دلایل سفر ناگهانی امیر قطر به ترکیه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه رأی الیوم به سفر امیر قطر به ترکیه پرداخت و نوشت: بحران خلیج فارس از مانع صد روز اول عمر خود عبور کرد و وارد صد روز دوم شد بدون آن که در افق گشایشی زودهنگام به وجود بیاید که تنش روزافزون میان قطر و دشمنان چهارگانه اش را از بین ببرد. میانجی گری کویت تقریبا از هم پاشید و وارد مرحله مرگ بالینی شد و ورود«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا به خط بحران با دستورش به امیر قطر برای تماس با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی برای تلطیف فضا میان دو طرف و گشودش کانال گفت و گو نتایج کاملا برعکسی داد.

این بحران که روی خط همتای یمنی خود در حرکت است، در روزها و هفته های آینده با توجه به جنگ لفظی که میان «سلطان بن سعد المریخی» وزیر دولت قطر در امور خارجی و آقای« احمد القطان» نماینده عربستان سعودی در اتحادیه عرب طی نشست معمولی اتحادیه عرب در روز سه شنبه در سطح نمایندگان، احتمالا شاهد سورپرایزهایی خواهد شد.

خطرناک ترین چیزی که در این مشاجره لفظی که به مدت 37 دقیقه ادامه یافت و سخنرانی وزیر قطری ده دقیقه از آن را گرفت، بندی بود که سخنرانی وزیر قطری را شامل شد که عربستان را متهم به تلاش برای خلع مشروعیت از نظام حاکم بر قطر و تغییر آن کرد؛ امری که آقای قطان به طور کامل تکذیب کرد ولی کشور قطر و مسئولان آن را تهدید کرد که به شدت پشیمان می شوند و این را در واکنش به توصیف ایران به کشوری« شریف» توسط وزیر قطری گفت.قطان همچنین افزود« ایران نوش جان تان باشد» و عربستان هر کاری که بخواهد را می تواند انجام دهد.

نگرانی قطر از تغییر نظامش هرگز از ذهن مسئولانش از همان روز اول بحران غایب نبود زیرا در این زمینه سابقه هایی وجود دارد. نخستین سابقه دخالت نظامی برای براندازی حکومت پدر «تمیم» یعنی شیخ« حمد بن خلیفه» در سال 1996 و سابقه دوم به راه انداختن «توفان قاطعیت»برای براندازی حکومت«حوثی ها و صالحی ها» و بازگرداندن «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور مستعفی یمن به صنعا است. در این زمنیه نیز نباید دخالت دو کشور قطر و عربستان را برای براندازی حکومت های«بشار اسد» رئیس جمهور سوریه و سرنگونی نظام« معمر قذافی» در لیبی را نباید فراموش کنیم.

علم کردن شیخ «عبدالله بن علی آل ثانی» از سلاله شاخه رقیب در خاندان حاکم به عنوان «امیر جایگزین» توسط رهبران عربستان و امارات و حمایت آنها از مخالفان قطری و کنفرانس آنها در لندن حکایت از آن دارد که طرح های تغییر نظام ادامه دارد و این دو کشور و همپمانان شان صبر طولانی دارند و این را نیز «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان زمانی که در کنفرانسی مطبوعاتی با همتای روس اش در چند روز گذشته گفت که کشورش آماده  ادامه بحران به مدت دو سال و یا بیشتر است، مورد اشاره قرار داد؛ این یعنی محاصره یا تحریم  قطر پایان باز است لیکن آیا جزیره العرب می تواند دو بحران را یکی در یمن و دیگری در منطقه خلیج فارس در عین حال تحمل کند که دو سال ادامه پیدا کنند؟

تحول جدید در بحران خلیج فارس سفر تمیم بن حمد به آنکاراست که از زمان آغاز بحران خلیج فارس نخستین سفر خارجی وی به شمار می رود.

جالب اینجاست که دولت ترکیه خبر این سفر را فقط 24 ساعت قبل از انجامش اعلام کرد به طوری که در بیانیه دفتر ریاست جمهوری ترکیه آمده است که «رجب طیب اردوغان»رئیس جمهور از امیر قطر در روز پنجشنبه(امروز)استقبال می کند و دو طرف درباره مسائل مهم برای دو کشور رایزنی می کنند؛ به عبارتی دیگر به مانند سفر برلین برنامه ریزی شده نبود.

