ابتدای این کتاب به بیان مختصری از تاریخ منطقه شهمیرزاد می پردازد و با معرفی جاذبه‌هایی از جمله بزرگترین باغ گردوی جهان به ظرفیت های آن اشاره دارد و در ادامه در ۶ بخش به توصیف موارد مربوط به تاریخ آموزش و پرورش شهمیرزاد می پردازد.
تاریخچه مکتب خانه در شهمیرزاد، آموزش و پرورش در سمنان، آموزش و پرورش در شهمیرزاد، تاریخچه مدارس شهمیرزاد، خیرین مدرسه ساز و کتابخانه های شهمیرزاد، نام بخش های این کتاب است.
بخشی از کتاب
آموزش و پرورش به سبک جدید در شهمیرزاد از دهه ۷۰ شمسی از مرحوم میرزا محمد باقر قدس معلم شرافت‌مند و گرانقدر سمنانی از سوی عده ای از تجار شهمیرزادی (حاجی یوسفعلی شهمیرزادی، میرزا محمد ولی زمانی و گروهی دیگر) آغاز گردید. گویا این آقایان خود به امر تدریس اشتغال داشتند، از شاگردانی که در این دوران از محضر آقای قدس بهره برده اند می توان از مرحوم احمدعلی ملک، مرحوم سید صادق میری و استاد یدالله جلایی یاد کرد. بعدها مرحوم احمد علی ملک، بعد از فراغت از تحصیل به عنوان معلم و مدرس در کنار مرحوم قدس با او همکاری کرد.
مرحوم قدس نقش ویژه ای در گسترش فرهنگ و اعتلای آموزش در شهمیرزاد داشت و هنوز بسیاری از تحصیل‌کرده های قدیمی، خود را مدیون ایشان می دانند و نام ایشان، همواره با احترام از سوی شاگردان و علاقه مندان به علم و دانش و مردم شهمیرزاد یاد می شود، روانش شاد. لقب مرحوم قدس «ناظم» بود.
مرحوم حاج سید صالح صالحی فرزند سید حسن که از معلمین گرانقدر و تلاشگر این منطقه بودند نقل می کنند: «پس از مدتی که فعالیتها و تلاشهای مرحوم قدس ادامه داشت، ایشان مجبور به تعطیل کردن کلاس ها شدند و دلیل تعطیلی کلاس ها آغاز جنگ جهانی اول در حدود سال های ۱۲۹۵ شمسی (۱۹۱۳ میلادی) بوده است. شروع این جنگ و دخالت و شرکت دولت روسیه در آن، باعث بی ارزش شدن «منات» واحد پول روسیه و عدم داد و ستد تجار روسی و عدم ارتباط تجاری و بازرگانی ایران و روسیه شد، شهمیرزاد را دچار خسارت و زیان کرد، در نتیجه امکانات لازم جهت ادامه کار مدرسه یاد شده فراهم نیامد و به دلیل عدم پرداخت حقوق مرحوم قدس ناچار شد کلاس ها را تعطیل کند و عازم سمنان شود.
درباره نویسنده
محمد اسماعیل لاری متولد ۱۳۲۹ در محله آینه بندان شهمیرزاد متولد شد ، وی از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۸ به مدت ۱۳ سال به عنوان رییس دبیرستان پانزده خرداد مهدی شهر فعالیت داشت و تا سال ۱۳۸۰ به عنوان نماینده آموزش و پرورش شهمیرزاد به فعالیت خود ادامه داد و بازنشسته شد. کتاب یک قرن آموزش و پرورش شهمیرزاد پس از ۱۵ سال پژوهش انتشار یافته است.
