دوباره گوهر ناب اخلاق را گم کرده ایم

در طلیعه بهار سی و چهارم انقلاب اسلامی سلسله مباحثی در مورد فضای نامطلوب اخلاقی موجود در جامعه -که مسموم به ناهنجاری­های اخلاقی­ ازقبیل شایعه،دروغ،تهمت،تخریب و... می باشد، وطبق روایات ریشه همه این رذائل اخلاقی در دروغ نهفته است-تقدیم می شود که به ریشه ­یابی رذائل اخلاقی موجود و آثار و نتایج خطرناک مترتب بر آنها پرداخته میشود و راه­ها جلوگیری از آنها بیان خواهد شد.پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران در سلسله یادداشت هایی این موضوع را به بحث و بررسی می گذارد
امیر المؤمنین علی علیه السلام: «وَ اعْلَمُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ أَنَّکُمْ فِی زَمَانٍ الْقَائِلُ فِیهِ بِالْحَقِّ قَلِیلٌ وَ اللِّسَانُ عَنِ الصِّدْقِ کَلِیلٌ وَ اللَّازِمُ لِلْحَقِّ ذَلِیلٌ أَهْلُهُ مُعْتَکِفُونَ عَلَى الْعِصْیَانِ مُصْطَلِحُونَ عَلَى الْإِدْهَانِ. رحمت ، خدا بر شما، بدانید که شما در روزگارى به سر مى برید که حق گویان اندک اند و زبان از راستگویى کند است و پیرو حق خوار و بى مقدار، مردمان این زمانه به نافرمانى خو گرفته اند و بر مسامحه (در حق ) با یکدیگر هم داستان شده اند». (نهج البلاغة، خطبه233)
مدتی است علما و بزرگان و پیشگامان انقلاب و همه دلسوزان شجره‌ی طیبه‌ی جمهوری اسلامی هم صدا شده اند و در تمام صحبت ها و سخنان خود تکیه بر مطلبی مشترک دارند؛ همه از رواج بی اخلاقی و بد اخلاقی ناراحت اند ، از رواج دروغ و تهمت و ریا و عوام فریبی نگران اند ، از هتک حرمت ها و ریخته شدن آبروی مؤمنین و رواج تزویر و ریا و دورویی غصه دارند. از تفرقه ها و نا برادری ها شکوه می کنند و فریاد وحدت سر می دهند، اما بسط تملق و دروغ و چاپلوسی در جامعه فراگیر شده و روز به روز دامنه‌ی وسیعتری از جامعه را در بر می گیرد؛ گویی دوباره فریادی از حنجره‌ی پیر جماران و امام امت را نیاز داریم که خطاب به مسؤولین کشور بگویند :
« همه خودتان را برادر بدانید، و همه مقصدتان یکى است. مقصدتان این است که اسلام را- ان شاء اللَّه- تقویت کنید. و اسلام را پیاده کنید؛ آن چیزى که سعادت همه ملتها بر پیروى از اوست. همه زیر پرچم توحید هستید. زیر پرچم اسلام هستید. و با این وضع که زیر پرچم اسلام هستید، آسیب‏پذیر نخواهید بود. و من اینکه مکرّر این مطلب را عرض مى‏کنم براى اهمیت مطلب است که باید هِى تلقین کنیم ما به هم. هر کس موعظه مى‏کند؛ همین را بگوید. هر کس سخنرانى مى‏کند؛ همین مطلب را بگوید. خیال نکند این را گفته‏اند، خیر، باید همیشه گفت، باید همیشه به گوش مردم و به گوش ملت و به گوش همه ارگانهاى دولتى هِى خواند به اینکه آقا فراموش نکنید وحدت را. هى نگویید وحدت و دنبالش نباشید، عملًا با هم وحدت داشته باشید. شما برادرهاى هم هستید. خداى تبارک و تعالى در قرآن کریم شما را به عنوان برادرى شناخته است. ( اشاره به: سوره حجرات، آیه 10: « انَّمَا المُؤمِنُونَ اخْوَةٌ» جز این نیست که مؤمنین با هم برادرند. ) اگر چنانچه‏ خداى نخواسته، اختلافات سر هواهاى نفسانیه در کار باشد، به قوّت ایمانى از بین مى‏رود، و آن کسى که اختلاف ایجاد مى‏کند، از فرقه اسلام خارج مى‏شود به حسب واقع، و لو در صورت هم بین مسلمین باشد » . ( صحیفه امام، ج‏13، ص: 404 ) .
