جنگی که می‌تواند برای برخی از بخش‌های خاورمیانه عذاب باشد، ممکن است برای بخش‌های دیگر موهبت باشد.
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان، ادامه تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، تأثیر آن فراتر از کمبود مواد غذایی در خاورمیانه است که قبلاً برخی از سیاست گذاران را نگران کرده بود.
خاورمیانه مهد برخی از قدیمی ترین تمدن های جهان و جذاب ترین شهرهای آن است و یکی از برترین مقاصد گردشگری روسیه و اوکراین محسوب می شود. شهرهایی مانند دبی، قاهره و استانبول به طور منظم در فهرست ده جاذبه برتر گردشگری جهان قرار دارند. این در حالی است که جنگ با ایجاد هرج و مرج در بازار انرژی و مواد غذایی، علاوه بر تورم افسارگسیخته در کشورهای جهان، به صنعت گردشگری در برخی کشورها نیز بیش از سایرین لطمه می زند.
بر اساس گزارش یورومانیتور اینترنشنال، گردشگری داخلی جهانی در سال 2022 به دلیل فروپاشی گردشگری روسیه و اوکراین متاثر از زیان 6.9 میلیارد دلاری خواهد بود و برخی از کشورهای خاورمیانه ممکن است این آسیب را احساس کنند. یکی از محبوب ترین کشورها برای گردشگران اوکراینی و روسی مصر، امارات متحده عربی و در نهایت ترکیه است. بخش‌های گردشگری مصر و ترکیه قبلاً تأثیر جنگ را بر این بخش احساس کرده‌اند، زیرا تحلیلگران انتظار ضررهای دردناک‌تری در آینده دارند.
بر اساس گزارش سال2020 کویرز انیترنشنال، پروازهای اوکراینی به مصر در سال 2019 نسبت به سال قبل 49 درصد افزایش یافت و اوکراین را به دومین بازار بزرگ این کشور شمال آفریقا پس از آلمان تبدیل کرد.
غاده شلبی، معاون وزیر گردشگری مصر، اشاره کرد که پس از از سرگیری پروازهای قاهره در جولای 2021 به دنبال کاهش محدودیت های مربوط به "کووید-19"، اوکراینی ها اولین گردشگرانی بودند که به مصر آمدند.
در سال 2021، مسکو ممنوعیت شش ساله پروازهای چارتر بین مصر و روسیه را که پس از سقوط هواپیمای مرگبار در سال 2015 وضع شده بود، لغو کرد.
خبرگزاری رسمی روسیه، اسپوتنیک، گزارش داد که در نتیجه تعداد گردشگران روسی بسیار افزایش یافته است، زیرا تعداد آنها تنها در سال 2021 به حدود 700000 گردشگر رسید.
وزارت گردشگری مصر اکنون به دنبال جذب گردشگرانی از کشورهای دیگر است.
شلبی به سی ان ان گفت: این یک ضربه بزرگ است... اما ما تلاش می کنیم ثابت قدم بمانیم.
اما تحلیلگران درباره توانایی مصر برای پر کردن این شکاف تردید دارند.
تیموتی کالداس، محقق سیاسی در موسسه تحریر برای سیاست خاورمیانه، گفت: جایگزینی چشمگیر گردشگران از این دو کشور احتمالاً دشوار خواهد بود،وی افزود: تعدادی از مشکلاتی که مصر قبل از جنگ اوکراین با آن مواجه بود، خسارت زیادی به بودجه مصر وارد کرده است.
وی افزود: "آنها در حال حاضر مجموعه ای از چالش ها را دارند که با این جنگ تشدید می شود."
ترکیه امیدوار بود که اقتصاد خود را در سال جاری با احیای صنعت گردشگری دوباره راه‌اندازی کند، اما بحران اوکراین و تشدید تحریم‌ها علیه روسیه تهدیدی برای از دست دادن 34.5 میلیارد دلار درآمد مورد انتظار امسال از گردشگری است.
