سرای فرهنگ و قرآن قم در بیت تاریخی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی افتتاح شد

به گزارش جماران؛ سرای فرهنگ و قرآن آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، چهارشنبه با حضور شماری از علما و اساتید حوزه و چهره‌های فرهنگی و سیاسی، سرای فرهنگ و قرآن آیت‌الله هاشمی در قم افتتاح شد.

این خانه که منزل قدیمی مرحوم آیت‌الله هاشمی در قم بوده است، در مراسمی با سخنرانی محسن هاشمی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران و آیات و حجج اسلام مرتضی جوادی آملی، جعفری گیلانی، سید ضیا مرتضوی و محمدعلی ایازی بازگشایی شد و سخنرانان با بیان خاطراتی از آقای هاشمی رفسنجانی، از افتتاح این سرا استقبال کردند.

در این مراسم آیت‌الله مسعودی خمینی، عضو جامعه مدرسین، حجت‌الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی، استاندار و شهردار قم و نمایندگانی از بیوت مراجع معظم تقلید حضور داشتند.

مرحوم آیت‌الله هاشمی از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵ که ناگزیر شد به دلیل تعقیب ساواک قم را رها کرده و به تهران هجرت کند، در این منزل اسکان داشت و بسیاری از فعالیت‌های نهضت امام خمینی مانند زمینه سازی برای مرجعیت امام (ره) پس از رحلت آیت الله بروجردی، انتشار نشریات بعثت و انتقام و جلسات روحانیون فعال در مبارزه از همین منزل سازماندهی می‌شد.

پس از رحلت آیت الله هاشمی رفسنجانی و برای ترویج فرهنگ قرآنی، بویژه استفاده از تفسیر ۲۳ جلدی راهنما و اثر ۳۱ جلدی فرهنگ قرآن، خانواده آیت الله هاشمی رفسنجانی، تصمیم گرفتند این خانه به سرای فرهنگ و قرآن تبدیل شود تا مورد استفاده پژوهشگران قرآنی و طلاب علاقمند به علوم قرآنی قرار گیرد و با بازسازی و مرمت این خانه که قدمت ۶۰ ساله دارد، سرای فرهنگ و قران آیت الله هاشمی رفسنجانی عصر امروز افتتاح شد.

آیت الله هاشمی با افراط و تفریط مخالف بود

محسن هاشمی رفسنجانی، فرزند آیت الله هاشمی در این مراسم با اشاره به راه اندازی سرای فرهنگ و قرآن در بیت تاریخی آیت الله هاشمی رفسنجانی در قم، خدمات این مکان را همواره در راستای اعتلای فرهنگ اسلامی و قرآنی و خدمت به انقلاب مؤثر دانست و اظهار کرد: امیدواریم از امروز این آثار و برکات در این بیت شریف ادامه داشته باشد.

وی با اشاره به برخی ویژگی‌های اخلاقی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی، خاطرنشان کرد: ایشان همواره راه میانه روی و اعتدال را پیش گرفته و به شدت با افراط و تفریط مخالف بودند تا مردم کشورمان با کمترین چالش و دغدغه، به اهداف بالنده انقلاب اسلامی دست یابند.

فرزند آیت الله هاشمی رفسنجانی تصریح کرد: همین مشی اعتدال و میانه روی آیت الله هاشمی موجب توهین برخی بدخواهان به ایشان شده بود که از خدا می‌خواهیم آنها را به راه راست هدایت کند.

آیت الله جعفری گیلانی: حضرت آیت الله خامنه ای گفت امام خمینی(ره) آقای هاشمی را از همه ما بیشتر دوست داشت/ آیت الله هاشمی رفسنجانی قهرمان شکنجه جهان است/ در دوران تبعید امام خمینی(ره) این مرحوم آیت الله هاشمی بود که نهضت را راهبری می کرد/ یک شب امام خمینی(ره) از نگرانی بابت حضور آیت الله هاشمی در خط مقدم جبهه نخوابید/ شعر معروف "حسین سرباز ره دین بود..." برای خود آقای هاشمی است
 

