یکی از ذی نفعان برجام، صنعت پالایش و پخش کشور بود. به‌طوری که روند توسعه طرح‌ها ازجمله پالایشگاه ستاره خلیج فارس سرعت گرفت و صادرات فرآورده‌ها رونق گرفت.
به گزارش جماران، اگرچه برجام موجب رشد شاخص‌های اقتصادی و در نتیجه مصرف بنزین هم شد اما مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی می‌گوید که برجام چهره صنعت پالایش و پخش کشور را تغییر داده است.
عباس کاظمی در گفت‌و‌گو با «ایران» به تشریح وضع فعلی و شرایط گذشته این صنعت پرداخت.
او با بیان اینکه قبل از برجام حتی نمی‌توانستیم پول خودمان را جا‌به‌جا کنیم، اظهار کرد: «کسانی که می‌گویند برجام هیچ اثری بر اقتصاد نداشته، اصلاً خبر ندارند. آن زمان نقل وانتقالات مالی وجود نداشت. حواله‌ها 900 هزار دلاری بود. وقتی می‌خواستیم 600 هزار دلار جنس بخریم، نمی‌شد. در بخش حمل و نقل تحریم بودیم. برای واردات و صادرات فرآورده‌های نفتی 3 تا 4 بندر عوض می‌کردیم، رادارها را خاموش و از پرچم کشورهای دیگر استفاده می‌کردیم تا تحریم‌ها را بی‌اثر کنیم. محصولات ما را هیچ کشوری نمی‌خرید. کاتالیست پالایشگاه‌ها را از چین می‌خریدیم؛ آن هم با پایین‌ترین سطح کیفی. اما الان شرایط فرق کرده است. به طوری که کاتالیست اصل را با یک سوم قیمت می‌خریم؛ بیشتر از میزان تولید فرآورده مشتری داریم و با پرچم کشورخودمان واردات بنزین انجام می‌دهیم.»
ستاره خلیج فارس، 300 میلیون لیتر بنزین تولید کرد
فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس 10 اردیبهشت ماه سال‌جاری با حضور رئیس جمهوری به بهره‌برداری رسید و الان هم در حال تولید 7 میلیون لیتر بنزین در روز است. اما اگر برجام نبود هنوز یک قطره بنزین از این پالایشگاه‌ها تولید نشده بود. چراکه تجهیزات آن توقیف بود و وارد کشور نمی‌شد.
کاظمی در خصوص شعار خودکفایی که با بهره‌برداری فاز اول ستاره خلیج فارس از سوی برخی از رسانه‌ها داده شد، اظهار کرد: این موضوعی بود که برخی از رسانه‌ها به آن دامن زدند.
او با بیان اینکه تاکنون بیش از 300 میلیون لیتر بنزین در این پالایشگاه تولید شده، اذعان کرد: الان 7 میلیون لیتر در روز بنزین این پالایشگاه تولید و در بازار توزیع می‌شود و تولید آن شهریورماه به 11 میلیون لیتر در روز با کیفیت یورو 4 می‌رسد.
رشد مصرف بنزین منطقی بود
از ابتدای سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل میزان مصرف بنزین 8.5 درصد رشد کرده است که به اعتقاد معاون وزیر نفت اگرچه پیش‌بینی‌ها کمتر از این رقم بود اما رشد آن منطقی است.
کاظمی می‌گوید: وقتی مصرف نفت گاز 7.5 درصد، برق 8 درصد و سوخت نیروگاه‌ها 8 درصد رشد کرده و به گزارش پلیس راهبر سال گذشته یک میلیون و 350 هزار دستگاه خودرو پلاک شده و تولید ناخالص داخلی هم 8 درصد افزایش یافته است؛ نمی‌توان رشد مصرف بنزین را غیرمنطقی خطاب کرد.
