شهری با صفا و مملو از معنویت، شهری نزدیک به عرش کبریایی که امام مهربانی ها در آن شفاعت کننده هر مهجور و غریب و زائری است، شهری که رنگ معنویت آن در کنار صدها اثر تاریخی، فرهنگی، دیدنی و طبیعی، دل انگیز و خاطره ساز شده است.
سفر به شهر خورشید آنچنان شیرین و مصفاست که لحظه ای که قصد عزیمت به این شهر می شود آغاز دفتری با هزاران برگ خاطره خوش و فراموش نشدنی است.
برگ هایی از خاطراتی که چه در زیارت، چه در سیاحت و چه در تجربه غذاهای خوشمزه در اعماق ذهن و روح انسان ماندنی می شود.
گرچه زیارت انگیزه و هدف اصلی مسافران این شهر است اما این سفر برای آنان که هم به زیارت دل بسته اند و هم دوستدار تاریخ، فرهنگ و ادب هستند هم فال است و هم تماشا.
این شهر هزاررنگ و هزار جاذبه آن قدر به مذاق مسافران و زائران خوش آمده که سفر به مشهد نه تنها یکی از بهترین خاطرات هر ایرانی است بلکه عشق سفر به مشهد و علاقه به آمدن به شهر زیبایی ها در دل همگان موج می زند و آرزوی تک تک ایرانیان است.
شکی نیست که هدف غایی و آرزوی اصلی عمده ایرانیان از سفر به دیار خراسان رضوی، زیارت بارگاه قدسی و نورانی امام مهربانی ها و قبله دلها حضرت ثامن الحجج (ع) است اما بعد از برگرفتن توشه معنوی از دیدار ضامن آهو، سرزدن به برخی اماکن فرهنگی و بناهای تاریخی مشهد نیز خالی از لطف نیست و می تواند به این سفر تنوع ببخشد.
جاذبه های تاریخی و سیاحتی مشهد از آرامگاه فردوسی و باغ نادری گرفته تا سد چالیدره و طرق، از باغ وحش گرفته تا بنای تاریخی مصلا و از غار مغان تا بازارهای مشهور از قبیل بازار رضا (ع) و پارک های آبی همه از جمله جاذبه هایی است که در کنار زیارت می تواند روح افزا و فرح بخش باشد.
* سد چالیدره
این سد در ابتدای جاده روستای نغندر، در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است که سدی خاکی است که به وسیله رودخانه 'جاغرق' پر آب می شود و شاخص جاذبه گردشگری آن منطقه است.
از سد چالیدره برای آبیاری باغهای اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق موتوری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق است.
این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است.
* سد کارده
این سد بتنی در فاصله 40 کیلومتری شمال مشهد قرار دارد و از کیلومتر 16 جاده کلات منشعب می شود.
رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفرجگاههای خوش آب و هوای مشهد است.
* سد طرق
این سد در 14 کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.
* بند گلستان
این سد کوچک در هشت کیلومتری غرب مشهد و بر روی رودخانه گلستان احداث شده است و از مناطق گردشگری و دیدنی مشهد به حساب می آید که با وجود گذشت حدود 500 سال از عمر بنا هنوز سالم و پا برجاست و یکی از تفرجگاههای خوب اطراف مشهد در تمام فصول محسوب می شود.
*غار مغان
این غار دارای دو دهانه است که یکی رو به شمال به ابعاد شش متر در دو متر و دیگری رو به شرق به ابعاد 13 در سه متر قرار دارد و تا حدود 50 متر فضای داخل غار روشن است.
از ویژگیها و جاذبه های این غار می توان به وجود یک 'استالاگمیت' دوقلو در فاصله 110 متری ابتدای غار، پنج تالار که نخستین آنها با طول 246متر و عرض بین 11 تا 33 متر و ارتفاع حدود 9متر بزرگترین تالار در بین غارهای استان است و برکه ای به عمق 20 تا 40 سانتی متر و ابعاد چهار در پنج متر که البته آب آن آشامیدنی نیست اشاره کرد.
