امروزه نبود روش‌های بهینه و به روز در بازیافت زباله‌های شهری از ضعف‌های مدیریت پسماندهای شهری استان محسوب می‌شود و سال‌هاست که این طلای کثیف بدون آنکه مورد استفاده قرار گیرد به خاک سپرده می‌شود. اقدامی که خود خطرات و آسیب‌های بی‌شماری را برای طبیعت به ارمغان می‌آورد که آلودگی خاک همچنین نفوذ هرزآب‌های زباله‌ها به آب‌های زیر زمینی از بیشترین مخاطرات این زباله‌ها به شمار می‌آید از طرفی دیگر سوزاندن این پسماندها نیز آلودگی هوا را به دنبال دارد.
هر چند آمار دقیقی از میزان آلودگی از طریق دفن زباله‌های شهری توسط دستگاه‌های ذی‌ربط منعکس نشده است و برآوردی نیز از اینکه تا چه اندازه خاک و آب‌های ما تحت تاثیر این آلودگی واقع شده‌اند وجود ندارد اما در بسیاری از کشورهای دنیا این روش دیگر منسوخ شده و سرمایه‌گذاری ویژه‌ای برای استفاده از پسماندها صورت گرفته است.
یکی از خطرات بالقوه در دفن زباله‌ها، عدم تفکیک زباله‌های خطرناکی همچون باتری‌ها، مواد شیمیایی و گاها زباله‌های عفونی مطب‌ها و آزمایشگاه‌ها است که جداسازی آنها می‌تواند حدقل از آسیب‌های بالقوه برای سلامتی شهروندان را بکاهد.
از سوی دیگر در طی سال‌های اخیر، زمزمه‌هایی برای راه‌‌اندازی کارخانه بازیافت زباله در شهر زنجان و در چهارمین دوره شورای اسلامی کلید خورد و در نتیجه مصوبه‌ای نیز برای ساخت کارخانه بازیافت زباله در صحن شورا به تصویب رسید و خبرهایی در زمینه ورود بخش خصوصی خارجی برای مدیریت پسماند شهر زنجان مطرح شد اما تاکنون اقدام عملیاتی و ملموسی در این باره صورت نگرفته است.
حالا با وضعیت فعلی می‌توان به مانند بسیاری از شهرهای کشور از شهروندان خواست تا با مشارکت‌شان زباله‌ها از مبدا تفکیک شده تا با بازیافت آنها علاوه بر صرفه اقتصادی، از دفن و تخریب چنین زباله‌هایی که صدها سال در طبیعت باقی می‌مانند و تجزیه نمی‌شوند جلوگیری کرد.
تابستان امسال اجرای طرح تفکیک زباله در مبدا از سوی دو جوان کارآفرین و فعال زیست محیطی در سطح شهر زنجان کلید خورده است که به اذعان یکی از موسسان، هدفشان پوشش کل استان است که در این رابطه با سینا دواجی اصل به عنوان یکی از موسسان که متولد سال 68 بوده و کارشناسی مهندسی مواد و دانشجوی ارشد محیط زیست دانشگاه زنجان است گفت‌وگو کردیم که در ادامه مشروح آن آورده شده است:

