متاسفانه طی سال‌های گذشته سبک زندگی و تغذیه نامناسب و کم تحرکی مردم و گرایش به فست فود و غذاها و نوشیدنی‌های غیر طبیعی سبب شده تا انواع بیماری‌ها منجمله دیابت در کشور افزایش یابد و مشکلات متعددی را برای جامعه و خسارت سنگینی بر نظام سلامت وارد کند.
به باورز جمعی از پزشکان متخصص و فوق تخصص غدد و متابولیسم در حاشیه همایش بین‌المللی در همین ارتباط در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان کم‌کاری تیرویید حدود 6 تا 2 درصد بالغین جامعه و پرکاری تیرویید حدود یک تا نیم درصد افراد را مبتلا می‌کند همچنین کم‌کاری تیرویید در افراد میانسال و سالخورده و پرکاری تیرویید در افراد جوان و میانسال شایع‌تر است.
علاوه بر این از هر یکهزار تا سه هزار نوزادی که متولد می‌شوند یک نفر دچار کم‌کاری تیروئید است که خوشبختانه با اجباری شدن آزمایش خون پاشنه پا در سه روز اول زندگی تشخیص داده شده و درمان مستمر تا پایان عمر خواهد داشت.
به گفته آنها اختلال عملکرد تیرویید در زنان شایع‌تر از مردان است.
یکی از دلایل اصلی کم‌کاری تیروئید در جهان کمبود مصرف ید است که خوشبختانه از 30 سال قبل با تولید و توزیع نمک یددار برطرف شد و توصیه می‌شود که والدین در سراسر کشور مراقبت و نظارت دائم داشته باشند که با مصرف نمک یددار توسط همه افراد خانواده از بروز اختلالات مربوط به کمبود ید و به ویژه کم کاری تیروئید جلوگیری شود.
این اختلالات موجب کمبود رشد ذهنی و جسمی کودکان و نوجوانان شده و در گذشته با کاهش ضریب هوشی و یادگیری و اختلالات ذهنی شدیدی همراه بوده که با مصرف نمک یددار مرتفع شده است.
در مواردی که کم‌کاری و پرکاری تیروئید رخ می‌دهد غیر از 2 مورد فوق (کمبود ید و کم کاری مادرزادی تیرویید) بیشتر عوامل مختلف ایمنی شناسی و ژنتیک دخالت دارند که پیشگیری از آنها تاکنون تعریف نشده است.
فوق تخصص غدد و متابولیسم در گفت و گو با ایرنا، دیابت را شایع‌ترین بیماری غدد و متابولیسم در دنیا دانست و گفت: بعد از آن تیروئید به ویژه کم‌کاری و سپس پرکاری تیروئید، گره‌ها و سرطان تیروئید از شایع‌ترین بیماری‌های شایع غدد و متابولیسم است.
منصور سیاوش گفت: پوکی استخوان، اختلالات سلامت استخوان و اختلالات مسائل جنسی از جمله بیماری‌های ناشی از غدد و متابولیسم است.
به گفته وی مشکلات این نوع بیماری‌ها بسیار متنوع بوده و هر بخش آن نیازمند ساعت‌ها بحث و بررسی است.
دیابت یا بیماری قند خون از جمله بیماری‌های سخت درمانی است که بخش عظیمی از مردم جهان را درگیر خود کرده و ضمن تبدیل‌شدن به عامل مهم مرگ و میر در جهان، علت بسیاری از نقص عضوها و بیماری‌های دیگر شده است که می‌توان با انجام راهکارهای پیشگیرانه، از مبتلا شدن به این بیماری خطرناک جلوگیری کرد.
دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک است که به علت کمبود یا نبود انسولین یا اشکال در کارکرد آن ایجاد می‌شود که هر سه نوع دیابت نوع‌یک با عامل توقف تولید انسولین، نوع ۲ با عامل مقاومت نسبت به انسولین و دیابت حاملگی خطرناک بوده و مشکلات اساسی را برای بیمار و اطرافیان در پی دارد.
