در عرصه این دوره از رقابت‌های انتخاباتی از مجموع ۱۳۱ داوطلب تنها حدود ۳.۸ درصد را زنان تشکیل دادند که از هفت درصد دوره دهم انتخابات مجلس کمتر بود. این حضور کم‌فروغ در حالی بود که حضور دست کم ۲۰ درصد داوطلبان از میان جامعه زنان استان ایلام انتظار می‌رفت.
با این اوصاف و با وجود پیشرفت‌های چشمگیر زنان ایلامی در عرصه‌های مختلف و رشد ۲۰ درصدی زنان در عرصه‌های مدیریتی در ۲ سال گذشته، چنین حضور کمرنگی نشان از یک نقص جدی دارد و به طور قطع یک پای رقابت برای انتخاب شایسته در این استان در نبود زنان می‌لنگد.
شاید اگر زنان بیشتری از میان انبوه زنان توانمند و شایسته استان وارد عرصه رقابت‌های انتخاباتی می‌شدند اسم چند زن را می‌شد در بین داوطلبان تایید صلاحیت شده دید و عرصه رقابت برای تصاحب سه کرسی نمایندگی مجلس شورای اسلامی مردانه صرف نبود هر چند امید به بازگشت یک یا چند داوطلب زن به عرصه رقابت‌ها تا زمان اعلام نهایی نامزدهای انتخابات در ۲۲ بهمن‌ماه وجود دارد.
زنان استان ایلام با وجود زندگی در جامعه‌ای سنتی و البته در حال گذار، همواره پای ثابت عرصه‌های اجتماعی بوده‌اند و شرکت در انتخابات چه به عنوان داوطلب و چه به عنوان رای دهنده یکی از مصادیق بارز این مدعاست.
زنان در موضوع انتخابات یکی از اهرم‌های مهم به شمار می‌روند و در انتخابات مجلس شورای اسلامی و نیز شوراهای اسلامی شهر و روستا حضور زنان به عنوان داوطلب نمودی عینی دارد و موجب پرباری بیشتر انتخابات نیز می‌شود.
نبود حتی یک نماینده از میان نیمی از جمعیت یک استان در میان داوطلبان انتخابات مجلس مساله‌ای است که باید مورد تجزیه و تحلیل آگاهان و صاحبنظران قرار گیرد و ایرنا ایلام به این منظور میزگردی را با حضور جمعی از فعالان سیاسی و اجتماعی برگزار کرد.
فرنگیس علیلیان دبیر انجمن زنان استان ایلام و فعال سیاسی، اجتماعی، سیدخلیل سجادی دبیر جامعه اسلامی کارمندان استان ایلام و فعال سیاسی، اجتماعی، خدابخش داودی‌نصر مدرس دانشگاه و فعال سیاسی و تاج‌الدین صالحیان مدرس دانشگاه و فعال سیاسی در این میزگرد دیدگاه‌های خود در خصوص موضوع مورد بحث را بیان کردند.
داودی نصر در صحبت های خود به مواردی نظیر ایجاد وجه تمایز بین تبعیض با تفاوت جنسیتی، عدم نگاه سلیقه‌ای به مسائل، پیامدهای مثبت و منفی حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی اشاره کرد و سیدخلیل سجادی عدم وجود احزاب سیاسی کارآمد، فعال و قوی در استان، رفع تضاد جنسیتی، جمعیت کم استان و زنان تاثیرگذار را مطرح کرد.
صالحیان در این میزگرد به بیان موضوعاتی چون ارتقای دانش سیاسی زنان، نگاه مردانه حاکم بر جامعه، لزوم تقویت تشکل‌هایی با محوریت حضور بانوان در سطح جامعه و عدم اعتقاد به توانایی زنان پرداخت و فرنگیس علیلیان هم پیرامون موضوعاتی چون حمایت جامعه از توانمندی جامعه، حضور زنان بدون در نظر گرفتن جنسیت آنها در عرصه‌های مختلف، نداشتن انگیزه برای مشارکت‌های اجتماعی و سیاسی، نگاه غلط جامعه مبنی بر ارحج بودن انتخاب مردان بر زنان بحث داشت.
