ماجرای درگیری‌های ساترا با پلتفرم‌های نمایش خانگی، اصناف سینمایی و هنرمندان، همچون کلاف سردرگم و درهم‌تنیده‌ای است که هر روز پیچیده و عجیب‌تر از دیروز می‌شود. حال، باید دید که ماجرای پرپیچ و خم رویارویی ساترا و بازیگران عرصه نمایش خانگی کشور سرانجام به کجا ختم می‌شود.
به گزارش جماران؛ ماجرای رویارویی ساترا با پلتفرم‌های نمایش خانگی، اصناف سینمایی و هنرمندان، همچون کلاف سردرگم و درهم‌تنیده‌ای است که هر روز پیچیده و عجیب‌تر از دیروز می‌شود!
شهریور ماه 1394 بود که به موجب اصل ۴۴ قانون اساسی و نظریه تفسیری شورای نگهبان از این اصل، به دستور محمد سرافراز، رئیس وقت سازمان صداوسیما، سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر موسوم به «ساترا» در حوزه فضای مجازی تشکیل شد. در سال 1396 پس از بازسازی ساختمان سروش سیما، تابلوی «سازمان تنظیم مقررات صوت وتصویر فراگیر در فضای مجازی» بر فراز آن نصب شد و سرانجام در بهار 1397 مجلس شورای اسلامی با تصویب لایحه‌ای، حیطه قدرت و اختیارات ساترا را مشخص کرد. دی‌ماه ۱۳۹۸ سیدابراهیم رئیسی، رئیس وقت قوه قضائیه در نامه‌ای مراجع قضایی و ستادی این قوه را موظف کرد که در حوزه مقررات صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی، ساترا را مرجع بدانند؛ تصمیمی که ابتدا با مخالفت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روبه‌رو شد. ارشاد معتقد بود که طبق ماده یک قانون مطبوعات مصوب ۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی، مسئولیت نظارت بر انتشار صدا و تصاویر رسانه به وزارت ارشاد سپرده شده است.
مناقشات موجود میان ساترا و ارشاد تا مدتی ادامه داشت تا اینکه نهایتا ساترا توانست پیروز میدان مناقشه شود و اختیار حوزه نمایش خانگی را از دست ارشاد خارج سازد. ساترا در یکی از نخستین اقدامات خود اقدام به توقیف سریال «می‌خواهم زنده بمانم» کرد. این اقدام که در پی شکایت معاونت فرهنگی و اجتماعی ناجا رخ داد، ضرب شستی جدی از سوی ساترا به شمار می‌آمد اما این پایان ماجرا نبود.
شامگاه پنجشنبه ۲۴ تیرماه و در آستانه پخش قسمت جدید سریال «زخم کاری» بود که محمدحسین مهدویان کارگردان این سریال با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی خود به انتقاد از عملکرد ساترا پرداخت و اعلام کرد قسمت هفتم این مجموعه شبکه نمایش خانگی پخش نمیشود. وی در این رابطه اظهار کرد که از ۱۲ مورد سانسور قسمت هفتم سریال «زخم کاری» که قسمت مهم و جذابی هم هست، ۱۰ مورد آن را انجام دادیم و در دو مورد دیگر به‌دلیل جلوگیری از آسیب جدی به داستان، تصمیم به تعدیل صحنه‌ها گرفتیم. با این حال ساز و کار سانسور ساترا دو موردی که تعدیل شد را نپذیرفت و بدون دلیلی قانع‌کننده اصرار به حذف کاملشان دارد.
فیلمیو به‌عنوان پلتفرم اینترنتی پخش‌کننده این سریال هم در مطلبی جداگانه با تائید تصمیم مهدویان اعلام کرد که به‌دلیل عدم تفاهم و توافق تیم تولید با تیم نظارت ساترا و نقطه نظرات متفاوت طرفین درخصوص برخی موارد اصلاحی، به دلیل احترام به مخاطبان، متاسفانه قسمت هفتم پخش نمیشود.
