ناگفته پیداست که مورد اخیر بازداشتی متفاوت با موارد قبلی است. بازداشت های قبلی یا به اتهام مسائل امنیتی بودند یا به خاطر اظهار نظرهایی که برای برخی سیاسی تلقی می شدند و برای برخی دیگر تشویش اذهان عمومی. اما حالا مورد آخر روایت دیگری دارد. در حالی که کشور به واسطه تحریم ها در تنگنای اقتصادی قرار گرفته است خبر بازداشت دو نماینده مجلس به اتهامی که ظاهرا رنگ و بوی فساد اقتصادی دارد منتشر می شود. اگر جرم دو نماینده اثبات شود بعید به نظر می رسد برخلاف موارد گذشته که سیاسیون پادرمیانی می کردند یا احزاب و تشکل های دانشجویی خواهان آزادی نماینده همسوی خود می شدند، کسی خواهان نماینده فاسد باشد.
پایگاه خبری جماران، کیاوش حافظی: دو نماینده مجلس به اتهام اخلال در بازار خودرو بازداشت شده اند. آنها اولین کسانی نیستند که در دوران نمایندگی طعم بازداشت را می چشند. هرچند بیشترین تعداد نمایندگان بازداشت شده را باید در مجلس ششم جستجو کرد اما از همان استقرار نظام جمهوری اسلامی، نمایندگانی بوده اند که در همان دوران مسئولیت جلب شده اند. با این حال اظهار نظرهای برخی نمایندگان برای آنها دردسرساز شده است.
جماران بازداشت نمایندگان مجلس شورای اسلامی از ابتدا تا کنون را بررسی می کند.
بازداشتی که به آزادی منجر نشد
حجت‌الاسلام شیخ حسن لاهوتی اشکوری، از اولین نمایندگانی بود که بعد از شکل گیری جمهوری اسلامی در زندان بازداشت شد. او بعد از انقلاب سرپرست سپاه پاسداران شد. امام خمینی نیز در حکمی به وی می نویسد: به موجب این حکم به شما ابلاغ می‌گردد که لازم است در تمام جلسات شورای عالی هماهنگی و تصمیم‌گیری سپاه پاسداران شرکت نموده و نظارت مستقیم داشته باشید، و گزارش کار سپاه را هر هفته به اطلاع این جانب برسانید. او البته پس از مدتی از این مسئولیت کنار رفت و نماینده امام در استان گیلان و امام جمعه رشت شد. درباره وی گفته می شود که به واسطه فرزندش وحید که از اعضای منافقین بود به سوی بنی صدر گرایش پیدا می کند. چهارم آبان سال 60 زمانی که شیخ حسن لاهوتی نماینده مجلس رشت بود، وحید به دستور اسدالله لاجوردی دادستان وقت انقلاب بازداشت شد. علت این بازداشت ارتباط مخفیانه با منافقین بود. لحظه دستگیری وحید، پدرش در خانه نبود. نماینده رشت در مجلس وقتی به خانه اش مراجعه می کند متوجه می شود وحید دستگیر، خانه اش تفتیش و از خانه تعدادی اسلحه پیدا و توسط دادستانی ضبط شده است. وحید چهارم آبان ماه دستگیر شده بود و پدرش نیز دو روز بعد بازداشت شد اما بعد از بازداشت سکته می کند و از دنیا می رود. مرحوم صادق طباطبایی نقل کرده است که این نماینده بعد از آنکه به دنبال فرزندش به دادستانی می رود و به او می گویند وحید بعد از دستگیری گفته که با دوستانش در ساختمان پلاسکو قرار دارد، همراه با او به ساحتمان پلاسکو می رود اما وحید خود را از بالای ساختمان به پایین پرت می کند. این خبر به گفته صادق طباطبایی باعث سکته شیخ حسن لاهوتی شد. درباره بازداشت این نماینده مجلس گفته می شود که وحید در دوران بازداشت خود بعضی چیزها را به پدرش نسبت داده است و علت بازداشت این نماینده هم این بوده که صحت گفته ها را بسنجند.
