آتش به اختیار یعنی عمل به آن چه بدان عهد بسته ایم، حمل صادقانه و مومنانه امانت الهی و حرکت از سر صدق و در زمره‌ی صادقین قرار گرفتن.
جلیلی با بیان اینکه «آتش به اختیار» به معنای سرباز نزدن از بدیهی ترین وظایف اجتماعی، سیاسی و قانونی است، گفت: بر اساس این مفهوم برای فرار از انجام وظایف قانونی و دینی نباید بهانه جویی کرد.
این استاد اندیشه سیاسی اسلام گفت: نباید برای فرار از مسئولیت بهانه‌های بنی‌اسرائیلی در آورد و انجام تکالیف بدیهی و ابتدائی، که همگان مخاطب آن هستند منوط به این شود که باید حتما به شخص من در این مورد دستور یا اجازه‌ای داده شود!
وی هم چنین با قرائت آیه 83 سوره توبه بر مولفه ی «زمان‌شناسی و انجام مسئولیت در وقت خود» تاکید کرد و گفت: «آتش به اختیار» بدین معناست که وقتی کار از کار گذشت و تمام شد تازه با صد شرط و شروط به فکر انجام مسئولیت نیفتیم.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به آیات ابتدایی سوره احزاب، گفت: بر این اساس باید مطالبات رهبری را انجام داد و در برابر تردیدها و تهدیدها جا خالی نکرد.
جلیلی افزود: «آتش به اختیار» یعنی اگر رهبری از ما مطالبه‌ی انجام تکلیف می‌کند، نگوییم این را خود ایشان انجام می‌دهد و اگر کسانی نمی‌خواهند برای انجام مسئولیت و تکالیف قانونی هزینه بدهند، بی‌عملی خود را توجیه نکنند وبه آن القاب و لعاب موجه ندهند.
این استاد اندیشه سیاسی اسلام گفت: بعد دیگر معنای «آتش به اختیار» یعنی قانون، اسلام و اخلاق برای ما تکالیفی قرار داده است که نباید در انجام آن کوتاهی کنیم و مدعیانی که تکالیف قانونی، اخلاقی و دینی خود را انجام نمی‌دهند، برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت توجیه نیاورند.
جلیلی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: طبق آیات 64 و 79 سوره توبه «استهزاء» دیگران نباید مانع عمل صحیح شود، علی‌رغم استهزاء و مخالفت «پوچ اندیشان» باید انجام وظیفه صورت بگیرد و کسانی با خالی کردن دل انسان مانع رفتارهای صحیح نشوند.
وی در پایان تصریح کرد: آتش به اختیار یعنی عمل به آن چه بدان عهد بسته ایم، حمل صادقانه و مومنانه امانت الهی و حرکت از سر صدق و در زمره‌ی صادقین قرار گرفتن.
