پیوند کم تحرکی با سکته و معلولیت

70 درصد مردم ایران تحرک کافی ندارند و ورزش نمیکنند؛ شمار کسانی که در فارس ورزش نمی کنند، باید بیشتر باشد. چه اینکه وزیر بهداشت می گوید، مردم فارس و هرمزگان کم تحرکترین مردمان کشور هستند. کم تحرکی که آنها را مستعد ابتلا به خطرناک ترین بیماری ها می کند؛ چه اینکه از قرار معلوم علت اول معلولیت در استان فارس «سکته مغزی» است که به نظر پزشکان حوزه اعصاب و روان عمیقا متاثر از کم تحرکی است. اما این طور نیست که فارس تنها در سکته مغزی مقام اول کشور را داشته باشد بلکه از قرار معلوم این استان در انواع بیماری های دیگری که ارتباطی با کم تحرکی دارند هم جزو استان های اول کشور است؛ اینک باید پرسید که چه موانعی پیش روی پرتحرک کردن شهروندان وجود دارد.
70 درصد مردم تحرک ندارند
این عادی است که بخشی از شهروندان نخواهند به صورت حرفهای یک رشته ورزشی را دنبال کنند؛ با این حال، از نظر پزشکان، این بی علاقگی نمی تواند دلیل قانع کننده ای برای نداشتن تحرک باشد. به عبارت دیگر، می توان به ورزشهایی چون دوچرخه سواری، پیاده روی و... روی آورد. این طور که اسلام موسوی، معاون ورزش اداره کل ورزش و جوانان فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید، سهم مردم کشور در ورزش و تحرک پیش از این 21 درصد بوده که تازگی به 30 درصد رسیده است. از این آمار می توان این گونه برداشت که 70 درصد شهروندان ایرانی تحرک کافی ندارند. این رقم می تواند در فارس بیشتر باشد اگرچه آمار دقیقی از میزان تحرک در این استان وجود ندارد و مطالعه گسترده ای در این حوزه صورت نگرفته است. در عین حال در شهرهای مختلف استان برنامه های پرشماری برای توسعه ورزش های همگانی برگزار میشود؛ مانند همین برنامه پیاده روی که چند هفته پیش برگزار شد و در آن 200 هزار نفر شرکت کردند. با این همه به نظر معاون ورزش اداره کل ورزش و جوانان فارس، این حرکت ها نمیتواند کافی باشد: «ما نباید به این برنامه ها بسنده کنیم. با توجه به اینکه در این برنامه ها مشوق هایی چون قرعه کشی و... ارایه می شود، برخی از مردم را به خود جذب میکند ولی باید به سمتی برویم که مردم خود نسبت به حضور در چنین برنامه هایی انگیزه داشته باشند».
به باور آقای موسوی، یکی از موانع توسعه ورزش های همگانی، کمبود برخی زیرساخت ها است. او می گوید: «ایستگاه های ورزش همگانی و زیرساخت هایی از این دست باید در شهر بیشتر باشد. پیرامون شهر شیراز کوهپایه هایی وجود دارد که می توان آنها را ساماندهی کرد و برای گسترش ورزش های همگانی مورد استفاده قرار داد. ما به ویژه در زمینه کوهنوردی، پیاده روی و دوچرخه سواری امکان توسعه داریم و باید به لحاظ فرهنگی و امکاناتی وقت بیشتری بگذاریم تا در این زمینه بتوانیم شاهد تغییراتی باشیم. در این زمینه به ویژه شهرداری می تواند کارهای بیشتری انجام دهد».
