موضوع چگونگی گذراندن نوجوانان و جوانان در ایام تابستان دغدغه هر ساله خانواده ها و نهادها و دستگاه های فرهنگی مرتبط است و با توجه به اهمیت این موضوع به تاکید کارشناسان در فرآیند برگزاری کلاس های این بخش به بازنگری اساسی نیاز است تا اهداف مورد نظر تامین شود.
آنچه که همه متولیان مرتبط با اوقات فراغت و پزوهشگران مسائل تربیتی و اجتماعی بر آن اتفاق نظر دارند موازی کاری، کلیشه ای بودن و ناهماهنگی برنامه هایی است که در این زمینه در پیش گرفته می شود در حالی که با استفاده از ظرفیت مراکز استعدادیابی می توان کودکان و نوجوانان را بنا بر ظرفیت هایی که دارند در تعیین مسیر زندگی آینده و ایجاد خلاقیت در آنها هدایت کرد.
موضوع دیگری که کارشناسان مرتبط با اوقات فراغت بر آن تاکید می کنند محدودیت اثربخشی کلاس های آموزشی مختلف و مقطعی بودن آنها در زمان های محدود تابستان است در صورتی که می توان با تداوم و استمرار برنامه های در پیش گرفته به ایجاد مهارت در کودکان و نوجوانان کمک کرد.
یکی دیگر از موارد آسیب شناسی مورد تاکید کارشناسان، اصرار والدین به فرستادن کودکان در کلاس های متعدد و فشرده از کلاس زبان، موسیقی، شنا، نقاشی و غیره است که نه تنها به فراغت کودک منجر نمی شود بلکه حاصل آن خستگی و کم تحرکی و افسردگی آنهاست.
آشتی دادن و آشنا کردن کودکان و دانش آموزان با کتاب های مفید، شرکت دادن آنها در کارگاه های کتابخوانی و حتی آشنایی آنها با تماشای فیلم خوب می تواند همزمان با در نظر گرفتن آموزش و تفریح در کنار همدیگر به غنی شدن اقات فراغت آنها کمک کند.
سه ماه و برای برخی از دانش آموزان، چهار ماه فراغت طولانی تابستان یک فرصت و حتی یک تهدید برای این قشر است که برنامه ریزی برای چگونگی استفاده از این فرصت طلایی از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است اما اگر دچار بی برنامه گی و روزمرگی بشویم خسارت های جبران ناپذیری به همراه دارد.
همواره بر اساس آموزه های دینی و توصیه کارشناسان، مشغول شدن به یک کار دیگر پس از فراغت در کار قبلی مورد تاکید بوده که با این کار افراد از اتلاف وقت خود جلوگیری کرده و مشغول فعالیت دیگری خواهند شد که انگیزه فعالیت و امید به زندگی آنها را نیز افزایش می دهد.
وقتی افراد در زمان فراغت به دنبال مهارت آموزی، شادی و نشاط و فعالیت های تفریحی و فرهنگی و ورزشی می روند در مقایسه با سایر افراد دارای ظرفیت و توانمندی خاصی خواهند بود از این جهت موفقیت های زیادی را به دست می آورند که این موفقیت ها و مهارت آموزی ها به رشد شخصیتی و همچنین تقویت انگیزه ها و امید آنها به زندگی کمک می کند.
حرکت بدون برنامه دانش آموزان در دوران اوقات فراغت تابستان موجب بروز مشکلات زیادی از جمله ناامیدی و بی انگیزگی آن می شود و شروع سال تحصیلی جدید برای آنها سخت و دشوار خواهد بود.
تفاوت علاقه ها بین جوانان و نوجوانان موضوعی است که برنامه ریزی را برای تابستان آنها سخت کرده چرا که نمی توانیم برنامه یکسان برای همه داشته باشیم و به تنوع برنامه ها و توجه به سلایق مهم است که همین موضوع برای این افراد و خانواده های آنها سردرگمی ایجاد کرده که در این هیاهوی بازار کلاس و برنامه های پایگاه های اوقات فراغت از کدام برنامه استفاده کنند.
