در این مطلب آمده است: امروز بیست و هفتم خرداد روز جهانی بیابان زدایی است. دلیل این نامگذاری این است که در چنین روزی با توجه به پیشروی بیابانها و کم شدن مناطق سرسبز، 170 کشور جهان در مارس 2002 میلادی به کنوانسیون بیابانزدایی در سازمان ملل پیوستند. بر اساس این کنوانسیون، کشورها متعهد شدند با سرمایهگذاری و آموزش عمومی مانع پیشرفت بیابانهای خشک و بیآب و علف شوند.
از سوی دیگر طی فرمان امام خمینی ( ره ) در چنین روزی جهاد سازندگی شکل گرفت که بعدها به وزارتخانهای در دولت تبدیل شد تا آنکه در سال 1379 وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی درهم ادغام شدند و وزارت جهاد کشاورزی را تشکیل دادند ؛ لذا امروز هم منسوب به بیابان زدایی است، هم روز جهادکشاورزی ؛ البته سنخیت این دو مناسبت کاملا مشخص است ؛ یعنی اگر کشاورزی و درختکاری در هر جامعهای اولویت پیدا کند، از توسعه بیابان کاسته میشود. هر چند که در کشورمان به علت بهره برداری بیرویه از جنگل و بریدن درختان جنگلی، بهره برداری نادرست از زمینهای کشاورزی، ویلاسازی در جنگلهای سرسبز و قطع درختان سربه فلک کشیده، حفر چاههای فراوان و استفاده بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی که نهایتا منجر به شوری آب و شوری خاک میشود، به گستره بیابان دامن زدهایم.
از طرفی برخی افراد نیز به طور غیرعلمی و غیرتخصصی درختان جنگل را قطع میکنند تا زمین زراعی بیشتری داشته باشند یا با بیاحتیاطی مردم هکتارها جنگل طعمه آتش شده و جنگلهای سرسبز مبدل به بیابان و برهوت میشود. برای مثال راقم این سطور در چند دهه از عمر خود شخصا شاهد از بین رفتن دهها کیلومترمربع جنگل در مسیر مازندران به سمنان بودهام. با این حال عوامل بیشمار دیگری وجود دارد که موجب گسترش بیابان و اضمحلال جنگلها و مراتع میشود که بیان همه آنها در اینجا میسر نیست.
و اما مشکلاتی که بر سر راه کشاورزی شهرستان و استان سمنان قرار دارد نیز باعث اندوه و رنج بیشماری است. برای مثال سمنان در گذشته موسوم به شهری در باغ بوده است و از سوی دیگر کتاب حدود العالم که حدود هزار سال پیش نوشته شده، سمنان را شهری سرسبز با جلگههای فراوان و چشمههای جوشان پرآب توصیف کرده است؛ به گونهای که در جای جای اطراف سمنان چشمه سارهایی وجود داشته که تفرجگاه اهالی سمنان بوده است؛ ولی متاسفانه در طی سالیان گذشته، به خصوص در نیم قرن اخیر، سمنانی با آب و آبادانی آن روز، به شهری کویری تبدیل شده که بیابانهایی آن را احاطه کرده است و اکثر باغهای آن که در محاصره درختان و میوههای سردرختی ناب بوده است، یا از میان رفته یا درختان آن خشک شده است. به طور قطع اگر با یک روش علمی باغهای سمنان آبیاری میشد، با توجه به کاهش کلی آب، از خشک شدن درختان جلوگیری میشد.
به غیر از کم آبی که دامنگیر اکثر نقاط کشور شده است، مشکلات و نواقصی در این مسیر وجود دارد که در اینجا به بعضی از آنها اشاره میشود: اول آنکه زمینهای یکپارچه وجود ندارد که به طریق علمی مثلا قطرهای یا بارانی آبیاری شود ؛ دوم آنکه بیعلاقگی جوانان به ویژه مهندسان کشاورزی به کار کشاورزی باعث شده که پشت میزنشینی را به کار روی زمین ترجیح دهند ؛ سوم آنکه در زمینهای محدود، به کارگیری ماشینآلات مدرن امکانپذیر نیست، چهارم آنکه کم بودن قیمت خرید تضمینی محصولات استراتژیک از قبیل خوراک دام و علوفه برای دامداران مقرون به صرفه نیست و نهایتا آبیاری غرقابی و به دنبال آن کمبود آب و حفر چاههای غیرمجاز باعث خشک شدن و از بین رفتن زمینهای کشاورزی شده است.
نگارنده از دست اندرکاران جهاد کشاورزی تقاضا دارد که تا وقتی باغهای اطراف شهر سمنان و شهرهای دیگر استان به طور کامل نابود نشده است، به فکر باشید و به جای نشستن در اداره و دستورالعمل صادر کردن، از نیروی متخصص و با تجربه بهرهبرداری کنید و با کمک گرفتن از رسانهها به ویژه رسانه ملی برای آموزش کشاورزان همت گمارید ؛ خصوصا که گفته میشود بیش از هشتاد درصد آبی که در اختیار داریم، صرف کشاورزی میشود.