توده ای به اسم خط امامی
«سرگون بیت اوشانا» نماینده اقلیت مسیحیان آشوری بود. او نماینده ای متمایل به حزب توده بود اما در مجلس خط مشی خود را حزب‌اللهی اعلام کرد.
سرگه بارسقیان روزنامه نگار درباره او می نویسد: «می‌گفت من حزب‌اللهی و خط امامی هستم. او را اواخر دوره مجلس اول، چند روزی به اتهام همکاری با حزب توده دستگیر کردند و به زندان اوین بردند. می‌گفت وقتی که با چشمان بسته وارد زندان شد، از او پرسیدند اینجا کجاست؟ بیت اوشانا گفت: آخر خط امام. حتی وقتی بین نمایندگان خط امامی جر و بحث بالا می‌گرفت، بیت اوشانا که قد بلندی داشت و همواره کراوات قرمزی می‌زد، بین نمایندگان می‌رفت و با صدای بلند می‌گفت: «دوستان، داعوا ناکنید، صالا‌وات بفرستید.» نماینده مسیحی که فخرالدین حجازی موقع نماز به شوخی به او می‌گفت: «آقای بیت اوشانا شما بیایید اذان بگویید؛ چون هم موذن هستید و هم مناره.» حجازی به او می‌گفت «رئیس انجمن اسلامی مجلس»؛ نماینده‌ای که در سفر هیاتی از نمایندگان به هاوانا برای شرکت در اجلاس بین‌المجالس و در ضیافتی در مادرید از سرپرست سفارت ایران در اسپانیا با مطایبه پرسید: این گوشتی که مصرف می‌کنیم ذبح شرعی است؟! سوالی که امامی کاشانی، ناطق نوری، موسوی تبریزی و سیدمحمود دعایی که پشت میز نشسته بودند هم نپرسیدند!»
اوشانا که رئیس کمیسیون بهداری مجلس اول بود از جمله طراحان اصل ۴۴ قانون اساسی نیز بود. در دوران نمایندگی به اتهام جاسوسی دستگیری و روانه زندان شد. آیت الله هاشمی رفسنجانی در خاطراتش می نویسد: شب با مسئولان قضایی و امنیتی و اجرایی در دفتر آیت الله خامنه‌ای، برای مشخص کردن‌سیاست محاکمه و کیفر توده‌ای ها جلسه داشتیم. قرار شد، محاکمه علنی باشد و قرار شد بیت اوشانا نماینده آشوری در مجلس را با قید ضمانت آزاد کنند. با این حال اوشانا بعد از پایان بازداشت خود در مجلس حاضر نشد و به خاطر غیبت بیش از صد ساعت در جلسات مجلس مستعفی شناخته شد که برخی آن را اخراج تعبیر می کنند. وی در سال 67 درگذشت.