در استراحتگاه‌های ساحلی آنتالیا در ریویرای ترکیه، کسانی که در بخش گردشگری فعالیت می‌کنند، نظاره گر کاهش تعداد این افراد هستند.
اولکای آتماچا، رئیس انجمن مدیران حرفه ای هتل های ترکیه گفت: روسیه مهم ترین بازار برای ما است و اوکراین نیز در جایگاه سوم یا چهارم قرار دارد.
برخی امیدوارند تا فصل تابستان راه حلی برای این مناقشه درست و به موقع برای نجات صنعت حل شود، اما برخی دیگر بسیار کمتر خوشبین هستند.
نهال دوروک، مدیر فروش و بازاریابی در هتل پریمیر پالاس در آنتالیا، به سی ان ان گفت: ما بین 60 تا 65 درصد ضرر را انتظار داریم. او افزود: «حتی اگر از امروز راه‌حلی پیدا شود، ما 50 درصد از انتظارات خود را برای فصل آینده 2022 از دست داده‌ایم.»
بر اساس داده های وزارت گردشگری ترکیه، بیش از دو میلیون گردشگر اوکراینی در سال 2021 وارد ترکیه شده اند، در حالی که 4.7 میلیون نفر دیگر از روسیه آمده اند.
بهاتین یوسل، وزیر سابق اقتصاد ترکیه، معتقد است که زیان های آتی تشدید می شود، زیرا انتظار می رود بحران اقتصادی ناشی از تحریم های غرب علیه روسیه بر شهروندان ترکیه تأثیر بگذارد.
یوسل گفت: جنگ و بحران اقتصادی در روسیه بر ما تأثیر خواهد گذاشت.
بر اساس داده های به دست آمده از بازار سفر عربی، روسیه در انتهای شرقی شبه جزیره عربستان به دومین بازار بزرگ دبی برای گردشگران در سال 2021 تبدیل خواهد شد.
پس از اینکه امارات متحده عربی در سال 2018 به مسافران روسیه ویزای 30 روزه رایگان ارائه کرد، تعداد گردشگران افزایش یافت.
روزنامه دولتی اماراتی نشنال گزارش داد که تعداد روس‌هایی که به دبی و ابوظبی سفر کرده‌اند در هشت ماه اول از آن سال تاکنون بیش از 60 درصد رشد داشته است.
قبل از جنگ اوکراین، بازار سفر عربی پیش بینی می کرد که رشد بازار روسیه در امارات در چهار سال آینده از یک میلیارد دلار فراتر رود و از اظهار نظر در مورد اینکه آیا این پیش بینی ها تحت تأثیر این درگیری قرار می گیرند یا خیر، خودداری کرد.
اما جنگی که می‌تواند برای برخی از بخش‌های خاورمیانه عذاب باشد، ممکن است برای بخش‌های دیگر موهبت باشد.
رویترز گزارش داد که روس‌های ثروتمندی که به دنبال یک پناهگاه مالی هستند، با سرمایه‌گذاری در املاک در ترکیه و امارات متحده عربی پول جمع می‌کنند. هم ترکیه و هم امارات متحده عربی مشوق های اقامت را برای خریداران ملک ارائه می دهند.
با این حال، بخش های هتلداری بهبود سریعی را تجربه نمی کنند.
دوروک، صاحب هتل در آنتالیا ترکیه می گوید:هرچقدر هم که این مشکل به سرعت حل شود، ما باید حداقل سه یا چهار سال عواقب این بحران را تحمل کنیم.
