او که به اتهام «افراط گرایی» به ۱۹ سال حبس محکوم شده بود طی سال‌های اخیر سرشناس‌ترین زندانی سیاسی روسیه محسوب می‌شد.
به گزارش جماران به نقل از یورونیوز، مقام‌های روسیه روز جمعه در حالی خبر مرگ الکسی ناوالنی، زندانی سرشناس و مخالف سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور را اعلام کردند که او در حال گذراندن دوره ۱۹ ساله حبس خود بود.
به گفته سازمان فدرال زندان‌های روسیه الکسی ناوالنی پس از پیاده‌روی احساس «ناخوشی» کرد و سپس بر روی زمین افتاد. دوستان و همکاران الکسی ناوالنی می‌گویند هنوز قادر به تائید خبر درگذشت او در زندان نیستند.
الکسی ناوالنی ماه دسامبر از زندانی در مرکز روسیه به یک مرکز ویژه نگهداری زندانیان در نزدیکی مدار شمالگان در شمال این کشور منتقل شده بود.
او که به اتهام «افراط گرایی» به ۱۹ سال حبس محکوم شده بود طی سال‌های اخیر سرشناس‌ترین زندانی سیاسی روسیه محسوب می‌شد.
ناوالنی چگونه به تهدیدی برای قدرت پوتین تبدیل شد؟
الکسی ناوالنی متولد روز چهار ژوئن سال ۱۹۷۶ در غرب منطقه مسکو بود. او در سال ۱۹۹۷ در رشته حقوق فارغ‌التحصیل شد و چهار سال بعد نیز مدرک خود را در رشته اقتصاد دریافت کرد.
او در آن زمان به عنوان وکیل دادگستری مشغول به کار شده بود. نام الکسی ناوالنی در سال ۲۰۰۸ با طرح ادعاهایی مبنی بر وجود فساد مالی در شرکت‌های دولتی روسیه بر سر زبان‌ها افتاد. او در وبلاگ خود در مورد ابعاد فساد مالی در دستگاه‌های دولتی روسیه دست به افشاگری می‌زد.
الکسی ناوالنی دو سال بعد یک طرح بلندپروازانه برای مقابله با فساد مالی در روسیه را به همراه شماری از وکلای دادگستری آغاز کرد. او یک سال بعد بنیادی را برای مقابله با فساد مالی پایه‌گذاری کرد. این بنیاد موارد فساد مالی و دریافت رشوه در دستگاه‌های دولتی و در میان سیاستمداران را فاش می‌کرد.
الکسی ناوالنی در ماه دسامبر سال ۲۰۱۱ در تظاهراتی گسترده در اعتراض به «تقلب» در انتخابات پارلمانی شرکت کرد. او در جریان این تجمع بازداشت شد و ۱۵ روز را در زندان گذراند. او چند ماه بعد شماری از شخصیت‌های سرشناس وابسته به کرملین را به فساد مالی متهم کرد.
تنها چند ماه پس از این اقدام او از سوی دستگاه قضایی روسیه تحت تعقیب قرار گرفت. الکسی ناوالنی ضمن رد اتهام‌ها علیه خود آنها را «سیاسی» می‌دانست.
الکسی ناوالنی در سال ۲۰۱۳ نامزد شهرداری مسکو شد و مقام‌های روسیه نیز اجازه حضور او در عرصه رقابت را دادند. او در این انتخابات ۲۷ درصد آراء را به دست آورد و در جایگاه دوم قرار گرفت.
او همچنین در سال ۲۰۱۳ از سوی دادگاه به حبس تعلیقی متهم شد. الکسی ناوالنی در سال ۲۰۱۴ تحت بازداشت خانگی قرار گرفت و اجازه دسترسی به اینترنت نیز از او سلب شد. با این حال وبلاگ او از طرف همکارانش همچنان به روزرسانی می‌شد و ابعاد فساد مالی در روسیه را فاش می‌کرد.
دادگاه حقوق بشر اروپا در سال ۲۰۱۶ حکمی صادر کرد که براساس آن روسیه ناقض حقوق اساسی الکسی ناوالنی شناخته شد. در این حکم مقام‌های روسیه را موظف به پرداخت غرامت به الکسی ناوالنی می‌کرد.
محرومیت از رقابت با پوتین در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۸
الکسی ناوالنی در ماه دسامبر سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که قصد دارد در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۸ به عنوان رقیب ولادیمیر پوتین پا به عرصه بگذارد. او در سال ۲۰۱۷ ویدئویی مستند از فساد مالی دمیتری مدودف، نخست‌وزیر وقت و رئیس‌جمهوری پیشین روسیه منتشر کرد.
کمیسیون انتخابات روسیه در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ الکسی ناوالنی را به دلیل محکومیت کیفری از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری منع کرد. او در تابستان سال ۲۰۲۰ در یک پرواز داخلی از مبداء سیبری احساس ناخوشی کرد و سپس به کما رفت.
نزدیکان الکسی ناوالنی که مشکوک به مسمومیت او بودند دو روز بعد وی را برای درمان به آلمان منتقل کردند.
