هر چند تعداد خودکشیها در دانشگاههای اهواز معدود بوده وشاید نسبت به سایر دانشگاههای کشور هم بسیار پایین باشد اما انتشار اخبار آن در فضای عمومی و رسانه ای موجی از نگرانی در بین دانشجویان، دانشگاهیان و حتی مردم عادی ایجاد کرده زیرا افکار عمومی توقع خودکشی از قشر تحصیل‌کرده یا در حال تحصیل را به دلیل ارتقاء علمی و فرهنگی آنان ندارد.
شاید یکی از مهمترین آرزوهای جوانان رفتن به دانشگاه و رشته موردعلاقه آنهاست تا آینده درخشانی را برای خود رقم بزنند به گونه ای که خانوادهها برای این موضوع اهمیت ویژه‌ای قائل هستند.این قضیه تا حدی در جامعه جایگاه یافته که برخی رفتن به دانشگاه را تنها و یا بهترین راه موفقیت می‌دانند که بعد از محقق شدن آن گویی به پایان نقطه موفقیت رسیده اند. دانشگاه مامن آرزو و امید می‌شود اما سختی‌های زندگی غیرقابل اجتناب است که باید آن را پیمود.
این پایان راه نیست زندگی مشکلات و فراز و نشیب‌های خود را دارد و مسائل عاطفی، خانوادگی و روانی قابل توجه است.
بر اساس اخبار منتشر شده طی پاییز امسال ۴ نفر در دانشگاههای جندی شاپور اهواز و شهید چمران خودکشی موفق داشته اند وچهار نفر دیگر تنها اقدام به خودکشی کردند اما از مرگ نجات یافتند. کارشناسان، علت این امر را ناشی از مسائل روحی و روانی ایبن دانشجویان می دانند و معتقدند هم در محیط خانه و هم در محیطدانشگاه باید به این امر توجه ویژه ای شود.
این کارشناسان معتقدند برخی دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه برای قبولی زیر قشارهای سنگین خانواده و جامعه بوده اند که با ورود به دانشگاه این فشارها خود را در قالب مسائل روحی و روانی نشان می دهد که در برخی مواقع منجر به خودکشی آنها می شود. و برخی از این دانشجویان هم زمانی که وارد دانشگاه می شوند توان رقابت با هم شاگردیهای خود را ندارند و باز هم برای آنانت مسائل روحی و روانی به همراه می آورد.
بررسی سندرم اردک
یک روانشناس تربیتی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: حدود ۹ سال پیش در دانشگاه استنفورد کارشناسان روانشناسی، سندرمی به نام سندرم اردک را بین دانشجویانی کشف کردند که سلسله وار دست به خود کشی زده بودند ؛ اردک در هنگام شنا به آرامی در رودخانه حرکت می‌کند اما پاهای اردک را نمی‌بینیم که درون آب تقلای زیادی برای حرکت دارد؛ نخبگان که جامعه آنها را قوی می‌شناسد از دوران کودکی به آنها حس قوی بودن و رقابت داشتن را القا کرده اند که در صورت درگیری با مشکلات روانی و تلاطم درونی، توان بیان کردن و بروز آن را ندارند.
روزبه خاکسار افزود: دانشجویان در رشته‌های علوم پزشکی در سالهای آخر به شدت تحت فشارهای درسی هستند و همچنین شرایط خوزستان و اهواز از نظر مسائل بهداشتی، سیل و ریزگردها قابل توجه است و دانشجویان سال آخر ممکن است چند روز نتوانند بخوابند و مجبور شوند داروهایی مصرف کنند که در شیفت و کشیک دوام بیاورند.
وی در خصوص دانشجویان فوت شده گفت: دوستان و نزدیکان این دانشجویان متوجه افسردگی آنها نشده بودند چرا که مبتلایان به سندرم اردک، ظاهری شاد و آرامی داشتند و حتی در فضای مجازی خوشحالی را جلوه می‌دادند در حالی که آتشفشانی در درون خود دارند که ممکن است موجب شود دست به این اقدامات بزنند.