انتخاب آنکارا به عنوان نخستین مقصر برای سفر خارجی اتفاقی نیست بلکه با دقت انتخاب شده است و به نظر ما برای دادن دو پیام صورت گرفته است:

اولی: می خواهد بگوید که شیخ تمیم از سلامت حکومتش مطمئن است و از ثبات جبهه داخلی نیز خیالش آسوده است و هرگز نگران وقوع کودتا یا دخالت نظامی خارجی نیست که حکومتش را سرنگون کند به مانند آن چه در سال 1972 رخ داد و جدش شیخ« خلیفه» شاهزاده«احمد بن علی آل ثانی» برادر «امیر در سایه» کنونی را در کودتایی سفید و زمانی که احمد در سفری برای شکار به ایران سفر کرد سرنگون کرد یا به مانند کودتای سفید دیگری زمانی که شیخ خلیفه بن حمد در سال 1995 جد وی، توسط پسرش شیخ«حمد بن خلیفه» و زمانی که خلیفه در برای سفری خاص به سوئیس رفت و توقفی در قاهره داشت سرنگون شد.

دوم: تأکید بر قدرت ائتلاف قطر و ترکیه و نقش اردوغان به عنوان دوست مورد اعتماد برای حکومت در دوحه است که می توان برای رویارویی با هر گونه دخالت خارجی به وی اعتماد کرد زیرا ترکیه نیروهایی در قطر دارد که تعداد آنها بین 10 تا 30 هزار نظامی است البته بر اساس تخمین های متناقض و این نیروها نیز در پی اجرای معاهده دفاعی میان دو کشور در قطر مستقر شدند.

درست است که امیر تمیم بعد از آنکارا به دعوت« آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان به برلین سفر می کند و آلمان نیز کشوری است که در میان کشورهای اروپایی بیشتر از بقیه با قطر همبستگی کرده و از محاصره تحمیلی علیه چهار کشور تحریم کننده علیه قطر انتقاد کرد لیکن آنکارا ایستگاه مهمتر باقی می ماند و بعید نمی دانیم که امیر تمیم تلاش کند که پیام هایی را از اردوغان به صدراعظم آلمان برای کاهش تنش میان دو طرف منتقل کند.

شاید  توصیف ایران به این که ایران «کشوری شریف» است توسط آقای مریخی وزیر قطری که آقای القطان نماینده عربستان را تحریک کرد پیامی است که به این مساله توجه ها را جلب می کند که قطر روی ایران به عنوان همپیمان استراتژیک دوم در رویارویی با هر گونه تلاشی برای تغییر نظام حساب می کند. قطر سفیر خود را به تهران بازگرداند و ایران بندرها و حریم هوایی اش را برای شکست محاصره دریایی و هوایی قطر باز کرد.«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران نیز به آنکارا پرواز کرد تا با اردوغان بر سر هماهنگی در زمینه بحران خلیج فارس رایزنی کند.

 شاهزاده  «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان به بیانیه قطر که در آن درباره «تماس های» تلفنی بین وی و شیخ تمیم با هماهنگی با درخواست ترامپ سخن گفته شد واکنش خشم آلود نشان داد و طرح ترامپ را خنثی کرد زیرا می خواهد که دولت قطر به اشتباه های خود به طور کامل اذعان کرده و درخواست های 13 گانه کشورهای تحریم کننده را قبول کند و ما بعید نمی دانیم نمی دانیم که حالت آرامشی که اکنون برقرار است آرامش قبل از توفان است.

چه کسی در این بحران که صد روز دوم عمر آن آغاز شد برنده و چه کسی بازنده است؟ چه بسا هنوز زود است که نظر قاطعی در این زمینه داد لیکن می توان گفت که طرفین بازنده هستند با این تفاوت که طرفی که محاصره شد از طرفی که محاصره کرد حداقل تا کنون، خسارت هایش بیشتر است یا این چنین باور داریم.

بار دیگر می گوییم که نبرد گاز گرفتن انگشت ها همه میانجی گری ها برای پایان دادن به بحران را ناکام کرده است و ما منتظر هستیم ببینیم که چه کسی اول داد می زند و پرچم سفید را بالا می برد یا «جرقه خاصی» زده شود که فتیله رویارویی نظامی را شعله ور کند،که این موضع دیگری است.