6026/7339
از سوی دیگر طی فرمان امام خمینی ( ره ) در چنین روزی جهاد سازندگی شکل گرفت که بعدها به وزارتخانهای در دولت تبدیل شد تا آنکه در سال 1379 وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی درهم ادغام شدند و وزارت جهاد کشاورزی را تشکیل دادند ؛ لذا امروز هم منسوب به بیابان زدایی است، هم روز جهادکشاورزی ؛ البته سنخیت این دو مناسبت کاملا مشخص است ؛ یعنی اگر کشاورزی و درختکاری در هر جامعهای اولویت پیدا کند، از توسعه بیابان کاسته میشود. هر چند که در کشورمان به علت بهره برداری بیرویه از جنگل و بریدن درختان جنگلی، بهره برداری نادرست از زمینهای کشاورزی، ویلاسازی در جنگلهای سرسبز و قطع درختان سربه فلک کشیده، حفر چاههای فراوان و استفاده بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی که نهایتا منجر به شوری آب و شوری خاک میشود، به گستره بیابان دامن زدهایم.
از طرفی برخی افراد نیز به طور غیرعلمی و غیرتخصصی درختان جنگل را قطع میکنند تا زمین زراعی بیشتری داشته باشند یا با بیاحتیاطی مردم هکتارها جنگل طعمه آتش شده و جنگلهای سرسبز مبدل به بیابان و برهوت میشود. برای مثال راقم این سطور در چند دهه از عمر خود شخصا شاهد از بین رفتن دهها کیلومترمربع جنگل در مسیر مازندران به سمنان بودهام. با این حال عوامل بیشمار دیگری وجود دارد که موجب گسترش بیابان و اضمحلال جنگلها و مراتع میشود که بیان همه آنها در اینجا میسر نیست.
و اما مشکلاتی که بر سر راه کشاورزی شهرستان و استان سمنان قرار دارد نیز باعث اندوه و رنج بیشماری است. برای مثال سمنان در گذشته موسوم به شهری در باغ بوده است و از سوی دیگر کتاب حدود العالم که حدود هزار سال پیش نوشته شده، سمنان را شهری سرسبز با جلگههای فراوان و چشمههای جوشان پرآب توصیف کرده است؛ به گونهای که در جای جای اطراف سمنان چشمه سارهایی وجود داشته که تفرجگاه اهالی سمنان بوده است؛ ولی متاسفانه در طی سالیان گذشته، به خصوص در نیم قرن اخیر، سمنانی با آب و آبادانی آن روز، به شهری کویری تبدیل شده که بیابانهایی آن را احاطه کرده است و اکثر باغهای آن که در محاصره درختان و میوههای سردرختی ناب بوده است، یا از میان رفته یا درختان آن خشک شده است. به طور قطع اگر با یک روش علمی باغهای سمنان آبیاری میشد، با توجه به کاهش کلی آب، از خشک شدن درختان جلوگیری میشد.
به غیر از کم آبی که دامنگیر اکثر نقاط کشور شده است، مشکلات و نواقصی در این مسیر وجود دارد که در اینجا به بعضی از آنها اشاره میشود: اول آنکه زمینهای یکپارچه وجود ندارد که به طریق علمی مثلا قطرهای یا بارانی آبیاری شود ؛ دوم آنکه بیعلاقگی جوانان به ویژه مهندسان کشاورزی به کار کشاورزی باعث شده که پشت میزنشینی را به کار روی زمین ترجیح دهند ؛ سوم آنکه در زمینهای محدود، به کارگیری ماشینآلات مدرن امکانپذیر نیست، چهارم آنکه کم بودن قیمت خرید تضمینی محصولات استراتژیک از قبیل خوراک دام و علوفه برای دامداران مقرون به صرفه نیست و نهایتا آبیاری غرقابی و به دنبال آن کمبود آب و حفر چاههای غیرمجاز باعث خشک شدن و از بین رفتن زمینهای کشاورزی شده است.
نگارنده از دست اندرکاران جهاد کشاورزی تقاضا دارد که تا وقتی باغهای اطراف شهر سمنان و شهرهای دیگر استان به طور کامل نابود نشده است، به فکر باشید و به جای نشستن در اداره و دستورالعمل صادر کردن، از نیروی متخصص و با تجربه بهرهبرداری کنید و با کمک گرفتن از رسانهها به ویژه رسانه ملی برای آموزش کشاورزان همت گمارید ؛ خصوصا که گفته میشود بیش از هشتاد درصد آبی که در اختیار داریم، صرف کشاورزی میشود.
6026/7339
کپی شد