برای عبور از برخی قسمتهای این غار به طناب و حمایت همراهان نیاز است و پیمایش غار دو تا دو ساعت و نیم طول می کشد.
برای رسیدن به دهانه غار از روستا یک ساعت و نیم وقت لازم است اما نکته مهم این که بازدید کنندگان از این غار لازم است کفش و لباس مناسب، چراغ قوه و آب شرب به همراه داشته باشند و حتما یک راهنمای متخصص آنها را هدایت کند.
*غار کارده
روستای 'کارده' در 48 کیلومتری شمال مشهد واقع شده و غار کارده در سه کیلومتری آن قرار دارد.
در این محل که موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارد که غار شرقی موسوم به غار اسکلت و غار غربی موسوم به غار کارده است.
دهانه غار به صورت یک شکاف سنگی است که عرض تقریبی آن یک تا سه متر و طول آن حدود 100 متر است.
این غار کاملا خشک است و پرتگاههایی خطرناک دارد، کوهنوردان، اسکلتهایی از انسان مربوط به زمانهای قدیم را در درون این غار مشاهده کرده‌اند.
از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به دو تا پنج شاخه فرعی دیگر منشعب می شود.
همچنین اغلب راههای فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاه راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راههای فرعی اطراف دارد لذا باتوجه به عدم نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.
* مصلای مشهد
بنای مصلی با قدمتی بیش از 350 سال در یک کیلومتری ضلع شرقی میدان پنج راه پایین خیابان یا همان نواب صفوی در کنار بلوار مصلی واقع است. ظاهرا در گذشته این بنا از نظر موقعیت در مکانی قرار داشته که نظر هر مسافر یا زائر تازه وارد در عزیمت به مشهد مقدس را از بیرون حصار شهر به سوی دروازه پایین خیابان به خود جلب می کرده است.
مصلی از نظر نقشه و طرح کلی ساختمان شامل ایوانی مرتفع و دو ایوانچه منتهی به فضاهای چهار ضلعی در طرفین به صورت قرینه است که ایوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی کم خیز بنا شده است.
تنها محراب بنا در دیوار انتهایی ایوان رو به قبله ایجاد شده و علاوه بر دارا بودن تزیینات متنوع نام معمار حاجی شجاع بنای اصفهان در کتیبه پیشانی آن نقش بسته است. در بخش انتهایی تزیینات لبه تاق ایوان و در دو سوی آن اشعاری به فارسی با خط شیوای نستعلیق به رنگ زرد بر زمینه آبی نگارش یافته که تاریخ ایجاد بنا در ابیات آن درج شده است.
به استناد این کتیبه، بنای مصلی در زمان شاه سلیمان از سلاطین صفویه در سال 1087 هجری قمری ساخته شده است.
*موزه آرامگاه نادری
موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است.
چشم انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.
تالار شماره یک موزه آرامگاه نادری به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی از جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک و روی دیگری بیتی شعر طلاکوب شده است.
این شمشیر در روز تاجگذاری نادر در دشت مغان، به سال 1148 هجری به وی هدیه شده است.
تالار شماره دو این مجموعه فرهنگی - تاریخی در سال 1373 به مجموعه اضافه شده که در آن انواع سکه، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.
* آرامگاه کلنل محمدتقی خان پسیان
آرامگاه محمدتقی خان پسیان، اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آن نصب شده است.
محمدتقی خان پسیان از میهن دوستان جوان و پرشور ایرانی در سال 1309 هجری شمسی در تبریز متولد شد و در سال 1324 به تهران آمد و پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلا روسها را شکست فاحشی داد و آوازه شهرت و لیاقت او از مرزهای ایران گذشت.
در سال 1335 هجری به آلمان رفت و در سال 1338 پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید.
در ذیحجه سال 1339 آزادیخواهان خراسان به رهبری کلنل قیام کردند اما سپاهیان دولتی ایران و روسای عشایر به تحریک قوام السلطنه در مقابل این قیام صف آرایی کردند و سرانجام کلنل پسیان که او را در شمار مردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با کردهای بجنورد در جعفر آباد قوچان کشته شد.
* آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله 20 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.
ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است.
نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که از حکیم فردوسی بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده معرف اندیشه و شخصیت وی است.
بخش فوقانی بنا به صورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشکانی شامل 20 ستون مرمری در پایین و هشت ستون در بخش فوقانی است.
در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره هایی از فریدون صدیقی نصب شده که نمایش صحنه هایی از حکایات شاهنامه است.
*روستای تاریخی پاژ
روستای پاژ در 15 کیلومتری شمال شهر مشهد در تقاطع جاده کارده به کلات نادری واقع شده است که به استناد متون تاریخی و ادبی بر جای مانده، این روستا زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
روستای فعلی پاژ دارای 800 هکتار مساحت است که از مجموع آن حدود چهار هکتار به بخش مسکونی اختصاص یافته است. بخشی از فضای مسکونی روستا در میان آن و بقیه بر روی تپه ای موسوم به قلعه بلند مکانی که به نظر می رسد در گذشته محل اصلی و هسته مرکزی دهکده پاژ بوده قرار دارد زیرا پیرامون آن تا چندی قبل خندقی وجود داشت که در گذشته برای ممانعت از پیشروی مهاجمان آن را پر آب می کردند.
به جز تپه موجود در فاصله تقریبی 500 متر از پشته اولیه بلندای دیگری نمایان است که در نزد اهالی به قلعه کهنه پاژ معروف است و سفال های رنگارنگ و لعابدار بر روی این بلندی نشانه ای از تداوم مدنیت پاژ در سده های اولیه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجری است.
* گنبد هارونیه
تنها اثر بر جای مانده از توس قدیم بنای آجری است معروف به گنبد هارونیه که در دهه های اخیر به همت انجمن آثار ملی و میراث فرهنگی خراسان مرمت و بازسازی شده است و
مردم این بنا را زندان هارونیه می نامند.
این بنا مشتمل بر یک فضای وسیع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود 25 متر و وسعت 12 در 12 متر است. در انتهای بنا سه حجره با اتاقک با تزئیناتی شامل گچبری قرار دارد و تزئینات خارجی آن منحصر به قاب های عمودی و ستون نماهای طرفین ورودی است.
* بقعه پیر پالان دوز
پیر پالان دوز که نام اصلی وی شیخ محمد عارف کارندهی است از عارفان سده دهم هجری و اهل روستای کارنده یا کارده در نزدیکی مشهد بود که به سبب شغل خود یعنی پالان دوزی بدین نام مشهور شد.
او در خط ثلث نیز تبحر فراوانی داشت و بخش هایی از یک قرآن که باخط این عارف وارسته نوشته شده هنوز باقی است.
* امامزاده سیدمحمد (گنبد خشتی)
بنای تاریخی- مذهبی موسوم به 'گنبد خشتی' در یکی از گذرهای قدیمی مشهد منشعب از میدان طبرسی به نام چهارسوق نوغان قرار دارد.
این بنا مدفن 'سلطان غیاث‌الدین محمد' از سادات مشهور موسوی شهر مشهد است که نسب شریفش با 17 واسطه به حضرت امام موسی بن جعفر (ع) می‌رسد. بر روی سنگ مزارش تاریخ وفات وی ماه رمضان سال 832 هجری قمری نوشته شده است.
* آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی
این آرامگاه متعلق به میرزا ابراهیم اول، دومین و بزرگترین واقف سادات رضوی است که در سال 1042 هجری قمری وفات کرده که آرامگاه او در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع است.
وی از خانواده سادات رضوی خراسان در زمان صفویه بوده و نسب شریفش با 21 واسطه به امامزاده 'ابوجعفر موسی مبرقع' فرزند حضرت جواد (ع) می رسد.
مقبره میرزا ابراهیم واقع در ملک شخصی وی در مجاورت مجموعه فرهنگی – تفریحی کوهسنگی در دامنه این کوه و انتهای خیابان بهشتی، با منظر ایوانی کاشی کاری شده جلب نظر می کند.
