محمد آیینی، چهارشنبه در نشست تخصصی شهرسازی با عنوان "باز آفرینی شهری، تاب‌آوری شهرها" بیان داشت:این مقام مسئول بیان کرد: بازآفرینی شهری هنوز در شهرهای ایران رخ نداده است و همچنان در مرحله بهسازی هستیم.
وی، با بیان اینکه بهسازی، نوسازی و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی از مقدمات افزایش تاب‌آوری شهری است، اظهار داشت: افزون بر این، پیشگیری و آینده‌نگری نیز با موضوع تاب‌آوری ارتباط دارد از همین رو باید بتوانیم جریانات جمعیتی کشور را به‌گونه‌ای بررسی کنیم که از روند آن در ۲ دهه آینده آگاه باشیم درحالیکه هنوز از این مهم غافل هستیم.
آیینی، بهبود توسعه، تکمیل زیرساخت‌ها، احداث و نوسازی مسکن را از جمله اقدامات مهم در رابطه با تاب‌آوری عنوان کرد و بیان داشت: تاب‌آوری در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی مورد توجه شهرسازان است و آنچه باید بیش از همه به آن توجه کرد، بعد کالبدی است.
عضو هیات مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران با تاکید بر ضرورت آینده‌پژوهی و ساماندهی در حوزه شهرسازی با اشاره به سیل فروردین‌ماه ۹۸ شیرا،ز بیان کرد: آنچه در این سیل در محله سعدی شیراز رخ داد، تایید می‌کند که در ابتدا نباید اجازه می‌دادیم محله سعدی به این صورت شکل گیرد، این بدان معناست که در مرحله آینده‌پژوهی موفق نبوده‌ایم، مرحله بعد پیشگیری از بروز حادثه در این محله بود که از آن بازماندیم و در حال حاضر باید محله سعدی را ساماندهی کنیم.
وی با اشاره به اینکه در برنامه بهسازی و نوسازی، توسعه معابر شهری، افزایش میزان فضای سبز، افزایش حداقل ۲ برابری فضای عمومی و روبنایی، مرمت آثار باستانی و فرهنگی برای افزایش تاب‌آوری شهری در نظر گرفته شده است، بر ضرورت اجرای این موارد تاکید کرد.
شیراز نباید بیش از این بزرگ شود
عضو هیات مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: در بافت فرسوده شیراز، ظرفیت ایجاد ۱۰۵ هزار واحد جدید وجود دارد که از این تعداد ۳۳هزار واحد مربوط به قبل است که تنها نیاز به بازسازی یا بهسازی دارد از این رو شیراز دیگر نباید بیش از این بزرگ شود بلکه باید از ظرفیت‌های درونی آن استفاده کرد.
هم اینک ۵۵ هزار بافت فرسوده در سراسر کشور وجود دارد که نشانگر ظرفیتی عظیم در حوزه مسکن است و بر این اساس، یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکونی اضافه تولید کرده‌ایم و به همین سبب تصویب افزایش محدوده شهری تا زمانی که از ظرفیت درون شهر استفاده نشده باشد، نادرست است.
وی افزود: در نیمی از شهرهای ایران تراکم جمعیت کمتر از ۵۰ درصد در هکتار و در ۳۷ درصد دیگر از شهرهای کشورمان، تراکم جمعیت بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر در هکتار است اما این تراکم جمعیت در شیراز ۸۶ نفر در هکتار و در بافت فرسوده این شهر ۸۳ نفر، یعنی کمتر از متوسط شهر است.
آیینی اضافه کرد: در ۱۰ سال اخیر ۶۰۲ هزار و ۱۰۳ واحد مسکونی در محدوده بافت‌های فرسوده در کشور تولید شده است، این ظرفیت در حوزه تولید مسکن کم نیست و نشان می‌دهد در اسکان جمعیت در بافت‌های فرسوده موفق‌تر عمل کرده‌ایم.
جانشین ستاد ملی بازآفرینی شهری ایران ادامه داد: از نوسازی هر پلاک فرسوده ۹. ۶ واحد مسکونی آپارتمانی تولید شده و حدود ۱۵ درصد به سطح معابر در این طرح‌ها افزوده شده است.
تاب‌آوری، مهارت تطبیق خود با تغییرات است
پژوهشگر حوزه تاب‌آوری شهری نیز در این نشست با ارائه تعریف‌های متعدد از مفهوم تاب‌آوری در تازه‌ترین نگاه به این مقوله، تاب آوری را مهارت تطبیق خود با تغییرات دانست.