28 ماه بازداشت برای فرزند آیت الله کاشانی به اتهام کودتا علیه سپاه
«احمد کاشانی»، از دیگر فرزندان آیت الله ابوالقاسم کاشانی است که بعد از انقلاب وارد فعالیت سیاسی شد. برعکس برادر بزرگترش محمود کار سیاسی خود را با نمایندگی مجلس آغاز کرد. دو دوره بر کرسی نمایندگی نطنز و قمصر کاشان نشست. 14 تیر سال 60 وقتی میرحسین موسوی برای وزارت خارجه پیشنهاد شده بود احمد کاشانی همراه با حسن آیت از مخالفین وی به شمار می رفتند. احمد کاشانی در دومین دوره نمایندگی خود با حکم دادستانی نیروهای مسلح به اتهام تحریک ارتشی ها علیه سپاه پاسداران بازداشت شد. بازداشت وی 28 ماه طول کشید. اتهام کاشانی، تنظیم، تهیه و تکثیر و توزیع اطلاعیه‌هایی بوده است که در آن ارتشیان علیه سپاه پاسداران تحریک می‌شده‌اند. روابط عمومی وزارت اطلاعات در این باره اعلام کرد: «این شب‌نامه‌ها با الهام از ضد‌انقلاب در حساس‌ترین مقطع دفاع مقدس ملت مسلمان ایران منتشر شد تا توجه نیروهای مسلح را در جبهه‌های جنگ به مسایل غیرواقعی بکشاند.» نشریه گزارش، از انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم در این زمینه نوشت: «به دنبال مسایلی که حول و حوش تغییر در فرماندهی نیروی زمینی ارتش اتفاق افتاد، نیروهایی از جناح راست با استفاده از اطلاعاتی که از این جریان داشتند، اقدام به برخورد با مسایل جنگ کرده و با امضاهای مجعول اطلاعیه‌ها و شب‌نامه‌هایی صادر کردند. در این رابطه احمد کاشانی نماینده نطنز در مجلس و نیز چند تن از سران ارتش که سابقه فعالیت در انجمن حجتیه را داشته‌اند، از جمله سرهنگ کتیبه ریاست رکن 2 ارتش و سرهنگ آگاه به اتهام شرکت در انتشار مسایل تفرقه‌افکنانه بین ارتش و سپاه توسط وزارت اطلاعات دستگیر شدند.» مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود می نویسد: «آقای ری‌شهری اطلاع داد که احمد کاشانی نماینده نطنز، به جرم شرکت در گروه زیرزمینی از نظامیان که اعلامیه در جهت تفرقه ارتش و سپاه می‌دادند، دستگیر شده است. هشتمین شماره آن اعلامیه در منزل وی برای پخش آماده بوده. آقای محمدرضا باهنر مراجعه کرد و در این باره توضیح خواست. جریان را گفتم و وعده دادم برای حل مشکل کمک کنم.» وی همچنین می‌نویسد: «مراجعه نمایندگان خط راست برای نجات آقای احمد کاشانی از زندان این روزها زیاد شده است. خود من هم مایلم نجات یابد. ولی کسانی هم مانع می‌شوند.»
سه بازداشت در مجلس ششم/ کروبی: لقمانیان آزاد نشود استعفا می دهم
مجلس ششم بیشترین رکورددار بازداشت نمایندگان بود. البته در این دوران بسیاری از نمایندگان به خاطر اظهاراتشان به قوه قضاییه احضار می شدند. اما بازداشت محمد دادفر، فاطمه حقیقت جو و حسین لقمانیان به وقوع پیوست؛ اقدامی که نمایندگان مجلس را بر آن داشت که در جبهه دفاع از مصونیت سیاسی نمایندگان قرار بگیرند و نسبت به بازداشت ها واکنش نشان دهند.
در بین نمایندگانی که در دوران نمایندگی خود بازداشت شده اند شاید هیچ موردی به اندازه مورد حسین لقمانیان شهرت پیدا نکرده باشد. علتش پیگیری رئیس وقت مجلس بود. لقمانیان در مجلس ششم سال81 به خاطر نطق خود در اعتراض به فعالان ملی و مذهبی محکوم و به مدت سه هفته روانه زندان اوین شد.
لقمانیان پیش از دوران نمایندگی نیز نطق های تند و تیزی می کرد و همین ها باعث رفت و آمدش به دادگاه می شد. او در پشت تریبون مجلس خطاب به مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی رئیس وقت قوه قضاییه که گفته بود قوه قضاییه را ویرانه تحویل گرفته است گفت: ویرانه را ویرانه تر کرده ای.
لقمانیان سال 95 در گفت و گویی به روزنامه اعتماد گفت: «تعداد مراجعات من به دادگاه زیاد بود. آخرش خسته شدم، گفتم من به دادگاه نمی‌آیم، هر کاری می‌خواهید بکنید. اول می‌خواستند بیایند مجلس من را دستگیر کنند که نتوانستند. بالاخره ما همه مراحل قانونی و قضایی را طی کردیم تا اینکه پرونده به دیوان عالی کشور رفت. بالاخره یک روز در خیابان توانستند من را دستگیر کنند.»
