مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تأکید بر اینکه ما باید سبدی از محصولات نفتی داشته باشیم، گفت: بعضی ها می گویند خام فروشی نکنید؛ یعنی تولید نفت نکنید. این مسأله ممکن نیست؛ تولید نفت خام برای درآمدهای کشور است. بر اساس اصل 44 گام بعدی به بخش خصوصی واگذار شده است.
آنچه در ادامه می آید متن گفت و گوی خبرنگار جماران با علی کاردر است:
برنامه وزارت نفت برای افزایش تولید و تبدیل آن به فرآورده با ارزش افزوده بالا چیست؟
طبق اصل 44 قانون اساسی توسعه پالایشگاه ها توسط شرکت ملی نفت ایران ممنوع است و پالایشگاه هایی که داشتیم و متعلق به ما بود را هم وارد بورس کردیم و خصوصی شده است؛ بخشی هم که جدید باید ایجاد شود را بخش خصوصی باید ایجاد کند.
تعدادی مجوز برای پالایشگاه های بخش خصوصی صادر شده است. ولی متأسفانه یا سرمایه گذار نیامده و منابع نداشتند و یا نتوانستند تکنولوژی را منتقل کنند. اما بخشی که متعلق به ماست و می توانیم انجام دهیم، در میعانات گازی حدود 480 هزار بشکه به بخش خصوصی واگذار شده است. یعنی نزدیک به کل تولید پارس جنوبی که در آن میعانات گازی تولید می کنیم، با تولید بنزین، گازوئیل و امثال آن در داخل کشور ارزش افزوده بیشتری پیدا می کند.
اما همه متخصصان و کارشناسان می دانند که باید سبدی از محصول را داشته باشیم. فرض کنید اگر تمام نفت خام خود را تبدیل به فرآورده کنیم، امکان صادرات همه آن نیست. به عنوان نمونه، همین الآن ما نفت کوره را به عنوان یکی از فرآورده ها صادر می کنیم و روسیه و امارات بازار را پر کرده اند و ما نمی توانیم بفروشیم. در صورتی که نفت خام چون به پالایشگاه می رود و پالایشگاه ها وابسته به نفت خام هستند، راحت تر می توانیم آن را بپردازیم.
این سبد را در نظر دارید؟
بله. یعنی حوزه کاری ما این است که اگر توسعه اتفاق بیافتد و به پنج میلیون بشکه برسیم، در ذهن ما هست که حتما 60 درصد آن را در داخل ایران تبدیل به فرآورده کنیم.
یعنی هدفگذاری شما پنج میلیون بشکه است؟
در برنامه ششم تولید 4.8 میلیون بشکه نفت خام هدفگذاری شده که اگر به آن برسیم، برنامه ریزی کردیم که 60 درصد آن را در داخل به سمت تولید محصولات ببریم و 20 درصد را هم صادر کنیم تا بتوانیم در بازار قدرت مانور داشته باشیم. فرض کنید شما فرآورده با استاندارد یورو 4 تولید کردید و اگر بازار اروپا استاندارد یورو 5 اعلام کند حتی یک قطره از آن را نمی توانید بفروشید. در صورتی که نفت خام چنین نیست.
لذا نکته مهم این است که کارشناسان نمی دانند هفت سال مارجین هیدروکربنی منفی بوده است. یعنی قیمت نفت خام بهتر از جمع فرآورده ها بوده است. الآن مقداری بهتر شده و مارجین هیدروکربنی ارزش افزوده ایجاد کرده ولی همیشه یک نواخت نیست. تعداد زیادی پالایشگاه در طول آن هفت سال بسته شدند.
دلیل این موضوع چه بود؟
پالایشگاه های جدید با تکنولوژی وارد میدان می شوند. مثلا الآن چهار پالایشگاه جدید افتتاح شده است. وقتی که یک مرتبه این محصولات به بازار عرضه شود مارجین پایین می آید.
یعنی بازار بین المللی نفت خیلی شناور است و طوری نیست که ما بگوییم کاری می کنیم و بازار دنیا را در دست می گیریم. در بازار جهانی نفت 90 میلیون بشکه در روز تولید می شود و ما با 4.8 بخش کوچکی از آن هستیم. یعنی الآن ما حدود پنج درصد بازار را در دست داریم و باید با 95 درصد دیگر همراه باشیم.
جواب شما به کسانی که انتقاد خام فروشی را به وزارت نفت وارد می دانند چیست؟
ما کارشناسان متخصص این کار را داریم و محاسبات را انجام می دهند. پیشنهاد اولیه ما بر اساس اصل 44 قانون اساسی و مجوزهایی که صادر کرده ایم این است که بخش خصوصی برای توسعه به میدان آید. تکلیف ما در شرکت ملی نفت این است که بیشترین مقدار برداشت را با ضریب صیانتی از مخازن نفت برداشت می کنیم. بعضی ها می گویند خام فروشی نکنید؛ یعنی تولید نفت نکنید. این مسأله ممکن نیست؛ تولید نفت خام برای درآمدهای کشور است.
البته خام فروشی نکنیم می تواند به این معنا هم باشد که تولید داشته باشیم ولی این تولید تبدیل به محصولات با ارزش افزوده شود.
در هر صورت گام اول تولید نفت است. نفر دوم بخش خصوصی است. این کار طبق اصل 44 به بخش خصوصی واگذار شده است؛ ما نمی بینیم بخش خصوصی به میدان بیاید. امیدواریم با حل شدن مسائل بین المللی وارد میدان شوند. چون الآن گران است و هر بشکه برای تبدیل به فرآورده ها 20 هزار دلار سرمایه گذاری می طلبد و برنامه ما متمرکز بر این است که بر اساس برنامه ششم توسعه بتوانیم تولید را به 4.8 برسانیم.