آیت الله جعفری گیلانی از مبارزان برجسته انقلابی و از زندانیان رژیم شاه، در سخنانی به بیان خاطراتی ناب از آیت الله هاشمی رفسنجانی پرداخت.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری جماران، آیت الله محمد جعفری گیلانی در مراسم افتتاح سرای فرهنگ و قرآن در محل بیت تاریخی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در کوچه ممتاز شهر قم که همزمان با فرارسیدن چهارمین سالگرد ارتحال رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و با حضور خانواده این عالم فقید و جمعی از علما و اساتید حوزه علمیه قم برگزار شد، اظهار داشت: بعد از رحلت آیت الله العظمی بروجردی(رض)، یک هیئت علمی 10 نفره در حجره امام خمینی(ره) درست شد که پایه گذار جامعه مدرسین فعلی است که با وجود شخصیت های برجسته ای همچون آیات ربانی شیرازی، ربانی املشی، سیدمحمد خامنه ای، حیدری نهاوندی و ...، اما در رأس این هیئت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی قرار داشت. 

وی افزود: قرار ما بر این شد که هر روز از مدرسه خان حرکت کرده و بعد از رسیدن به چهار راه بازار قم، به طرف مسجد اعظم حرم حضرت معصومه(س) برویم و در نهایت هم مرحوم آیت الله فلسفی سخنرانی داشته باشند؛ قرار گذاشتیم هر روز یکی از علما قبل از آقای فلسفی صحبت کند که اولین روز مرحوم آیت الله منتظری و دومین روز آیت الله ربانی شیرازی صحبت کردند؛ روز هفتم نوبت آقای هاشمی(ره) شد؛ که وقتی ایشان صحبت کرد، واقعا از آقای فلسفی هم بهتر سخنرانی انجام داد که سبک آقای فلسفی اصلا فراموش شد؛ جمعیت هم این قدر زیاد بود که قابل وصف نیست.

این مبارز انقلابی، با بیان این که بنده از سال 1334 با مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی رفاقت داشتم، گفت: ابتدا در کوچه آبشار قم با هم همسایه بودیم که البته آن موقع هنوز آقا محسن به دنیا نیامده بود؛ بعد به کوچه کاظمی رفتند و بعد هم به همین خانه نقل مکان کردند که امروز دارالقرآن و مرکز فرهنگی شده است؛ در تمام این دوران من با آقای هاشمی و در خدمت ایشان بودم.

وی گفت: به جرأت می توانم بگویم که بعد از تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه، کار نهضت انقلابی ملت ایران، به دوش آقای هاشمی رفسنجانی بود و آن را راهبری می کرد؛ اصلا مدیریت ایشان در همان جلسه هیئت علمی 10 نفره قابل مشاهده بود؛ برای مثال با وجود این که آیت الله ربانی شیرازی برای خودش یک شخصیت بزرگی بود، اما مدیریت آن محفل علمی به عهده آیت الله هاشمی رفسنجانی بود و دستور می داد؛ علی ای حال مدیریت و شخصیت آقای هاشمی در آن جلسات بر همگان آشکار شد و بعد هم که نهضت مبارزه بر علیه رژیم شاه و کار انقلاب شروع شد، واقعا جلودار نهضت بود و نهضت و جریان انقلابی را در نبود امام و تبعید امام راحل، راهبری و هدایت می کرد.

آیت الله جعفری گیلانی خاطرنشان کرد: در سال 1342 که آیت الله هاشمی را دستگیر کردند و به خدمت سربازی بردند، ایشان در همان سربازی هم کارهای بزرگی مثل سامان دادن امور طهارت و نظافت سربازان و سامان دادن به امورات مذهبی پادگان از جمله اقامه نماز و برگزاری مراسم عزاداری مذهبی را انجام داد؛ وقتی هم که برای مرخصی سربازی آمده بود، با همان لباس سربازی خدمت امام خمینی(ره) رسید و گزارشات پادگان را داد که امام(ره) واقعا خوشحال شدند.