بازداشت لقمانیان با اعتراض نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم رو به رو شد. اعتراض ها به گونه ای بود که حتی مهدی کروبی، رئیس مجلس وقت مدیریت جلسه را ترک کرد و از تریبون مجلس گفت: اگر قوه قضائیه لقمانیان را آزاد نکند که از ریاست مجلس استعفا می‌دهد. ساعتی بعد از اعتراض کروبی، حسین لقمانیان آزاد شد.
محمد دادفر نماینده بوشهر در مجلس ششم به به اتهام انتشار مقاله ای با عنوان «العاذر نباشیم» در روزنامه همبستگی و انتقاد از قوه قضائیه مبنی بر کم کاری در رسیدگی به حوادث کوی دانشگاه در سال 80 به هفت ماه حبس تعزیری و پرداخت جزای نقدی محکوم شد. دادفر آن زمان سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم بود. محکومیت به حبس یک نماینده مجلس با اعتراض نمایندگان اصلاح طلب مجلس رو به رو شد.
محمدرضا خاتمی، نایب رئیس مجلس ششم در اعتراض به محکومیت این نماینده مجلس یکی از راه های حل مساله را مذاکره با ارکان نظام توسط هیات رئیسه و فراکسیون دوم خرداد خواند. وی همچنین گفته بود: «اگر نمایندگان احساس کنند که نمی توانند وظایف قانونی خود را انجام دهند، حتما به عنوان یک راه حل که نتیجه بخش بودن آن نیز مشخص نیست، به این مساله فکر می کنند.» محسن آرمین نیز گفت:«اگر روزی به این نتیجه برسیم که ماندن ما به معنای سازش با وضع موجود و استحاله است، این صندلی ها را به کسان دیگری خواهیم سپرد ولی قطعا تن به استحاله نخواهیم داد.»
فاطمه حقیقت جو نیز دیگر نماینده مجلس ششم بود که در دوران نمایندگی اش بازداشت شد. حکم بازداشت حقیقت جو را سعید مرتضوی صادر کرده بود. علت بازداشت نطق پیش از دستور حقیقت جو بود. این موضوع نیز با واکنش نمایندگان رو به رو شده بود. علاوه بر بیانیه تشکل های اصلاح طلب، نمایندگان خطاب به مهدی کروبی، رئیس مجلس نامه ای نوشتند و این اقدام را خلاف قانون اساسی خواندند. با این حال سعید مرتضوی این ایراد را وارد نمی دانست.
تلاش برای جلب شبانه محمود صادقی
در مجالس اصولگرای هفتم تا نهم از بازداشت های نمایندگان مجلس به خاطر اظهاراتشان خبری نبود. تا آنکه اصلاح طلبان بالاخره بر صندلی های سبز مجلس نشستند. البته در این مجلس نیز نماینده ای به خاطر اظهاراتش بازداشت نشد، اما محمود صادقی تا پای بازداشت پیش رفت. آذر سال 95 دادستانی دستور جلب محمود صادقی را صادر کرده بود. صادقی دلیل بازداشت خود را توضیح خواستن از حساب های بانکی قوه قضایی و همچنین شکایت املاک نجومی می دانست.
محمود صادقی آبان 95 در تذکری از رئیس قوه قضاییه خواست در مورد شایعات درباره واریز میلیاردها تومان از وجوه قوه قضاییه به حساب های شخصی آیت الله آملی لاریجانی پاسخ دهد. اظهارات او با واکنش رئیس وقت قوه قضاییه رو به رو شد. آیت الله آملی لاریجانی گفت: نماینده‌ای از فراکسیون امید با کمال وقاحت از پشت تریبون رئیس قوه را متهم کرده که هزار میلیارد را به حساب شخصی ریخته است که صددرصد دروغ است.