این دانشجوی دکترای روانشناسی دانشگاه شهید چمران در خصوص مسائلی که بین دانشجویان خوابگاهی رخ می دهد بیان کرد: دانشجویان در محیط خوابگاهی تحت تاثیر فشارهای اجتماعی متفاوتی قرار می‌گیرند که باید از طرف دانشگاه‌ها و مشاوران مراکز دانشگاهی مدیریت شود.
خاکسار اظهار داشت: اگر مساله سندرم اردک بین دانشجویان شناسایی شود، می توان افراد را به برون‌گرایی هدایت کرد تا بدانند همیشه لازم نیست خود را فرد موفق، مثبت وشاد نشان دهد چرا که زندگی ، مسیر درهها و قله‌هاست.
فرزند پروری بالگردی
وی گفت: خانواده و فشارهای خانواده به جهت داشتن رقابت بیشتر، دریافت بالاترین رتبه ممکن، و محافظت بیش از اندازه والدین به فرزندانشان به جهت داشتن کمترین ناامیدی به روش فرزندپروری بالگردی، اطلاق می‌شود به خاطر اینکه در آن والدین تمایل بسیاری در دخالت در زندگی فرزندانشان دارند که در ابتلای این سندرم در دانشجویان موثر است.
خاکسار با تاکید بر لزوم مشاوره مستمر علمی در دانشگاه‌ها به ویژه در حوزه‌های علوم پزشکی و مهندسی با حجم درسی سنگین اظهار داشت: این افراد ممکن است با مشکلات خانوادگی، ازدواج ناموفق، از دست دادن یکی از بستگان نزدیک و مشکلات اقتصادی و مالی و شکست های عاطفی مواجه باشند که باید حتما زیر نظر مشاوران بررسی و پیشگیری شود.
لزوم پایش سلامت روان
این روانشناس تربیتی بیان کرد: لزوم پایش سلامتی روان در همه بخش‌های دانشگاهی اعم از اساتید و کارمندان، لزوم شناسایی دانشجویان در معرض خطر و حمایت از طریق مراکز مشاوره دانشگاهی، لزوم بازنگری در ضوابط تحصیلی دانشجویان رشته های خاص و جلوگیری از فشار بیمنطق سنتی در سالهای پایانی از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی اظهار داشت: برگزاری کارگاههای سلامت روان منظم برای دانشجویان، ایمن‌سازی خانوادهها با آگاهی از روش‌های نوین تربیتی برای مقاوم سازی روحی و ذهنی جوانان در فراز و نشیب های زندگی وهمراهی با جوانان، جلوگیری و برخورد با توزیع راحت و بدون نسخه قرص‌های اعصاب و روان، لزوم آگاهی از اصول ارتباط صحیح با جوانان نخبه در مراکزعلمی، لزوم آزمون‌های روان سنجی، سلامت روان و کارگاههای شیوه های نوین تدریس برای اعضای هیات علمی حائزاهمیت است.
خاکسار بیان کرد: در مجموع موارد خودکشی و افزایش مرگ دانشجویان مورد به مورد متفاوت است و ارتباط با نخبگان و افراد تیز هوش رفتارهای خاص روانی را میطلبد ؛ گاهی سخت‌گیری‌های خیلی شدید در محیط های بیمارستانی و دانشگاهی شود باعث می‌شود برخی از دانشجویان با ریشه افسردگی، مشکلات شخصی، خانوادگی و عاطفی تحمل نیاورند، درمجموع پایش روانی اساتید و دانشجویان بسیار مهم است.
این روانشناس تربیتی در خصوص مسائل خانوادگی گفت: دانشجویان و نخبگان همیشه نباید به سمت رقابت بیشتر و قدرتمند بودن سوق داده شوند تا به موقع توان بیان مشکلات خود را در مقابل خانواده و دوستان داشته باشند.
وی در خصوص تاثیر مرگ دانشجویان بر دیگر افراد ادامه داد: این اتفاق باعث می‌شود اطرافیان نیز کمی در درون خود کشته شوند، اثرات از دست دادن آنها ممکن است تا ماه‌ها یا سال ها اثرات کشتن روح و انرژی در افراد ماندگار باشد.