آری فراموش کرده ایم کلام امیر بیان علی علیه السلام را که در نامه شان به مالک اشتر می فرماید :
« ... و ألصِق بأهل الورع و الصدق ، ثم رضهم على الّا یطروک و لا یبجحوک بباطل لم تفعله ؛ فان کثره الاطراء تحدث الزهو و تدنى من الغره . » ... به پاکدامنان و راستگویان بسیار نزدیک شو! آن گاه ایشان را عادت ده که در صدد چاپلوسى تو بر نیایند و تو را با بیان کارهایى که نکرده اى به دروغ خشنود نسازند که به راستى چاپلوسى زیاد و پى در پى ، تکبر و خودخواهى در انسان پدیدار مى کند و حمیت و غرور را به او نزدیک مى سازد. ( نهج البلاغه ، نامه 53 ) و نتیجه این فراموشی اینگونه می شود که به جای معاشرت و همنشینی با اهل صدق و راستی ، اطرافمان را دروغ و دغل و تملق و ... پر کرده است، و در این فضای نا امن اخلاقی است که بازار شایعه پراکنان و نمّامان گرم شده است و نتیجه این اعمال زشت این می شود که آبروی مؤمنین به ثمن ناچیز دنیوی فروخته می شود.
آری دوباره گوهر ناب اخلاق را گم کرده ایم چون دروغ در زندگی و جامعه ما رایج و حاکم شده است که بنا بر فرمایش امام عسکری علیه السلام کلید تمام گناهان و نا پاکیهاست. («جعلت الخبائث کلها فی بیت واحد و جعل مفتاحها الکذب؛ جامع الاخبار، ص 418، فصل فى الکذب و الصدق، ح 1162 ). بنابراین لازم است که برای از بین رفتن بی اخلاقی ها و ریشه کن کردن دروغ و تزویر و ریا و ... دو راهکار را در مد نظر گرفت و طبق آن عمل کرد ؛
یکی درمان کوتاه مدت و تلاش برای ایجاد وحدت و جلوگیری از تفرقه و برخورد با کسانی که بذر تهمت و تخریب و دروغ را در جامعه می افکنند و دیگری علاج بلند مدت این پدیده شوم و نامبارک از طریق ریشه یابی و علت یابی این فضای مسموم و غیر اخلاقی و تلاش برای بدست آوردن درمان آن و خشکاندن این بذر نامبارک در جامعه اسلامی بود و زوایای گوناگون این نوع بد اخلاقی ها را برای عموم مردم شفاف سازی و آثار و پیامدهای تاسف بار آن را ذکر کرد.
لذا در ادامه بحث سعی میشود،با استفاده از کلام اولیاء معصومین علیهم السلام به بررسی علت شکل‌گیری این بی اخلاقی ها و ناهنجاری های اجتماعی - که طبق حدیث امام عسکری علیه السلام بیان شد که ریشه همه اینها از دروغ شروع می شود که کلید ورود به سایر گناهان است - پرداخته شود و زوایای مختلف دروغ و تهمت و ریا و سایر بد اخلاقی های رایج در جامعه، در حد وسع روشن شود. بنابراین ابتداءً دروغ را مورد واکاوی قرار می دهیم و علل رواج دروغ گویی و آثار و نتایج و پیامدهای آن ، به عنوان کلید تمام بد اخلاقی‌ها و گناهان فردی و اجتماعی بررسی خواهد شد.
امام خمینی(ره): «خداى تبارک و تعالى انبیا را فرستاده براى تهذیب مردم؛ براى اصلاح مردم. اگر چنانچه اصلاح بشود یک فردى که در رأس جامعه است، یک ملّایى که در یک جامعه‏اى هست، اگر این ملّا یک ملّاى صحیح باشد، جامعه صحیح مى‏شود؛ از باب اینکه همه توجه به او دارند. اگر یک حکومت صحیح در یک جایى باشد، مردم چون توجه به او دارند آنها هم صحیح مى‏شوند». (صحیفه امام؛ ج‏7، ص285)