محمود صادقی در خرداد 95 نیز همه بورسیه های دوران محمود احمدی نژاد را غیرقانونی خوانده بود. به دنبال این اظهار نظر جمعی از دانشجویان بورسیه دکتری از صادقی شکایت کردند.
گفته می شود که بعد از این شکایت صادقی در دادسرا حاضر نشده است و با وجود اطلاع رسانی به علی لاریجانی، صادقی باز هم از مراجعه به دادسرا خودداری می کند و این موضوع باعث تلاش برای جلب شبانه وی بوده است. محمود صادقی 9 آذر 95 با مراجعه به دادسرای فرهنگ و رسانه و پس از انجام تحقیقات در مورد اتهامات مطروحه توسط بازپرس پرونده و صدور قرار تأمین کفالت و با معرفی کفیل، آزاد شد.
بازداشت نمایندگان این بار
اما حالا فریدون احمدی و محمد عزیزی نمایندگان زنجان و ابهر دو نماینده ای هستند که بعد از سالها در دوران نمایندگی خود بازداشت می شوند. اما اتهام این دو نماینده برخلاف بازداشت نمایندگان دوره های گذشته اظهار نظرهای آنها نیست. بلکه آنگونه که سخنگوی دستگاه قضایی گفته آنها به اتهام اخلال در بازار خودرو بازداشت شده اند. این دو نماینده در ارتباط با پرونده‌ای که در خصوص فروش محصولات شرکت سایپا از مدت‌ها قبل در دادگستری و دادسرای تهران تشکیل شده بود، بازداشت شدند. به گفته اسماعیلی، آنها در فرایند دادسرا مکررا احضار شده بودند. برای هر یک از این نمایندگان وثیقه 10 میلیاردی تعیین شده است.
احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یک ماه پیش نیز از بازداشت عزیزی خبر داده بود. توکلی در نامه ای به رئیس قوه قضاییه نوشت که دادگاه مبارزه با مفاسد اقتصادی روز چهارشنبه محمد عزیزی را احضار و برای او وثیقه پنج میلیارد تومانی صادر کرده بود اما این نماینده از تودیع وثیقه خودداری کرده است.
به نوشته توکلی، نماینده ابهر حتی حاضر به امضای این قرار نیز نشده و در بازداشت مانده است تا دادستان تهران روز پنج‌شنبه برای «راضی» کردن او به امضای قرار و آزادیش شخصا به بازداشتگاه رفته است. حجت الاسلام علیرضا سلیمی عضو هیات نظارت بر رفتار نمایندگان گفته که هنوز مدارک لازم و اسناد مرتبط با بازداشت ۲ نماینده مجلس توسط قوه قضاییه به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان نرسیده است. سلیمی ادامه داده است: بعد از رویت اسناد و مدارک، بسیار سریع درباره عدول از وظایف نمایندگی را بررسی کرده و درباره آن تصمیم‌گیری می‌کنیم.
ناگفته پیداست که مورد اخیر بازداشتی متفاوت با موارد قبلی است. بازداشت های قبلی یا به اتهام مسائل امنیتی بودند یا به خاطر اظهار نظرهایی که برای برخی سیاسی تلقی می شدند و برای برخی دیگر تشویش اذهان عمومی. اما حالا مورد آخر روایت دیگری دارد. در حالی که کشور به واسطه تحریم ها در تنگنای اقتصادی قرار گرفته است خبر بازداشت دو نماینده مجلس به اتهامی که ظاهرا رنگ و بوی فساد اقتصادی دارد منتشر می شود. اگر جرم دو نماینده اثبات شود بعید به نظر برخلاف موارد گذشته که سیاسیون پادرمیانی می کردند یا احزاب و تشکل های دانشجویی خواهان آزادی نماینده همسوی خود می شدند، کسی خواهان نماینده فاسد باشد.