این زندانی سیاسی دوران رژیم شاه، در ادامه با اشاره به دورانی که مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بعلت مبارزات سیاسی در زندان های رژیم شاه و زیر شکنجه بودند، گفت: بنده به صراحت می گویم که آیت الله هاشمی رفسنجانی(رض) قهرمان شکنجه کل جهان است، چرا که مأموران رژیم شاه، تمام شکنجه های انجام شده در زندان های دنیا را روی آقای هاشمی انجام دادند و ایشان تمام مصائب را دید؛ حتی گاهی ایشان قادر به راه رفتن در زندان نبود و مأموران با پتو او را به این اتاق و آن اتاق می بردند؛ یکبار این قدر او را زده بودند که پایش شکسته شده بود و از شدت شکنجه سیاه و کبود بود؛ این اواخر، از ایشان پرسیدم چرا وقتی صحبت می کنید سرفه می کنید که گفت بعلت این که زیر شکنجه داد و فریاد زیادی داشتم، تارهای صوتی ام آسیب دیده است. 

آیت الله جعفری گیلانی گفت: خدا رحمت کند آقای هاشمی رفسنجانی(رض) که واقعا بی بدیل و بی نظیر بود؛ حرفی که حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در بیانیه تسلیت شان در مورد آیت الله هاشمی رفسنجانی گفتند که وقتی ایشان در زندان بود یا زمانی که ایشان در صندلی ریاست بود، حال ش تغییر نکرد، خیلی حرف پر معنایی است و واقعا هم آیت الله هاشمی رفسنجانی اینگونه بود.

وی در ادامه با اشاره به یکی از خاطرات دوران زندان خود با آیت الله هاشمی رفسنجانی در دوران رژیم شاه، گفت: یکبار روز عاشورا بود و ایشان گفت ما باید در زندان دسته عزاداری راه بیاندازیم؛ که من گفتم در این زندان فقط ما نیستیم بلکه مجاهدین خلق، مارکسیست ها و تفکرات مختلف هستند که آیت الله هاشمی(رض) گفت من همه آن ها را با خودمان همراه می کنم؛ و واقعا هم همه همراه دسته عزاداری شدند و یک نفر در بند زندان نماند. در همین دسته عزاداری بود که سروده های عجیب آیت الله هاشمی بیان شد که "حسین سرباز ره دین بود؛ عاقبت حق طلبی این بود ..." که این اشعار معروف، سروده خود آقای هاشمی است؛ این اشعار را کمونیست ها بسیار محکمتر از ما تکرار می کردند و این هنر آیت الله هاشمی رفسنجانی بود که می توانست حتی زندانیان را با تفکرات مختلف مدیریت کند.

این مبارز انقلابی افزود: اصلا آقای هاشمی رفسنجانی زندان را با یک انگشت خودش می چرخاند؛ شما نمی دانید ایشان چه می کرد؛ ایشان دستور می داد و همه هم فرمان می بردند و عمل می کردند؛ ایشان یک انسان بی بدیل و بی نظیر بود که من یقین دارم که اگر دوران حیاتش بعد از صدر اسلام بود، بعد از امیرالمؤمنین امام علی(ع) وفادارترین به پیامبر اسلام(ص) بود.

وی افزود: هاشمی رفسنجانی، به غیر از خدا، از هیچ کس، نه می ترسید و نه هراس داشت و به قول شهید حاج قاسم سلیمانی عزیز، فرمانده ای بود که نمی گفت بروید بلکه می گفت بیایید و او واقعا جلودار و پرچم دار نهضت انقلاب اسلامی ملت ایران بود.

آیت الله جعفری گیلانی در ادامه با اشاره به جایگاه منحصر به فرد مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در نزد امام خمینی(ره) گفت: یکبار آقای هاشمی رفسنجانی به خط مقدم جبهه رفت که امام وقتی فهمیدند، شب را از شدت نگرانی نخوابید و به حاج احمدآقا گفت که به آقای هاشمی بگویید که باید برگردد و آقای هاشمی را به همین علت برگرداند.

وی با بیان این که وقتی حتی 10 دقیقه کنار آقای هاشمی رفسنجانی بودیم انگار یک دنیا حکمت کسب کردیم، گفت: هاشمی رفسنجانی یک آدم واقعا بی بدیل و بی نظیر بود که فکر نکنم در تاریخ معاصر ما ، بعد از امام خمینی(ره)، کسی مثل آقای هاشمی، شجاع، دلیر و نترس باشد.