قانون منعی برای حضور زنان در عرصه انتخابات ندارد
مدرس دانشگاه و فعال سیاسی ایلام گفت: عدالت جنسیتی با وجود پیشرفت‌هایی که در سال‌های گذشته داشته است اما همچنان با نقطه مطلوب فاصله دارد.
تاج‌الدین صالحیان مشارکت زنان در انتخابات را به ۲ بخش عام و خاص تقسیم کرد و یادآور شد: مشارکت زنان به شکل عام در مسائل اجتماعی همانند تحصیل و یا در امور سیاسی همانند حضور در پای صندوق‌های رای تا حدودی مناسب ارزیابی می‌شود و حتی در بخش‌هایی این حضور از مردان نیز بیشتر بوده است اما در زمینه مشارکت خاص همانند نامزد شدن برای کسب کرسی نمایندگی مجلس شورای اسلامی با چالش‌هایی روبرو هستیم که نمود عینی آنرا در تعداد زنان ثبت‌نام کننده برای انتخابات مجلس شورای اسلامی مشاهده کردیم.
وی تاکید کرد: تعداد افراد ثبت‌نام کننده برای انتخابات دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی در ۲ حوزه انتخابیه استان ایلام طبق آمار اعلام شده حدود ۱۳۰ نفر بود که با توجه جمعیت ۵۰ درصدی بانوان باید حداقل ۶۵ نفر از این تعداد را زنان تشکیل می‌داد اما در عمل تنها پنج نفر از زنان خود را نامزد شرکت در این انتخابات کردند که ظاهرا یک نفر نیز پیش از بررسی صلاحیت‌ها انصراف داد.
صالحیان یادآور شد: هیچ منعی به لحاظ قانونی برای ثبت نام زنان در عرصه انتخابات وجود ندارد و حتی در قانون اساسی نیز دولت موظف شده است زمینه مشارکت حداکثری زناان را فراهم آورد اما با این حال شاهد هستیم این حضور بسیار کمرنگ است که در استان ایلام این وضعیت حتی از میانگین کشور نیز کمتر بوده و بسیار ناامیدکننده است.
افزایش آگاهی سیاسی، تحصیلات و پست‌های مدیریتی انگیزه مشارکت خاص زنان را افزایش نداده است
وی اضافه کرد: میزان آگاهی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی زنان به همراه سطح تحصیلات آنها طی سال‌های اخیر افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کرده ضمن اینکه دولت نیز در بخشنامه ای بر بکارگیری ۳۰ درصد مشاغل مدیریتی از میان زنان واجد شرایط تاکید کرده است و هم اکنون شاهدیم در برخی دستگاه‌های اجرایی استان در سطح مدیران کل و معاونان از ظرفیت زنان استفاده شده است که این عوامل باید زمینه افزایش انگیزه را در میان بانوان برای مشارکت بیشتر در انتخابات بالا ببرد ولی در عمل شاهد هستیم تعداد زنان ثبت نام کننده برای انتخابات پیش رو حتی از دوره گذشته نیز کمتر است.
صالحیان با بیان اینکه روحیه مردسالاری همچنان در میان بخش‌هایی از جامعه دیده می‌شود، اظهار داشت: اصلی‌ترین دلایل رغبت کم زنان در استان ایلام برای حضور در عرصه انتخابات را می‌توان به ۲ دسته تقسیم کرد: یکی نوع نگاه و باورهای تاریخی است که همواره عملکرد مردان را بهتر از زنان بیان می‌کند و در استان ایلام این روحیه مردسالاری نمود بیشتری دارد.
وی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه زنان در زمینه‌های مختلف بهبود یافته است ولی همچنان فاصله بسیاری با نقطه مطلوب وجود دارد که نمی‌توان آنرا با بخشنامه و آیین‌نامه حل کرد، بلکه نیازمند تغییر نگاه و باورها در فرهنگ عامه مردم هستیم که البته ممکن است این کار سال‌ها به طول بیانجامد.
