به مناسبت هفدهم اسفند، سالروز تشکیل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در گفت و گو با احمدعلی هراتی، مدیرکل کتابخانه های عمومی البرز، شرایط احداث کتابخانه مرکزی و عملکرد این نهاد را در استان جویا شدیم. آنچه می‌خوانید مشروح مصاحبه اختصاصی ایلنا با مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان البرز است.
- درآستانه سالروز تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی و طرح ملی "کتابخانه گردی" هستیم. به این مناسبت، چه برنامه هایی در استان البرز انجام و یا تدارک دیده شده؟
روز 17 اسفند سالروز مهمی برای نهاد کتابخانه های عمومی کشور، محسوب می شود لذا برای ارائه خدمات بهتر در این روز خاص، همراه با معاونین اداره کل و سایر ادارات در نماز جمعه مرکز استان، "میز خدمت" خواهیم داشت که از نزدیک تعامل و ارتباطات را با مردم برقرار کنیم و پاسخگوی سوالات مردم باشیم. معتقدیم افرادی که خادم کتاب هستند، می دانند کتاب خوب، کتابی است که پاسخگوی ضرورت ها و نیازهای مردم است و به دنبال آن یک مسئول خوب، مسئولی خواهد بود که پیوسته خود را در معرض سوالات مردم قرار دهد و پاسخگوی آنها باشد.
برنامه دیگری که به این مناسبت، پیش رو داریم، بحث کتابخانه گردی است و این مناسبت خوبی برای مسئولان استان خواهد بود. استاندار البرز به عنوان رئیس انجمن کتابخانه های استان و فرمانداران و بخشداران نیز در سمت ریاست شهرستان و بخشداری ها، صاحب جایگاه فرهنگی هستند. خوشبختانه تعامل خوبی در سال 97 ایجاد شده است. در همین راستا در جای جای البرز، مسئولان استانی به همراه انجمن کتابخانه های شهر و شهرستان، بازدیدی از کتابخانه ها خواهند داشت.
در همین راستا، برنامه ای دیگر در شورای ادارای استان، خواهیم داشت. معرفی و اهدا کتاب به مدیران استان در جلسات شورای اداری با موضوع مدیریتی برای سهولت در انجام فعالیت های مدیران، صورت می گیرد.
همچنین در حوزه منابع اداره کل، 10 کتاب برتر در حوزه نوجوانان، جوانان و بزرگسالان، شناسایی و خلاصه نویسی شد. این 10 اثر برتر به تمام دستگاهها ابلاغ و با بروشور تهیه شده به سرتاسراستان ارسال گردید.
- آماری از تعداد کتاب های موجود و اعضاء کتابخانه های سطح استان البرز دارید؟
بالغ بر یک میلیون و 400 هزار جلد کتاب در قفسه های کتابخانه های عمومی استان قرار دارد. در ارتباط با اعضا کتابخانه‌ها، دو آمار ثبت نام شده ها و آمار مراجعین به روز، وجود دارد. در حال حاضر بالغ بر 92 هزار نفر عضو فعال کتابخانه های عمومی در استان هستند.
• در ارتباط با فعالیت کتابخانه های سیار در سطح استان چه می دانید؟
رسالت ما در نقطه به نقطه استان البرز است. نگاه مدیران تنها متمرکز به شهرها نیست. مردم روستا و فرزندان آنها باید از نعمت داشتن کتاب، بهره مند شوند. در این راستا دو کتابخانه سیار فعال است. یک کتابخانه سیار برای شهرستان های ساوجبلاغ و طالقان و دیگری برای روستاهای اطراف شهرستان کرج، مجهز شده است. این نوید را به مردم طالقان می دهیم که مراحل اجرای احداث کتابخانه این شهرستان شروع و در هفته دولت سال 98 این پروژه افتتاح و به بهره برداری عموم مردم، خواهد رسید.
