پایگاه خبری جماران: حضرت امام‌خمینی(س) در 25 اسفند 1360 طی سخنانی در جمع «اعضای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی» فرمودند: «می‌دانید که سلاح تبلیغات، برنده‌تر از کاربرد سلاح در میدان‌های جنگ است؛ باید از اسلحه تبلیغات آنها بیشتر ترسید و متاسفانه ما در این زمینه ضعیف هستیم. ما باید روحیه خود را تقویت کرده و با تمام وجود این را بپذیریم که می‌توانیم روی پای خودمان بایستیم.» (جلد ۱۶ صحیفه امام خمینی(ره)، از صفحه ۱۱۳ تا صفحه ۱۱۴)
در همین رابطه، دو فعال سیاسی که در دهه نخست انقلاب مسئولیت‌های رسانه‌ای برعهده داشته و از ضرورت تبلیغات و اطلاع رسانی آگاه هستند، نظر خود را درباره این سخنان تاریخی امام بیان کردند.
عبدالله ناصری در گفت و گو با خبرنگار جماران درباره این سخنرانی تاریخی امام خمینی(س)، گفت: این نگاه در آن سال بسیار درست بود و به طور حتم اگر کسی در عرض دو الی سه دهه اخیر، تحولاتی را که در حوزه افکارسازی عمومی شاهد هستیم، مشاهده کند دیگر به واژه «تبلیغ» اشاره نمی کند و روی «اطلاع‌رسانی» تاکید خواهد کرد. بنابراین امروز دیگر نه کشور نه دولت و نه حتی فرهنگی برای کار خود، تبلیغ به معنای کلاسیک مورد استعمالش را انجام نمی‌دهد.
وی افزود: واژه «تبلیغ» امروز کاملاً به سمت اطلاع‌رسانی به معنای علمی خود نیل پیدا کرده است. لذا باید درباره هر آنچه می‌خواهیم«تبلیغ» کنیم از کلمه اطلاع‌رسانی استفاده کنیم. واقعیت هم این است که امروز صهیونیسم در حوزه اطلاع‌رسانی، بمباران افکارسازی و اطلاع‌رسانی می‌کند یا کشورهای توسعه‌یافته و مراکز علمی تحقیقاتی که در دنیا وجود دارند، هر کدام با انگیزه خاص علمی یا غیرعلمی تمام مسئولیت خود را روشن سازی افکار عمومی عنوان می‌کنند.
ناصری ادامه داد: امروز جریان‌ها، دولت‌ها و کشورها هدفشان از اطلاع‌رسانی این نیست که صرفاً بگویند یک پیام یا خبر خوب است یا بد، بلکه آنچنان ظریف مدیریت می‌کنند که خود به خود ذهن مخاطب پیام را ارزش‌گذاری می‌کند. بنابراین، باید پذیرفت که دیگر نمی‌توان روی کلید واژه تبلیغ و ادبیات رایج دهه 60 کار کرد و واژه‌ها باید مطابق با ادبیات امروزی باشند. از این زوایه، معتقدم که ما در تمامی زمینه‌ها فاقد یک ابتکار و مانیفست روشن هستیم. ما در این دوره در عرصه‌های مختلف می بینیم که هم دربرابر جریانات مخالف جمهوری اسلامی منفعل عمل شده هم در ارتباط با دستاوردهای بسیار خوب نظام سیاسی، حق مطلب ادا نمی‌شود.
وی بیان کرد: در این زمینه باید به دو پدیده اشاره کرد؛ یکی پدیده «انقلاب اسلامی» است که تمام کسانی که در آن حضور داشتند و تابع گفتمان بنیانگذار جمهوری اسلامی بودند، بدون استثناء حتی افرادی نظیر بنی‌صدر معتقدند که انقلاب‌اسلامی علیه رژیم پهلوی، پدیده‌ای اجتناب ناپذیر و حتمی بود. اما امروز بعضا حتی نمی‌توان دانشجویان با فهم بالا را نسبت به اجتناب ناپذیر بودن انقلاب در 4 دهه اخیر اقناع کرد. پدیده دوم «جنگ» است. جنگ نیز مانند انقلاب با هر انگیزه‌ای که شروع شد، اما امروز هزاران حرف درباره چرایی آغاز، ادامه و استمرارش وجود دارد.