خاکسار بیان کرد: از آنجایی که ممکن است فوت دانشجویان سلسله وار اتفاق بیفتد آنها باید مورد حمایت قرار گیرند و پاکسازی روحی و روانی برای آنها انجام شود که در این خصوص نقش روانشناسان بالینی پررنگ است.
این روانشناس تربیتی اضافه کرد: جوانانی که دست به این اقدام می‌زنند در خلائی از تنهایی، پوچی و ناامیدی قرار می‌گیرند.
وی گفت: هدف بسیاری از افراد نخبه رسیدن به رشته های پزشکی و مهندسی است اما بعد از رسیدن به مقصود به نظر می‌رسد هدف و تلاش به پایان رسیده است.
خاکسار ادامه داد: آنها مانند گل‌هایی هستند که وقتی به دانشگاه می‌رسند شکفته اند اما کم کم پژمرده میشوندو نه در خود و نه در جامعه دیگر رنگ و بویی نمی‌بینند.
نقش خانواده
این روانشناس تربیتی در خصوص نقش خانواده گفت: خانواده ها باید نحوه برقراری ارتباط با فرزندان خود را بدانند و می توانند با غنی‌سازی فرهنگی و تربیتی، آنها را نسبت به مشکلات ایمن کنند. با وجود تغییرات تکنولوژی و ارتباطات به شکل ثانیه وار، اما ظاهرا شیوه‌های تربیتی ما حالت سنتی باقی مانده است.
خاکسار گفت: اگر نگرش خانواده نسبت به جوانان تغییر کند یک سپر فولادی برای ایمنی بچه ها و مقابله با مشکلات ایجاد می‌شود اما الان سپری شیشه ای شکل گرفته که هر لحظه ممکن است با مشکلات کوچک و بزرگ شکسته شود.
دیدگاه جامعه شناسی
یک جامعه شناس نیز در این خصوص گفت: این روزها در بحث مسائل اجتماعی، پدیده خودکشی یکی از مباحث پررنگ در جامعه بوده که در محافل دانشگاهی و مباحث اجتمافی از آن زیاد صحبت شده و به طور طبیعی انتظار می رود بقیه افراد جامعه نیز نگران این پدیده باشند.
امیر حسین زندی دره غریبی افزود: پدیده ی خودکشی نیز به مثابه ی دیگر مسائل اجتماعی، می‌تواند در مسیر تحولات اجتماعی مثبت و رو به پیشرفت مانع ایجاد کند و جامعه را دستخوش شرایط نامطلوب کرده و درصورت پیشرفت دچار نگرانی و پریشانی اجتماعی و بحران کند.
وی ادامه داد: مکاتب مختلف جامعه شناسی بنا به نگرش و دیدگاه‌ها به این پدیده پرداخته اند و یکی از دیدگاه‌هایی که این پدیده اجتماعی و روانی و دیگر رفتارهای معنی دار و الگوهای کنشی را تفسیر می کند دیدگاه تفسیرگرایی است که "بلومر" معتقد است جامعه، هویتی مستقل از افراد و کنش‌های آن ندارد، افراد طبق پنداشتی که از واقعیت ها دارند و تفسیری که از در هر موقعیت از واقعیت به عمل می آورند،عمل می کنند و با اعمال به هم پیوسته خویش پدیده های اجتماعی را می سازند.
زندی دره غریبی بیان کرد: لذا برای شناخت این گونه مسائل باید محققان با افراد جامعه، نزدیکان و خانواده مورد نظر تعامل داشته تا ضمن واکاوی فرایند زندگی روزمره آنها، افکار ذهنی و اعمال روزمره آنها را درک کنند و البته در مکاتب دیگر نیز هم شرایط عینی و هم ذهنی را مورد توجه قرار داده و با روش‌های علت کاوانه و معنی کاوانه جنبههای ذهنی و عینی مسائل اجتماعی را تحلیل می‌کنند.
این جامعه شناس اضافه کرد: از محققان پیشرو در حوزه خودکشی می توان به "امیل دورکیم "فرانسوی اشاره کرد که خودکشی را حاصل جمع شدن عوامل گوناگون تاثیرات خانوادگی، اجتماعی و دینی می دانست.