در صحن مقبره تعدادی از علمای قرن اخیر خراسان هم مدفون هستند.
بازدید از مقبره میرزا ابراهیم برای عموم آزاد است.
میرزا ابراهیم در سال 1038 قمری موقوفات مهمی را در شهرهای مشهد و رادکان و تربت جام وقف اولاد ذکور و اناث خاندان خویش و عامه سادات رضوی ساکن شهر مشهد (ارض اقدس) کرده است.
موقوفه وی بسیار فعال است و حدود 20 هزار نفر در سال 1381 خورشیدی از آن بهره مند می شدند.
موقوفه میرزا ابراهیم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوی ساکن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر کشور شجره نسب خویش را تا کنون حفظ کنند لذا اقدام وی یکی از پدیده های فرهنگی مهم شهر مشهد است.
* باغ وحش وکیل آباد
در جنوب غربی مشهد و همجوار با بوستان جنگلی وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد. این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار، علف خوار، آبزی، خزنده و پرندگان مختلف است.
* پارک وکیل آباد
از دیگر جاذبه های مشهد پارک وکیل آباد است که به عنوان یکی دیگر از تفرجگاههای این شهر محسوب می شود و در جنوب غربی مشهد واقع شده است. این منطقه به علت قدمت خود و قرار گرفتن در دره ای باصفا از گذشته های دور تاکنون مورد توجه اهالی این شهر و مسافران آن بوده است. این پارک جنگلی که در گذشته به نام میرطراز یا باغ وکیل آباد شناخته می شده در سال 1348 شمسی توسط مالک آن، حسین آقای ملک، به صورت رسمی وقف استفاده عموم و به شهرداری مشهد واگذار شد.
* باغ گیاه شناسی
باغ گیاه شناسی مشهد هم یکی از جاذبه های این شهر است چرا که از بخشهای متنوعی تشکیل شده است و در آن مجموعه گیاهی منطقه رویشی ایران، مجموعه آربراتوم و سیستماتیک گیاهی، باغ میوه های بومی ایران، مجموعه گیاهی سوزنی برگان و مجموعه نمایشی باغ صخره ای مشاهده می شود.
این باغ که به منظور حفظ و نگهداری گیاهان و داشتن یک بانک ژن زنده گیاهی در این شهر ساخته شده است در بلوار جمهوری اسلامی، حد فاصل چهارراه مقدم و میدان غدیر واقع است.
* خانه تاریخی ملک
یکی دیگر از آثار تاریخی شهر مشهد خانه تاریخی ملک است که در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا از نمونه خانه های زیبای بر جای مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می‌شود. در گذشته این بنای تاریخی بسیار وسیع بوده ولی اکنون تنها بخش بیرونی آن بر جای مانده است که شامل دو طبقه است.
طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه گچبری شده زیبایی است.
خانه ملک امروزه مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی است.
حمام خانه ملک هم تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی دوره خود در شهر مشهد معرفی شده است. این بنا در سال 1385 به عنوان خانه توریست انتخاب شد.
* بازار رضا (ع)
این بازار در ضلع شرقی خیابان امام رضا (ع) واقع شده و از مهمترین مراکز خرید زائران طی سالهای گذشته در مشهد بوده است که در دو طبقه ساخته شده است و در طبقه دوم آن بیشتر کارگاههای کوچک صنایع دستی طلاکاری و فیروزه تراشی و گلدوزی قرار دارد.
در این بازار می توان همه انواع سوغات مشهد را یافت و زائران با یک روز گشت و گذار در این بازار هر آن چه می خواهند را تهیه می کنند.
بازار رضا (ع) جزء قدیمی ترین بازارهای مشهد محسوب می شود اما در سالیان اخیر مراکز تجاری و بازارهای مدرن و امروزی بسیار دیگری هم در مشهد ایجاد شده که هر یک جاذبه خاص خود را دارند و از آن جمله می توان به مجتمع تجاری الماس شرق، مجتمع تجاری آلتون، مجتمع تجاری پروما و مجتمع تجاری زیست خاور اشاره کرد.