نظام سیاسی فاقد هرگونه برنامه‌ریزی در حوزه اطلاع رسانی است
این فعال سیاسی اصلاح طلب ادامه داد: با صراحت می‌توان گفت امروز نظام سیاسی فاقد هرگونه برنامه‌ریزی در حوزه اطلاع رسانی بوده و هنوز نتوانسته حتی این دو پدیده را برای نسل‌های آینده به خوبی موشکافی و تبیین کند. از این رو اگر امروز بخواهیم چشم خود را به روی واقعیت‌ها نبندیم، باید بپذیریم که دو نسل جدیدی که ظهور کردند نسبت به این دو پدیده مدعی هستند و سوالاتی جدی در قبال آن دارند.
وی اظهار کرد: امروز تاثیرپذیری و الهام‌گیری اذهان بشری از محمل‌های اطلاعاتی شبیه هایپر یا سوپرمارکتی است که هرکس وارد آن می‌شود می‌تواند کالای مورد نیاز خود را دریافت کند، بنابراین خیلی نمی‌تواند به جامعه تولیدگر اعلام کند که چه کالایی و با چه مشخصاتی می‌خواهد. به همین جهت است که امروز نخبگان حوزه اطلاع رسانی بر این باورند که رسانه‌ها و خطبا و تحلیلگران باید به جای آنکه برای موضوعات مختلف تبلیغ کنند، اطلاع‌رسانی کرده و گزینش کالا و محصول را برعهده مخاطبین بگذارند.
عملکرد صداوسیما در ده نخست انقلاب قابل دفاع و مثبت بود
ناصری با تفکیک دو دوره تاریخی صداوسیما در چهاردهه اخیر گفت: دوره اول این سازمان، دوره‌ای ده ساله بود که به جهت آنکه هنوز تحولات ارتباطی و فناوری‌های نوین رخ ننموده بود، به عنوان یک رسانه قابل مقایسه با رسانه‌های متعارف دنیا بود. اما از آنجا که من خود به عنوان مدیر اخبار و بخش برون مرزی این دوره از صداوسیما شاغل بودم، به یاد دارم که همین امام که از ضرورت تبلیغ در 25 اسفند 1360 سخن گفتند، در جای دیگر که خدمت ایشان رسیده بودیم صراحتاً به مدیران صداوسیما گفتند چرا تنها ایشان خبر اول شبکه‌های خبری هستند، مگر پدیده دیگری مانند جهاد سازندگی و امور ایثارگری مهم‌تر نیست؟
وی افزود: با آنکه عملکرد صداوسیما در آن مقطع قابل دفاع و مثبت بود و کمتر جهت‌گیری‌های سیاسی داشت، اما امام معتقد بودند که چرا اخبار غیرمرتبط با ایشان مهم تلقی نمی‌شود. ایشان همچنین در بسیاری از اوقات به ادبیات بکار رفته در صداوسیما انتقاد می‌کرد؛ حتی یک خاطره هم از اولین دیدار شورای سرپرستی صداوسیما با امام وجود دارد که ایشان در آن به مدیریت صداوسیما می‌فرمایند «ادب را از رادیو اسرائیل یاد بگیرید». من یادم هست که در آن زمان لحن ادبی صداوسیما بسیار تند بود و حتی واژگانی که به کار برده و ترویج می‌شد نیز بسیار تند بودند. به عنوان مثال، سالیان سال از حاکمیت عراق به عنوان «رژیم بعثی صهیونیستی» یاد شد. ولی به این نکته توجه نشد که با آنکه قاطبه جهان عرب ممکن بود صدام را شروع کننده جنگ بدانند، اما نمی‌توانستند بپذیرند که رژیم او صهیونیستی است.