شایان ذکر است کاهش سفر گردشگران روسی و اوکراینی به کشورهای منطقه خاورمیانه بر عملکرد اقتصادی کشورهای منطقه به ویژه در زمینه گردشگری تاثیر منفی خواهد داشت. پیش بینی می شود در نتیجه جنگ اوکراین، زیان شرکت های هواپیمایی و گردشگری خاورمیانه به ده ها میلیارد دلار بالغ شود. مرکز پژوهش ها و بررسی های پیشرفته «المستقبل» امارات در گزارش خود درباره تاثیر جنگ اوکراین بر روی گردشگری در منطقه خاورمیانه نوشت، پس از سپری شدن بیش از ۲ سال از شیوع ویروس کرونا که بخش گردشگری منطقه خاورمیانه را با رکود گسترده ای روبرو کرده بود اکنون جنگ اوکراین امیدها را درباره بهبود شرایط این بخش از بین برده است.
این دو بحران رکود بخش گردشگری در منطقه خاورمیانه را تداوم بخشیده اند و پیامدهای ناگواری را بر اقتصاد کشورهایی که روی گردشگری حساب باز کرده بودند، به دنبال داشته است.
طبق گزارش این اندیشکده، گردشگرانی که از روسیه، اوکراین و منطقه شرق اروپا به شماری از کشورهای منطقه و در راس آنها ترکیه سفر می کردند سهم عمده ای در عرصه اقتصادی داشته اند. آمارهای رسمی در ترکیه نشان می دهد که حدود ۴.۷ میلیون گردشگر روسی و بیش از 2 میلیون گردشکر اوکراینی طی سال ۲۰۲۱ میلادی به ترکیه سفر کردند که این رقم حدود ۲۷.۳ درصد از کل گردشگرانی را تشکیل می دهند که به ترکیه سفر کرده اند. همچنین گردشگران روسی در میان گردشگران به تونس رتبه چهارم را به خود اختصاص داده بودند.
در بخشی از گزارش این اندیشکده اماراتی می خوانیم: جنگ اوکراین در کنار شیوع بحران کرونا چالش هایی را در برابر حرکت گردشگران اوکراینی و روسیه به منطقه خاورمیانه به وجود آورده است. تحریم اقتصادی روسیه از سوی غرب هم در این امر نقش داشته است.
این تحریم ها سبب کاهش ارزش پول روسیه شده و بر شرایط شهروندان روس برای سفر به خارج از این کشور تاثیر گذاشته است.
در نتیجه جنگ اوکراین چالش هایی در حرکت هواپیماها هم ایجاد شده است. به طوری که بیش از ۳۰ کشور جهان حریم هوایی خود را بر روی هواپیماهای روسی بسته اند و روسیه هم حریم هوایی خود را بر روی هواپیماهای ۳۷ شرکت هواپیمایی که بیشتر اروپایی هستند، بسته است.
در نتیجه این جنگ هزینه های گردشگری افزایش یافته است و پیش بینی می شود که در نتیجه بسته شدن حریم هوایی برخی کشورها و افزایش بهای سوخت این هزینه ها بازهم افزایش یابد.
سازمان بهداشت جهانی به تازگی در شرایطی که شمار پناهجویان اوکراینی در کشورهای همسایه افزایش یافته، هشدار داده است که این موضوع به افزایش شیوع ویروس کرونا و ایجاد محدودیت هایی در سفر و نقل و انتقال گردشگران خواهد شد و برای بخش گردشگری جهان و منطقه خاورمیانه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت. پیش بینی می شود کاهش سفر گردشگران روسی و اوکراینی به کشورهای منطقه خاورمیانه برای اقتصاد این کشورها تاثیر داشته باشد. کاهش گردشگران سبب کاهش تولید ناخالص ملی این کشورهای خواهد شد.
همچنین در نتیجه جنگ اوکراین، پیش بینی می شود زیان شرکت های هواپیمایی در کشورهای منطقه خاورمیانه از رقم ۴.۶ میلیارد دلار در سال های ۲۰۲۱ و۲۰۲۲ به رقم ۶.۸ میلیارد دلار در سال جاری افزایش یابد.
