عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در این نشست بیان کرد: پیاده‌سازی مبحث نحوه مواجهه با حکمرانی غیر شایسته می‌تواند به یکی از عوامل موثر در بیداری اسلامی تبدیل شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ابراهیم حسینی گفت: به اعتقاد برخی از نظریه‌پردازان کارآمدی دولت و یا نظام ملاک اصلی مشروعیت است.
این استاد حقوق ابراز کرد: واژه مشروعیت در اصطلاح فقها با مطابقت با شریعت هم‌معناست درحالی‌که ملاک مشروعیت در دیدگاه حقوقدانان انطباق با قوانین جاری کشور است.
وی ادامه داد: در نگاه یک جامعه‌شناس ملاک مشروعیت با مقبولیت از جانب عموم مردم مترداف است و از این نظر مشروعیت در نگاه نحله‌های فکری مختلف با یکدیگر متفاوت است.
وی ادامه داد: ملاک مشروعیت در اندیشه شیعه و عامه نیز با یکدیگر متفاوت است، در نگاه کلی و در تفکر الهی مبنا و منشا مشروعیت همسویی با فرامین الهی است.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: در دیدگاه مرسوم غرب، مبنا و منشا حکومت و حکمرانی دموکراسی و خواسته اکثریت مردم یک جامعه است، این خواسته مردم در قالب انتخابات و صندوق‌های رای مشخص می‌شود.
وی بیان کرد: انقلاب اسلامی و اسلام ناب نه به دنبال شیوه‌های حکومت دموکراسی غربی است و نه شیوه حکمرانی مسیحیت افراطی و التقاطی را قبول دارد، اسلام ناب سبک حکمرانی ویژه و خاص خود را دارد.
وی خاطرنشان کرد: در منطق دین اسلام حاکم مستبد و اقتدارگرا موردپذیرش نیست، همچنین در فلسفه حکمرانی اسلام نمی‌توان در برابر خواسته‌های عموم مردم بر روی احکام اسلامی پا گذاشت.
حسینی تصریح کرد: در منطق اسلام، حکومت دارای دو رکن اصلی مشروعیت و مقبولیت است، مشروعیت یک حکومت از جانب دین و احکام الهی نشات گرفته است.
این استاد حقوق خاطرنشان کرد: وجود انتخابات در حکمرانی در جوامع امروز بشری امر اجتناب‌ناپذیری است، طبق تعالیم اسلامی مالک و حاکم انسان و تمام مخلوقات فقط خداوند متعال است.
وی با اشاره به شکل برخورد با حکومت‌های نامشروع اظهار داشت: حق اجازه تشکیل حکومت نامشروع در دین اسلام جایز نیست اما در صورت تشکیل یا تغییر جهت یک حکومت، عدم همکاری با چنین دولت و نظامی رسالت همگانی است.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: ازآنجایی‌که براندازی یک حکومت نامشروع هزینه‌های فراوانی به یک کشور وارد می‌کند باید در درجه نخست با نصیحت و امربه‌معروف آن را به راه اسلام برگرداند.
وی اضافه کرد: درصورتی‌که یک حکومت نامشروع با نصیحت و عدم همکاری مردم به راه اشتباه خود ادامه دهد، وظیفه بعدی و نهایی مردم براندازی و از بین بردن چنین حاکمانی است که قیام عاشورای حسینی نیز بر همین مبنا به وجود آمد.
حسینی تصریح کرد: در نگاه اهل جماعت، اطاعت از حاکم شایسته و غیر شایسته درهرحال ضرورت داشته و نمی‌توان در برابر وی دست به قیام زد، مذهب حنفی تنها مذهب اهل سنت بوده که به براندازی حاکم غیر شایسته معتقد است.
رضایت و کارآمدی ملاک حمکرانی در نظریات نوین سیاسی است
عضو هیات علمی دانشگاه مفید نیز با اشاره به موضوع چگونگی مواجهه با حاکمان غیر شایسته خاطرنشان کرد: خودداری امام حسین(ع) از بیعت و همکاری با یزدید بن معاویه نمونه و مصداق بارزی از مخالفت با حمکران غیر شایسته بوده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید علی میرموسوی تاکید کرد: شکل برخورد امام حسین(ع) در برابر یزید، چشم‌انداز و افق تازه‌ای را در برابر نحوه مواجهه با حکومت‌های غیر شایسته باز کرد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه مفید تاکید کرد: از دیدگاه نظریه سیاسی جدید و حقوق بشر بین‌المللی، حق تعیین سرنوشت به مردم و از طریق انتخابات واگذارشده است.
وی اضافه کرد: در نظریه جدید سیاسی و حقوق بین‌الملل ملاک مشروعیت، مقبولیت، رضایت و دموکراسی است.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید خاطرنشان کرد: برای اصلاح حکومت‌های غیر شایسته در نظریه جدید سیاسی در غرب، مقاومت مدنی برای بهبود و اصلاح وضعیت ناشایست جامعه تبلیغ و پیشنهاد می‌شود.
وی تاکید کرد: در سنت اندیشه سیاسی شیعی، دو شرط نص و عصمت ملاک مشروعیت است، و فردی که عصمت نداشته و یا نصی برای حکم رانی وی نیامده باشد دارای حکومتی غیر شایسته و باطل است.
وی اضافه کرد: در سنت سیاسی و فقهی شیعه نحوه مواجهه با حکم رانی غیر شایسته در اصل تقیه نهاده شده و هیچ‌وقت حادثه عاشورا به الگویی برای مقابله با دولت‌های فاسد و ناصالح توصیه و پیشنهاد نشده است.
میرموسوی خاطرنشان کرد: طبق نظر علامه حلی، قیام امام حسین(ع) یک اقدام اختیاری بود و اجباری بر قیام و جهاد نبوده است.
وی ابراز کرد: آن چیزی که در منطق فقهای شیعی متقدم مشاهده می‌شود توصیه حکومت در موارد مشروع و عدم همکاری با حکومت در موارد مربوط به ظلم و جور است.
میرموسوی خاطرنشان کرد: در دوران معاصر با تجددخواهی و ورود مفاهیم جدید غربی در بین اندیشمندان ایرانی، شکل و سبک برخورد در برابر حکومت در ایران با تغییر و تفاوت همراه شد.
وی ابراز کرد: یکی از مواردی که تجددخواهان غربی مسیحی در دوران معاصر به دنبال آن بودند، حق مقاومت در برابر حکومت بود که اندیشمندان ایرانی نیز در دوران مشروطه به‌تدریج با آن آشنا شدند.
وی ادامه داد: براثر آشنایی با نظریات جدید در رابطه با نحوه مقابله با حکومت، شکل و درک مردم و فقها نیز از حادثه عاشورا تفاوت پیدا کرد.
وی ادامه داد: تفسیر سیاسی از واقعه عاشورا بعد از انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی(ره) در ایران رونق گرفته است، طبق این تفسیر براندازی حکومت فاسد حتی به بهای شهادت، حجت شرعی و الگوی عملی برای تمام زمان‌ها و سرزمین‌هاست.
وی ابراز کرد: رضایتمندی مردم و کارآمدی حکومت از مهم‌ترین ملاک‌های حکومت مشروع در دیدگاه‌های نوین سیاسی و حقوقی است، راه اصلاح و بهبود این قبیل از حکومت‌ها نیز از مسیر مقاومت مدنی می‌گذرد.
۷۴۰۳ / ۱۱۷۵
