اگر تولیدات داخلی قابل رقابت در بازارهای جهانی نباشد تا سال‌ها مجبور به صادرات نفت خام، گاز، مواد پتروشیمی و درنهایت محصولات معدنی هستیم.
به گزارش جماران؛ گمرک ایران پس از تاخیر چندماهه آمار تجارت خارجی، با انتشار گزارشی اذعان کرد تراز تجاری چهار ماهه امسال 2/4 میلیارد دلار منفی شده، صادرات غیرنفتی 10 درصد کاهش داشته و واردات 24 درصد رشد کرده است که نشانه‌های نگران‌کننده‌ای از روند تجاری کشور در سال «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» است.
بر اساس گزارش گمرک، در چهارماه اول امسال، 15 میلیارد و 813 میلیون دلار انواع کالا وارد کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 24 درصد افزایش نشان می‌دهد.
دلیل اصلی افزایش واردات در سال جاری، جهش واردات کالاهای مصرفی است به طوری که واردات برنج 27 درصد، خودرو 130 درصد و ذرت دامی 44 درصد نسبت به سال گذشته بیشتر شده است.
برخی کارشناسان معتقدند فروش نفت در پسابرجام و کانال ارزی طراحی شده به‌گونه‌ای است که واردکنندگان را به سمت کالاهایی با نقدشوندگی بالا مثل خودرو و قطعات آن سوق می‌دهد. از سوی دیگر، افزایش واردات برنج در حالی رخ داده که تاثیری در بازار نداشته و امسال قیمت برنج به بالاترین رقم خود رسیده است.
مطابق گزارش گمرک، مجموع صادرات غیرنفتی ایران در چهارماهه اول سال‌جاری به 13 میلیارد و 459 میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 10درصد کاهش داشته است. کاهش صادرات غیرنفتی ایران در حالی رخ داده که دولت در ابتدای امسال، رشد 25 درصدی صادرات غیرنفتی را هدفگذاری کرده بود که در صورت ادامه روند فعلی، تحقق آن غیرممکن خواهد بود. در قانون برنامه ششم توسعه نیز رشد متوسط سالانه 22 درصدی برای صادرات غیرنفتی پیش‌بینی شده است که احتمالا در سال جاری محقق نخواهد شد.آمار گمرک از منفی شدن تراز تجاری کشور هم قابل تامل است؛ زیرا در دو سال اخیر صادرات غیرنفتی از واردات پیشی گرفته بود که این دستاورد هم در حال از دست رفتن است.
محیط کسب‌وکار نامناسب مانع توسعه صادرات
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان این‌که محیط کسب‌وکار نامناسب است، گفت: با این شرایط تا سال‌های سال مجبور به صادرات نفت خام، گاز و مواد پتروشیمی هستیم.
پدرام سلطانی در گفت‌وگو با فارس با اشاره به بعد داخلی صادرات عنوان کرد: تا زمانی که محیط کسب‌وکار مناسبی برای تولید آسان و رقابتی نداشته باشیم، صادراتمان توسعه نمی‌یابد.
سلطانی با بیان این‌که صادرات یعنی کالاهایی که در داخل کشور تولید می‌شود با قیمت و کیفیت مناسب به بازارهای خارجی عرضه شود، گفت: تا زمانی که تولید ما رقابتی و باکیفیت نباشد، چه چیزی را می‌خواهیم صادر کنیم؟
وی افزود: اگر تولیدات داخلی قابل رقابت در بازارهای جهانی نباشد تا سال‌ها مجبور به صادرات نفت خام، گاز، مواد پتروشیمی و درنهایت محصولات معدنی هستیم.
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: ترکیب کالاهای صادراتی نشان می‌دهد صادرات کالاهای غیرنفتی، رشد چندانی نداشته و علت هم این است که ما سازوکار درونی کردن ارزش افزوده را در اقتصاد به‌وجود نیاورده‌ایم.
وی با تاکید بر این‌که محیط کسب‌وکار کشور اصلا به درد تولید نمی‌خورد، تصریح کرد: با این شرایط تولید نداریم تا صادرات رونق یابد.
خام‌فروشی رو به افزایش است
رئیس کنفدراسیون صادرات با اشاره به کاهش 10 درصدی صادرات، خاطرنشان کرد: تنها راهی که می‌تواند اهداف اقتصاد مقاومتی را فراهم کند، تولید صادرات محور است و حمایت دولت هم باید معطوف به همین بخش باشد.