دیابت نوع‌یک که حدود ۱۵ درصد بیماران مبتلا به دیابت را شامل می‌شود، موجب تخریب سلول‌های بتای لوزالمعده و توقف تولید انسولین می‌شود که این نوع بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد.
دیابت نوع ۲ نیز نوعی از این بیماری است که بیش از ۸۵ درصد بیماران را در بر می‌گیرد و اغلب مبتلایان به این نوع، چاق بوده یا اضافه‌وزن داشته و در کنار آن، فعالیت بدنی اندکی را در طول روز تجربه کرده‌اند.
طی سال‌های اخیر افزایش شیوع بیماری دیابت در جهان، این بیماری را به بزرگترین اپیدمی تاریخ تبدیل کرده است؛ طبق پیش بینی‌ها تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۶۴۰ میلون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند.
اصفهان دست کم 300 هزار بیمار دیابتی دارد
استاد بیماری‌های غدد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: شایع‌ترین بیماری‌های غدد و متابولیسم در دنیا تیروئید و دیابت است.
حسن رضوانیان با اشاره به بیماری‌های تیروئید بیان کرد: این بیماری گرچه شایع است اما خوشبختانه قابل درمان بوده و در کشور نسبت به دیگر کشورها کمبودی در راستای تشخیص و درمان این نوع بیماری‌ها نداریم.
وی با اشاره به بیماری دیابت خاطرنشان کرد: همانند همه دنیا در کشور با سونامی دیابت متعاقب با چاقی و کاهش تحرک مواجه بوده که در اصفهان در زمینه دیابت با مشکل جدی مواجه هستیم.
فوق تخصص غدد و متابولیسم اصفهان تصریح کرد: در اصفهان حدود 300 هزار بیماری دیابتی داریم که قسمت عمده آنها دیابت تیپ 2 هستند یعنی افرادی که مسن بوده و قرص مصرف می‌کنند.
وی بیان کرد: قسمت عمده این بیماران کنترل نشده و ناشناخته هستند یعنی تعدادی از بیماری خود بی خبر هستند و ضمن اعمال جراحی و آزمایش‌های معمولی متوجه بیماری خود می‌شوند.
رضوانیان ادامه داد: یکی از مشکلات جدی ما در راستای بیماری دیابت این است که تعدادی از این بیماران ناشناخته هستند و به دنبال اسکرین و بیماریابی کمتر می‌روند و دیگر مشکل در زمینه درمان دارویی و کمبود داروهاست.
وی با بیان اینکه خوشبختانه در وضعیت به نسبت خوبی از لحاظ درمان و دارو به سر می‌بریم، اظهارداشت: به دنبال روش‌هایی برای مبارزه با این بیماری‌ها هستیم از این رو مردم باید تحرک خود را بیشتر کرده و رژیم غذایی سالم‌تری داشته باشند تا بتوانیم از این سونامی جلوگیری کنیم.
استاد بیماری‌های غدد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به پیشگیری و یا جلوگیری افراد از ابتلا به بیماری‌های غدد و متابولیسم ادامه داد: کاری که در کشور برای جلوگیری از بیماری تیرویید انجام شده یددار کردن نمک بوده که به از بین رفتن گواتر و بیماری‌های متعاقب با گواتر جلوگیری کرد.
وی افزود: متاسفانه طی سال‌های گذشته صحبت‌هایی از طب سنتی و نمک‌های دریایی ایجاد شده که خلاف است و مردم نباید به آنها گوش فرادهند، بهترین نمک در دنیا امروزه نمک یددار است.
رضوانیان بیان کرد: یددار کردن نمک کمک شایانی به افزایش هوش کودکان و کمتر شدن شیوع بیماری‌های تیروئید کرده و گواترهای بزرگ در سنین بزرگسالی را کاهش داده است.
وی با اشاره به اینکه چاقی و کم تحرکی ابتلا به بیماری دیابت را افزایش داده است، اضافه کرد: راه حل پیشگیری از این بیماری اصلاح شیوه زندگی است که باید مردم در این زمینه همت کنند.
