گفت‌وگوی تلفنی مورد انتظار شی جینپینگ، رهبر چین و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در روز چهارشنبه با استقبال واشنگتن و بخش‌هایی از اروپا به دلیل پتانسیل آن برای افزایش گفت‌وگو برای حل و فصل جنگ وحشیانه روسیه در اوکراین مواجه شد.
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان همچنین مشخص‌ترین گامی است که چین برای ایفای نقش میانجی که ماه‌ها به ایفای آن اشاره می‌کرد تا به امروز انجام داده است.
اما این گفت‌وگوی یک ساعته که تصور می‌شود اولین گفتگوی دو رهبر در چهارده ماه پس از حمله روسیه به اوکراین است، با چند پیشنهاد ملموس نیز در مورد چگونگی کمک چین به پل زدن شکاف ویرانگر و جنگ‌زده بین دو کشور همراه بود.
تحلیلگران می گویند که زمان بندی آن - در لحظه ای که پکن به شدت بر تقویت روابط با اروپا در بحبوحه تیرگی روابط با ایالات متحده متمرکز شده است - همچنین نشان می دهد که محرک های بیشتری از صلح در محاسبات چین وجود دارد.
روابط از زمان شروع جنگ ضعیف شده است، زیرا رهبران اروپایی در حالی که پکن از محکوم کردن تهاجم سرباز زد و در عوض روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود را با مسکو تقویت کرد، از جمله پیوستن به کرملین در مقصر دانستن ناتو برای دامن زدن به مناقشه، با نگرانی تماشا کردند.
تلاش‌های پکن برای ترمیم این روابط در اوایل این هفته پس از آن که دیپلمات ارشد چین در پاریس در یک مصاحبه تلویزیونی پیشنهاد کرد که کشورهای شوروی سابق هیچ جایگاهی بر اساس قوانین بین‌المللی ندارند، به‌عنوان نشانه‌ای بالقوه برای دیدگاه پوتین مبنی بر اینکه اوکراین باید بخشی از این کشور باشد، دچار مشکل شد. روسیه.
برایان هارت، یکی از اعضای اندیشکده واشنگتن، مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی پروژه قدرت چین، گفت: «تفکیک زمان تماس شی-زلنسکی از آن رویدادها دشوار است.
شی احتمالاً زمان تماس را برای فرونشاندن ترس ها در اروپا تعیین کرده است، اما باید دید که آیا این تماس کمک زیادی به پکن خواهد کرد یا خیر...وی افزود: به دلیل بدتر شدن روابط با بسیاری از کشورهای اروپایی مقامات عالی رتبه در پکن از اظهارات سفیر عقب نشینی کردند، اما آسیب وارد شد و تلاش های پکن برای آرام کردن آن را متوقف کرد.
زلنسکی که ماه‌ها برای گفتگو با شی ابراز علاقه کرده بود، پس از این تماس تلفنی به نقش چین در صلح اشاره کرد و در سخنرانی شبانه خود خطاب به اوکراینی‌ها آن را «فرصتی برای استفاده از نفوذ سیاسی چین برای بازگرداندن قدرت اصول و قوانین» توصیف کرد.
چین متعهد شد که «بیکار نخواهد نشست» و برنامه ریزی کرد که یک فرستاده ویژه را برای پیشبرد ارتباط «با همه طرف ها» به سمت مذاکرات صلح اعزام کند. اقداماتی که پکن در سایر درگیری های منطقه ای از جمله افغانستان و سوریه انجام داده است.
اما اینکه چین دقیقاً می‌تواند یا امیدوار است به آن دست یابد، هنوز روشن نیست، زیرا جزئیات کمی از انتصاب نماینده لی هوی، سفیر سابق چین در روسیه، توسط پکن منتشر شد.
در همین حال، با عدم تمایل روسیه به واگذاری سرزمین‌های به‌دست‌آمده غیرقانونی و متعهد شدن اوکراین برای مبارزه تا بازگرداندن مرزهای قانونی خود، جنگ ادامه دارد.
یون سون، مدیر برنامه چین در اندیشکده استیمسون مرکز واشنگتن، گفت: چینی ها همچنین انتظارات واقع بینانه ای در مورد آنچه می توانند به دست آورند دارند، زیرا هیچ کس باور نمی کند که روسیه یا اوکراین در این زمان آماده نشستن و گفتگو هستند.
وی افزود، در عوض، اقدام چین برای تماس با زلنسکی در حال حاضر ممکن است بیشتر تلاشی برای سرمایه گذاری از حمایت فرانسه از نقش میانجی خود پس از سفر اخیر امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه به چین و کسب هر گونه منافعی از اروپا باشد.