1922/6053/7496
انتهای پیام سفر به شهر خورشید آنچنان شیرین و مصفاست که لحظه ای که قصد عزیمت به این شهر می شود آغاز دفتری با هزاران برگ خاطره خوش و فراموش نشدنی است.
برگ هایی از خاطراتی که چه در زیارت، چه در سیاحت و چه در تجربه غذاهای خوشمزه در اعماق ذهن و روح انسان ماندنی می شود.
گرچه زیارت انگیزه و هدف اصلی مسافران این شهر است اما این سفر برای آنان که هم به زیارت دل بسته اند و هم دوستدار تاریخ، فرهنگ و ادب هستند هم فال است و هم تماشا.
این شهر هزاررنگ و هزار جاذبه آن قدر به مذاق مسافران و زائران خوش آمده که سفر به مشهد نه تنها یکی از بهترین خاطرات هر ایرانی است بلکه عشق سفر به مشهد و علاقه به آمدن به شهر زیبایی ها در دل همگان موج می زند و آرزوی تک تک ایرانیان است.
شکی نیست که هدف غایی و آرزوی اصلی عمده ایرانیان از سفر به دیار خراسان رضوی، زیارت بارگاه قدسی و نورانی امام مهربانی ها و قبله دلها حضرت ثامن الحجج (ع) است اما بعد از برگرفتن توشه معنوی از دیدار ضامن آهو، سرزدن به برخی اماکن فرهنگی و بناهای تاریخی مشهد نیز خالی از لطف نیست و می تواند به این سفر تنوع ببخشد.
جاذبه های تاریخی و سیاحتی مشهد از آرامگاه فردوسی و باغ نادری گرفته تا سد چالیدره و طرق، از باغ وحش گرفته تا بنای تاریخی مصلا و از غار مغان تا بازارهای مشهور از قبیل بازار رضا (ع) و پارک های آبی همه از جمله جاذبه هایی است که در کنار زیارت می تواند روح افزا و فرح بخش باشد.
* سد چالیدره
این سد در ابتدای جاده روستای نغندر، در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است که سدی خاکی است که به وسیله رودخانه 'جاغرق' پر آب می شود و شاخص جاذبه گردشگری آن منطقه است.
از سد چالیدره برای آبیاری باغهای اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق موتوری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق است.
این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است.
* سد کارده
این سد بتنی در فاصله 40 کیلومتری شمال مشهد قرار دارد و از کیلومتر 16 جاده کلات منشعب می شود.
رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفرجگاههای خوش آب و هوای مشهد است.
* سد طرق
این سد در 14 کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.
* بند گلستان
این سد کوچک در هشت کیلومتری غرب مشهد و بر روی رودخانه گلستان احداث شده است و از مناطق گردشگری و دیدنی مشهد به حساب می آید که با وجود گذشت حدود 500 سال از عمر بنا هنوز سالم و پا برجاست و یکی از تفرجگاههای خوب اطراف مشهد در تمام فصول محسوب می شود.
*غار مغان
این غار دارای دو دهانه است که یکی رو به شمال به ابعاد شش متر در دو متر و دیگری رو به شرق به ابعاد 13 در سه متر قرار دارد و تا حدود 50 متر فضای داخل غار روشن است.
از ویژگیها و جاذبه های این غار می توان به وجود یک 'استالاگمیت' دوقلو در فاصله 110 متری ابتدای غار، پنج تالار که نخستین آنها با طول 246متر و عرض بین 11 تا 33 متر و ارتفاع حدود 9متر بزرگترین تالار در بین غارهای استان است و برکه ای به عمق 20 تا 40 سانتی متر و ابعاد چهار در پنج متر که البته آب آن آشامیدنی نیست اشاره کرد.
برای عبور از برخی قسمتهای این غار به طناب و حمایت همراهان نیاز است و پیمایش غار دو تا دو ساعت و نیم طول می کشد.