نودول تیروئیدی شایع‌ترین بیماری غدد و تیروئید است
فوق تخصص غدد درون ریز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه عمده‌ترین بیماری‌هایی که در دنیا روبه فزونی رفته دیابت و چاقی است، اظهارداشت: بی حرکتی و سبک زندگی امروزه مردم باعث شده که یک سری بیماری‌ها متابولیسم بدن را برهم بزند.
زهره موسوی با بیان اینکه دیابت، چاقی و کبد چرب از جمله بیماری‌های شایع بوده که متابولیسم بدن را برهم می‌زند، افزود: درمان اصلی کبد چرب کاهش وزن است زیرا این بیماری دارو ندارد.
وی به بیماری نودول تیروئیدی (وجود توده‌ای در گردن که در غده تیروئید است) یکی از بیماری‌های شایع غدد اشاره و بیان کرد: این بیماری حدود پنج درصد به صورت آشکار و حدود 67 درصد با انجام سونوگرافی مشخص می‌شود از این رو با افزایش سن گره‌های تیروئیدی افزایش پیدا می‌کنند.
فوق تخصص غدد درون ریز ادامه داد: به طور عمده گره‌های تیروئیدی خوش خیم هستند و حدود پنج درصد آنها بدخیم بوده که باید به موقع تشخیص داده شوند و از جراحی‌های بی‌مورد از این توده‌ها جلوگیری کنیم.
به گفته وی راهکاری برای جلوگیری از بیماری نودول تیروئیدی وجود ندارد، به صورت کلی گره و توده‌های تیروئیدی با افزایش سن در افراد مبتلا به تیروئید خود را نشان می‌دهند.
راهکار درمان دیابت اصلاح سبک زندگی است
یک متخصص داخلی در گفت و گو با ایرنا افزود: دیابت یکی از شایع ترین بیماری‌هاست که روز به روز به دلیل سبک زندگی و تغذیه نادرست مردم روبه افزایش است از این رو مردم باید دقت کرده و آزمایش‌های معمولی را در سن مناسب خود انجام دهند.
وی ادامه داد: افراد مبتلا به دیابت برای جلوگیری از تشدید بیماری و یا افراد سالم برای جلوگیری از ایجاد بیماری باید به توصیه‌ها و اصلاح سبک زندگی توجه ویژه کنند.
این متخصص داخلی با اشاره به مشکلاتی که بیماری دیابت برای بیماران به وجود می‌آورد، اشاره و تصریح کرد: دیابت در صورت عدم درمان باعث عوارض کلیوی، چشمی و قلبی مس‌شود و در صورت درمان برخی از این عوارض از بین رفته و کاهش پیدا می‌کند.
وی راهکار درمان بیماری دیابت را در اصلاح و تغییر سبک زندگی دانست و ادامه داد: باید تغذیه مناسب و ورزش در سبد زندگی مردم قرار بگیرد.
هم اکنون ۱۱۵ میلیون فرد بزرگسال (۱۲ درصد بزرگسالان) در سراسر دنیا تحت تأثیر بیماری کبد چرب قرار دارند. در آمریکا به طور تقریبی ۳۰ میلیون نفر، مبتلا به این بیماری هستند و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۳۰ میزان شیوع آن ۶۳ درصد افزایش پیدا کند.
بیماری کبد چرب سهم عمده‌ای در سکته‌های قلبی و مغزی و در نتیجه، مرگ‌های زودرس دارد. طبق آمار، ۶۴ درصد افرادی که بر اثر این بیماری‌ها در کشور فوت می‌کنند، کمتر از ۷۰ سال دارند و ۲۲ درصد آنها زیر ۵۰ سال هستند و دچار مرگ خیلی زودرس می‌شوند.
حدود 40 درصد مردم جهان از کبد چرب رنج می‌برند
فوق تخصص غدد و متابولیسم با اشاره به بیماری کبد چرب افزود: کبد چرب یکی از متداول‌ترین بیماری‌هاست، از لحاظ درمانی اگر بیمار ورزش کرده و وزن کم کند اثر مثبتی در درمان خواهد داشت.