آنچه در حوزه اوقات فراغت باید بیش از بیش به آن توجه کرد، فعالیت های فرهنگی، مهارتی، نشاط و شادابی و تمرکز بر فعالیت هایی که به آینده سازی کودکان، نوجوانان و جوانان کمک می کند و مانع بی انگیزگی آنها خواهد شد.
تابستان هر سال پنج هزار پایگاه اوقات فراغت توسط اداره کل ورزش و جوانان، اداره کل آموزش و پرورش، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، جمعیت هلال احمر، تبلیغات اسلامی، فنی و حرفه ای، اوقات و امور خیریه، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بسیج و شهرداری ها تشکیل می شود که البته برخی از این نهادها فعالیت مشترک با همدیگر دارند.
این پایگاه های اوقات فراغت بیشتر بر کلاس های آموزشی و مهارتی تاکید دارند و کمتر به فعالیت های مهارت زندگی می پردازند که این موضوع یکی از آسیب های جدی است و البته تمامی مراکز در حال رقابت برای جذب عضو بیشتر هستند اما حرف از مشاوره و راهنمایی افراد برای ثبت نام در کلاس ها و فعالیت هایی متناسب با توانمندی و علاقه فردی آن ها نیست.
چه بسیار کودکان، نوجوانان و جوانانی که به اجبار به کلاس های آموزشی می روند و در این کلاس ها تنها وقت را می گذرانند و کمتر مفاهیم آموزشی را فرا می گیرند.
این اجبار به دلیل نبود مشاوره و استعدادشناسی پیش از تابستان رقم می خورد که نه متولیان اوقات فراغت به صورت ویژه به آن می پردازند و نه خانواده و نوجوان و جوان از مراکز مشاوره می گیرند.
تمرکز امکانات اوقات فراغت و تنوع موضوع همیشه در مرکز استان بوده و کمتر امکانات و تنوع کلاس های آموزشی به مناطق محروم و شهرستان ها می رسد و از این رو مردم آن مناطق نسبت به این چالش گلایه مند بوده و کمتر هم به این نیاز و درخواست توجه می شود.
توزیع عادلانه امکانات آموزشی در شهرهای استان اصفهان ضروری است
علی صادقی هرندی یکی از اولیای دانش آموزان بخش شرق اصفهان با اشاره به اینکه در این بخش از شهرستان اصفهان کمتر از امکانات محلی بهره مند هستیم، گفت: چند کلاس خاص مثل فوتبال، والیبال، خوشنویسی و طراحی در این بخش همه ساله برگزار و کمتر کلاس های متنوع دیگر مثل دومینو، سازه ماکارونی، اریگامی، آمادگی جسمانی و امداد و نجات در این شهرها برگزار می شود.
وی ادامه داد: فرزندان ما برای آموزش کلاس جدید و به روز جامعه باید به مرکز اصفهان بروند و این آموزش ها را فرا بگیرند که هزینه رفت و برگشت و سختی راه مانع از این کار می شود و نوجوانان و جوانان این مناطق با فقر دانش عمومی و علمی روبرو هستند.
این شهروند همکاری مسئولان و توسعه امکانات و دروه های آموزشی در مناطق مختلف استان را خواستار شد.
علی باقری نوجوان ۱۵ ساله فریدون شهری از نبود تنوع کلاس های آموزشی و مهارتی در روستای خود گلایه کرد و گفت: فراگیری کامیپوتر یکی از نیازهای افراد است که به دلیل نبود امکانات آموزشی از این دوره ها بی بهره هستیم.
وی ادامه داد: ورزش حرفه ای و زیر نظر مربی حتی در یک رشته را هم نداریم و همواره در آرزوی فعالیت حرفه ای هستیم و هزینه های رفت و آمد باعث شده که خانواده ها به ما اجازه رفت و آمد به شهر و مرکز استان را ندهند.
این نوجوان حضور کارشناسان و مربیان در روستاها و برگزاری دوره های کوتاه مدت آموزشی برای آن ها را خواستار شد.
