تأکید امام خمینی به ترویج موسیقی با ادبیات اصیل و عرفانی

به گزارش جماران؛ روزنامه ایران نوشت: سال ۱۳۵۹ بود و اولین سالگرد شهادت استاد مرتضی مطهری که از سوی دفتر حضرت امام خمینی(ره) و توسط آقای سید احمد خمینی، ساخت سرودی در رثای استاد مطهری سفارش داده شد و مسئولیت این کار به احمدعلی راغب واگذارشد. سرودی که درکارنامه هنری احمدعلی راغب آهنگساز، نوازنده و نویسنده ایرانی به ثبت رسید و با استقبال گسترده مردم مواجه شد. راغب این سرود را روی شعری از مرحوم حمید سبزواری ساخت و محمد گلریز آن را خواند و این اتفاق به نوعی راهگشای فعالیت‌های موسیقی پس از انقلاب اسلامی بود.

احمد علی راغب در گفت‌و‌گو با «ایران» در این باره می‌گوید: خرداد ماه 1359 بود؛ آقای مجید حداد عادل- مدیر وقت رادیو- با من تماس گرفتند و گفتند فردا صبح به همراه آقای محمد گلریز و مرحوم حمید سبزواری به رادیو برویم وبه اتفاق به بیت رهبری و خدمت حضرت امام(ره) خواهیم رفت. این دیدار برایم خیلی تعجب آور بود چرا که گمان می کردم حضرت امام روی خوشی به موسیقی نشان نمی‌ دهند. آن روز من وآقایان سبزواری وگلریز دعوت شده بودیم و آقای فریدون شهبازیان هم بسیار مشتاق بود در این دیدار حضور داشته باشد. به آقای حداد عادل گفتم ضبط ارکسترسرود «شهید مطهر» به عهده فریدون شهبازیان بوده و در آخر او هم توانست مجوزحضور بگیرد و با ما همراه شود. من حساسیت خاصی به کارهایم دارم وهمین امرسبب شد سر ضبط این قطعه نمانم.آن روز شهبازیان به من گفت تو که به تجربه کاری من اطمینان‌داری ضبط کار را به من بسپار و انصافاً کار خوبی شد.

او افزود: آن روز که به محضرحضرت امام دعوت شدیم در درجه اول به احترام نام شهید مطهری بود.امام خمینی بسیار مشتاق بودند سازندگان سرود بزرگداشت شهید مطهری را ببینند و با وجود کسالت و ناخوش احوال بودن استقبال بسیار خوبی از ما داشتند. زمانی که وارد شدیم آقای سید احمد خمینی رو به حضرت امام گفتند:«آقا اهل مطهری آمدند.» آقا سید احمد به ما گفتند درکنارحضرت امام بنشینیم و اشاره کردند آقای راغب شما دریک سمت ایشان کمی نزدیک‌تر بنشینید و در سمت دیگر آقای سبزواری نشستند.حضرت امام نام هر کدام از ما را جویا شدند و یک به یک خود را معرفی کردیم. ایشان با تعجب گفتند ماشاءالله تعدادتان هم کم نیست! یعنی ساخت یک موسیقی این همه عوامل دارد؟! خدمت ایشان گفتم: بسیاری از همکاران ما در این نشست حضور ندارند، ما یک ارکستر42 نفره هستیم. از میان ما حضرت امام(ره) با مرحوم سبزواری آشنایی قبلی داشتند و کمی درباره مضمون شعر این اثر با ایشان صحبت کردند و از شعر تمجید کردند.

سید احمد آقا رو به حضرت امام گفتند آقای راغب (سازنده سرود شهید مطهر) ایشان هستند و بعد امام پیشانی من را بوسیدند و فرمودند مردم انزلی روشنفکر، اهل قلم و زحمت‌کش هستند. درادامه در مورد ساخت این اثر سؤال کردند وخدمت ایشان گفتم درساخت این کار از موسیقی‌های صفی‌الدین ارموی بهره برده‌ام (صفی‌الدین ارموی از موسیقیدانان بنامِ ایرانی قرن هفتم است)، او برای جوانان ناکام که درجنگ یا براثر بیماری بی‌گناه کشته می‌شدند یا فوت می‌کردند موسیقی خاصی ساخته بود. حضرت امام به سید احمد آقا گفتند: «پس این موسیقی ریشه در تاریخ دارد، شاید به همین خاطر من را به خودش جذب کرده است.» بعد پرسیدند: «ساز او[ارموی] چه بود؟ گفتم: عود! و ساز تخصصی من هم عود است.

احمد علی راغب علاقه واشتیاق فراوانی به فرهنگ و موسیقی فولکلور نواحی مختلف ایران دارد و همین امر سبب آشنایی او با ابوالقاسم انجوی شیرازی بود(انجوی شیرازی پژوهشگر فرهنگ عامه و مؤسس مرکز فرهنگ مردم است) اودر ادامه بیان کرد: با حضرت امام از آشنایی و همکاری خود با استاد انجوی شیرازی سخن گفتم واینکه تحقیقاتی درخصوص موسیقی‌ های مذهبی و مراثی نقاط مختلف ایران انجام داده‌ام و همین امر سبب آگاهی و شناخت من با موسیقی صفی‌الدین ارموی بود واز تم‌های بسیار زیبای ایشان لذت بردم. البته اغلب آهنگ‌های ساخته شده ایشان توسط گروه همخوانان خوانده می ‌شد. درادامه این صحبت‌ها متوجه شدم حضرت امام به سبب علاقه‌مندی به موسیقی مذهبی ایشان را می‌شناسند و بعد فرمودند آیا می‌توانیم ازاین نوع موسیقی‌ها استفاده کنیم، گفتم بله! به شرط آنکه شعر اجازه بدهد و ازآقای سبزواری در مورد شعر سؤال کردند و ایشان گفتند «بحر رَمَل» است.