در همین راستا معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا که توئیت زدن را تنها راه پاسخگویی خود می‌دانست، به این انتقادها پاسخ داد و نوشت: «در خصوص قسمت هفتم سریال زخم کاری جهت تنویر افکار عمومی: اصلاحات در نظر گرفته شده توسط کارگزاری محتوایی در دو مرحله توسط گروه‌های مختلف تخصصی بررسی شد که در نهایت با تائید ضرورت اعمال اصلاحات، پلتفرم ملزم به اجرای آن شد. موارد اصلاحی از اواسط هفته به پلتفرم اعلام شده که زمان کافی برای اعمال آنها در اختیار عوامل تولید بوده است. طرح عمومی نکات محتوایی اصلاح شده را در رسانه‌ها نقض غرض دانسته و به نوعی ترویج آنها می‌دانیم».
دامنه محدودیت‌زایی و اعمال ممیزی‌های ساترا پس از قائله «زخم کاری» همچنان ادامه پیدا کرد و این بار گریبان سریال «جیران» تازه‌ترین ساخته حسن فتحی را گرفت. براین اساس، نخستین قسمت این سریال که قرار بود روز جمعه ۲۴ دی ماه ۱۴۰۰ پخش شود، بنابر تصمیم ساترا به تعویق افتاد. فیلیمو به‌عنوان پلتفرم اینترنتی پخش‌کننده این سریال با صدور اطلاعیه‌ای در این باره نوشت: «انتشار سریال «جیران» که قرار بود جمعه ٢۴ دی پخش شود حداکثر تا هفته آینده -یک بهمن- به تاخیر افتاد. چهار ساعت قبل از پخش سریال، نامه‌ای خلاف روال و فرایند‌های معمول ساترا به فیلیمو ارائه شد که مشتمل بر ملاحظاتی جدید در خصوص ممیزی این سریال نسبت به سریال‌های دیگر بود که طبق قواعد اداری و حقوقی این موارد عطف به‌ماسبق نمیشود و طبیعتا نباید مشمول قسمت یک این سریال می‌شد. کما اینکه اصلاحات ساترا در خصوص قسمت اول این سریال از سوی تیم تولید در موعد مقرر، مورد اعمال قرار گرفته بود. فیلیمو امید داشت تا با توجه به موارد مطرح شده و مذاکراتی که تا ١٢ ساعت قبل از زمان انتشار با ساترا داشت، بتواند قسمت اول را در تاریخ و زمان مقرر منتشر کند؛ اما به دلیل برخی ملاحظات نهاد ناظر در خصوص ممیزی این سریال، پخش آن حداکثر تا یک هفته به تاخیر افتاد».
خط سیر و شرایط حاکم بر حوزه نمایش خانگی موجب تشدید نگرانی اهالی سینما و فعالان حوزه نمایش خانگی شد. تا جایی که در ۲۳ اسفند ماه جاری چهار صنف سینمایی شامل: اتحادیه تولیدکنندگان فیلم و برنامه‌های تصویری ایران، انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیوی آنلاین، کانون تهیه‌کنندگان رسانه‌های دیداری و انجمن صنفی کارگردانان سینما با تنظیم نامه‌ای خطاب به آیت‌الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان، خواستار رسیدگی به نقش تعیین شده برای ساترا در قانون بودجه ۱۴۰۱ شدند. آنها در این نامه اعلام کردند که تأسیس نهادی دیگر در زمینه نظارت بر تولید آثار حرفه‌ای در فضای مجازی علاوه بر اینکه بار مالی سنگینی بر بیت‌المال وارد می‌کند، موجبات تورم مراجع دولتی و سردرگمی شهروندان می‌شود و بر خلاف اصل سوم قانون اساسی و نظام اداری صحیح است.