وی با اشاره به اینکه این رشد بیانگر افزایش رفاه و سطح کیفی زندگی است، ادامه داد: حالا برخی رسانه‌ها خلاقیت دارند و به غوغاسازی‌های ژورنالیستی می‌پردازند که این رشد نتیجه تک نرخی‌سازی بنزین و بی‌استفاده ماندن کارت سوخت است. اما حقیقت چیز دیگری است که خودشان هم به آن آگاهند.
به گفته کاظمی چند رسانه در 4 سال گذشته بیش از هزار خبر منفی در مورد بنزین کار کرده‌اند. این درحالی است که هم کیفیت بنزین و هم حجم تولید آن رشد کرده است. برای مثال برای نخستین بار در سال 93 بنزین یورو 4 در کشور توزیع شد. اما رسانه‌ها نقد منصفانه نمی‌کنند و کاملاً معلوم است اهداف خاصی دارند و هدف اصلی اطلاع‌رسانی صحیح نیست.
افزایش مصرف بنزین نشان دهنده رشد قاچاق نیست
مصرف بنزین کشور امسال برای نخستین بار از 84 میلیون لیتر در روز عبور کرد. برخی مدعی هستند که این رشد مصرف نتیجه رشد قاچاق است اما مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش این ادعا را رد می‌کند و می‌گوید: وقتی چند مؤلفه اقتصادی را کنار هم می‌گذاریم، می‌فهمیم که رشد مصرف بنزین در مرزها کمتر از داخل کشور بوده است. پس قاچاقی اتفاق نیافتاده؛ بلکه این رشد نتیجه افزایش رفاه و رشد اقتصادی است.
600 هزار بشکه فرآورده صادر کردیم
دستاوردی که رسانه‌ها کمتر به آن پرداختند صادرات 600 هزار بشکه‌ای فرآورده‌های نفتی در این دولت بود. این اتفاق برای نخستین بار در تاریخ ایران رقم خورد.
کاظمی می‌گوید: سال گذشته روزانه 400 هزار بشکه فرآورده نفتی صادر کردیم و برخی از روزهای سال و حتی تابستان امسال این رقم به 600 هزار بشکه در روز نیزرسید. این موضوع برای کشور ما که تا سال 92 واردکننده غالب فرآورده‌های نفتی بود، اتفاق مهمی است.
بعد از برجام صادرات فرآورده‌های نفتی ایران با سرعت رشد کرد و اکنون کشتی‌ها در مبادی صادراتی کشور برای حمل محموله‌های نفتی ایران صف می‌کشند. به گفته کاظمی صادرات این فرآورده‌ها در حال توسعه نیز هست. به این منظور بخش خصوصی در چابهار می‌خواهد که سرمایه‌گذاری کند و اسکله بزند تا سال آتی صادرات به آسانی رشد کند.
اصلاح مصرف با سیاست‌های غیرقیمتی
یکی از سیاست‌های بازدارنده مصرف سوخت اصلاح قیمت آن است اما این تنها راه حل نیست.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش با تأکید بر اینکه مطابق با قانون امسال اصلاح قیمت بنزین ممکن نیست، اظهار کرد: به دنبال اصلاح مصرف سوخت از طریق سیاست‌های غیرقیمتی هستیم. برای مثال، ایران خودرو در حال مطالعه و کار روی خودرو‌های دیزلی است که اگر به نتیجه برسد شتاب افزایش مصرف بنزین کم خواهد شد. از طرف دیگر نزدیک به 44 میلیون لیتر ظرفیت سی ان جی در کشور وجود دارد که فقط 21 میلیون لیتر آن استفاده می‌شود. بهره‌گیری از این ظرفیت خالی مصرف بنزین را نزدیک به 20 میلیون لیتر کاهش خواهد داد. این عوامل در کنار بهره‌برداری از فاز 2 و 3 ستاره خلیج فارس کمک می‌کند که صادر‌کننده بنزین شویم.