مقام‌های آلمان مدتی بعد تائید کردند که الکسی ناوالنی به یک عامل عصبی مسموم شده بود. الکسی ناوالنی از این حادثه جان به در برد و کرملین را مسئول تلاش برای قتل خود معرفی کرد.
او پنج ماه پس از مسمومیتش به روسیه بازگشت و در فرودگاه بازداشت شد. بازداشت او منجر به اعتراض‌های بی‌سابقه‌ای در داخل روسیه شد. هزاران نفر در جریان این اعتراض‌ها بازداشت شدند.
الکسی ناوالنی پس از آن بارها در دادگاه مجرم شناخته شد و به احکام حبس طولانی مدت دریافت کرد.
او روز ۲۴ فوریه سال ۲۰۲۲ همزمان با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین این جنگ را محکوم کرد. یک فیلم مستند درباره الکسی ناوالنی در سال ۲۰۲۳ جایزه اسکار بهترین فیلم مستند را به دست آورد.
شماری از نزدیکان الکسی ناوالنی از جمله سه وکیل مدافع او در ماه اکتبر سال ۲۰۲۳ بازداشت شدند. این در حالی است که او دائم با اینکه در زندان به سر می‌برد با اتهام‌های جدیدی روبرو می‌شد. زندان او در ماه دسامبر به زندانی در سیبری و در نزدیکی مدار شمالگان تغییر پیدا کرد.
او روز پنجشنبه برای آخرین بار از طریق تماس ویدئویی در دادگاه حضور پیدا کرده بود. مقام‌های روسیه روز جمعه به طور ناگهانی خبر از مرگ او در زندان دادند. خبر مرگ الکسی ناوالنی در حالی در سن ۴۷ سالگی منتشر شد که در تصاویر روز پنجشنبه به نظر سرحال می‌رسید.
واکنش های جهانی
رئیس جمهوری آمریکا، ولادیمیر پوتین را مسئول «مرگ» ناوالنی خواند؛ گوترش خواستار تحقیق شد
ساعاتی پس از اعلام خبر درگذشت الکسی ناوالنی، سرسخت‌ترین منتقد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه موجی از واکنش‌ها از سوی نزدیکان او و رهبران جهان برانگیخته شد.
دبیرکل سازمان ملل متحد ساعاتی پس از اعلام خبر درگذشت الکسی ناوالنی، خواستار انجام یک «تحقیق کامل، معتبر و شفاف» در مورد شرایط مرگ الکسی ناوالنی در زندان روسیه شد.
جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا نیز ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را مسئول مرگ ناوالنی خواند. آقای بایدن خاطرنشان کرد که خبر مرگ ناوالنی او را «متعجب» نکرده است. او همچنین با بیان اینکه مسکو درباره مرگ ناوالنی «روایت خود» را تعریف می‌کند گفت: «اشتباه نکنید، پوتین مسئول مرگ ناوالنی است.»
همچنین ده‌ها نفر در نزدیکی سفارت‌خانه‌های روسیه در صربستان، آلمان، جمهوری چک و گرجستان برای بزرگداشت الکسی ناوالنی تجمع کردند. این افراد برای او شمع روشن میکردند، گل گذاشتند و نام او را سر می‌دادند.
اما واکنش‌ها در روسیه بسیار متفاوت بود. لیوبوف سوبول، متحد ناوالنی گفت که اگرچه مردم برای ادای احترام به ناوالنی در یادبود قربانیان سرکوب سیاسی دوران شوروی گل می‌گذاشتند، اما فضای سیاسی سرکوبگرانه به گونه‌ای است که هرگونه اعتراض خیابانی را برای شرکت کنندگان خطرناک می‌کند.
پس از اعلام خبر درگذشت آقای ناوالنی روزنامه روسی نوایا گازتا به نقل از مادر او، لیودمیلا ناوالنایا نوشت: «من نمی‌خواهم هیچ تسلیتی را بشنوم. ما او را در ۱۲ فوریه در زندان دیدیم. زنده، سالم و شاد بود.»
ایوان ژدانوف، دستیار الکسی ناوالنی نیز گفت قاعدتا بستگان نزدیک آقای ناوالنی می‌بایست ظرف ۲۴ ساعت از مرگ او مطلع شوند، اما تا کنون هیچگونه اطلاع رسانی از سوی دولت در این خصوص به آنها نشده است.
یولیا ناوالنایا، همسر الکسی ناوالنی که در کنفرانس امنیتی مونیخ در آلمان حضور دارد از جامعه بین‌المللی خواست تا علیه «رژیم وحشتناک» روسیه مبارزه کنند. یولیا در مورد مرگ شوهرش گفت: «نمی‌دانم باید این خبر وحشتناکی را که شنیده‌ایم باور کنیم یا نه.» او گفت که ولادیمیر پوتین و دولت او «بی وقفه دروغ می‌گویند.»
خانم ناوالنایا گفت که پوتین باید به دلیل «وحشیگری» علیه ناوالنی و روسیه مجازات شود.