صداوسیما دیگر مانند سه دهه اخیر تنها مرجع مردم برای اطلاع از اخبار نیست
ناصری بیان کرد: همان موقع نیز بسیاری از نخبگان سیاسی به مدیریت صداوسیما و معاونت سیاسی آن انتقاد می‌کردند و معتقد بودند که به‌کار بردن این قبیل واژگان مطابق با فهم عمومی جهان اسلام نیست. اما به هرحال عملکرد صداوسیما در آن زمان قابل دفاع بود، ولی در سه دهه بعد که تقریباً مصادف با تحولات جدید در حوزه اطلاع رسانی و افکارسازی عمومی، صداوسیما از دو منظر حرفه‌ای و سیاسی بود، عملکرد بسیار نامناسبی داشته و متاسفانه هرچه جلوتر آمدیم، بر اساس نظرسنجی‌های علمی و فارغ از پیش‌داوری ها با کاهش مخاطبان، غیرحرفه‌ای‌تر شدن عملکرد صداوسیما و سیاسی‌تر شدن آن مواجه شدیم.
امروز متاسفانه شرایط به گونه‌ای است که بعضاً برخی افراد در کشور نیز همسو با مخالفین نظام شده و باعث کم شدن اعتماد مردم می‌شوند. این درحالیست که چنین اقدامی بازی در زمین دشمن است.
وی با بیان اینکه صداوسیما دیگر مانند سه دهه اخیر نیست که تنها مرجع مردم برای اطلاع از اخبار باشد، گفت: یکی از ضایعات بسیار بزرگ این سازمان که هزینه‌های زیادی نیز بر ملت تحمیل کرده، این است که تبدیل به سخنگوی یک جریان‌سیاسی در سه دهه اخیر شده و این روند روزبه روز در حال گسترش است، به نحوی که عملکرد این سازمان نسبت به دهه‌های قبل بسیار بدتر شده است. یعنی صداوسیما در دوره آقای «لاریجانی» قابل دفاع‌تر از آقای ضرغامی و صداوسیمای دوره آقای «ضرغامی» نیز قابل دفاع‌تر از دوره آقای «علی عسگری» است. لذا به نظر می‌رسد اگر این روند ادامه داشته باشد، هم جریان‌های مخالف نظام سیاسی انگیزه پیدا می‌کنند تا شبکه‌های فارسی را برای خود توسعه دهند و هم افراد به اعتبار آن نیازی که برای خرید کالا پیدا می‌کنند برای اطلاع از اخبار در دنیای امروز نیز وارد هایپرهای بزرگ دنیا شده و خبر را دریافت می‌کنند.
امام روی مسأله اطلاع‌رسانی به مردم از اقدامات مثبتی که دولت انجام می‌دادند، تاکید داشتند
محمدهاشمی رفسنجانی نیز در گفت و گو با جماران در این باره اظهار کرد: بحث اطلاع‌رسانی یا به تعبیر دیگر«تبلیغات» از نظر امام بسیار مهم بود. این سخنرانی در شرایطی انجام شد که من در صداوسیما بودم. ما در آنجا رسانه‌های جهان را رصد می‌کردیم. 75 رادیو در آن زمان به زبان فارسی علیه انقلاب، امام و نظام تبلیغ و منفی‌بافی می‌کردند. در میان آنها کشورهای ابرقدرتی چون آمریکا و شوروی بودند تا کشورهای دیگر نظیر آلمان، انگلیس، فرانسه و حتی کشورهای کوچکی نظیر آلبانی و کویت و...قرار داشتند.
وی افزود: این 75 رادیو که به آن اشاره کردم، برنامه‌های ویژه‌ای به زبان فارسی پخش می‌کردند. بنابراین من به معاونت سیاسی صداوسیما دستور داده بودم که کلیه محتوای برنامه‌های این رادیوها و رسانه‌های مکتوب را رصد کنند. بعد از این رصد بود که معلوم شد روزانه 7میلیون کلمه علیه جمهوری اسلامی و امام و انقلاب تبلیغ می‌شود. طبعاً رادیو و تلویزیون و مطبوعات ما در آن زمان چنین وسعتی نداشتند که به چندین زبان و در حوزه‌های مختلف که دشمن تبلیغ می‌کرد پاسخی مناسب ارائه دهند. بنابراین امام روی مسأله اطلاع‌رسانی به مردم از اقدامات مثبتی که دولت و مسئولین نظام انجام می‌دادند، تاکید داشتند.