دامنه حواشی و چالش‌های پیش آمده در حوزه نمایش خانگی تمامی نداشت. تازه‌ترین حاشیه در پی انتشار خبر پخش مسابقه استعدادیابی «آوای جادویی» از تلوبیون‌پلاس به جای فیلیمو بوجود آمد. پس از انتشار این خبر محمد جواد شکوری مقدم، مدیر عامل فیلیمو در صفحه توییتر خود نسبت به پخش مسابقه «آوای جادو» در تلوبیون‌پلاس و عدم پاسخگویی ساترا در این زمینه واکنش نشان داد .او در رشته‌توییت‌هایی نوشت:
«فکر کنید برای یک برنامه موسیقی محور به نام «آوای جادویی» ۶ جلسه مذاکره کردید و توافقات کلی انجام شد، چند روز قبل هم تیم کارشناسی فرستادید سر ضبط! بعد دیروز خبر می‌شنوید که تلوبیون‌پلاس با برنامه قرارداد بسته برای پخش در نوروز ۱۴۰۱، سر گردنه برای برنامه‌های ما قلاب می‌اندازند؟
واقعا انقدر این موضوع غیر منطقی و غیر عادلانه است که نمی‌دانم چگونه از آن دفاع می‌کنند؟ مگر می‌شود برای سازمانی نقشی این‌چنین مبهم تعریف شود و خودش اقلیمش را تعریف کند و هر روز توسعه دهد؟ چرا کسی نمی‌پرسد صوت و تصویر فراگیر چیست؟ ساترا، متاسفانه فقط و فقط یک فرایند مصوب در حوزه انتشار به نام «صدور موافقت کلی» دارد که طبق سند خودشان موظف اند در کمتر از ۱۵ روز طرح ها و فیلمنامه های بارگذاری شده در سامانه‌شان را تعیین و تکلیف کنند، باورتان می‌شود بیش از ۷-۸ ماه است ۹ سریال بارگذاری شده ما بی‌پاسخ است؟ اگر می‌خواهید تولید و پخش ما را خشک کنید چرا واضح نمی‌گویید؟ هر هفته از معاونت پایش و نظارت ساترا به ما نامه می‌زنند و آن را یک فرایند تلقی می‌کنند و عدول ما از آن را، رفتار غیر فرایندی و بی نظمی پلتفرم قلمداد می‌کنند!کجای دنیا این‌گونه یک صنعت با این عرض و طول را تنظیم گری می‌کنند؟ همه چیز باید روشن و با ثبات باشد سازمانی با این همه نابسامانی و ابهام و سردرگمی به ذات بزرگترین مانع تولید در سالی با نام ممانعت زدایی از تولید شده است! و صدایمان به هیچ کجا نمی‌رسد. چه کسی پاسخگوی بیش از ۶۰۰۰ اشتغال زایی مستقیم برای هنرمندان و هنروران و ۷۰۰۰ اشتغال زایی غیرمستقیم در زنجیره ارزش شبکه نمایش خانگی است که متولی آن سازمانی رقیب، مبهم، بدون قاعده و سازکار مناسب است؟ نمایندگان محترم مجلس و شورای محترم نگهبان سوال بنده این است که مگر می‌شود در چند بند مبهم در یک لایحه بودجه یک‌ساله حکم حقوقی برای این صنعت و اهالی انبوه آن بدون تعاریف، چارچوب و فرآیند مشخص صادر کرد؟ صدا و سیما با فعالیت‌های اخیر در حوزه فضای مجازی رسما به رقابت و شکستن کمر بخش خصوصی اهتمام دارد، نمیشود هم داور باشد و هم بازیکن! این رویکرد خلاف شرع و اخلاق نیست؟ تنها مسیر روشن آینده استقلال ساترا از صدا و سیما و یا محول شدن این صنعت به وزارت ارشاد است، ما معتقدیم این صنعت شامل تعریف صوت و تصویر فراگیر نیست و سامانه‌های پخش درخواستی (VOD) با تلویزیون‌های اینترنتی خلط مبحث شده است.»
دامنه حواشی و چالش‌های بی‌پایان مربوط به موجودیت و عملگری ساترا این روزها با انتشار خبر افزایش ۶ برابری بودجه ساترا در بودجه ۱۴۰۱ ابعاد و زوایای تازه‌ای به خود گرفته است. براین اساس، بودجه ساترا در حالی به ۱۱ هزار میلیارد و پانصد میلیون تومان افزایش پیدا کرده است که بودجه این نهاد حاکمیتی در سال گذشته ۲ هزار میلیارد تومان بود. این در حالی است که تاکنون هیچ گزارش دقیقی از عملکرد ساترا در سال گذشته منتشر نشده و مشخص نیست که ساترا چنین بودجه‌‌های سنگین و کلانی را چگونه مصرف کرده و در ادامه نیز خواهد کرد.
ماجرای درگیری‌های ساترا با پلتفرم‌های نمایش خانگی، اصناف سینمایی و هنرمندان، همچون کلاف سردرگم و درهم‌تنیده‌ای است که هر روز پیچیده و عجیب‌تر از دیروز می‌شود. حال، باید دید که ماجرای پرپیچ و خم رویارویی ساترا و بازیگران عرصه نمایش خانگی کشور سرانجام به کجا ختم می‌شود و آیا می‌توان فرجام خوشی برای این ماجرا متصور بود یا خیر. امید که پاسخ، مثبت باشد.