این فعال سیاسی و اجتماعی یادآور شد: نوعی نگاه تاریخی در سطح جامعه مشهود است که همواره صفات و ویژگی‌های خوب را به مردان نسبت می‌دهیم به عنوان مثال گفته می شود "مردانه" کار و تلاش کنیم یا "مردانه" دروغ نگوییم. در مسائل قومی و قبیله‌ای نیز زنان همواره تابع تصمیمات مردان بوده‌اند و این موضوع در استان ما به همه ابعاد مسائل اجتماعی نیز تعمیم یافته است.
صالحیان گفت: با اینکه مدیریت خانواده در بیرون با مردان است ولی به نظر می‌رسد تعمیم این موضوع به سطح کل اجتماع منطقی نباشد.
عدم خودباوری برای پذیرش مسوؤلیت‌های بزرگ دلیل مشارکت پایین زنان ایلامی
وی تاکید کرد: عدم اعتقاد به توانایی زنان نیز از مشکلات پیش روی حضور بانوان در مشاغل مدیریتی و بویژه عرصه انتخابات است و این موضوع حتی بعضا در بین خود زنان نیز دیده می‌شود، البته در میان زنان تحصیلکرده شرایط بهتر است اما در بین عموم زنان عدم خودباوری و اعتماد به نفس برای پذیرش مسوولیت‌های بزرگ و سیاسی را می‌توان یکی دیگر از اصلی‌ترین دلایل مشارکت پایین زنان در نامزدی انتخابات مجلس شورای اسلامی عنوان کرد.
وی ادامه داد: نامزدی برای عرصه انتخابات ریسک بالایی می‌خواهد که این ریسک‌پذیری در میان زنان کمتر از مردان است، ضمن اینکه هزینه انتخابات مجلس نیز بالاست و با توجه به اینکه استقلال مالی زنان کمتر از مردان است این موضوع باعث شده است زنان رغبت چندانی برای نامزدی انتخابات نداشته باشند.
صالحیان اضافه کرد: زنان توانمندی در سطح جامعه وجود دارند که لیاقت و شایستگی به عهده گرفتن مسوولیت در سطوح مختلف را دارند ولی حتی در میان خانواده‌ها نیز موانعی برای نامزدی آنها ایجاد می‌شود. شیوه جمع آوری آرا در انتخابات مجلس یکی دیگر از موانع برای حضور زنان در عرصه انتخابات است.
وی ادامه داد: شیوه جمع‌آوری آرا بویژه در مناطق مختلف استان ایلام یکی از عواملی است که باعث شده است زنان تمایلی برای نامزدی انتخابات نداشته باشند. در استان‌هایی همچون ایلام نامزد انتخابات باید از چند ماه قبل، شب و روز به شکل حضور در روستاها و شهرها و درب منازل به جمع آوری آرا بپردازد که این وضعیت برای زنان نامناسب و سخت است و در بسیاری از خانواده‌ها این شکل از حضور پذیرفتنی نبوده و حتی عذاب‌آور است..وی ادامه داد: شیوه جمع‌آوری آرا بویژه در مناطق مختلف استان ایلام یکی از عواملی است که باعث شده است زنان تمایلی برای نامزدی انتخابات نداشته باشند. در استان‌هایی همچون ایلام نامزد انتخابات باید از چند ماه قبل، شب و روز به شکل حضور در روستاها و شهرها و درب منازل به جمع آوری آرا بپردازد که این وضعیت برای زنان نامناسب و سخت است و در بسیاری از خانواده‌ها این شکل از حضور پذیرفتنی نبوده و حتی عذاب‌آور است
این فعال اجتماعی گفت: اگر احزاب و صنوف مختلف بتوانند جایگاه واقعی خود را در سطح کشور و استان ایلام بدست بیاورند نیاز به حضور فرد نامزد در مناطق و درب منازل احساس نمی‌شود و داوطلبان با بیان اهداف، دیدگاه و برنامه‌ها، خود را در معرض انتخاب مردم قرار می‌دهند.
محروم کردن جامعه از مشارکت اجتماعی زنان یک نقیصه جدی است
صالحیان اظهار داشت: محروم کردن کشور از پتانسیل، توانایی و انرژی زنان به عنوان نیمی از جمعیت، یک نقیصه جدی است که باید بتوانیم هرچه بیشتر انگیزه و لوازم مورد نیاز زنان جامعه برای پذیرش مسوولیت‌های اجتماعی را افزایش دهیم تا این ضعف برطرف شد.