بخش گردشگری در سال ۲۰۲۰ حدود ۵ درصد در تولید ملی کشورهای منطقه خاورمیانه نقش داشت و سبب ایجاد حدود ۵.۷ میلیون فرصت شغلی شد و اکنون پیش بینی می شود پیامدهای منفی جنگ اوکراین بر روی کشورهایی که بر در آمدهای گردشگری تکیه دارند نقش داشته باشد. با رکود بخش گردشگری به طور حتم از مقدار ارز خارجی در کشورهای منطقه خاورمیانه هم کاسته خواهد شد.
بر اساس آمارهای رسمی وزارت گردشگری ترکیه، بیش از یک‌چهارم از کل گردشگرانی را که سال گذشته وارد ترکیه شده بودند، شهروندان اوکراین و روسیه تشکیل می‌دادند.
اتحادیه آژانس‌های مسافرتی ترکیه انتظار داشت که در سال میلادی جاری، ۷ میلیون گردشگر از روسیه و ۲ و نیم میلیون گردشگر از اوکراین وارد ترکیه شوند. حالا با شروع جنگ در اوکراین، باید به طور کلی در این ارقام تجدیدنظر شود.
فشار تحریم‌ها بر گردشگری ترکیه
یکی از مسئولان اتحادیه آژانس‌های مسافرتی ترکیه می‌گوید: اگر شرایط به همین منوال پیش برود، مشکل بسیار جدی ایجاد خواهد شد. ما سعی می‌کنیم تا جایی که می‌توانیم خونسرد منتظر بمانیم.
از سوی دیگر، تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه نیز به فعالیت بسیاری از آژانس‌های مسافرتی در ترکیه آسیب زده است.
در همین خصوص، مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی در ترکیه می‌گوید: آژانس‌هایی مثل ما که با روسیه کار می‌کنند، واقعا آسیب زیادی دیده‌اند. من تاکنون بیش از ۱۲ هزار دلار ضرر کرده‌ام.
او پیش‌بینی می‌کند که در صورت لغو شدن شمار بیشتری از تور‌های گردشگری، ۶۵ هزار تا ۷۶ هزار دلار ضرر خواهد کرد.
او به عنوان مثال می‌گوید: «قرار بود گروهی از گردشگران تا دو ماه دیگر وارد ترکیه شوند اما به دلیل تحریم سوئیفت [روسیه]، ما نتوانستیم پولی از آنها دریافت کنیم و از این رو، کل برنامه لغو شد. اما ما قبلا هزینه هتل‌ها را پرداخت کرده بودیم».
روسیه به دلیل حمله به اوکراین، با تحریم‌های گسترده جهانی مواجه شده و از جمله آنها، شمار زیادی از بانک‌های مهم روسیه، از سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت حذف شده‌اند.
ترکیه علیرغم عضویت در ناتو، روسیه را تحریم نکرده و برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر، حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای روسی نبسته است.
نگرانی گردشگران درباره امنیت ترکیه
صنعت گردشگری ترکیه از حملات تروریستی متعدد در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میلادی و همچنین ناامنی‌های سال‌های اخیر در دو کشور همسایه، یعنی سوریه و عراق، آسیب فراوانی دیده بود.
با این حال، گردشگری ترکیه پیش از همه‌گیری ویروس کرونا، کم‌کم رو به بهبودی و پیشرفت قرار گرفته بود.
یکی از شهروندان ترکیه به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: با شروع جنگ در عراق و سپس در سوریه، گردشگران اروپایی و آمریکایی تمایلی برای سفر به ترکیه نداشتند چرا که فکر می‌کردند، ترکیه در نزدیکی مناطق ناامن قرار دارد.
به گفته او، گردشگران به نقشه نگاه می‌کنند و با خود می‌گویند که ''چرا باید ریسک کنیم؟''
در همین خصوص، یک گردشگر در ترکیه می‌گوید: ما نمی‌توانیم اینجا بمانیم؛ اینجا خیلی به مناطق جنگی، نزدیک است و موشک‌ها ممکن است به اینجا اصابت کنند.
امنیت ترکیه همچنان یکی از مهمترین نگرانی‌های گردشگران است.