برای چین، (اینکه) جنگ به زودی پایان نخواهد یافت، به این معنا نیست که نباید از فرصت برای افزایش نفوذ و نفوذ دیپلماتیک خود، (و) تقویت حسن نیت با اروپا استفاده کند... موفقیت برای هیچ میانجیگری تضمین نمی شود، اما تلاش برای چین اعتبارات زیادی به دست می آورد و این ناچیز نیست.»
به نظر می رسد چین قبلاً آماده تقویت این اپتیک ها بوده است.
بازیکن خنثی؟
اما مجموعه دیگری از اپتیک ها، رابطه نزدیک پکن با مسکو، قبلاً تردید عمیقی را در غرب نسبت به نقش بالقوه چین به عنوان میانجی ایجاد کرده است.
از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، شی ادعای بی‌طرفی چین را داشته است، اما علیرغم شراکت طولانی مدت در سطح استراتژیک بین کشورهایشان، پنج بار - از جمله دو بار حضوری - بدون برداشتن تلفن برای تماس با زلنسکی با پوتین صحبت کرده است.
چین همچنین به انجام مانورهای نظامی در کنار نیروهای روسیه ادامه داده است و وزیر دفاع این کشور در اوایل ماه جاری از مسکو بازدید کرد و از اعتماد "تثبیت فزاینده" بین دو کشور استقبال کرد.
«راه‌حل سیاسی» با کلمات مبهم برای مناقشه که چین در سالگرد تهاجم منتشر کرد - و روز چهارشنبه توسط شی جینپینگ به زلنسکی مطرح شد - به طور گسترده در غرب و کیف به‌عنوان مطلوب‌تر از روسیه تلقی شده است. اوکراین. این خواهان آتش‌بس است، اما هیچ شرطی را در بر نمی‌گیرد که مسکو ابتدا نیروهای خود را از سرزمین اوکراین خارج کند.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در 21 مارس 2023 با شی جین پینگ، رهبر چین در کرملین در مسکو دیدار کرد.
تحلیلگران می گویند این سابقه و روابط شخصی نزدیک بین شی و پوتین - که در سفر سه روزه رهبر چین به مسکو در ماه گذشته تاکید شد - احتمالاً اعتبار شی را در چشم زلنسکی تضعیف می کند.
اما این رابطه همچنین دلیلی بوده است که برخی از رهبران، از جمله زلنسکی و مکرون، ابراز امیدواری کرده اند که شی می تواند از نفوذ خود برای تأثیرگذاری بر روسیه برای احترام به قوانین بین المللی استفاده کند.
تحلیلگران می گویند که وقتی نوبت به ایفای نقش میانجی می رسد، چین می تواند موضع «حل و فصل سیاسی» خود را به سمتی تبدیل کند که برای اوکراین قابل قبول تر باشد. و همچنین ممکن است با همسویی با سایر کشورهای خارج از بلوک غرب که خواستار گفتگوهای صلح نیز هستند - از جمله رئیس جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، که اوایل این ماه در پکن بود، برای پیشرفت تلاش کند.
اما در عین حال، اهمیت حیاتی روابط روسیه برای چین می‌تواند به این معنا باشد که فقط دکمه‌هایی وجود دارد که پکن مراقب است از فشار دادن آنها اجتناب کند - که پتانسیل میانجیگری واقعی را تضعیف می‌کند.
استیو تسانگ، مدیرموسسه SOAS چین در لندن گفت: «هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که شی تلاش می‌کند پوتین یا روسیه را وادار به دادن هر نوع امتیازی کند (و) بازخوانی (از تماس) چین شامل هیچ چیز مشخصی نیست که بتواند روند صلح را آغاز کند.
وی افزود: با توجه به اینکه جنگ برای اوکراین یک جنگ وجودی است، اگر طرف میانجی آشکارا از مواضع روسیه که تهاجم را آغاز کرد، حمایت کند، نمی‌تواند میانجیگری خارجی را معتبر بداند.
ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین می‌گوید که با شی جینپینگ، رئیس جمهور چین، تماس تلفنی «مفصل و خوبی» داشته است. این اولین تماس دو رهبر از شروع جنگ روسیه علیه اوکراین است.
آقای زلنسکی در توییتی گفت بر این باور است که این تماس و انتصاب سفیر اوکراین در پکن «نیروی محرکه قدرتمندی برای توسعه روابط دو جانبه ما فراهم می‌کند.»
چین هم با تایید برقراری این تماس گفت که «همواره در جانب صلح ایستاده است.»
پکن، برخلاف غرب، سعی کرده است در قبال حمله روسیه بی‌طرف به نظر برسد.
اما چین هرگز پیوندهای نزدیکش را با مسکو پنهان نکرده یا حمله روسیه را محکوم نکرده است. آقای شی ماه پیش سفری دو روزه به روسیه انجام داد.