وی بر لزوم تقویت تشکل‌هایی با محوریت حضور زنان در سطح جامعه تاکید کرد و گفت: زنان موفق در عرصه‌های مختلف جامعه باید معرفی شوند تا الگویی برای سایرین باشند، بدون شک مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به کارآمدی و نشاط جامعه انجامیده و ارزیابی‌ها نیز ثابت کرده است زنان امور محوله را با حساسیت، نظم و دقت بیشتری انجام می‌دهند که این امر می‌تواند به کارآمدی بیشتر منجر شود.
نادیده گرفتن ظرفیت زنان ظلم به جامعه است
دبیر انجمن زنان استان ایلام و فعال سیاسی، اجتماعی نیز گفت: زنان مانند مردان در جامعه مطالباتی دارند و باید برای رسیدن به آنها در عرصه‌های مختلف حضور فعال داشته باشند.
فرنگیس علیلیان اظهار داشت: بر اساس شواهد موجود پس از انقلاب زنان دوشادوش مردان وارد عرصه شدند و در پیروزی انقلاب نقش بسزایی داشتند.
وی افزود: یک زن مادر خانواده است در صورت نادیده گرفته شدن به جامعه ظلم می‌شود بنابراین اگر انتظار داریم جامعه سالم باشد باید هم زنان و هم مردان در عرصه‌های مختلف در کنار هم مشارکت کنند.
علیلیان یادآور شد: طی هشت سال دفاع مقدس همین زنان ایلامی پشت خط جبهه بودند و در برابر شهادت عزیزانشان با صبر و شکیبایی زیر چادرهای قندیل بسته تلاش کردند تا از کیان خانواده حفاظت کنند آیا شایسته است چنین زنانی نادیده گرفته شوند.
وی تاکید کرد: در همه دنیا مشارکت زنان و مردان وجود دارد و باید از آن حمایت شود در جامعه ما مردانی هستند که از زنان دفاع می‌کنند اما تعداد آنها کم است.
علیلیان تصریح کرد: زنان هم اکنون کمک کار مردان هستند و حتی با وجود فعالیت در خارج از منزل برای خود و زندگیشان برنامه‌ریزی دارند و فرزندان خوبی را به جامعه تحویل دادند.
وی با بیان اینکه زنان جایگاه خود را در جامعه پیدا کرده‌اند، گفت: زنان تحصیلات عالی دارند و جایگاه خود را پیدا کرده‌اند و باید توجه داشت جامعه در حال گذار است و طی این زمان تغییرات بسیاری رخ می‌دهد که زنان از آن بی‌بهره نیستند.
دبیر انجمن زنان استان ایلام و فعال سیاسی، اجتماعی تاکید کرد: مشارکت سیاسی، اجتماعی زنان در تمام دوران و ۴۰ سال بعد از انقلاب ثابت کرده است زنان علاقه‌مند به فعالیت سیاسی و اجتماعی هستند و در این زمینه نیز آگاهی پیدا کردند.
به گفته این فعال سیاسی، اجتماعی، مشارکت زنان ثابت کرده است این تغییرات، حضور و فعالیت در عرصه‌های مختلف و با وجود جامعه مردسالار بدون دلیل بوجود نیامده است هرچند نمی‌توان جامعه مردسالاری را نادیده گرفت.
علیلیان گفت: در ۲۰ سال گذشته در انتخابات مرحله اول شوراها که زنان برای اولین بار حضور فعالی در این عرصه داشتند افرادی بودند که با تمام محدودیت‌ها از روستاها ثبت‌نام کردند.
کنار کشیدن زنان توانمند و شایسته برای باز کردن فضا برای مردان
وی به جامعه مردسالار اشاره کرد و افزود: جامعه عرفی ما طوری است که هرچند زنانی با توانایی و شایستگی وجود دارند اما بدلیل تفکرات قبیله‌ای باید برای باز کردن عرصه برای مردان کنار بکشند.
علیلیان تاکید کرد: این موضوع یا بصورت اجباری است یا این تفکر که حضور مردان بر زنان ارجحیت دارد باعث دلسردی و بی‌انگیزگی می‌شود چرا که در جامعه ما حمایتی که از مرد می‌شود در مورد زن کمتر است یا وجود ندارد.