برای رسیدن به دهانه غار از روستا یک ساعت و نیم وقت لازم است اما نکته مهم این که بازدید کنندگان از این غار لازم است کفش و لباس مناسب، چراغ قوه و آب شرب به همراه داشته باشند و حتما یک راهنمای متخصص آنها را هدایت کند.
*غار کارده
روستای 'کارده' در 48 کیلومتری شمال مشهد واقع شده و غار کارده در سه کیلومتری آن قرار دارد.
در این محل که موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارد که غار شرقی موسوم به غار اسکلت و غار غربی موسوم به غار کارده است.
دهانه غار به صورت یک شکاف سنگی است که عرض تقریبی آن یک تا سه متر و طول آن حدود 100 متر است.
این غار کاملا خشک است و پرتگاههایی خطرناک دارد، کوهنوردان، اسکلتهایی از انسان مربوط به زمانهای قدیم را در درون این غار مشاهده کرده‌اند.
از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به دو تا پنج شاخه فرعی دیگر منشعب می شود.
همچنین اغلب راههای فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاه راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راههای فرعی اطراف دارد لذا باتوجه به عدم نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.
* مصلای مشهد
بنای مصلی با قدمتی بیش از 350 سال در یک کیلومتری ضلع شرقی میدان پنج راه پایین خیابان یا همان نواب صفوی در کنار بلوار مصلی واقع است. ظاهرا در گذشته این بنا از نظر موقعیت در مکانی قرار داشته که نظر هر مسافر یا زائر تازه وارد در عزیمت به مشهد مقدس را از بیرون حصار شهر به سوی دروازه پایین خیابان به خود جلب می کرده است.
مصلی از نظر نقشه و طرح کلی ساختمان شامل ایوانی مرتفع و دو ایوانچه منتهی به فضاهای چهار ضلعی در طرفین به صورت قرینه است که ایوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی کم خیز بنا شده است.
تنها محراب بنا در دیوار انتهایی ایوان رو به قبله ایجاد شده و علاوه بر دارا بودن تزیینات متنوع نام معمار حاجی شجاع بنای اصفهان در کتیبه پیشانی آن نقش بسته است. در بخش انتهایی تزیینات لبه تاق ایوان و در دو سوی آن اشعاری به فارسی با خط شیوای نستعلیق به رنگ زرد بر زمینه آبی نگارش یافته که تاریخ ایجاد بنا در ابیات آن درج شده است.
به استناد این کتیبه، بنای مصلی در زمان شاه سلیمان از سلاطین صفویه در سال 1087 هجری قمری ساخته شده است.
*موزه آرامگاه نادری
موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است.
چشم انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.
تالار شماره یک موزه آرامگاه نادری به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی از جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک و روی دیگری بیتی شعر طلاکوب شده است.
این شمشیر در روز تاجگذاری نادر در دشت مغان، به سال 1148 هجری به وی هدیه شده است.
تالار شماره دو این مجموعه فرهنگی - تاریخی در سال 1373 به مجموعه اضافه شده که در آن انواع سکه، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.
* آرامگاه کلنل محمدتقی خان پسیان
آرامگاه محمدتقی خان پسیان، اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آن نصب شده است.
محمدتقی خان پسیان از میهن دوستان جوان و پرشور ایرانی در سال 1309 هجری شمسی در تبریز متولد شد و در سال 1324 به تهران آمد و پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلا روسها را شکست فاحشی داد و آوازه شهرت و لیاقت او از مرزهای ایران گذشت.
در سال 1335 هجری به آلمان رفت و در سال 1338 پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید.
در ذیحجه سال 1339 آزادیخواهان خراسان به رهبری کلنل قیام کردند اما سپاهیان دولتی ایران و روسای عشایر به تحریک قوام السلطنه در مقابل این قیام صف آرایی کردند و سرانجام کلنل پسیان که او را در شمار مردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با کردهای بجنورد در جعفر آباد قوچان کشته شد.
* آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله 20 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.
ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است.
نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که از حکیم فردوسی بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده معرف اندیشه و شخصیت وی است.
بخش فوقانی بنا به صورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشکانی شامل 20 ستون مرمری در پایین و هشت ستون در بخش فوقانی است.
در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره هایی از فریدون صدیقی نصب شده که نمایش صحنه هایی از حکایات شاهنامه است.
*روستای تاریخی پاژ
روستای پاژ در 15 کیلومتری شمال شهر مشهد در تقاطع جاده کارده به کلات نادری واقع شده است که به استناد متون تاریخی و ادبی بر جای مانده، این روستا زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
روستای فعلی پاژ دارای 800 هکتار مساحت است که از مجموع آن حدود چهار هکتار به بخش مسکونی اختصاص یافته است. بخشی از فضای مسکونی روستا در میان آن و بقیه بر روی تپه ای موسوم به قلعه بلند مکانی که به نظر می رسد در گذشته محل اصلی و هسته مرکزی دهکده پاژ بوده قرار دارد زیرا پیرامون آن تا چندی قبل خندقی وجود داشت که در گذشته برای ممانعت از پیشروی مهاجمان آن را پر آب می کردند.
به جز تپه موجود در فاصله تقریبی 500 متر از پشته اولیه بلندای دیگری نمایان است که در نزد اهالی به قلعه کهنه پاژ معروف است و سفال های رنگارنگ و لعابدار بر روی این بلندی نشانه ای از تداوم مدنیت پاژ در سده های اولیه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجری است.
* گنبد هارونیه
تنها اثر بر جای مانده از توس قدیم بنای آجری است معروف به گنبد هارونیه که در دهه های اخیر به همت انجمن آثار ملی و میراث فرهنگی خراسان مرمت و بازسازی شده است و
مردم این بنا را زندان هارونیه می نامند.
این بنا مشتمل بر یک فضای وسیع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود 25 متر و وسعت 12 در 12 متر است. در انتهای بنا سه حجره با اتاقک با تزئیناتی شامل گچبری قرار دارد و تزئینات خارجی آن منحصر به قاب های عمودی و ستون نماهای طرفین ورودی است.
* بقعه پیر پالان دوز
پیر پالان دوز که نام اصلی وی شیخ محمد عارف کارندهی است از عارفان سده دهم هجری و اهل روستای کارنده یا کارده در نزدیکی مشهد بود که به سبب شغل خود یعنی پالان دوزی بدین نام مشهور شد.
او در خط ثلث نیز تبحر فراوانی داشت و بخش هایی از یک قرآن که باخط این عارف وارسته نوشته شده هنوز باقی است.
* امامزاده سیدمحمد (گنبد خشتی)
بنای تاریخی- مذهبی موسوم به 'گنبد خشتی' در یکی از گذرهای قدیمی مشهد منشعب از میدان طبرسی به نام چهارسوق نوغان قرار دارد.
این بنا مدفن 'سلطان غیاث‌الدین محمد' از سادات مشهور موسوی شهر مشهد است که نسب شریفش با 17 واسطه به حضرت امام موسی بن جعفر (ع) می‌رسد. بر روی سنگ مزارش تاریخ وفات وی ماه رمضان سال 832 هجری قمری نوشته شده است.
* آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی
این آرامگاه متعلق به میرزا ابراهیم اول، دومین و بزرگترین واقف سادات رضوی است که در سال 1042 هجری قمری وفات کرده که آرامگاه او در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع است.
وی از خانواده سادات رضوی خراسان در زمان صفویه بوده و نسب شریفش با 21 واسطه به امامزاده 'ابوجعفر موسی مبرقع' فرزند حضرت جواد (ع) می رسد.
مقبره میرزا ابراهیم واقع در ملک شخصی وی در مجاورت مجموعه فرهنگی – تفریحی کوهسنگی در دامنه این کوه و انتهای خیابان بهشتی، با منظر ایوانی کاشی کاری شده جلب نظر می کند.
در صحن مقبره تعدادی از علمای قرن اخیر خراسان هم مدفون هستند.
