از پرسش های دیگری که درباره ایام دفاع مقدس مطرح است این است که دلیل عقب نشینی رژیم بعث عراق پس از عملیات پیروزمندانه بیت المقدس و فتح المبین از برخی از مناطق اشغالی چه بود که علت این عقب نشینی را کتاب پرسش ها و پاسخ ها پاسخ داده است.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، سالها از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی گذشته است اما همچنان پرسش هایی درباره علت و چرایی جنگ، تعویق پذیرش قطعنامه های بین المللی و... باقی مانده است که در این مجال به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سال دفاع مقدس برآنیم تا به برخی از این پرسش ها پاسخی درخور دهیم. ایران پس از عملیات های بیت المقدس(۱) و فتح المبین(۲) به پیروزی های چشمگیری دست پیدا کرد و پس از این پیروزی ها رژیم بعث عراق از برخی مناطق اشغال شده به وسیله ارتشش عقب نشینی کرد و این پرسش مطرح است که علت این عقب نشینی چه بود که کتاب پرسش ها و پاسخ ها (جنگ ایران و عراق) اینگونه به ما پاسخ داده است:
عراق بعد از فتح خرمشهر بازگشت نیروهایش را به مرزهای بین‌المللی مطرح کرد و آتش‌بس را در مرحله بعدی قرار داد و بدون آنکه منتظر جواب ایران بشود، به سرعت بخشی از نقاط اشغال شده را تخلیه کرد. البته برخی مناطق استراتژیک غرب کشور همچون ارتفاعات میمک، قصرشیرین و قلاویزان در اشغال عراق باقی ماند و شهرهای قصرشیرین، سومار، مهران و ... همچنان زیر دید و تیر دشمن بود. در حقیقت، عملیات بیت‌المقدس، عراق را وادار به عقب‌نشینی سراسری کرد و ناچار به اقداماتی دست زد تا سه نقطه ضعف عمده خود را بپوشاند:
در همین زمینه بخوانید:
فیلمهای سینمایی دفاع مقدس تا چه حد واقعیت را منعکس کرده است؟
چرا صداوسیما در ایام جنگ، تنها اخبار پیروزی ها را منعکس می کرد؟
علت مطرح کردن شعارهایی مانند "جنگ جنگ تا پیروزی" در ایام دفاع مقدس چه بود؟
ویژگی‌های فردی صدام چه نقشی در آغاز جنگ علیه ایران داشت؟
چرا ایران پس از فتح خرمشهر به جنگ ادامه داد؟
چرا به جنگ عراق علیه ایران، جنگ تحمیلی گفته می شود؟
وضعیت اقتصادی کشور در دوره دفاع مقدس چگونه بود؟
آیا ادعای عراق مبنی بر اینکه ایران به خاکش تجاوز کرد، درست است؟
1ـ با اتخاذ خطوط پدافندی مناسب متکی به عوارض طبیعی در نوار مرزی از فکه به بالا، رخنه‌پذیری خود را منتفی کرد.
2ـ طول خطوط پدافندی خود را کاهش داد.
3ـ موجب صرفه‌جویی در نیرو و در نتیجه ایجاد نیروی احتیاط متحرک در سپاه‌ها شد.
در این مرحله از جنگ، عراق خواستار کوشش‌های میانجی‌گرانه شد.
۱. عملیات بیت‌المقدس یا الی بیت‌المقدس (معنا: به‌سوی بیت‌المقدس) بزرگترین عملیات نیروهای مسلح ایران در جنگ ایران و عراق محسوب می‌شود. رزمندگان ایرانی با توان ۱۳۰ هزار سرباز در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ در محور اهواز، خرمشهر و دشت آزادگان، به فرماندهی شهید علی صیاد شیرازی، با هدف آزادسازی خرمشهر این عملیات را آغاز کردند. عملیات بیت‌المقدس ۳ هفته به طول انجامید و سرانجام در سوم خرداد ماه خرمشهر آزاد شد.
۲. عملیات فتح‌المبین در تاریخ دوم فروردین ۱۳۶۱ در محور شوش، رودخانه کرخه، جاده‌ی اهواز – اندیمشک و غرب دزفول، به منظور آزادسازی مناطق اشغال شده‌ای همچون سایت ۴ و ۵ رادار و همچنین ده‌ها روستا و همچنین دور کردن شهرهای شوش، اندیمشک، دزفول و جاده‌ی اهواز - اندیمشک، از تیررس آتش توپخانه‌ی عراق، به طور مشترک توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران و با رمز یا زهرا، یا زهرا، یا زهرا اجرا شد و در تاریخ ۱۲ فروردین ۱۳۶۱ با پیروزی قاطع و رسیدن به اهداف خود، پایان پذیرفت.
برشی از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ فرهاد درویشی؛ص ۷۸-۷۹