محمد لاهوتی با اشاره به انتشار آمار تجارت خارجی کشور از سوی گمرک ایران،گفت: آمار تجارت خارجی کشور بعد از کش و قوس‌های فراوان و عدم ارائه آن از سوی گمرک ایران به عنوان مرجع رسمی اعلام شد و متاسفانه آنچه آمارهای تجارت خارجی کشور روایت می‌کند، آن است که در افزایش صادرات با ارزش افزوده بیشتر توفیق نداشته‌ایم و متاسفانه کالاهای صنعتی، کشاورزی و معدنی کمترین سهم را داشته‌اند که این موضوع،جای تامل دارد و باید راهکاری برای خروج از این وضعیت پیدا کرد؛ این در حالی است که هر تن کالای صادراتی ایران، به‌رغم این‌که نسبت به چهارماهه ابتدایی سال قبل، 2/5 درصد به لحاظ ارزشی رشد داشته، ولی همچنان سطح آن پایین است که نشانگر خام‌فروشی بیشتر در صادرات است.
مدیریت واردات وجود ندارد
بابک افقهی، رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت انتقاد زیادی به وضعیت تجارت خارجی و نبود مدیریت واردات دارد و در این باره به خبرنگار ما گفت: فضای فعلی اقتصاد ایران عادی نیست و در شرایط رکودی قرار دارد. زمانی که رکود در کشوری ایجاد می‌شود تنها راه علاج آن، افزایش تولید است که اگر واردات مدیریت نشود قطعا افرایش واردات به ضرر تولید و اقتصاد تمام خواهد شد.
رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت با بیان این‌که بی‌سلیقگی در مدیریت واردات وجود دارد، گفت: اگر واردات با همین رویه ادامه داشته باشد و کالاهای خارجی بیشتر از کالاهای ایرانی در دسترس مردم قرار بگیرد به رکود دامن‌زده می‌شود و تولیدکنندگان با تولید خداحافظی می‌کنند. وی با ارائه پیشنهادی به دولت مبنی بر این‌که شعار هر سال را در بدنه اجرایی کشور پیاده‌سازی کنیم، تصریح کرد: در سالی که مزین شده به شعار بسیار زیبای اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال است دولت فضا را برای توسعه و ترویج مصرف کالاهای ایرانی به کار بگیرد.
بی‌برنامگی وزارتخانه‌ها
محمدحسین برخوردار، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران هم درباره افزایش 24 درصدی واردات و کاهش 10 درصدی صادرات غیرنفتی به خبرنگار ما گفت: در وزارتخانه‌های کشاورزی و صنعت برنامه‌ریزی تولید و مصرف وجود ندارد و متاسفانه مجوزهای بی‌حساب و کتاب برای واردات صادر می‌شود که نتیجه آن تضعیف تولید داخل است. وی افزود: چند سال است که مقام معظم رهبری نسبت به خودکفایی محصولات کشاورزی و تولید داخل تاکید دارند، اما مسئولان کشور خیلی به این موضوعات توجه نمی‌کنند. اگر در بخش کشاورزی روش‌های آبیاری نوین توسعه پیدا می‌کرد امروز هم در تولید محصولات کشاورزی خودکفا شده بودیم و هم مشکل بی‌آبی در کشور وجود نداشت. برخوردار با بیان این‌که بزرگ‌ترین ایراد اقتصاد کشور دولتی بودن آن است، تصریح کرد: تا زمانی که دولت صاحب کارخانه‌های بزرگ اقتصادی باشد، نمی‌توانیم توقع تولید محصولات باکیفیت و صادرات داشته باشیم.
راهکار توسعه صادرات غیرنفتی در اقتصاد مقاومتی
در بند 10 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، راهکارهای اساسی برای توسعه صادرات غیرنفتی ذکر شده است.
در این بند بر حمایت همه‌جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات به تناسب ارزش افزوده و با خالص ارزآوری مثبت از طرق زیر تاکید شده است:
تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم
گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت و زیرساخت‌های مورد نیاز
تشویق سرمایه‌گذاری خارجی برای صادرات
برنامه‌ریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی، شکل‌دهی بازارهای جدید و تنوع بخشی پیوندهای اقتصادی با کشورها بویژه با کشورهای منطقه
استفاده از سازوکار مبادلات تهاتری برای تسهیل مبادلات در صورت نیاز
ایجاد ثبات رویه و مقررات در مورد صادرات با هدف گسترش پایدار سهم ایران در بازارهای هدف.