وی اظهار داشت: هم چنین دورکیم همبستگی اجتماعی و پیشرفت و ضعف آنرا با خودکشی مرتبط دانسته و معتقد بود خودکشی در ۲ حد نهایی افراط و تفریط همبستگی اجتماعی و فردگرایی اتفاق می افتد.
زندی دره غریبی گفت: به طور اصولی خودکشی، مرگی بدون پیشینه و بدون هدف نیست، بلکه راهی است برای رهایی از مشکل یا بحرانی که فرد را به شدت رنج می‌دهد.
این جامعه شناس بیان کرد: بنابراین خودکشی با احساس یاس و درماندگی، شک و دودلی، استرس‌های غیرقابل تحمل، محدود دانستن راههای چاره از دیدگاه شخص و نیاز برای فرار از مشکلات رابطه مستقیمی دارد.
وی ادامه داد: در مطالعات روان شناختی نیز امروزه وجود اختلالات روان پزشکی را از قوی‌ترین علل خطرساز خودکشی نام برده اند و از شایع‌ترین بیماری‌های روانی، افسردگی و احساس ناامیدی و درماندگی را مهم ترین دانسته اند.
زندی دره غریبی توضیح داد: در مصاحبه مسئول پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت در شهریورماه گذشته از نزدیک به ۱۰۰ هزار خودکشی در سال ۹۷ نام برده بود که عدد و رقم قابل توجهی است و نشان از نیاز به ورود به این مقوله توسط نهادهای ذیربط و محققان دارد.
این جامعه شناس بیان کرد: به نظر می رسد با توجه به افزایش نرخ خودکشی در بین جوانان که موتور پیشرفت و توسعه ی هر جامعهای هستند، ضروری است کمیته پیشگیری با قید فوریت تمام نهادهای ذیربط و محققان متخصص امر را برای شناخت و پیشگیری بسیج کند.
وی گفت: در دورانی که جوانان ما به وسیله تکنولوژی با دیگر جوانان کشورهای پیشرفته آشنایی پیدا کرده اند، از وجود فقر، بیکاری جوانان تحصیل کرده و ناامید از آینده، مخارج بالای زندگی و ناتوانی جوانان برای تشکیل زندگی در حد نیازهای اولیه نباید غافل شد.
خانواده ها گفت و گو کردن با جوانان را فراموش نکنند
زندی دره غریبی اضافه کرد: برنامه‌های آموزشی در رسانه ی ملی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بالابردن آگاهی خانواده چه در حوزه شناخت علائم این پدیده و چه آموزش به والدین و جوانان مهم و حیاتی است؛ خانواده ها گفتگو کردن را با جوانان فراموش نکنند، به طور مسلم جامعهای که بیشترین افراد آن جوان هستند، مشکلات خاص آن قشر وجود دارد که باید با حوصله مشکلات جوانان را گوش دهند و واکنش‌های احساسی و نامعقول نداشته باشند.
این جامعه شناس ادامه داد: در جامعه صنعتی برای هر جوان از هر خانواده ای مشکل و مسئله پیش می آید و این خانوادهها و نهادهای مرتبط با جوانان هستند که باید چگونگی ارتباط با این افراد حساس را یاد بگیرند و در ضمن بدترین سم برای هر جامعه، انکار مسائل و مشکلات آن توسط متولیانش است که قدم اول پذیرش و قدم بعد شروع برای شناخت علل و راهکار است.
وی گفت: باید بپذیریم که راه پیشرفت یک جامعه با افراد سالم آن جامعه ممکن است و همان شعار عقل سالم در بدن سالم هم مقوله ی جسمی و هم روانی آن است.
زندی دره غریبی اظهارداشت: سازمان جهانی بهداشت دهم سپتامبر هر سال را روز پیشگیری از خودکشی نامگذاری کرده که نشان می دهد که کشورهای صنعتی ،توسعه یافته و درحال توسعه با این مشکل روبه رو هستند و ضمن پذیرش آن به فکر پیشگیری هستند و البته این از وظیفه متولیان و مسئولین ما در زمینه ی شغل،مسکن و ایجاد رفاه برای جوانان نمی کاهد.
