت: هفته گذشته به صورت مکتوب درخواست اعلام نظر به سازمان میراث فرهنگی فارس اعلام شده و ما منتظر نظر آن ها هستیم.
مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس در ادامه سخنان خود، حفظ هویت کتابخانه ای بنا را مورد تاکید قرار داد و گفت: ترجیح ما این است که بنای فعلی کتابخانه را حفظ و آن را بهسازی کنیم، اما اگر نظر کارشناسان نهاد کتابخانه ها و سازمان میراث فرهنگی به تخریب و باز سازی باشد در مقابل آن مقاومت نخواهیم کرد.
منوچهری همچنین به استفاده اکثر شهروندان و مدیران استان از این کتابخانه از گذشته تا به امروز اشاره و خاطرنشان کرد: امیدواریم مدیران همه دستگاه ها ما در حفظ و احیای این بنا یاری کنند.
* تخریب باید نظر کارشناسان باشد نه صرفاً خواست و تصمیم مدیران
رییس انجمن خیری کتابخانه ساز استان فارس نیز در واکنش به احتمال تخریب کتابخانه شهید دستغیب، به پیشینه شیراز از گذشته های دور در برخورداری از کتابخانه اشاره کرد و گفت: اگرچه مردم شیراز از این کتابخانه خاطرات زیادی دارند، اما واقعیت این است که نظر هیات کارشناسی را هم نمی توان نادیده گرفت.
داریوش نویدگویی با بیان اینکه وضعیت فعلی کتابخانه برای نگهداری اسناد و روزنامه های قدیمی -که کمتر نسخه های مشابه آن یافت می شود- مناسب نیست، ابرازداشت: به اعتقاد من کتابخانه دستغیب به عنوان نمادی از هویت شهر شیراز باید حفظ شود، در عین حال باید یک شورا متشکل از کارشناسان بخش های مختلف نیز تشکیل شود و در مورد چگونگی انجام این کار اظهار نظر کند.
وی با اذعان براینکه مخالفتی با تخریب بنا در صورت اجماع نظر کارشناسان ندارد، گفت: در صورتی که کارشناسان به این نتیجه برسند که تخریب بنا و بازسازی آن نتایج بهتری را در پی خواهد داشت، مخالفتی با آن ندارم، اما این باید نظر کارشناسان باشد نه صرفاً خواست و تصمیم مدیران.
مدیر انتشارات نوید شیراز در ادامه با تاکید براینکه در صورت تخریب بنا هم باید بنایی مشابه همین کتابخانه و با همین کاربری به جای آن ساخته شود، اظهارکرد: امیدوارم همه مسئولان استان نسبت به این موضوع احساس مسئولیت کنند و دغدغه حفظ بنا را داشته باشند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود محرومیت شیراز از کتابخانه مرکزی اشاره و خاطرنشان کرد: در هرجای جهان بهترین مناطق شهر خود را به ساخت کتابخانه مرکزی اختصاص می دهند اما شیراز با این پیشینه فرهنگی همچنان از داشتن کتابخانه مرکزی محروم است.
* لزوم تشکیل پویش حمایت از بهسازی کتابخانه شهید دستغیب
با این تفاسیر به نظر می رسد همه مردم و مسئولان شهر شیراز باید نسبت به حفظ و بهسازی این بنا دغدغه داشته باشند و همانطور که پدران و مادران ما در 70 سال پیش با روی هم گذاشتن منابع مالی خود زمینه ساخت چنین بنای باشکوه و فرهنگسازی را رقم زدند، امروز ما نیز با همین روش کمبود منابع مالی بهسازی این بنا را جبران کنیم و جلوی تخریب یکی از نمادهای فرهنگی شهر خود را بگیریم. این پیشهادی است که البته مورد استقبال مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس قرار گرفته و به گفته وی چنانچه مابه التفاوت بودجه پیش بینی شده برای بهسازی بنا تامین شود، به جای تخریب و بازسازی، عملیات بهسازی انجام خواهد شد.
* ساخت کتابخانه مرکزی شیراز از طریق وزیر پیگیری می شود
گفتنی است مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس در دیدار با نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود که کتابخانه شهید دستغیب به بازسازی نیاز دارد؛ اما در بررسی های مهندسان طرح مشخص شده که مقاومت این ساختمان از حداقل ها پایین تر است و بازسازی آن مقرون به صرفه نیست و هزینه های این بازسازی از حد انتظار بیشتر خواهد شد.
وی همچنین با تصریح اینکه شهر صدرا با جمعیتی بیش از نود هزار نفر هنوز کتابخانه عمومی ندارد، گفته بود: ساخت کتابخانه شهر صدرا در حال حاضر با مشکل مواجه شده، اما با توجه به نیاز مردم این شهر به کتابخانه در صورتی که حق بهره برداری ساختمانی به کتابخانه عمومی واگذار شود، اداره کل کتابخانه های عمومی فارس برای راه اندازی کتابخانه در این شهر اقدام خواهد کرد.
منوچهری اختصاص زمین برای کتابخانه مرکزی شیراز، تحویل ساختمان اداری این مجموعه و پرداخت به موقع سهم نیم درصد کتابخانه های عمومی شیراز را نیز از جمله انتظارات مجموعه کتابخانه های عمومی از شهرداری دانست و گفت: شهرداری تاکنون در این موارد اقدامی نکرده است که با توجه به دیدگاه فرهنگی شورای شهر و شهردار شیراز انتظار داریم همکاری شهرداری با کتابخانه های عمومی بیشتر شود.
علی اکبری، نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه با بیان اینکه بحث کتابخانه مرکزی شیراز را از وزیر پیگیری می کند، گفته بود: پیگیر اجرای مطالبات و خواسته های کتابخانه های عمومی شیراز از شهردار و شورای شهر نیز خواهم شد.
46
