با شروع فصل برداشت خرما و اقدام تعدادی از شهروندان برای بسته‌بندی و نگهداری خرما،شمار مسمومیت ناشی از استفاده از قرص برنج در شهرستان دشتستان به شدت افزایش یافته است.
رئیس شبکه بهداشت و درمان دشتستان گفت: ساعتی پیش زنی ۲۸ ساله اهل شهر آبپخش از توابع شهرستان دشتستان که روز پنجشنبه در اثر استشمام گاز منتشر شده از قرص برنج در آی سی یو بیمارستان شهید گنجی بستری شده بود فوت کرد.
ماریا خویش‌دوست روز شنبه در گفت‌وگو با ایرنا افزود: ۲ روز پیش نیز فرزند هشت ساله این زن که دچار مسمومیت با قرص برنج شده بود در درمانگاه آبپخش جان سپرده بود.
وی بیان کرد: اقدام های مهمی که مرکز بهداشت و درمان در بحث استفاده از این قرص داشته اطلاع رسانی، آموزش و توزیع تراکت در کارگاه‌های سنتی است ومردم می توانند در صورت بروز مشکل به مراکز سلامت و مراکز بهداشتی روستاها و بخش و شهر مراجعه کنند.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: استفاده از قرص برنج به‌منظور کنترل و از بین بردن آفت‌ها و حشره‌های موذی نه‌تنها مناسب نیست بلکه منجر به افزایش حوادث ناشی از مسمومیت و مرگ دردناک می‌شود.
غلامحسین محبی افزود: استفاده نادرست، غیرعلمی و غیرمنطقی سموم دفع آفت‌ها می‌تواند منجر به بروز انواع مسمومیت‌های حاد و مزمن با پیامدهای بسیار غیرقابل جبرانی شود.
وی تصریح کرد: یک گروه از عوامل دفع آفات که به‌علت اثربخشی زیاد و قیمت ارزان و سهل‌الوصول بودن آن‌ها به عنوان جونده کش و فومیگانت (تدخینی) در برخی از کشورهای جهان و از جمله ایران
مورد استفاده قرارگرفته‌اند فسفیدهای فلزی نظیر فسفیدهای آلومینیوم، روی، کلسیم و منیزیم است.
محبی اضافه کرد: این فسفیدهای فلزی به عنوان عوامل آفت‌کش، به شکل‌های مختلف نظیر قرص، پلت، پودر، بلانکت و طعمه تهیه و مورداستفاده قرار می‌گیرند و در اثر تماس این ترکیبات با
رطوبت موجود در هوا، محصولات کشاورزی، آب و یا اسید معده (در صورت مصرف خوراکی)، گاز فسفین آزاد می‌شود.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر گفت: این گاز حتی در غلظت‌های بسیار پایین کشنده است و به همین دلیل فسفید آلومینیوم به عنوان یک فومیگانت (تدخینی) برای
کنترل حشرات و آفات انباری محصولاتی چون برنج و غلات در سوله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محبی بابیان اینکه فسفید آلومینیوم از خطرناک‌ترین سموم دفع آفات است که در ایران به نام قرص برنج شناخته می‌شود افزود: در حال حاضر، آلومینیوم فسفید با رنگ‌های خاکستری تیره، سفید
قهوه‌ای و یا به شکل کریستال‌های زرد رنگ و با نام‌های تجاری مختلف به عنوان آفت‌کش حشره‌کش و جونده کش استفاده می‌شود.
وی بیان کرد: به دلیل نبود مدیریت استفاده از آلومینیوم فسفید، در کشور ما نیز از چند سال قبل آمار بالای مسمومیت‌های ناشی از این عوامل گزارش‌شده است.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی بوشهر اضافه کرد: این امر سبب شد که اقداماتی جهت ممنوعیت در واردات آن و محدودیت در فروش در سازمان‌های مسئول انجام شود،به‌گونه‌ای که از سال ۱۳۸۴ مقرر شد فسفید آلومینیوم به شکل قرص از فهرست سموم کشاورزی مجاز حذف و هرگونه واردات، توزیع و فروش آن ممنوع شود و هرگونه کاربرد کشاورزی این سم تنها به صورت محدود و در سایر فرمولاسیون‌ها و تحت نظارت نهادهای ذیصلاح و پس از اخذ مجوزهای لازم صورت گیرد.