وی تصریح کرد: زنان ما در یک جامعه دولتمرد زندگی می‌کنند و هنوز آنطور که باید باور نشده‌اند و همین موضع بر زنان تاثیر گذاشته است و باعث حضور کمرنگ آنها در جوامع و در عرصه‌های مهم می‌شود.
نبود انگیزه، ریسک‌پذیری زنان را کاهش داده است
علیلیان با بیان اینکه اگر زنان توانمند نیستند چرا در فضای ۲۰ سال پیش با وجود محدودیت‌ها عقب‌نشینی نکردند، گفت: نداشتن انگیزه در جامعه و نبود شرایط مناسب و مساعد سبب عدم حضور و مشارکت زنان می‌شود و اگر انگیزه نباشد ریسک‌پذیری هم کاهش می‌یابد.
وی تاکید کرد: اگر جامعه زمینه را برای حضور زنان بدون در نظر گرفتن جنسیت فراهم کند، زنان ما روز به روز برای توسعه جامعه در کنار مردان به جلو پیش می روند.
علیلیان تصریح کرد: باید بپذیریم زن و مرد هر دو عنصر انسانی هستند و نباید جنسیت مانعی برای پیشرفت جوامع باشد، زنان تحصیلکرده، قوی و شایسته و دارای قابلیت باید در کنار مردان وارد عرصه‌های مختلف شوند.
فصلی بودن فعالیت احزاب در کشور/نبود احزاب حضور زنان در عرصه رقابت را کاهش داده است
دبیر جامعه اسلامی کارمندان استان ایلام و فعال سیاسی، اجتماعی گفت: ما در بحث احزاب مشکل اساسی داریم. ما در کشور شاهد احزاب کارآمد و قوی نیستیم چرا که احزاب ما فصلی هستند و همراه با انتخابات به مدت چند ماه قبل از انتخابات حضور دارند و یک ماه پس از انتخابات تعطیل می‌شوند.
سیدخلیل سجادی اظهار داشت: عدم وجود احزاب بطور مستمر و پنهان شدن آن تا انتخابات بعدی نه تنها مشارکت زنان، بلکه مشارکت در انتخابات را به نوعی با مشکل مواجه می‌کند.
وی تصریح کرد: در بسیاری از کشورهای اروپایی احزاب تعطیلی ندارند و با توجه به شاکله آنها به صورت شبانه‌روزی در حال فعالیت هستند و این نشان می‌دهد احزابی که فعال هستند چه برای مردان چه برای زنان زمینه را برای فعالیت و مشارکت مساعد می‌کنند.
وی ادامه داد: در حال حاضر بیشترین مشارکت در عرصه‌های مختلف زنان صورت گرفته است و چهره‌های مختلفی از زنان در عرصه‌های سیاسی کشور دارای مسوؤلیت‌های مهمی هستند.
به گفته سجادی، از جمله این مسوؤلیت‌ها می‌توان به معاون رییس جمهوری، فرمانداران و نمایندگان زن اشاره کرد که نشان می‌دهد از ابتدای انقلاب تا بحال مشارکت زنان به صورت مسمتر و با نگاه مثبت پیش رفته است.
دلیلی برای عدم حضور زنان در رقابت‌های انتخاباتی وجود ندارد
وی بابیان اینکه دلیلی برای عدم حضور زنان و عدم مشارکت آنها در رقابت‌های انتخاباتی وجود ندارد، گفت: بعد از انقلاب اسلامی عرصه برای حضور زنان در صحنه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره هموار و مناسب است و هم‌اکنون مشکلی به لحاظ سیاسی و اجتماعی وجود ندارد.
سجادی تصریح کرد: موضوعی که در کشور ما بیشتر به آن دامن زده می‌شود بحث جنسیتی است اما قابل قبول نیست، چرا که توانستیم تضاد جنسیتی را در درون جامعه حل کنیم و مرد و زن با توجه به شرایط حاکم تقریبا در یک سطح دیده می‌شوند که خود می‌تواند زمینه مشارکت را تقویت کند.