برخی استفاده از کارت سوخت را به‌عنوان یکی از راهکارهای مدیریت مصرف مطرح می‌کنند اما به عقیده کاظمی کارت سوخت تنها یک پارامتر است که اکنون دیگر مؤثر نیست. با ایجاد مشوق‌هایی برای استفاده از سی ان جی و اصلاح قیمت آن یا آنکه الزام برخی از خودروها نظیر تاکسی‌ها به استفاده از این سوخت می‌تواند بسیار مؤثر باشد. با نگاهی به تجربه کشورهای دیگر می‌توان دریافت که شرایط کشورهای توسعه یافته با ایران فرق دارد. در آنجا حمل و نقل ریلی تقویت شده که ایمن و ارزان است. قیمت بنزین واقعی است و آنها باید به ازای خرید ماشین مالیات پرداخت کنند. اما در ایران حتی برخی از خانواده‌ها 2 یا 3 خودرو دارند و مالیاتی بابت آن پرداخت نمی‌کنند. مالیات گرفتن از خودرو و بنزین یکی دیگر از سیاست‌های غیر قیمتی مؤثر در کاهش مصرف بنزین است. هرچند که به اعتقاد کاظمی افق عرضه و تقاضای بنزین در ایران نگران‌کننده نیست.
تولید 52 میلیون لیتر بنزین یورو 4 تا پایان سال
در حال حاضر پالایشگاه شازند اراک 15 میلیون لیتر در روز، پالایشگاه اصفهان 12 میلیون لیتر در روز، پالایشگاه تبریز یک میلیون لیتر در روز بنزین یورو 4 تولید می‌کنند. اما به گفته کاظمی این رقم شهریورماه با بهره‌برداری از واحد آیزون فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس به 40 میلیون لیتر در روز و با اصلاح واحد بنزین‌سازی پالایشگاه بندرعباس به 52 میلیون در روز خواهد رسید. با رفع اشکال واحد کاتالیست پالایشگاه لاوان نیز 3 میلیون لیتر دیگر به بنزین یورو 4 کشور افزوده می‌شود.
جذب 14 میلیارد دلار سرمایه خارجی
بعد از برجام علاوه بر تسریع روند توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس اتفاقات مثبت دیگری نیز رخ داد. برای مثال جذب سرمایه خارجی در پالایشگاه آبادان به میزان 3 میلیارد دلار که بهمن ماه سال گذشته مصوب شد و آن زمان بزرگترین سرمایه‌گذاری دوران پسابرجام بود.
کاظمی می‌گوید: عملیات کارگاهی و سفارش دهی این طرح نوسازی پالایشگاه آبادان شروع شده است.
وی ادامه داد: امروز پالایشگاه نفت تبریز با شرکت کره‌ای قراردادی 1.6 میلیارد یورویی امضا می‌کند که این قرارداد نیز به منظور نوسازی پالایشگاه نفت تبریز است.
معاون وزیر نفت بیان کرد: 14 میلیارد دلار برای نوسازی پالایشگاه‌های قدیمی کشور نیازداشتیم که 2 قرارداد آبادان و تبریز به یمن برجام به نتیجه رسید و اکنون روند امضای قرارداد در پالایشگاه‌های دیگر مطلوب ارزیابی می‌شود.
به گفته کاظمی پالایشگاه اصفهان قرارداد تجاری با شرکت دایلم کره جنوبی منعقد کرده است و بزودی پالایشگاه بندرعباس با شرکت چیودا ژاپن و پالایشگاه تهران با شرکت جی جی سی ژاپن قراردادهایی را امضا خواهند کرد. چراکه تولیدات این پالایشگاه‌ها پرمازوت است و 26 درصد مازوت تولید می‌کنند که باید در افق 1404 به کمتر از 10 درصد برسد. قیمت مازوت 20 تا 25 درصد کمتر از نفت خام است. آلاینده بودن این سوخت مشکل دیگر آن است و از سال 2020 کشتی‌ها نمی‌توانند از مازوت استفاده کنند و این موضوع اقتصاد پالایشگاه‌ها را به خطر می‌اندازد.