وی با اشاره به نقل قولی از مرحوم آیت الله حائری شیرازی، گفت: آقای حائری شیرازی تعریف می کرد که یکبار در سال 1364، حضرت آیت الله خامنه ای به شیراز آمدند و من گفتم یک شب باید مهمان من باشید و ایشان هم به منزل ما آمد؛ و من هم بنا کردم از آقای هاشمی انتقاد کردن و در حین صحبت بودم که یکدفعه حضرت آیت الله خامنه ای گفتند آقای حائری شیرازی! می دانید در مورد چه کسی صحبت می کنید؟ در مورد کسی که امام خمینی(ره) او را از همه ما بیشتر دوست دارد؛ و ادامه دادند که امام خمینی(ره) برای هیچ کدام از ما گوسفند قربانی نمی کنند اما وقتی آقای هاشمی رفسنجانی برای سرکشی به جبهه می رفت، می گفت، احمد، آقای هاشمی به جبهه رفته؛ گوسفند قربانی کنید و برای او خون بریزید.

حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی: آیت الله هاشمی رفسنجانی از فرزند به امام خمینی نزدیک تر بود/ هاشمی در متن جنگ و قهرمان صلح بود/ هاشمی ایران سربلند را در پناه اسلام می خواست/ اینکه بگوییم جمهوری اسلامی و بخواهیم حکومت اسلامی را دنبال کنیم خواسته امام خمینی(ره) و آیت الله هاشمی نیست

استاد برجسته حوزه علمیه قم، با بیان این که مرحوم آیت الله هاشمی از فرزند به امام خمینی(ره) نزدیکتر بود، گفت: آقای هاشمی(رض) همه وجودش را در راه امام(ره) گذاشت.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری  جماران، حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی، در مراسم افتتاح سرای فرهنگ و قرآن در محل بیت تاریخی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در کوچه ممتاز شهر قم که همزمان با فرارسیدن چهارمین سالگرد ارتحال رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و با حضور خانواده این عالم فقید و جمعی از علما و اساتید حوزه علمیه قم برگزار شد، با تمجید از اقدام بیت آیت الله هاشمی برای تبدیل این خانه به مرکز قرآنی، اظهار داشت: این اقدام بسیار شایسته و مناسب و ارزشمندی است که بیت شریف و عزیز و مکرم حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی انجام دادند و این نهال غرص شده حدود 70 سال قبل، اکنون به شجره طیبه ای بدل شده و انشاالله به یک زمینه بسیار پررنگ تر و آبرومندتر و اصیل تر بدل ساخته شد که جای تقدیر و سپاس است.

وی در ادامه با اشاره به ابعاد مختلف شخصیتی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی، گفت: از هر جهت بخواهیم این شخصیت ممتاز را مورد بحث و بررسی قرار دهیم، واقعا نهایت تمجید و تکریم است؛ او به حق جایگاهی رفیع نزد همگان داشت؛ او نه تنها اندیشمند و دانشمند و سیاستمدار و مبارز بود، بلکه الهی می اندیشید و قرآنی فکر می کرد؛ اخلاقی والا و شایسته داشت و مراواده ای بس گرانقدر و گرامی از او دیده می شد.

فرزند ارشد آیت الله العظمی جوادی آملی، یادآور شد: آن چه که خصلت ارزشمند او بود و ماندگار شد و باید آن را استمرار بخشید، این بود که او خود دوست داشت او را بعنوان قهرمان صلح بشناسند؛ او در متن جنگ و در متن پیروزی و در متن موفقیت های بزرگ انقلاب بود، و وقتی رهبری معظم انقلاب گفتند شما در تاریخ ایران، بعنوان قهرمان جنگ خواهید بود فرمود من دوست دارم قهرمان صلح باشم.

وی با اشاره به سیاست رفتاری حضرت آیت الله هاشمی در دهه پایان عمرش، گفت: اگر آن دهه های قبل را با پیروی از امام راحل گذراند این دهه پایانی را در همراهی با رهبری گذراند که به دلایلی که همه مشاهده کردیم، این همراهی بسیار سخت و دشوار بود و درود خدا بر او باد که این همراهی را با آبرومندی و عزت راهبری کرد؛ صبوری کرد و تسلیم تقدیر خدا بود؛ حلم داشت اما عزت و عزت جامعه اسلامی و نظام اسلامی را دغدغه مند بود.

حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی یادآور شد: وقتی پیام های در ارتباط با تسلیت عروج ملکوتی آقای هاشمی رفسنجانی را دیدم، عبارت زیبایی را از آیت الله العظمی مظاهری مشاهده کردم که دوست داشتم در این جمع آن را بیان کنم و آن این که، حضرت آیت الله هاشمی همواره در جهت اعتلای اسلام و سربلندی ایران تلاش می کرد و این بسیار ارزشمند است که او ایران را دوست داشت و جامعه ایران را سربلند و عزیز و با شکوه و جلال می خواست اما در پناه قرآن و اعتلای کلمه اسلام؛ ما هر چه بخواهیم تمجید کنیم کفایت این شخصیت ممتاز را نخواهد کرد.

فرزند ارشد آیت الله العظمی جوادی آملی افزود: به هر حال آن طور که بزرگان گفتند از عمده ترین شخصیت هایی که این انقلاب را معماری کرد و استوار و پایدار کرد و انقلاب را تبدیل به نظام اسلامی کرد مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بود و این سخنی است که باید راجع به آن بیشتر بیاندیشیم که انقلاب در بستر نظام اسلامی شکل گرفت؛ او دوست داشت تمام اهدافی که برای نهضت و این انقلاب وجود داشت در بستر یک نظام استوار اسلامی الهی بنام نظام جمهوری اسلامی محقق شود.

وی در ادامه سخنان خود با بیان این که اگر ما بخواهیم واژه هایی را در مقابل هم تولید کنیم، آینده مشکل خواهیم داشت، تأکید کرد: این انقلاب در بستر نظام اسلامی با تمام ساختار متین و استوارش باید بماند؛ آن چه که از نظام اسلامی ارائه شد، تا کنون مصائب فراوانی بر او وارد آمد و امروز این نظام آسیب های فراوانی را در درون خود دارد تجربه می کند؛ دارد می سوزد و هجران ها و دوری ها و تفکیک های ناروایی در درون این نظام دارد شکل می گیرد.

این استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: آن چه که امام(رض) دوست داشت، و بعنوان یک فقیه حکیم عارف اسلام شناسی که می خواست اسلام را اینگونه ببیند، این آمیختگی جمهوریت و اسلامیت بود؛ شاهد آن این که وقتی در غرب و فرانسه شنید که در ایران سخن از حکومت اسلامی است، خروش برآورد که این جمهوری اسلامی است.

وی افزود: این تفکیک  جمهوریت از اسلامیت، بزرگترین آسیبی است که کشور و نظام اسلامی را دارد به چالش می کشد؛ ما بگوییم جمهوری اسلامی ولی بخواهیم حکومت اسلامی را دنبال کنیم این هدف بزرگ معمار بزرگ انقلاب و همچنین آیت الله هاشمی رفسنجانی نیست.

حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی با بیان این که باید بیاندیشیم که چه قرائتی باید از اسلام ارائه شود که با جمهوریت اسلامی و اسلامیت جمهور هماهنگ باشد، گفت: پیچیده ترین و عمیق ترین واژه سیاسی که در دوران معاصر تولید شده است، واژه جمهوری اسلامی است؛ بسیار امر سخت و دشواری است؛ این که چگونه  همه مردم را به صحنه فرا بخوانیم و جمهوریت ایرانی را گرامی بداریم و بعد خیمه اسلامیت را بر این جمهوریت بخواهیم بسازیم.

وی با تمجید مجدد از بیت آیت الله هاشمی رفسنجانی برای راه اندازی مرکز قرآنی در محل بیت تاریخی این عالم فقید، گفت: این خانه ها و این مؤسسات علمی و دینی در قم، به این انگیزه تولید می شود که اندیشه بزرگ امام(رض) که آیت الله هاشمی همه وجودش را برای آن داد، تبیین فلسفی، کلامی و فقهی پیدا کند؛ آن چه که هدف این گونه از نهادهای فکری و فرهنگی است، که بعنوان سرای فرهنگ و قرآن شکل می گیرد این است که بنیان های فقهی بتوانند این مبدا را بسازند و چاره جویی کنند.