*به عنوان سوال اول ایده طرح چه زمانی مطرح شده و چه زمانی توانستید این ایده خود را عملیاتی کنید؟
در سال 95 بدلیل اینکه در زمینه محیط زیست تحصیل می‌کنم در جلسه دفاع از پایان‌نامه یکی از دانشجویان که بررسی آنالیز فیزیکی شیمیایی، کیفی و کمی پسماند‌های مناطق مختلف شهر زنجان بود، حضور داشتم که نتایج این پایان نام برایم بسیار جالب بود چرا که بنا به تحلیل صورت گرفته و پرسش‌نامه‌هایی که توسط شهروندان پاسخ داده شده بود، متوجه نبود بستر برای تفکیک زباله در سطح شهر زنجان شدم چرا که بیش از هفتاد درصد شهروندان تمایل به تفکیک زباله‌ها داشتند این در حالی بود که تا آن زمان هیچ اقدامی در این رابطه انجام نشده بود و همین موضوع جرقه اجرای تفکیک زباله‌ها را در ذهن من که پیش از آن نیز یکی از دغدغه‌های شخصی من بود، روشن کرد.
در ابتدا به صورت خانوادگی و در آپارتمان شخصی خودمان جعبه‌هایی برای تفکیک زباله‌های کاغذی، پلاستیکی‌، شیشه‌ای و فلزی تهیه کردیم که بعدها همین کار باعث شد تا اقوام نیز مشارکت کرده و تمایل برای اینکار داشته باشند که همین استقبال‌ها باعث شد تا با فروش زباله‌های بازیافتی باکس‌های فلزی تهیه شود و در مکان‌هایی همچون آپارتمان‌های شخصی و مکان‌های درخواستی مردم نصب شود.
در واقع تفکیک زباله از مبدا در یک مقیاس کوچک با نام کمپین آرامان زنگان آغاز شد که با گذر زمان تعداد فعالان این مجموعه روز به روز افزایش پیدا کرد که این روند موجب اشتیاق بیشتر برای بالا بردن سطح کیفیت اجرای این طرح شد و در ابتدا مخازنی برای متقاضیان طراحی و توزیع شد. این مخازن بعد از پر شدن، تخلیه و توسط خودروی شخصی به یک انبار کوچک آپارتمانی حمل می‌شد تا از محل فروش این پسماند‌ها هزینه تامین مواد اولیه مخازن تامین شود.
در ادامه موجبات تهیه یک خودروی باری و یک فضای کارگاهی بزرگتر در خارج از شهر فراهم شد تا استارت کار به صورت جدی‌تر زده شود اما برای پیشرفت کار نیازمند اخذ مجوز از ارگان‌های مربوطه و حمایت تیم شهرداری بودیم.
خوشبختانه در ادامه شاهد مشارکت بیشتر و بیشتر شهروندان و حتی درخواست برای تعبیه این باکس‌ها در مراکز عمومی و مدارس بودیم که به فکر افتادیم تا با اخذ مجوز اقدام به این کار داشته باشیم که اقدام مساوی با شروع کارشکنی‌ها بود چرا که اخذ مجوز بیش از یک‌سال طول کشید و شاید بگوییم برای گرفتن مجوز شده بود که من زودتر از کارمندها حاضر می‌شدم و در پایان نیز جزو آخرین نفرات بودم که از آن سازمان خارج می‌شدم هر چند در این رابطه سازمان‌هایی همچون محیط زیست، استانداری با ما همکاری داشتند که در نهایت با نام زیست آرمان زنگان به عنوان یک سمن در استانداری و آرامان زنگان در سازمان جوانان و با نام توسعه شهر پاک زنجان به عنوان یک شرکت سهامی خاص به ثبت رسید که البته مجوز راه‌اندازی کارخانه بازیافت از اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان نیز اخذ شده و پیگیر برای راه‌اندازی کارخانه هستیم.

*در حال حاضر فعالیت شما در چه محدوده‌ای از سطح شهر صورت می‌گیرد و شهروندان چگونه می‌توانند با شما مشارکت داشته باشند؟
در مزایده اجرای طرح تفکیک پسماند از مبدا در شهر زنجان که تابستان امسال برای اولین بار در زنجان اجرا شد، برنده مزایده شدیم و با همکاری و حمایت شهرداری، اخذ مجوز سازمان‌های مردم نهاد از استانداری، سازمان جوانان و ثبت، یک شرکت سهامی خاص این بار با نام انجمن آرامان زنگان بطور رسمی در سطح شهر فعالیت خود را آغاز کردیم که در حال حاضر انجمن آرامان زنگان در راستای حفاظت از محیط زیست، اشتغال‌زایی و امور عام‌المنفعه فعال است و با ایجاد بستر مناسب تا‌کنون بیش از 2000 خانوار در سطح شهر‌، تعدادی از مدارس‌، ارگان‌های دولتی و خصوصی و کارخانه‌ها با انجمن آرمان زنگان به طور مستمر همکاری دارند و این تعداد روز به روز در حال افزایش است.
این شرکت با ساماندهی پسماند خشک که شامل انواع پلاستیک‌‌ها، فلزات، کاغذ و کارتن‌، شیشه و پسماند‌های ویژه و الکترونیکی مثل باتری‌های فرسوده می‌شود از طریق توزیع مخازن طبق رنگ‌بندی استاندارد و سیستم جمع‌آوری منظم و در ادامه تفکیک تخصصی پسماند‌های جمع‌آوری شده در کارگاه آرامان اقدام به کاهش زباله‌هایی که قبل‌ها بدون هیچ اقدامی دفن می‌شدند کرده است که در این راستا در قسمت اجرایی و فرهنگ‌سازی برای 9 نفر به طور مستقیم شغل ایجاد شده است.
قسمت دیگری از فعالیت‌های ما ساماندهی زباله‌گردها است که بتوانیم برای این قشر که آسیب‌پذیر نیز هستند زمینه موقعیت شغلی بهتر و حمایت‌های لازم را فراهم کنیم.