تاکید امام این بود که اقدامات دولت اطلاع‌رسانی شود
رئیس اسبق صداوسیما ادامه داد: مسئولین در حوزه‌های کاری خود اقدامات زیادی انجام می‌دادند، به این دلیل که محدودیت امکانات داشتیم و از طرف دیگر نیز به دلیل وسعت خدماتی که مسئولین با کمک مردم انجام می‌دادند، اطلاع‌رسانی مناسبی انجام نمی‌شد و دشمن برای تخریب وجهه و چهره انقلاب، امام و اسلام برنامه‌ریزی کرده بود. تاکید امام این بود اقدامات دولت اطلاع‌رسانی شود. ما در صداوسیما که بودیم زمانی که خدمت امام می‌رسیدیم، ایشان می‌فرمودند که شما خدمات دولت و نظام را به اطلاع مردم برسانید.
وی ادامه داد: ما در آن زمان، دیدارهای مسئولین را با امام و رئیس‌جمهور منعکس می‌کردیم. اما امام در این رابطه نیز فرمودند اینکه صداوسیما بگوید احمد با من دیدار کرد چه ثمره‌ای برای مردم دارد؟ به جای این خدماتی که دولت و مسئولین برای مردم انجام می‌دهند را منتشر کنید تا مردم از خدمات مطلع باشند و تحت تاثیر تبلیغات وسیع دشمن قرار نگیرند. بنابراین، امام روی جنبه‌های اطلاع‌رسانی اقدامات مثبتی که در کشور انجام می‌شد و در نوع خودش هم بی‌نظیر بود، تاکید داشتند و از رادیو تلویزیون و رسانه‌های مکتوب می‌خواستند که این کار را انجام دهند.
باید مسئولان را تقویت و حمایت کنیم
این فعال سیاسی اعتدال‌گرا اظهار کرد: اگر ما بخواهیم امام را الگوی خود قرار داده و نظرات ایشان را اجرا کنیم، امروز هم که کشور گرفتار یک جنگ ناخواسته و نابرابر اقتصادی، تبلیغاتی و سیاسی است و دشمن با حربه‌های مختلف سعی بر آوردن فشار بیشتر به مردم دارد و مسئولین تلاش می‌کنند صادقانه خدمت کنند، وظیفه رسانه های جمعی به ویژه صداوسیما این است که طبق نظر امام در خدمت نظام باشند، نه اینکه صداوسیما هم همراه با مخالفین نظام علیه آن تبلیغ کند. یا متاسفانه برخی نمایندگان در مجلس حرف ها و تخریب هایی را علیه دولت انجام می دهند که نتانیاهو و رسانه های اسرائیلی به آن شدت تخریب نمی کنند.
وی ادامه داد: متاسفانه در ماجرای استعفای دکتر ظریف دیدیم که نتانیاهو ابراز خوشحالی کرد و جشن گرفت و در مجلس نیز عده ای شیرینی پخش کرده و جشن گرفتند. این همسویی برخی از مخالفین دولت با اسرائیل مورد نظر امام نبود و ایشان نسبت به آن با صراحت برخورد می‌کردند. امام در آن زمان خطاب به همسویی نمایندگان مجلسی که بحثی را مطرح کرده بودند که رادیو اسرائیل هم آن را مطرح می‌کرد، فرمودند «این تذهبون؟»امام اگر امروز هم تشریف داشتند، در موضوعاتی مشابه برخوردی که با استعفای ظریف شد یا تخریبی که علیه دولت می‌شود، همین عبارت را به کار می‌بردند.
هاشمی رفسنجانی در پایان گفت: امروز ما نیاز به وحدت و انسجام داریم و باید مسئولان را تقویت و حمایت کنیم، چرا که در جنگ اقتصادی و سیاسی نابرابر قرار داریم، در جنگ نباید پشت کسانی که در صف مقدم می جنگند خالی کرد، بلکه باید با آنها همراهی کرد. امروز متاسفانه شرایط به گونه‌ای است که بعضاً برخی افراد در کشور نیز همسو با مخالفین نظام شده و باعث کم شدن اعتماد مردم می‌شوند. این درحالیست که چنین اقدامی بازی در زمین دشمن است.