راغب درخصوص آشنایی امام خمینی با شعر و موسیقی گفت: حضرت امام آشنایی و آگاهی بسیار خوبی از شعر داشتند اما در مورد موسیقی باید اطلاعاتی ازکار به ایشان توضیح داده می‌شد البته موسیقی مذهبی و مناجات‌ها را تا حدی می‌شناختند و فرمودند زمانی که به نجف تبعید شدند تعدادی خواننده در آنجا بودند که کارهای مذهبی می‌خواندند و گوش می‌کردم. ایشان تأکید داشتند کسی که دراین زمینه قدم برداشته است و فعالیت می‌کند باید بسیار صحیح و اصولی کار کند و به خطا نرود.

ایشان فرمودند چقدرازموسیقی مذهبی اطلاع دارم و من گفتم به میزان دانش و آگاهی هایم موسیقی می‌سازم، گفتند بسیار خوب است و همین مسیر را ادامه بدهید.

این آهنگسازانقلابی بیان کرد: حضرت امام تأکید داشتند باید موسیقی درکشورمان تولید شود که ازغرب فاصله بگیرد از ما می‌ خواستند موسیقی با ادبیات اصیل و عرفانی خودمان را ترویج کنیم. این البته همان موسیقی فاخرگل‌ها بود که به نوعی مدنظر ایشان بود. البته مخاطب ایشان آقای سبزواری بود و تأکید داشتند از این ادبیات استفاده کنید و فرمودند اگر‌شأن واعتبار ادبیات موسیقی را ارتقا بدهید خود موسیقی هم ارتقا پیدا می‌کند. همانجا فکر کردم شاید امام موسیقی گل ها را گوش می ‌کردند اما جرأت نکردم بپرسم! البته بعدها از مرحوم احمد آقا پرسیدم و ایشان گفت امام طبعاً صدای زنان را گوش نمی‌ دادند. گویا ایشان در میان سازها هم به ساز نی بسیار علاقه‌مند بودند.

احمد علی راغب آثاری هم به مناسبت ارتحال حضرت امام خمینی(ره) ساخته است. وی در این باره گفت: روزی که حضرت امام فوت کردند خانم سپیده کاشانی از شاعران خوب کشورمان با من تماس گرفت و گفت آقای راغب خبر دارید چه اتفاقی افتاده است! گفتم: بله. متأسفانه خبر فوت ایشان را شنیدم اما ما نباید دست روی دست بگذاریم و باید کاری انجام بدهیم. پای تلفن به من گفت یک ورق و کاغذ بردارم وشعری برایم خواند و یادداشت کردم بسیار زیبا بود و مضمون آن مربوط بود به یک چهره عزیز، بزرگ و شاخص که ملت ایران از دست داده است. خیلی سریع روی این شعر مرحوم کاشانی کار کردم و تصنیف «هجر» حاصل شد که حسن فدائیان آن را خوانده است. البته من سرود دیگری هم به مناسبت ارتحال امام ساخته‌ام که «آیت زمین» نام داشت و شعر آن را هم خودم سرودم و آقای مهدی سپهر از خوانندگان شاخص آن زمان صداوسیما اجرا کرده‌اند. خوشبختانه همان موقع از سرود «هجر» بسیار استقبال شد و به عقیده من در میان کارهایی که برای رحلت حضرت امام(ره) ساخته شده بود این کار بسیار شاخص است و حتی مورد توجه همسرامام و مرحوم سید احمد خمینی نیز قرار گرفت. این کار با ارکستر مجلسی تلویزیون زیر نظر مرحوم بیگلری‌پور ضبط شد و خیلی خوب دیده وشنیده شد.

به‌گفته راغب «خوب به‌خاطر دارم زمانی که بخش‌هایی از آن را با سازم می‌نواختم، خودم اشک می‌ریختم و خاطرات با حضرت امام برای من تداعی می‌شد.»

او در ادامه افزود: یادم هست آن زمان حضرت امام هروقت در جماران سخنرانی داشتند، ما با گروه کر که مربوط به دفتر حزب جمهوری اسلامی بود و رهبری آن گروه با من بود، پیش از سخنرانی امام اجرای برنامه داشتیم و سرود‌های خاصی ساخته شده بود که متناسب با موضوع سخنرانی اجرا می‌کردیم. محل تمرین گروه ما پشت مسجد سپهسالار (شهید مطهری فعلی) بود. زمانی هم که با اتوبوس پیشاهنگان از محل تمرین به سمت جماران می‌رفتیم اعضای گروه طی مسیر این کارها را در ماشین می‌خواندند و تمرین می‌کردند. اغلب اشعار سروده آقای حمید سبزورای بود و بارها شاهد بودیم که هنگام اجرای برنامه این گروه، حضرت امام و دیگر حضار گریه می‌ کردند. اجراهای بسیار خوبی بود.