برای تقویت ناوگان کتابخانه سیار با معاون امور اجتماعی استانداری نیز مذاکراتی انجام شده که اگر به نتیجه مطلوب برسد، قطعا تعداد کتابخانه های سیار بیش از این خواهد شد. طی جلساتی که با مدیریت حوزه روستایی نیز برگزار شد، اعلام کردیم با شرط معرفی فضای 250 متری در روستاهای استان با جمعیت 150 تا 200 نفر، کتابخانه نهادی، احداث کنیم.
- برای اینکه کتابخانه از فضای سرد و بی روح خارج و به مرکز پرجنب و جوش تبدیل شود، چه اقداماتی انجام شده است؟
امروز کتابخانه ها به مراکز برگزاری برنامه های فرهنگی همچون نشست های تخصصی و عمومی کتابخوان تبدیل شده است. حلقه های مطالعاتی در فعالیت کتابخانه ها مطرح است. شاهنامه خوانی، قصه‌گویی و داستان نویسی برای نوجوانان و جوانان برگزار می شود. تشکیل کلاس های آموزشی با محوریت آسیب های اجتماعی که خانواده ها را تهدید می کند نیز جزو برنامه های جاری و متداول در کتابخانه های استان البرز است. همچنین مسابقات و یا جشنواره های فرهنگی نیز در بین کتابخوانان و اعضا کتابخانه ها، برگزار می شود.
• انتخاب عناوین کتاب در کتابخانه ها با چه معیار و توسط چه افرادی مشخص می شود؟
در راستای تامین منابع ناوگان کتابخانه‌های عمومی معمولا به دو صورت، عناوین انتخاب می‌شود. روش اول خود مسئولین و کارشناسان هستند که بر اساس نیازسنجی، کتابها را تهیه می کنند. از طرف دیگر، مدیران کتابخانه ها که به عنوان طلایه داران ترویج فرهنگ کتاب خوانی در خط مقدم کتابخانه ها، فعالیت می کنند، با توجه به مراجعات مردمی، عناوین درخواستی را به اداره کل اعلام می کنند. در نهایت با هماهنگی اداره کل در حوزه منابع، عناوین جدید، تهیه و به کتابخانه ها ارسال می شود. این روند برای کتاب های اهدایی نیز صدق می کند. عناوین کتاب های اهدایی پس از بررسی کتاب، نویسنده و ناشر، چنانچه مورد تایید قرار گرفت در قفسه های کتابخانه قرار می گیرد.
• به عنوان کارشناس این حوزه، کاهش مطالعه در جامعه را در چه می بینید؟
عوامل متعددی تاثیر دارد. اعتقاد دارم نقش خانواده در توسعه فرهنگ کتاب خوانی از اهمیت بیشتری برخوردار است. فرزندان در خانواده الگو پذیر هستند و مطالعه روزانه والدین حتی یک صفحه از کتاب، می تواند در نهادینه کردن آن بر روی فرزندان، موثر باشد. خانواده باید در سبد خرید کالای روزانه خود به فکر غذای روح هم باشند و در این میان خوب است فروشگاههایی که مایحتاج روزانه مردم را عرضه می کنند، وارد عرصه شده و بخشی از قفسه ها را برای فروش کتاب، اختصاص دهند.
آموزش و پرورش باید در اوقات فراغت، علاوه بر کتب رسمی و درسی، برای مطالعه آزاد، زمانی را مشخص کند که کودکان از سنین پایین با کتاب آشنا و طعم شیرین مطالعه را حس کنند. صدا و سیما و دیگر رسانه ها نیز می توانند در فرهنگ سازی کتاب خوانی، موثر باشند. تهیه و ضبط برنامه ها در محیط کتابخانه ها یک نمونه از این برنامه ها خواهد بود.
مشوق دیگر برای ترویج کتاب و کتاب‌خوانی، گروه همسالان هستند. لذا آیتم‌هایی متفاوتی وجود دارد که با یکدیگر به ترویج مطالعه کمک خواهند کرد. با سایر دستگاه ها نیز تعامل داریم. چنانچه تمایل به تجهیز کتابخانه در فضای عمومی داشته باشند، خوشحال خواهیم شد با تحویل قفسه و اهدا کتاب در فرصت های ممکن مردم را به سمت کتاب، هدایت کنیم.