* برای اقدامات عام‌المنفعه چه اقدامات شاخصی در حال انجام است؟
به اذعان کارشناسان مدیریت مواد بازیافتی پسماندها تحت تاثیر مسائل مختلفی همچون فرهنگ مردم، جمعیت، اقتصاد، مصرف بی‌رویه‌، عدم آگاهی و عدم توجه مردم‌، عدم احساس مسئولیت،‌ آنها قرار می‌گیرد که در سال‌های اخیر و با توجه به اقدامات رسانه‌ای بسیاری از مردم بدنبال حفظ و احیای محیط زیست بوده و سعی دارند تا خود اقدامی را در این رابطه انجام دهند که در این رابطه این انجمن نیز بدنبال فرهنگ‌سازی و تشویق مردم برای مشارکت است و از مهم‌ترین عوامل موثر بر میزان مشارکت مردم آگاهی‌، آموزش و ایجاد انگیزه در آن‌ها به روش‌های مختلف است.
در واقع می‌توان گفت اجرای مدیریت پسماند با توجه به منافع اقتصادی بازیافت پسماند از مبدأ در شهر، می‌تواند علاوه بر جبران بسیاری از هزینه‌ها همچون دفن پسماند‌ها، از تخریب محیط‌ زیست و آلودگی منابع آب، خاک و هوا جلوگیری کرد اقدامی که بدون سرمایه‌گذاری هنگفت و تنها بر مبنای مشارکت شهروندان و با فرهنگ‌سازی در بین مردم به جاهای خوبی رسیده است که از نمونه‌های موفق این مشارکت را می‌توان در شهر اصفهان دید که با همکاری مردم و حضور گروه‌های فعال در این زمینه بیش از چند دهه است که زباله‌ها در مبدا تفکیک و جمع‌‌آوری می‌شود.
در این رابطه نیز انجمن در کنار دریافت زباله از درب منازل، در طی روزهای آینده در دو شیفت در غرفه‌هایی در چهار نقطه از شهر در فلکه کوهنورد، بلوار مهدوی کارمندان، میدان شورا و نیز گلشهر که توسط تیم شهرداری تهیه شده است، اطلاع‌رسانی و دریافت زباله شهروندان صورت می‌گیرد که شهروندان در ازای زباله‌های خود کتاب، کیسه‌های پارچه‌ای و نیز دفترچه‌های یادداشت برای کودکان دریافت می‌کنند.
یکی دیگر از فعالیت‌های این انجمن، ساماندهی و جمع‌آوری در بطری‌های پلاستیکی بود که تفکیک شده و از محل فروش آنها برای معلولین نیازمند ویلچر تهیه می‌شود و تا‌کنون 9 ویلچر تحویل داده شده است.
یکی دیگر از اقدامات در حوزه فرهنگ‌سازی، آشناسازی کودکان به عنوان همیاران اجرای طرح است که با شروع سال تحصیلی انجمن آرامان زنگان اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای دانش‌آموزان در مقاطع مختلف خواهد کرد که این طرح یک برنامه فرهنگ‌سازی عملی است و در طی سال‌های آتی در کل شهر زنجان اجرا می‌شود و در این راستا به دانش‌آموزان در مورد مخاطرات محیط زیستی عدم مدیریت پسماند توضیحات ارائه شده و در نهایت راهکارها و اینکه چگونه این کودکان به عنوان مسئول مدیریت پسماند در منازل و کسی که هشدارها را به والدین می‌دهد بهره برد چرا که اگر کودکان را از امروز آموزش دهیم در آینده مشکل فرهنگی نخواهیم داشت.

*به عنوان کسی که در حوزه محیط زیست تحصیل کرده‌اید، دفن زباله‌ها چه مخاطرات و مزایایی می‌تواند به دنبال داشته باشد؟
طبیعت ناهمگون و گسترده مواد زائد، عدم اجرای مقررات و کمبود امکانات در عرصه خدمات شهری از جمله معضلاتی است که به نظر من در مدیریت پسماند مطرح است و اقدامات جدی در امر بهینه کردن مراحل مختلف مدیریت مواد زائد تولیدی، جمع‌آوری، حمل و نقل، پردازش و بازیافت و صورت نمی‌گیرد.
کاهش هزینه جمع‌آوری، افزایش فعالیت‌های بازیافت مواد، کاهش وسائط نقلیه جمع‌آوری، کارگر، کاهش اثرات آلودگی حاصل از پارگی و پراکندگی کیسه‌های زباله، افزایش پاکیزگی شهر، همچنین کاهش آسیب‌ها و صدمات ناشی از تماس کارگران از جمله پیامدهای تفکیک زباله از مبدا است.
در واقع تنها راه موثر و کارآمد پردازش زباله‌ها است که اگر سیستم تفکیک از مبدا مستقر شود پردازش با هزینه و انرژی کمتری صورت می‌گیرد که در حال حاضر در برخی از کشورها بازیافت به عنوان یکی از صنایع پر درآمد و بسیار اشتغال‌زا مطرح بوده و هر تن پسماند خشک برای دو نفر شغل ایجاد می‌کند.
از جمله هدف‌هایی که شرکت ما بدنبال آن است، اجرای تولید کمپوست با درجه کیفی مناسب از زباله‌های تر است که بتوانیم از این طریق نیز کود غنی شده را در اختیار کشاورزان قرار دهیم البته قبول دارم که این پروسه نیازمند تلاش زیادی است.
و در پایان باید بگویم زمانی فعالیت ما موثر خواهد بود که حمایت شویم چرا که در بلند مدت همه شهروندان از اجرای این طرح سود خواهند برد.

* روزنامه صدای زنجان، 1397،6،31.
3088/6085
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند
نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.