فرزند ارشد آیت الله العظمی جوادی آملی با اشاره به دوستی دیرینه خانواده مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی با بیت امام خمینی(ره)، گفت: مناسبات، دوستی، صمیمیت و الفت که بین امام راحل و بیت مکرم ایشان با شخصیت گرامی آیت الله هاشمی رفسنجانی که از فرزند به امام نزدیک تر بود وجود داشت، و آن علقه و ارتباط، انشاالله عمیقا باقی باشد و آن تفکر اصیل امام(ره) که با بیان شیوا و رسا و رفتار و کردار و گفتار آیت الله هاشمی زنده مانده بود، انشاالله پابرجا باشد.

وی گفت: پیشنهاد می کنم که آن چه که از شخصیت آیت الله هاشمی رفسنجانی به میراث باقی مانده، از بیانات شان، کتاب های شان، آثارشان و دغدغه های شان، همه به صورت نرم افزاری در آید و محققان با این نگاه و این اندیشه و این بینش و روش به سراغ فقهی بروند که این فقه بتواند، انقلاب اسلامی را به یک نظام اصیل اسلامی بدل کند؛ و همه ظرفیت هایی که این انقلاب در درون داشت، از جایگاه یک نظام اسلامی، به در آید. 

حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی در ادامه با بیان این که ما اگر بخواهیم واژه هایی را تولید کنیم و بگوییم انقلابی و امثال ذلک، چالش های جدی خواهد بود، گفت: آن چه که ما به دنبال آن هستیم این نظام اسلامی است که مبتنی بر یک فقه نو ساخته شده، بازسازی شده و فقه به روز است؛ ما امروز مباحث تفسیری مان تا حد زیادی از زمان مرحوم علامه و به بعد بروز شده. اما فقه ما آن مناسبات خودش را با جهان امروز هنوز پیدا نکرده و اگر بناست جمهوری اسلامی در جهان امروز سخنی گفته باشد، فقه زنده ای را می طلبد که بتواند از چنین اندیشه ای پاسداری و حمایت کند.

فضای امروز قم به تداوم نگاه آقای هاشمی نیاز دارد

در بخش دیگری از این برنامه، حجت الاسلام والمسلمین ایازی از همکاران مرحوم هاشمی در تدوین تفسیر راهنما در سخنان کوتاهی اظهار کرد: با آقای هاشمی صحبت بود که در پیشگاه الهی چه برای عرضه داری؟ می‌گفت یک افتخارم این است که توانستم جنگ را به پایان ببرم و دیگری تفسیر راهنماست که در شرایط سخت زندان نوشتم.

وی توصیه کرد در سرای فرهنگ و قرآن آیت‌الله هاشمی، به ارائه آثار ایشان بسنده نشود، بلکه همان حرکت و نگاه آقای هاشمی که در فضای امروز قم هم بسیار مورد نیاز است دنبال شود و یک کار قرآنی با این تفکر تقویت شود؛ بخصوص که می‌بینیم امروز به جای اندیشه چه چیزهایی ترویج می‌شود.

هیچ کس مثل هاشمی در حل مشکلات فقهی و قانونی کشور نکوشید

آیت الله سید ضیا مرتضوی، استاد دروس خارج حوزه علمیه قم هم به عنوان آخرین سخنران برنامه اظهار کرد: از نظر نزدیکی به امام خمینی (ره) و مورد اعتماد امام بودن و نیز تأثیرگذاری بر ایشان، نظیری همچون مرحوم آیت الله هاشمی وجود ندارد. هرچند نقش دیگران را نفی نمی‌کنم.

وی با طرح این ادعا که هیچ کس مثل آقای هاشمی در حل مشکلات فقهی و قانونی کشور تلاش نکرد، افزود: او با روشن بینی و آینده‌نگری، باب‌های خوبی را در فقه گشود. او دلایل این توفیق هاشمی را روشن بینی و جامع‌نگری، اعتقاد به حاکمیت فقه، شناخت الزامات مهم حکومت و جامعه، جایگاه هاشمی در مدیریت کشور و بویژه مجلس و ارتباط نزدیک و اعتماد امام به ایشان بود.

به گفته این استاد دروس خارج حوزه علمیه قم، وی نقش مهمی در بررسی چالش‌های فقهی جمهوری اسلامی داشت و یکی از مسائل که باید از نگاه فقهی بررسی شود و آقای هاشمی هم به آن اشاره کرده است، معنای فقهی دولت کشور در عصر ما و تفاوت دو مفهوم ملت و امت است.