فقدان نگاه استراتژیک به آموزش و پرورش کودکان افغان در ایران

پایگاه خبری جماران: محسن بهاروند، دیپلمات و سفیر پیشین ایران در انگلیس در یادداشتی اختصاصی برای جماران نوشت:

برخی معتقدند که حدود ده میلیون نفر از اتباع افغانستان در ایران زندگی می کنند و  بسیاری افزایش تعداد مهاجرین افغانستانی را تهدیدی بالقوه برای ایران می دانند. تا حدودی سخن درستی است به شرطی که این تعداد زیاد مهاجرین مانند وضعیت فعلی خود رها شده در جامعه ما رفت و آمد کنند. اما این افراد یک موضوع را نادیده می گیرند. در بسیاری از وضعیت ها تهدید و فرصت همزاد و همزیستی دارند. نمی توان مطلقا پدیده یا اقدامی را تهدید یا فرصت دانست. تهدید و فرصت قابل تبدیل به یکدیگر هستند. اینکه کدام روی سکه غالب می شود بستگی به ما دارد. تصمیم گیران منفعل از ترس تهدیدها فرصت‌های نهفته در آن را از دست می دهند. بسیاری هم بی عملی را ترجیح می دهند چون فرصت سازی نیازمند تفکر، اندیشه و ریسک پذیری است. 

اخیرا با بسیاری از اتباع افغانستانی برخورد میکنم که کودکان آنها در ایران از آموزش محروم هستند و مدارس از ثبت نام فرزندان آنها امتناع می کنند. من دلایل جزئی چنین سیاستی را درک نمی کنم. دلیل هر چه هست این سیاست از فقدان یک نگاه استراتژیک به آموزش و پرورش رنج می برد. آموزش کودکان افغان ارزش استراتژیک دارد و هیچ بهانه ای نمی تواند جایگزین این ارزش شود.

امسال به همراه سفرا و مقامات وزارت امور خارجه به دیدار مقام معظم رهبری رفته بودیم. ایشان به سفرا تاکید کردند که هر جا مدرسه ایرانی است فرزندان خود را در این مدارس ثبت نام کنند. در توضیح این گفته فرمودند که آموزش و پرورش هر کشوری برای ترویج فرهنگ و ارزشهای آن کشور طراحی شده است و فرزندان شما بجای یاد گرفتن ارزشهای سایر کشورها باید با آموزش پرورش کشور خودمان رشد پیدا کنند. همان لحظه این سوال به ذهنم خطور کرد که پس چرا ما نسبت به آموزش صدها هزار نفر از کودکان اتباع کشور همسایه و همزبان خود تا این حد سخت گیری می کنیم؟ 

اتباع افغانستان به هر شکلی که وارد ایران شده اند و به هر نحوی که اکنون زندگی می کنند یک واقعیت جامعه ما هستند. این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت. نمی توان یک شبه این جمعیت عظیم انسانی را اخراج کرد. بویژه اینکه با وجود طالبان و خطراتی که آنها را تهدید می کند چه از نظر انسانی و چه از نظر تعهدات حقوقی بین المللی روا نیست که به آنها سخت گیریهای بی مورد صورت گیرد.

 به صورت خلاصه: 

هر کودکی حق بر آموزش دارد. این حق را نباید از کودکان سلب کرد. 

در زمانی که طالبان در حال زدودن آثار تمدنی ایران و زبان دری در افغانستان است ما باید همت خود را بر آموزش کودکان افغان بگذاریم. 

 در صورتی که به این کودکان آموزش ندهیم آنها به هر صورت در ایران بزرگ خواهند شد. جهل و بیسوادی یکی از ریشه های گرایش انسانها به بزه کاری و افراطی گری است. نوجوانی که از آموزش محروم است برای اجتماعی که در آن زیست می کند خطرناک می شود.

این کودکان هر یک روزی فردی بالغ در جامعه افغانستان یا افغانستانی ها خواهد شد. چه بسا برخی از اینها به درجات بالای علمی و اجتماعی در جامعه خود برسند. آنچه از کودکی می آموزند در ذهن آنها ماندگار خواهد بود. ما ترجیح می دهیم آنها در ایران با علم و ادبیات و حافظ و سعدی مولانا آشنا شوند یا با خود عقده ها و خاطرات تلخ محرومیت و رفتارهای تبعیض آمیز از جامعه ما داشته باشند. 

افراطی گری، قاچاق مواد مخدر و سایر رفتارهای ناهنجار در افغانستان رواج دارد. این کشور همسایه ما است. خواه ناخواه سرریز این ناهنجاری ها به کشور ما نیز سرازیر می شود. ما اگر بتوانیم حتی به اندازه ۱۰۰۰ نفر را هم سواد آموزی کنیم نفع آن به جامعه خودمان نیز خواهد رسید. 

هم اکنون اتباع افغانستان در سراسر جهان پراکنده اند. بسیاری از آنها از ایران به سایر کشورها پناه برده اند. در شبکه های اجتماعی می توان تفاوت دیدگاه کسانی را که در جامعه ما از نعمت آموزش برخوردار بوده اند و آنها که خاطرات تلخ محرومیت و تبعیض دارند را مشاهده نمود. 

به هرحال از هر دیدگاهی که به این قضیه بنگریم آموزش کودکان محروم و مستعد افغان یک امر واجب و غیرقابل چشم پوشی است. ما نیازمند بازنگری در دیدگاه‌ها، سیاست‌ها و قوانین تنگ نظرانه و سخت گیرانه هستیم. هر کودکی اگر یک روز در ایران مقیم می شود باید به اندازه همان یک روز با زبان، ادبیات، تمدن و سایر جنبه های مثبت جامعه ایرانی برخوردار گردد. دلیل بقا و پیوستگی کشور ما طی قرون متمادی علیرغم همه تفاوت‌ها و گوناگونی اقوام و مذاهب آن همین آثار تمدنی آن است. ما هرگز از این زاویه دچار زیان و خسران نشده ایم. بگذاریم کودکان مقیم ایران با خاطرات خوب و ذهنیت مثبت از ایران پرورش یابند.