حاج صمد غریبی والدین یکی از دانش آموزان در دهاقان به خبرنگار ایرنا گفت : نهادهای متولی باید قبل از ورود به تایستان و ثبت نام فرزندانمان در طرح های اوقات فراغت به خانواده ها مشاوره بدهند و برنامه ها و چشم اندازهای این بخش را تبیین کنند.
وی ادامه داد : اکنون ثبت نام فرزندانمان بدون برنامه ریزی حساب شده و بدون هدف صورت می گیرد به عبارتی ورود و خروجی مشخصی ندارد بنابراین یک بازنگری اساسی در فرآیند برگزاری این بخش از سوی کارشناسان امر نیاز است تا صرف هزینه نباشد بلکه سرمایه گذاری باشد.
آموزش مهارت زندگی در برنامه های اوقات فراغت لحاظ شود
استاد روانشناس دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان گفت: تابستان فرصت ارزشمند برای تقویت ارزش های انسانی مثل کار گروهی، تاب آوری، صبر و گذشت و فعالیت های مهارتی و اجتماعی است.
علیرضا معماریان با اشاره به فرصت بیش از ۱۰۰ روزه تابستان دانش آموزان و دانشجویان افزود: این فرصت بلند مدت وطلایی برای فراگیری مهارت های زندگی و اصول و ارزش های انسانی مناسب و مهم است که نباید فراموش شود.
وی ادامه داد: این فرصت علاوه بر اینکه باید برای آینده آنها کارآمد باشد نباید به بازی وسرگمی های کوتاه مدت سپرده شود بلکه باید نشاط و شادابی برای افراد ایجاد کند که نشاط و شادابی موجب تقویت انگیزه های آنها برای فعالیت های آینده فردی و اجتماعی شود.
وی با اشاره به اینکه برخی از خانواده ها نسبت به دوران فراغتی تابستان فرزندان خود تعریف و برنامه ریزی مشخصی ندارند، خاطرنشان کرد: در این مقطع خانواده ها به دنبال پرکردن اوقات فراغت فرزندان خود به جای غنی سازی و هدف گذاری هستند از این رو به طور دائم آنها از این کلاس به آن کلاس می برند.
به گفته معماریان بی توجهی به انگیزه و علاقه فرزندان برای ثبت نام و شرکت در کلاس های اوقات فراغت موجب نارضایتی و بی انگیزه شدن آنها خواهد شد.
وی یادآور شد: باید در دوران تابستان علاقه فرزندان را در نظر گرفت و برای فعالیت های مهارتی آنها برنامه ریزی کرد که بی برنامه بودن و تفریح ها و خیابان گردی منفعتی برای نسل مولد و موثر جامعه یعنی نوجوان و جوان ندارد.
این روانشناس با اشاره به کمبود مهارت کارگروهی در کشور خاطرنشان کرد: کار گروهی باید در بین جوانان و نوجوانان تقویت شود و مراکز اوقات فراغت باید در این خصوص سرمایه گذاری کنند.
نوجوانان به فراگیری مهارت کارگروهی نیاز دارند
کارشناس مسائل اجتماعی و مدرس طرح نوجوان کوشا گفت: نوجوانان به فراگیری مهارت کارگروه نیاز دارند که فراغت تابستان فرصت خوبی برای آموزش این دوره هاست.
مینا معینی با بیان اینکه پرورش انسان های ساعی وکوشا در جوامع مدن مورد توجه است، افزود: تربیت نیروهای متخصص و خستگی ناپذیربه عنوان یک آرمان برای چنین ملت هایی وجود دارد که نوجوانان این مهارت ها در فصل تابستان می توانند با حضور در دوره های مهارتی فراگیرند.
وی ادامه داد: نوجوانان وجوانان توانمند با پشتکار بالا بافراگیری احترام به حقوق همدیگر قادر به پیشرفت و تعالی خواهند بودند و با روحیه‌ای سرشار از استقلال طلبی می توانند اتفاقات بزرگی را رقم بزنند.
این کارشناس با اشاره به ظرفیت هایی که در کارگروهی ایجاد می شود، افزود: هدف اصلی پروژه حاضر گام برداشتن در راستای شکل گیری شخصیت و پرورش ذهنی و جسمی کودکان و نوجوانان است که آنها با احساسی عمیق نسبت به مسئولیت پذیری، حافظ حقیقت و عدالت باشند و تیم سازی برای آینده جامعه انجام شود.