شهرداری البته در این زمینه کارهایی انجام داده است. برای نمونه پیاده راه های سلامت را راهاندازی کرده و پارک های کوهپایه ای مانند بام شیراز و همین طور اندکی مسیرهای دوچرخه سواری در شهر. با این حال به نظر می رسد که این ها کافی نباشد. برای نمونه مریم جوانمردی، نایب رئیس هیئت ورزش های همگانی به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید: «یکی از عوامل اثرگذار بر کمتحرکی شهروندان، بحث اقتصاد است. برای نام نویسی در بسیاری از ورزش ها باید شهریه زیادی را پرداخت و خانواده ای که با حقوق ماهانه یک میلیون و نیم سر می کند چطور می تواند از پس هزینههای آن بر بیاید؟ ضمن اینکه شمار مکانهای ورزشی کم است و باید در این زمینه توسعه ای صورت بگیرد».در سال های اخیر شهرداری برای راه اندازی باغ های خانواده و باغ های ویژه بانوان اقدامات زیادی انجام داده؛ با این حال به نظر خانم جوانمردی، هنوز نیاز است که اقدامات بیشتری انجام شود. او میگوید: «هنوز شمار باغ های ویژه بانوان محدود است و باید در این زمینه خیلی کار کنیم؛ به ویژه باید شرایطی فراهم کنیم که مردم خود به تنهایی بتوانند ورزش کنند».
در عین حال سیروس پاک فطرت، عضو شورای شهر شیراز و رئیس هیئت ورزش های همگانی هم معتقد است که طی سال های اخیر تحرک در میان شهروندان بیشتر شده و این امکان به خاطر توسعه پیاده راه ها، مسیرهای دوچرخه سواری، ایستگاه های سلامت و... فراهم شده است: «اینک باید به فرهنگ سازی روی بیاوریم. اگر هر اداره ای کارمندان و خانواده کارمندان خود را پوشش ورزشی دهد مطمئن باشید تغییر بنیادینی رخ می دهد».
پیامدهای مرگبار
در شرایط کنونی البته به نظر می رسد که وضع تحرک در فارس چندان دل انگیز نباشد چه اینکه این استانی یکی از بالاترین نرخ بیماریهایی را دارد که مستقیما از نداشتن تحرک تاثیر می گیرند. از جمله سکته های مغزی. این طور که دکتر افشین برهان حقیقی، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شیراز و فوق تخصص سکته مغزی به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید، سکته مغزی علت اصلی معلولیت در فارس است: «از نظر علمی کاملا ثابت شده که کم تحرکی با سکته مغزی ارتباط دارد و اثر سکته های کوچک و خاموش میتواند باعث بیماری هایی چون زوال عقل (دمانس) شود؛ در این بیماری ها افزون بر کم تحرکی مصرف غذاهای چرب و... هم دخالت دارد».
سکته مغزی در ایران جزو 3 علت اولیه مرگ است و این طور که دکتر برهان حقیقی می گوید، سالانه بین 2 تا 3 هزار نفر به خاطر این رویداد به بیمارستان نمازی شیراز مراجعه می کنند؛ او ادامه می دهد: «سکته مغزی با افزایش سن می تواند بیشتر شود ولی از یک نوزاد تا یک فرد کهنسال در خطر چنین بیماری است».
فقط سکته مغزی از کم تحرکی پدید نمی آید. هم اکنون در فارس بیش از 700 نفر دچار بیماری های کلیوی هستند و تحت درمان قرار دارند. اینها بیمارانی هستند که البته شناسایی شده و خدمات درمانی دریافت می کنند. پیش از این، دکتر داوود حدادی، رئیس اداره بیماریهای خاص دانشگاه علوم پزشکی شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» گفت که روزانه یک تا دو نفر بر شمار این بیماران در فارس افزوده می شود. این بخشی از توضیحات او: «پارسال 271 پیوند کلیه در فارس انجام شده و عواملی مانند چاقی، فشار خون و... عامل اصلی ابتلا به بیماری های کلیوی است و 35 درصد مردم فارس دچار معضل چاقی هستند».
نتیجه این وضع در نهایت می تواند یک جامعه بیمار باشد و یک سیستم درمانی که از پس تامین امکانات و هزینه درمان همه بیماران بر نمی آید. در این شرایط البته شاید سخن گفتن از رویکرد بهداشتی و پیشگیری به جای درمان محوری کمی بیهوده به نظر برسد.