دیمیتری موراتوف، سردبیر روزنامه روسی و برنده جایزه صلح نوبل نیز مرگ ناوالنی را یک «قتل» خواند و گفت که معتقد است شرایط زندان منجر به مرگ او شده است.
«روسیه مسئول است»
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه مسئولیت مرگ الکسی ناوالنی، رهبر اپوزیسیون روسیه را مستقیما بر دوش ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه قرار داد و سایر رهبران جهان نیز با وحشت به این خبر واکنش نشان دادند.
چند ساعت پس از اعلام خبر مرگ ناوالنی در رسانه‌های دولتی روسیه، آنتونی بلینکن به خبرنگاران گفت که این موضوع «نشان دهنده ضعف و پوسیدگی در قلب سیستمی است که پوتین ساخته است.» وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «روسیه مسئول این امر است.»
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده نیز خاطرنشان ساخت که «با توجه به سابقه طولانی و زشت دولت روسیه در آسیب رساندن به مخالفان خود، سوالات واقعی و مسلمی را در مورد آنچه اتفاق افتاده است ایجاد می کند.»
اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا نیز معتقد است که «پوتین از چیزی جز مخالفت مردم خود نمی‌ترسد. این موضوع یادآور تلخ ماهیت پوتین و رژیم او است. بیایید در مبارزه خود برای حفظ آزادی و امنیت کسانی که جرات می کنند در برابر استبداد بایستند متحد شویم.»
ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا نیز این موضوع را «یک خبر وحشتناک» توصیف کرد و افزود: الکسی ناوالنی به عنوان «سرسخت‌ترین مدافع دموکراسی روسیه، شجاعت باورنکردنی را در طول زندگی خود نشان داد.»
دیگر رهبران جهان نیز در واکنش به گزارش‌های مربوط به مرگ ناوالنی به شیوه‌ای مشابه برخورد کردند؛ از جمله ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو که گفت از این خبر «عمیقاً متأسف و ناراحت است و روسیه باید به همه سؤالات جدی در مورد شرایط مرگ او پاسخ دهد.»
ناوالنی «به قتل» رسیده است
ولودیمیر زلنسکی، رهبر اوکراین گفت که «معلوم است» پوتین مستقیماً پشت این قتل بوده است.
این طرز فکر از سوی ادگارس رینکوویچ، رئیس جمهوری لتونی نیز حمایت شد. وی گفت که آقای ناوالنی «به طرز وحشیانه‌ای توسط کرملین به قتل رسیده است» و مرگ ناوالنی «منعکس کننده ماهیت واقعی رژیم فعلی روسیه است.»
شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا گفت که اتحادیه اروپا روسیه را مسئول این مرگ می‌داند. او گفت: «اتحادیه اروپا رژیم روسیه را تنها مسئول این مرگ غم انگیز می‌داند.»
توبیاس بیلستروم وزیر امور خارجه سوئد نیز اعلام کرد که اگر این خبر صحت داشته باشد، «جنایت وحشتناک» دیگری از سوی رژیم پوتین است.
با این وجود الکساندر دی کرو، نخست وزیر بلژیک بار دیگر بر لزوم حمایت از اوکراین تاکید کرد و گفت که «مرگ غم انگیز ناوالنی بار دیگر نشان می دهد که چرا ما باید به حمایت از اوکراین ادامه دهیم. روسیه در اوکراین پیروز نخواهد شد.»
آلمان: ناوالنی هزینه شجاعت خود را با جانش پرداخت کرد
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان مرگ ناوالنی در زندان را محکوم کرد و ضمن یادآوری دیدارش با او گفت که با ناوالنی درباره «شجاعت زیاد» او برای قصد بازگشت به روسیه پس از مسمومیت صحبت کرده است. آقای شولتس گفت: «او اکنون برای این شجاعت با جان خود هزینه کرد.»
ناوالنی در ژانویه ۲۰۲۱ میلادی به محض بازگشت از آلمان به روسیه دستگیر شد. او در سپتامبر سال ۲۰۲۰ میلادی هنگام سفر از سیبری به مسکو، در داخل هواپیما به کما رفت و در نهایت برای درمان به آلمان منتقل شد. آزمایش‌های انجام شده در بیمارستان آلمان نشان داد که او به سم اعصاب نوویچوک مسموم شده است.
«سبعیت رژیم روسیه را برملا کرد»
وزیر امور خارجه فرانسه استفان سژورنه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «الکسی ناوالنی با جان خود بهای مقاومت خود در برابر سیستم ظلم را پرداخت. مرگ او در حبس تبعیدی ما را به یاد ماهیت رژیم ولادیمیر پوتین می اندازد.»
مارک روته، نخست وزیر هلند نیز در واکنش به درگذشت آقای ناوالنی گفت که مرگ او «سبعیت بی‌سابقه رژیم روسیه را نشان می‌دهد. ناوالنی برای ارزش‌های دموکراتیک و علیه فساد مبارزه کرد. او مجبور شد تاوان مبارزه‌اش را با مرگ بپردازد، در حالی که در سخت‌ترین و غیرانسانی‌ترین شرایط نگهداری می‌شد.»