فرامرز اسماعیل بیگی ادامه داد: هرچه بیماری پیشرفته‌تر باشد فعالیت بیشتری را برای درمان می‌طلبد و بیمار تنها با ورزش و تشدید فعالیت می‌تواند خطرات این بیماری را کاهش دهد.
وی اضافه کرد: اقداماتی برای تشخیص کبد چرب وجود دارد اما وجودیت درجه یک نخواهد داشت یعنی تشخیص قطعی بدون انجام سونوگرافی و ام آر آی ندارد.
به گفته اسماعیل بیگی در جهان در کشورهای مختلف 20 تا 40 درصد مردم عادی از بیماری کبد چرب و چاقی رنج می‌برند.
وی بیان کرد: برخی از بیماری‌های کبد چرب ناشی از ژنتیک بوده است و برخی هم ناشی از پرخوری و چاقی است.
مرز خطر دیابت در سن 40 سالگی است
فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم اصفهان با اشاره به موضوع دیابت گفت: در مرکز تحقیقات دیابت بر روی 16 هزار از افرادی که از دیابت رنج می‌برند تحقیق کردیم تا علل و عوامل این بیماری مورد بررسی قرار بگیرد در نهایت به این نتیجه رسیدیم که 72 درصد از آنها سابقه فامیلی دیابتی داشتند.
مسعود امینی، مرز خطر بیماری دیابت را در سن 40 سالگی دانست و افزود: سن 40 تا 50 سالگی برای بیماری دیابت خطرناک‌ترین سن است که در این راستا باید به ریز فاکتورهای آن توجه شود.
وی بدون اشاره به تعداد افراد دیابتی در کشور اظهارداشت: بیماری دیابت در کشور ما زودتر از همه دنیا آغاز شده و زودتر شیوع پیدا می‌کند که این 2 خصوصیت این بیماری در کشور باعث شده دیابت رشد فزاینده‌ای داشته باشد.
فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم بیان کرد: متاسفانه افراد مبتلا به دیابت غذای بیشتری می‌خورند و انرژی کمتری مصرف می‌کنند به همین دلیل خطر این بیماری افزایش پیدا می‌کند که باید کنترل شود.
رشته غدد درون ریز و متابولیسم بالغین در ایران از سال 1364 با شروع آموزش دوره فوق تخصصی غدد در کشور توسعه چشمگیری پیدا کرد و در 33 سال گذشته تعداد صاحبان فوق تخصص این رشته از 16 نفر به متجاوز از 300 نفر رسیده است.
تا قبل از انقلاب اسلامی تنها چهار شهر کشور فوق تخصص غدد داشتند در حالی که در سال 1397 بیش از 40 شهر کشور از فوق تخصص غدد بهره‌مند هستند.
تحقیقات در رشته غدد درون ریز و متابولیسم بالغین در 2 دهه گذشته به سرعت افزایش یافت و تعداد مقالات منتشر شده سالانه بین‌المللی این رشته از نیمی از کشورهای اروپایی و اکثر کشورهای آسیایی و تمامی کشورهای آفریقایی بیشتر است.
در کشور ما علاوه بر برگزاری همایش‌های سالانه در مسائل غدد درون‌ریز، دیابت و چاقی، سمپوزیوم‌های هفته گانه و ماهیانه انجمن غدد درون ریز و پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی، آخرین اطلاعات پزشکی در اختیار متخصصین سایر رشته‌ها به ویژه داخلی، زنان و زایمان، پزشکی هسته‌ای، جراحی و ... قرار می‌گیرد. انتشار راهنماهای بالینی، به ویژه در زمینه تیرویید و بارداری، پرکاری و کم کاری و دیابت در سال‌های گذشته در ارتقای دانش پزشکان و با نتیجه ارتقای کیفیت مراقبت از بیماران موثر بوده است.