وی از تدوین طرح آموزشی در این خصوص با عنوان "سخت کوشی وتلاش، در استان اصفهان خبرداد و گفت: این برنامه از سوی واحد سلامت نوجوانان دانشگاه علوم پزشکی با مشارکت نهادهای متولی اوقات فراغت انجام می شود که فرآیند آموزش مربیان انجام شده و افراد مربی به در حال اجرا این فعالیت هستند.
معینی آموزش مهارت برای سخت کوش بودن، کسب مهارت اعتماد به نفس مهارتهای ارتباطی، شکیبایی و انعطاف پذیری و تاب آوری، کارتیمی وهمدلی، شاد زیستن و خوشبینی بوده است.
وی یادآوری شد: در این دروه آموزشی فقط به موضوعات تئوری پرداخته نمی شود و مربی ها مهارت های لازم برای کارگروهی و مسئولیت پذیری را به صورت عملی با اجرای فعالیت تیمی انجام می دهند.
وی با بیان اینکه بررسی یکی از مشکلات محل سکونت نوجوانان به عنوان کارویژه این طرح است، خاطرنشان کرد: نوجوانان در گروه های چهارنفره یکی از چالش های محله را بررسی و با ارائه راهکار به نهاد مربوطه برای رفع آن تلاش می کنند.
وی اضافه کرد: با ادارات و نهادهای دولتی برای پیشرفت کاری نوجوانان هماهنگی شده تا اینکه در این راستا فعالیت های موثر و موفقیت آمیزی انجام شود.
انتخاب برنامه های اوقات فراغت به تحقیق و بررسی نیاز دارد
رئیس گروه فرهنگی و تربیتی اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان گفت: خانواده ها برای تامین نیاز فرهنگی و فراغتی فرزندان خود باید تحقیق و بررسی داشته باشند و بر اساس نیاز و با برنامه زندگی فرزند خود بهترین مرکز با برنامه متناسب با نیاز او را انتخاب کنند.
داود نصر ادامه داد: در حوزه فرهنگی باید مثل دیگر نیازها فرآیند بررسی و مطالعه و تحقیق توسط خانواده ها انجام شود و آنها فقط به دنبال پرکردم اوقات فراغت نباشند بلکه کیفیت و نیازسنجی را مورد توجه قرار دهند.
وی با بیان اینکه کیفیت در ارائه خدمات بسیار مهم است، خاطرنشان کرد: آموزش یک مهارت به تنهایی کارساز نیست و باید مفاهیم مهم زندگی و کیفیت نیز مورد توجه قرار گیرد تا به بهترین نتیجه دست پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه سامانه ثبت برنامه های اوقات فراغت در اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان راه اندازی شده، اظهارداشت: در این سامانه کلاس های اوقات فراغت و برنامه های فرهنگی و ورزشی ثبت می شود که افراد برای غنی سازی اوقات فراغت از این برنامه ها آگاه می شوند.
وی یادآورشد: این اقدام در شناسایی و شناخت برنامه های اوقات فراغت موثر است و به خانواده ها در انتخاب بهتر کمک می کند.
نصر افزود: پایگاه های موفق اوقات فراغت در جشنواره شناسایی و تجلیل می شود که برگزیدگان نیز به مردم برای شناسخت پایگاه های برتر معرفی می شوند.
وی در خصوص توزیع امکانات و برنامه های فراغتی گفت: دستگاه های متولی باید به این موضوع توجه کنند و نیازهای مناطق محروم را مورد توجه قرار دهند و از طرفی مسئولان محلی نیز در تامین امکانات آموزشی و فراغتی بودجه اختصاص دهند.
وی حرکت سازمان های مردم نهاد برای تامین این دسته از نیازها را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: برخی از سازمان های مردم نهاد فعالیت های فرهنگی خود را به مناطق محروم برده اند و در این مناطق خدمات رسانی می کنند.
۷۱۳۱/۶۰۲۶/