او در مسکو از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به عنوان «دوست عزیز» نام برد و طرح صلح ۱۲ ماده‌ای مبهم پیشنهاد کرد و پافشاری کرد که چین در جانب درست تاریخ ایستاده است.
با این حال او برای کمک تسلیحاتی به روسیه تعهدی ارائه نکرد.
چند روز بعد از آن آقای زلنسکی رهبر چین را برای گفت‌وگو به کی‌یف دعوت کرد. او اشاره کرد که آنها پیش از شروع جنگ تماس داشتند، اما از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ تماسی برقرار نشده است.
دولت چین گفت که آقای شی در تماس روز چهارشنبه گفته است که کشورش به عنوان یک «کشور عمده و مسئول ... نه نظاره‌گر محض خواهد بود و نه بر آتش خواهد دمید، چه رسد به اینکه بخواهد از آن به سود خود بهره‌برداری کند.»
به نظر می‌رسد که این طعنه‌ای به بزرگترین رقیب چین، آمریکا، باشد که بیشترین کمک را در این جنگ به اوکراین ارائه کرده است.
جان کِربی، سخنگوی کاخ سفید، از این تماس تلفنی به عنوان «تحولی خوب» استقبال کرد اما گفت هنوز نمی‌توان گفت که آیا «به نوعی حرکت یا طرح یا پیشنهاد در جهت صلح منجر خواهد شد یا نه.»
بعید به نظر می‌رسد که چین به پایان جنگ کمک کند، اما نه فقط به این دلیل که روسیه برای خارج کردن نیروهایش از اوکراین تمایلی نشان نداده است. این از درخواست‌های اصلی کی‌یف است که آقای زلنسکی آن را در این تماس تکرار کرد: «نمی‌توان به بهای سازش بر سر خاک کشور به صلح رسید.»
منتقدان همچنین پیشنهاد نقش‌آفرینی چین به عنوان میانجی را زیر سوال برده‌اند، نه فقط با ذکر دوستی نزدیک آقای شی با رهبر روسیه، بلکه همچنین به دلیل جهش شدید حجم مبادلات تجاری چین و روسیه و خودداری پکن از اینکه حتی از آنچه اتفاق افتاده به عنوان «تهاجم» نام ببرد.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، گفت که مسکو به طور کلی با رویکرد چین موافق است، اما افزود که مانع اصلی «درخواست‌های غیرواقع‌بینانه» کی‌یف است.
از خواسته‌های مسکو این است که انضمام بخش‌هایی از خاک اوکراین به روسیه، از جمله کریمه، که در سال ۲۰۱۴ به آن حمله کرد به رسمیت شناخته شود.
طرح ۱۲ ماده‌ای چین برای پایان دادن به جنگ مورد انتقاد گسترده اوکراین و غرب قرار گرفته است. این طرح برنامه روشنی برای امنیت آینده اوکراین یا سرزمین‌های اشغال شده توسط روسیه ارائه نمی‌کند و حاوی پیشنهادی برای لغو تحریم‌های یکجانبه است.
با این حال تماس یک ساعته روز چهارشنبه غافلگیرکننده نبود.
اورزلا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، پیشتر در ماه جاری گفت که آقای شی از تمایل خود به گفتگو با رهبر اوکراین «تحت شرایط و زمان مناسب» سخن گفته است. او همراه امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه به پکن رفته بود.
آقای زلنسکی مکررا دست دوستی به سوی رهبر چین دراز کرده است، که اذعانی به این مساله است که ثروت و نفوذ گسترده چین در جهان شاید نتیجه جنگ را مشخص کند.
پکن گفت که آقای شی در این تماس تمایل خود برای تعامل مستقیم با اوکراین را با اعزام یک نماینده ویژه امور اروپا-آسیا به کی‌یف و سایر پایتخت‌ها برای «تماس عمیق» در جهت رسیدن به یک راه حل سیاسی اعلام کرده است.
آقای زلنسکی به نوبه خود پاولو ریابیکین، یک وزیر سابق، را به عنوان سفیر در پکن معرفی کرد.
آقای شی جینپینگ اخیرا موفقیت‌های دیپلماتیکی در قانع کردن ایران و عربستان سعودی برای احیای روابط داشته است. هرچند ممکن است نقش میانجیگر بین‌المللی به مذاق او خوش آمده باشد، اما احتمال دارد محاسبات اقتصادی هم در این موضوع موثر باشد.
اقتصاد کم شور و حال چین هنوز بعد از محدودیت‌های شدید کووید-۱۹ شکننده است. این کشور به صادرات تکیه دارد و با ادامه جنگ در اوکراین نمی‌تواند کاملا به وضعیت سابق برگردد.
