شهر تاریخی اصفهان به تایید اغلب ایران‌شناسان و باستان‌شناسان جهان یکی از معتبرترین شهرهای اسلامی جهان است و در جهان اسلام جایگاه ویژه و شهرت خاصی دارد. این شهر را از دیرباز نیمه جهان گفتند.
آثار تاریخی و هنری اصفهان این شهر را در ردیف یکی از میراث‌های فرهنگی جهان قرار داده است به طوری که یونسکو و آن را همتراز چند شهر مهم و زیبایی جهان محسوب می‌کند.
آثار تاریخی به شهر اصفهان جذابیت ویژه‌ای بخشیده و این شهر را از دیگر شهرهای ایران متمایز ساخته است.
در گذشته هماهنگی و تناسب در فضای شهر به چشم می‌خورد ولی این نظم و ترتیب و تجددطلبی و مدرنیته و نوآوری‌های بی‌ربط و بی‌هدف شهرسازان ما که بازاری فکر می‌کنند، از دست رفته است و شهر زیبای اصفهان را از رتبه و مقام نصف جهانی پایین کشیده است، به ویژه احداث خیابان‌های جدید با انتخاب مسیرهای ناپخته، لطمه بزرگی به یکپارچگی و عناصر بازار زده است؛ عناصری که پیدایش هریک از آنها دلایل منطقی دربردارد.
بازار اصفهان دارای عظمت و شکوه ویژه‌ای است و اینکه می‌گویند هیچ چیز بهتر از معماری شکوه نمی‌آفریند، مصداق این سخن در بازدیدی از بازار اصفهان و عناصر آن، واقعیت پیدا می‌کند.
بازار اصفهان نیز مانند بازارهای سایر شهرهای قدیمی و سنتی ایران، مرکز بازرگانی است و در مرکز بافت قدیمی شهر قرار دارد که به منظور رفع نیازمندی‌های دوران قدیم این شهر، با جمعیت هر دوره تدارک دیده شده است، ولی اکنون با توسعه و گسترش بی‌امان شهری و ایجاد فروشگاه‌های مدرن با کاربری‌های مختلف در خیابان‌ها مشکلاتی را به دنبال داشته است که بدون برنامه‌ریزی پدید آمده‌اند و توزیع صحیح و منطقی در مکان‌یابی آنها انجام نشده است.
بازار اصفهان به عنوان مرکز تجاری شهر از قرن‌ها پیش دارای نظم و سامان خاصی بوده است که الگوبرداری از آن، گاهی مشکلاتی را که گریبانگیر شهرهای بزرگ کشور ماست برطرف خواهدکرد.
بهره‌گیری از طرح‌های بازارهای سنتی که مردم این سامان با آن مانوس هستند، در ایجاد مراکز تجاری جدید موفقیت‌آمیز بوده و کمک شایانی به برنامه‌ریزی‌های شهری خواهد کرد.
این نکته نیز گفتنی است که بازار شهرهای شرق اسلامی، یکی از مشخصه‌های اصلی و بهترین معیار اصالت شهرهای این سرزمین‌ها در برابر شهرهای سایر حوزه‌های فرهنگی است.
وضعیت آب و هوایی و جغرافیایی اصفهان عامل مهمی در پشتیبانی از بازار و تداوم فعالیت آن محسوب می‌شود زیرا بازار و بازاریان و کالاها و اجناس آنها از آسیب های طبیعی مصون نگه داشته می‌شوند.
حتی در زمستان، محیط فعالیت، آرامبخش و در تابستان خنک‌تر از فضای آزاد است و خریدار و فروشنده از محیط مطلوبی برخوردارند.
وسعت بخش بازار اصفهان را نمی‌تواند دقیقا تعیین کرد اما بیش از ۲۵۰ هکتار وسعت آن را برآورد می‌کنند.
بعضی از بازارهای اصفهان دارای یک نوع فعالیت تولید و فروش تخصصی و بعضی دیگر عرضه‌کننده کالاهای مختلف هستند.
مصالحی که در بنای عناصر مختلف بازار اصفهان به کار رفته گاهی خشت و گل است که از خاک‌های ریزدانه رسی بسیار مقاوم تشکیل شده ولی با وجود این در مقابل فرسایش اقلیمی به صورت مخروبه و متروکه درآمده است.
در چند سال اخیر مدیران شهری اصفهان با هدف حفظ و پایداری بازار شهر، همکاری‌های عمرانی نزدیکی را با یکدیگر آغاز کردند.
سازمان میراث فرهنگی، سازمان اوقاف و امور خیریه و شهرداری اصفهان که بدین منظور سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان را بنیان نهاده است و با همکاری یکدیگر در جهت مرمت و بازسازی بازار به ویژه سقف‌های فروریخته راسته‌های بازار اقدامات جدی‌تری را شروع کرده‌اند.
به نظر می‌رسد که برای حفظ این میراث بزرگ و با ارزش باید گروهی تعمیرکار خبره و کارآزموده، پیوسته در بازسازی و مرمت آن مشغول کار مستمر باشند.
منظور از حفظ و حراست آزاد گذشتگان نه تنها پایداری آنها به عنوان یادگاری الگوهای معماری اجداد ما است بلکه شناخت آنها خود آیینه راهنمای ما در ایجاد اشکال زندگی آینده است و بهره‌گیری از آنها سرشار از انگیزه‌های کوشندگی، تفکر، ابتکار و استفاده مناسب از مصالح محلی در جهت زندگی طبیعی و دسته جمعی و خودکفایی است.
کتاب "بازار بزرگ اصفهان" نوشته سیروس شفقی سال ۱۳۸۵ در ۸۵۶ صفحه و شمارگان یک‌هزار نسخه توسط نشر اصفهان و مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل به چاپ رسید.
این کتاب در هفت فصل تالیف شده است. فصل اول به مفاهیم کلیدی پرداخته و بازار به عنوان یک عنصر فضیی کالبدی شهرهای اسلامی معرفی شده است.
در فصل دوم به پیشینه تاریخی شهر و بازار اصفهان مبادرت شده و نقشه هایی که تاکنون از بازار اصفهان تهیه شده معرفی شده و فصل سوم کتاب به عناصر فضای کالبدی بازار اصفهان و کارکرد آنها اختصاص یافته است.
در فصل چهارم سازمان اقتصادی- نظامی بازار و همچنین نقش بازار در جنبش‌های سیاسی مورد توجه واقع شده است.
فصل پنجم کتاب درخصوص صنایع دستی بوده و در فصل ششم، به مالکیت واحدها و نقش موقوفات در پایداری بازار اشاره شده است.
در آخرین فصل کتاب نیز با عنوان شناسایی عناصر بازار اصفهان، تمامی عناصر موجود در بازار با شماره‌های نقشه منطبق شده است که در معرفی مکان‌های جغرافیایی بازار اصفهان دارای اهمیت است.
بازار اصفهان را باید یکی از بازارهای منحصربه فرد جهان اسلام دانست که ویژگی‌ها و جذابیت‌های خاص خود را دارد که درخور توجه فراوان است و می‌توان آن را به عنوان یکی از بزرگترین، قدیمی‌ترین و معتبرترین بازارهای سرزمین‌های اسلامی معرفی کرد.