محبی افزود: آسیب ناشی از مسمومیت با قرص برنج می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد و به هیچ‌وجه با آفت زدن مواد غذایی در منازل و حتی موارد بسیار بزرگ‌تر قابل‌مقایسه نیست در صورتی که در موارد
صنعتی راه‌حل‌های بسیار مناسب‌تری وجود دارد.
وی اظهار کرد: توصیه می‌شود برای پیشگیری از آفت‌زدگی غلات و حبوبات در منزل، با جایگزین کردن این سم با سیر و مقداری نمک، از بروز فاجعه در خانواده خود جلوگیری کرد.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر اضافه کرد: نوع دیگری از فراورده برای مصارف خانگی به نام عمومی قرص برنج وجود دارد که فاقد ماده سمی فسفید آلومینیوم بوده و
حاوی عصاره سیر، تالک و نمک طعام است و به عنوان "قرص برنج با منشأ گیاهی " عرضه می‌شود که برای انسان بی‌خطر محسوب می‌شود.
محبی بیان کرد: عقل سلیم حکم می‌کند حتی از تهیه قرص برنج با منشأ گیاهی هم به دلیل احتمال اشتباه در انتخاب آن صرف‌نظر شود.
وی در بخش دیگر از سخنان خود توصیه کرد: فرد مسموم، خانواده‌ها و یا سایر همراهان مسمومین، از هرگونه اطلاعات در مورد نحوه مسمومیت یا مواجهه فرد مسموم به پرسنل درمان دریغ نکنند.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر اضافه کرد: هنگام کمک به فرد آسیب‌دیده رعایت موارد ایمنی مواجهه با این سم را داشته باشند.
محبی افزود: علاوه بر آموزش همگانی و آگاه‌سازی از خطرات مواجهه با این سم، برای جلوگیری از قاچاق، خرید، فروش و حتی نگهداری و حمل‌ونقل و احتیاط در صدور مجوزهای تولید در صورت
استفاده در سایر فرمولاسیون‌ها از این ماده مهلک باید که قوانین و مجازات سخت‌گیرانه‌تری وضع و اجرا شود.
وی تصریح کرد: با تأسف بسیار به دلیل تمایل استفاده کشاورزان و انبارداران و حتی استفاده‌های خانگی و نیمه‌صنعتی، همچنان موارد قاچاق و فروش غیرقانونی در بازار سیاه گزارش می‌شود.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در خصوص راه‌های انتقال مسمومیت با قرص برنج گفت: راه جذب پوستی قابل‌ملاحظه‌ای برای این سم وجود نداشته و راه اصلی ایجاد مسمومیت، بیشتر از طریق مصرف دهانی و مواجهه تنفسی است.
محبی افزود: پیامد اصلی کشنده فسفید آلومینیوم معمولاً اختلال در سیستم قلبی و عروقی از طریق اثر مستقیم گاز فسفین بر میوکارد (لایه میانی قلب)و ایجاد آریتمی (ضربان غیرطبیعی
قلب)است، مسمومیت با این سم در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اولیه با درصد بالای مرگ همراه است.
وی گفت: تاکنون مکانیسم دقیق بروز اثرات سمی فسفید آلومینیوم در انسان شناخته نشده است و پادزهر اختصاصی در درمان مسمومیت حاد با آن وجود ندارد، درنتیجه کنترل فرد مسموم بر اساس درمان حمایتی صورت می‌گیرد.
محبی اضافه کرد: مهم‌ترین امر، تشخیص سریع مسمومیت بر اساس یافته‌های بالینی، گرفتن شرح‌حال از مسموم یا اطرافیان و یا بر اساس شواهد است.
مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: نگهداری این ترکیب در شرایط نامناسب و مکان با رطوبت بالا با افزایش احتمال آزادسازی گاز مهلک فسفین می‌تواند برای انسان مهلک باشد.
محبی اضافه کرد: مواردی از بروز مسمومیت‌های اتفاقی در کودکان و بزرگ‌سالان در کشور در اثر استنشاق فسفین متصاعد شده از قرص برنج که در منزل مسکونی نگهداری شده وجود دارد که باید از نگهداری این فرآورده در منزل خودداری شود.
وی افزود: با خودداری از هرگونه خرید، نگهداری و به‌کارگیری این ترکیب ممنوعه می‌توان حافظ جان خود، خانواده خود و سایر همنوعان بود.