این جامعه شناس بیان کرد: این پدیده، پدیده ای اجتماعی، فرهنگی و روانی است که زمینه اجتماعی آن سخت می‌تواند بر بعد روحی اثرگذار باشد، یعنی وجود موانع و سختی‌ها و تنهایی جوانان و چاره نداشتن، بعد روانی را درگیر و به سمت این مشکل سوق می دهد.
وی اضافه کرد: در بحث علل مرگ و میر جوانان فقط می توان به آمار موثق رجوع کرد، که در گزارش مرکز سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از پنج عامل اصلی مرگ ومیر چون سوانح، آسیب رساندن به خود به گونه ای که منجر به فوت شود، عوارض ناشی از سوء مصرف مواد، بیماری‌های غیرواگیر چون رفتارهای پرخطر و غرق شدگی و سوختگی ها نام برده شده است.
زندی دره غریبی گفت: جامعه جوان و انرژیک نیاز به شرایطی دارد که بتواند ضمن اشتغال به کار در زندگی روزمره، آینده ای مطلوب را برای خود برنامه ریزی کند، در نهادهای آموزشی و در بین دانشجویان باید پایش های لازم در زمینه ی بهداشت روانی،مشکلات اقتصادی و... انجام شود.
آذرماه امسال روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص درگذشت ۲ دانشجو اطلاعیهای صادر کرد.بر اساس این اطلاعیه در روز هشتم آذرماه، یکی از دانشجویان ساکن خوابگاه پسران (خوابگاه شهید علم الهدی)، دانشجوی رشته کامپیوتر از خوابگاه خارج می شود و در روز بعد، پیکر بی جان این دانشجو، در خیابان اول منطقه بوستان اهواز پیدا می شود.
در حادثه دوم نیز متاسفانه یکی از دانشجویان پسر ساکن خوابگاه شهید علم الهدی، اهل شهرستان باغملک و دانشجوی رشته زیست شناسی، ساعت چهار بامداد روز ۱۲ آذرماه، در حالی که خود را از درختان پشت خوابگاه حلق آویز کرده بود، ساکنان خوابگاه متوجه موضوع شدند و وی را به سرعت به مراکز درمانی رساندند، ولی متاسفانه وی درگذشت.
به گفته علیرضا قدردان معاون دانشجویی دانشگاه شهید چمران اهواز، مشاوران، اعضای هیات‌علمی و کانون‌های دانشجویی، به‌طور مرتب در محل خوابگاه حضور یافته و مشاوره لازم را به دانشجویان ارایه می‌دهند.
معاون دانشجویی دانشگاه شهید چمران اهواز از دانشجویان خواست نسبت به هم‌اتاقی‌های خود احساس وظیفه بیشتری کرده و در صورت مشاهده هرگونه ناراحتی و افسردگی در فرد، مراتب را به مدیران و سرپرستان خوابگاه اطلاع دهند تا ضمن شناسایی بتوان با برگزاری نشست‌های مشاوره، به این دانشجویان کمک کرد.
هم اکنون سه هزار و ۱۰۰ دانشجو در خوابگاه دخترانه حضرت معصومه(س)، یک هزار و ۵۲۰ نفر در خوابگاه پسرانه شهید علم الهدی، ۳۳۰ نفر در خوابگاه پسرانه شهید مرعشی و ۷۳ نفر در خوابگاه دخترانه شهید نور اهواز مستقر هستند..
مدتی بعد نیز۲نفراز دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز در فاصله کوتاهی فوت کردند که به صورت تلویحی خودکشی آنان تایید شد.
به گفته رییس دانشگاه علوم پزشکی اهواز یک دانشجوی پسر رشته داروسازی در کلاس درس بدون علائم تنفسی و قلبی پیدا شده و به بیمارستان گلستان اهواز منتقل می شود و عملیات CPR (احیای قلبی، ریوی) انجام گرفت اما نتیجه‌ای نداشت و دانشجو فوت شده بود.
همچنین یک دانشجوی دختررشته پزشکی نیز فوت شدکه خانواده وی درهنگام بیدار کردن وی از خواب متوجه مرگ فرزندشان می‌شوند.
دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیش از ۶ هزار دانشجو دارد.