بازدید از مقبره میرزا ابراهیم برای عموم آزاد است.
میرزا ابراهیم در سال 1038 قمری موقوفات مهمی را در شهرهای مشهد و رادکان و تربت جام وقف اولاد ذکور و اناث خاندان خویش و عامه سادات رضوی ساکن شهر مشهد (ارض اقدس) کرده است.
موقوفه وی بسیار فعال است و حدود 20 هزار نفر در سال 1381 خورشیدی از آن بهره مند می شدند.
موقوفه میرزا ابراهیم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوی ساکن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر کشور شجره نسب خویش را تا کنون حفظ کنند لذا اقدام وی یکی از پدیده های فرهنگی مهم شهر مشهد است.
* باغ وحش وکیل آباد
در جنوب غربی مشهد و همجوار با بوستان جنگلی وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد. این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار، علف خوار، آبزی، خزنده و پرندگان مختلف است.
* پارک وکیل آباد
از دیگر جاذبه های مشهد پارک وکیل آباد است که به عنوان یکی دیگر از تفرجگاههای این شهر محسوب می شود و در جنوب غربی مشهد واقع شده است. این منطقه به علت قدمت خود و قرار گرفتن در دره ای باصفا از گذشته های دور تاکنون مورد توجه اهالی این شهر و مسافران آن بوده است. این پارک جنگلی که در گذشته به نام میرطراز یا باغ وکیل آباد شناخته می شده در سال 1348 شمسی توسط مالک آن، حسین آقای ملک، به صورت رسمی وقف استفاده عموم و به شهرداری مشهد واگذار شد.
* باغ گیاه شناسی
باغ گیاه شناسی مشهد هم یکی از جاذبه های این شهر است چرا که از بخشهای متنوعی تشکیل شده است و در آن مجموعه گیاهی منطقه رویشی ایران، مجموعه آربراتوم و سیستماتیک گیاهی، باغ میوه های بومی ایران، مجموعه گیاهی سوزنی برگان و مجموعه نمایشی باغ صخره ای مشاهده می شود.
این باغ که به منظور حفظ و نگهداری گیاهان و داشتن یک بانک ژن زنده گیاهی در این شهر ساخته شده است در بلوار جمهوری اسلامی، حد فاصل چهارراه مقدم و میدان غدیر واقع است.
* خانه تاریخی ملک
یکی دیگر از آثار تاریخی شهر مشهد خانه تاریخی ملک است که در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا از نمونه خانه های زیبای بر جای مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می‌شود. در گذشته این بنای تاریخی بسیار وسیع بوده ولی اکنون تنها بخش بیرونی آن بر جای مانده است که شامل دو طبقه است.
طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه گچبری شده زیبایی است.
خانه ملک امروزه مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی است.
حمام خانه ملک هم تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی دوره خود در شهر مشهد معرفی شده است. این بنا در سال 1385 به عنوان خانه توریست انتخاب شد.
* بازار رضا (ع)
این بازار در ضلع شرقی خیابان امام رضا (ع) واقع شده و از مهمترین مراکز خرید زائران طی سالهای گذشته در مشهد بوده است که در دو طبقه ساخته شده است و در طبقه دوم آن بیشتر کارگاههای کوچک صنایع دستی طلاکاری و فیروزه تراشی و گلدوزی قرار دارد.
در این بازار می توان همه انواع سوغات مشهد را یافت و زائران با یک روز گشت و گذار در این بازار هر آن چه می خواهند را تهیه می کنند.
بازار رضا (ع) جزء قدیمی ترین بازارهای مشهد محسوب می شود اما در سالیان اخیر مراکز تجاری و بازارهای مدرن و امروزی بسیار دیگری هم در مشهد ایجاد شده که هر یک جاذبه خاص خود را دارند و از آن جمله می توان به مجتمع تجاری الماس شرق، مجتمع تجاری آلتون، مجتمع تجاری پروما و مجتمع تجاری زیست خاور اشاره کرد.
1922/6053/7496
کپی شد