سولماز حسینیون، با تاکید بر اینکه تاب‌آوری اسم جدید مدیریت بحران یا پدافند غیرعامل نیست، اظهار داشت: تاب‌آوری از دیدگاه‌های نوین برای پاسخگویی به تغییرات پیش‌بینی نشده است.
وی بیان کرد: در جهانی زندگی می‌کنیم که کنش مداخلات انسانی، آدمی را از پاسخگویی به بسیاری از مشکلات عاجز کرده است که از جمله آنها باید به تغییرات اقلیمی اشاره کرد.
آتش‌سوزی، خشکسالی، سیل و زلزله در کمین شیراز
این استاد دانشگاه همچنین گفت: آتش‌سوزی، خشکسالی، سیل و زلزله چهار خطر عمده‌ای است که شیراز را به شدت تهدید می‌کند.
حسینیون، با اشاره به شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی در حاشیه شهرها و مشکلات آنها بیان کرد: سکونتگاهی غیررسمی در واقع زیر مجموعه زیست رسمی است چرا که عدم دسترسی به خدمات، به ویژه امکانات بهداشتی، آموزشی، حمل‌ونقل، عدم ایمنی و امنیت باعث شده مردم به سمت این سکونتگاه‌ها بروند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه شیراز در گروه کلان‌شهرهایی به‌شمار می‌رود که سکونتگاه‌های غیررسمی در اطراف آن شکل گرفته است، تاب‌آوری در این شهر باید بر اساس ظرفیت‌سازی در حوزه‌هایی صورت گیرد که وجهه پُر رنگ‌تری دارد، همچون بُعد تاریخی و طبیعی شهر.
حسینیون اضافه کرد: برای مثال شهرک سعدی از قدیمی‌ترین محلات شیراز است و مشکلات بسیاری دارد. بخشی از مهاجران و قوم عشایر در این منطقه زندگی می‌کنند و تخریب زیستگاه‌ها باعث شده این گروه از مهاجران به این منطقه سرازیر شوند اما با وجود آرامگاه سعدی و باغ دلگشا، می‌توان به تغییر ماهیت کارکردی و افزایش تاب‌آوری شهری در این منطقه کمک کرد.
این استاد دانشگاه، راهکار تغییر ساختاری بافت فرسوده را توجه به تنوع معماری و تاریخی، تقویت محورهای ارتباطی، تقویت آموزش و فرآیندهای یادگیری، تداوم سنت‌ها و توسعه مشارکت دانست.
طرح تفصیلی علمی نیست، سیاسی است
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر شیراز نیز در این نشست با بیان اینکه ابعاد مختلف توسعه انسانی بر پایه رفتارهای علمی شکل می‌گیرد، گفت: بی‌قوارگی شهرها مساله مهمی است که شهرسازان و فعالان حوزه شهری باید به آن توجه کنند.
نوذر امامی افزود: شهرها گسترش می‌یابند بدون اینکه توجهی به توسعه زیرساخت‌های شهری شود، با این رویه مرکز شهر خالی از سکنه می‌شود و به محل جرم و جنایت بدل خواهد شد و حاشیه‌نشینی نیز افزایش می‌یابد.
وی بیان کرد: طرح تفصیلی ما علمی نیست، بلکه سیاسی است و سیاست ابعاد مختلف زندگی ما را دچار بحران کرده است، بازآفرینی در شیراز صورت نگرفته و آنچه انجام شده بر اساس منافع فردی یا گروهی بوده است در حالیکه بازآفرینی می‌تواند زیرساخت‌های مناسب در شهر ایجاد کند.
امامی، از حاشیه‌نشینی به عنوان یکی از معضلات آینده شیراز نام برد و گفت: هم اکنون قریب به ۳۰۰ هزار نفر در حاشیه شهر شیراز زندگی می‌کنند و طول حاشیه‌ها در این شهر ۵۰ کیلومتر است.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز همچنین اظهار داشت: با آنکه شهر صدرا و شهرک گلستان در زمره شهرک‌های اقماری به‌شمار می‌روند اما همچنان به شیراز وابسته‌اند.
همایش تخصصی بازآفرینی شهری، تاب‌آوری شهرها در دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز و با همت جمعیت دانشجویی امام علی (ع) برگزار شد.