وی با بیان اینکه زمینه حضور و مشارکت برای تمامی اقوام و افکار فراهم است، گفت: برای زنان نیزبا توجه به دستور صریح اسلام و علمای دینی همه زمینه‌ها فراهم است و باید نقش خود را بخوبی ایفا کنند و مشارکت زنان در انتخابات گذشته در کشور بر این موضوع صحه می‌گذارد.
سجادی بیان کرد: ممکن است نوساناتی در تعداد ثبت‌نام کنندگان وجود داشته باشد که می‌تواند ناشی از کوچک بودن استان و کم جمعیت بودن باشد و به طبع در استان‌های بزرگتر مشارکت بیشتر است.
سجادی ضمن تاکید بر عدم وجود دلایل خاص برای ممانعت از حضور زنان در عرصه‌های مختلف گفت: زنان نیز در صورت داشتن شرایط مناسب می‌توانند مانند آقایان و پا به پای آنها در انتخابات شرکت و رقابت کنند و با کسب رای و به مجلس و حتی مراحل دیگری که قانون اساسی اجازه دهد ورود پیدا کنند.
مشارکت و حضور زنان باید با رعایت آداب و اصول باشد
مدرس دانشگاه و فعال سیاسی نیز در خصوص عدم حضور زنان در انتخابات این دوره گفت: شاید بخشی از عدم حضور زنان ریشه‌ای باشد و به بعد شخصیتی آنها باید اشاره کرد.
خدابخش داودی‌نصر اظهار داشت: زنان بسیاری در حوزه‌های مختلف کاری حضور دارند و نمی‌توان گفت حضور آنها کمرنگ است اما این مشارکت و حضور باید با رعایت اصول و آدابی همراه باشد.
وی یادآور شد: اسلام دین اصلاح است و با تبعیض مخالف است اما تفاوت‌هایی بین زن و مرد وجود دارد که باید به آنها توجه شود در نگاه اسلام اصل تفاوت است نه تبیعض.
داودی‌نصر اضافه کرد: زنان همواره در صدر اسلام نیز حضور داشتند از جمله اولین شهید در اسلام یک زن است، واقعه کربلا با حضور حضرت زینب(س) زنده نگه داشته شد بنابراین اسلام بدون تبعیض به آنها اجازه حضور داده است.
وی تاکید کرد: زنان در پیروزی انقلاب و در زمان هشت سال دفاع مقدس در پشت جبهه‌ها خدمت کردند اما حضور آنها در مجامع و عرصه‌های مختلف باید با رعایت آداب اسلامی باشد.
این فعال سیاسی اظهار داشت: زنان عاطفه بالایی دارند اما عقل و عاطفه باید در کنار هم قرار گیرند تا معنا پیدا کنند و نباید با مسائل سلیقه‌ای برخورد کرد.
وی با بیان اینکه حضور زنان در مجامع باید همراه با رعایت اصول اسلام باشد، گفت: از جمله این آداب عفت در نگاه و معاشرت، مرزبندی روابط، رعایت حجاب و عفاف است و اگر زن بخواهد وارد عرصه شود باید با حفظ تمام اصول در مسوولیت‌های غیر خانه وارد شود.
حضور زن در جامعه نباید به خانواده آسیب وارد کند
داودی‌نصر در بخش دیگری از سخنانش گفت: حضور زن در نقش‌های مختلف اجتماعی هم پیامدهای مثبت دارد هم آسیب و خطرات جدی که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: از جمله این آسیب‌ها صدمات روحی، جسمی، خستگی، رها شدن فرزندان و احساس کمبود عاطفی، کاهش ارتباط با خانواده، نارضایتی همسر و کاهش میزان ازدواج است.
مدرس دانشگاه و فعال سیاسی اضافه کرد: بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری زنان نصف جامعه هستند و خیلی خوب است اگر بتوان از نیروی این نیمه جامعه استفاده کرد اما حضور آنها در جامعه نباید به کار خانه، خانواده و همسر آسیب وارد کند و تحت تاثیر قرار گیرد.
چرایی حضور بی‌فروغ زنان در عرصه رقابت‌های انتخاباتی در استان ایلام، پرسشی که تلاش شد در این میزگرد به آن پاسخ داده شود شاید راه برای حضور زنان در انتخابات‌های بعدی هموار شود.
