پایگاه خبر ی جماران، امام خمینی پیش از آن که سیاستمدار، بنیان گذار و رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران باشد، فقیه، فیلسوف، عارف و استاد اخلاق بود. نوشته حاضر نیز قطره ای است از دریای پر بار سفارش های اخلاقی و تربیتی آن شخصیت فرهیخته و خود ساخته که بخش نهم آن در شماره قبلی حریم امام تقدیم خوانندگان گردید و در این شماره بخش دهم پیش رو شما خواننده گرامی قرار دارد. امید است اندرزها و آموزه های عالم عامل سودمندافتد.
هواهای نفسانی منشأ اختلاف
بی‌شک امام خمینی(س) در همه امور فردی و اجتماعی قبل و پس از انقلاب همواره از اختلاف پرهیز داشته است. آن زمان که در حوزه علمیه قم و سپس در نجف زیست کرده است همگان را به همدلی و همراهی دعوت می‌کرد و هر شخصی به ویژه از اطرافیان ایشان و یا منسوب به ایشان که ندای کوچک‌ترین اختلاف سر می‌داد، امام به او هشدار می‌دادند. ایشان در تمام مراحل زندگی مراقب بود که قدمی و حرکتی انجام ندهد که موجب کمترین شائبه اختلاف در آن باشد. به حوزویان درباره دانشگاهیان، به دانشگاهیان درباره حوزویان و به همه مردم دائماً تذکر می‌دادند که مراقب باشید در بین شما اختلاف ایجاد نکنند و منشأ اختلاف را، مسائل بسیاری از جمله دست‌های بیگانه می‌دانستند. لکن یکی از مواردی را که به خود اشخاص برمی‌گردد و سرچشمه آن عدم خودسازی و تهذیب نفس است، هواهای نفسانی و خودپرستی بر شمرده است:
اختلاف نداشته باشید در امور. اختلاف همیشه ناشى از جهات نفسانى است. اگر همه انبیا الآن در اینجا جمع بشوند، اختلاف ندارند. براى آنکه، آن جهات نفسانى را ندارند.
آن وقت که یک طرف جهت نفسانى دارد و یا هر دو طرف جهت نفسانى دارند، آن وقت اختلافات پیدا مى‌شود. کوشش کنید که آن جهات نفسانى بازى‌تان ندهد که منشأ مناقشه و اختلاف شود. و در روزنامه‌ها این اختلافات منعکس شود و یا در جاهاى دیگر صحبت شود. (صحیفه امام، ج 12، ص 214 ـ 215)
ایشان در جای دیگری هشدار می‌دهند و با زبان نصیحت می‌فرمایند:
در اینجا لازم است شما را به یک نکته نصیحت کنم و آن این است که، اتحاد و انسجامتان را حفظ کنید. شما باید بدانید که هر اختلاف و نزاعى شروع شود، از باطن خود انسان است و هر اتحاد و انسجامى که حاصل شود از خداست. (صحیفه امام، ج 16، ص 247)
خودخواهی و خودبینی سرچشمه بسیاری از گرفتاری‌های انسان در زندگی فردی و اجتماعی است. انسانی که مبارزه با نفس سرکش خود نکرده و خودپسندی‌ها را در خود نکشته است، همواره در خطر گرفتاری در دامن این شیطان قوی قرار دارد. آن‌کس که به تهذیب نفس پرداخته و خویشتن را در معرض هواهای نفسانی قرار نداده و جز رضایت خداوند در پی چیز دیگری نیست، هرگز با احدی اختلاف نخواهد داشت و همواره دعوت کننده به وحدت و همدلی است. اما آن کس که از این دام بزرگ شیطانی رهایی نیافته است، گاهی به نام خدا و به بهانه اصلاح امور به اختلاف دامن می‌زند و ناخواسته در دام هواهای نفسانی گرفتار می‌شود.
حضرت امام خمینی(س) آنگاه که در مدرسه فیضیه درس اخلاق می‌گفتند و یا در نجف اشرف طلاب را نصیحت می‌کردند، دائماً به این دام بزرگ شیطان نفس، هشدار می‌دادند و همگان را بر حذر می‌داشتند، و آن را بلای جان جامعه مسلمانان می‌دانستند؛ و پس از انقلاب اسلامی که افراد بسیاری در پست‌های مدیریت قرار گرفتند، این خطر بزرگ را بیشتر احساس می‌کردند، از این‌رو در هر فرصتی تذکر می‌دادند ولکن افسوس که به این هشدارها کمتر توجه شد و آنچه را که مشاهده می‌کنیم بخشی از بی‌توجهی به فریادهای خیرخواهانه آن امام بزرگوار است. از این رو در جای دیگری می‌فرمایند:
مطلب دیگری که باز انسان را می‌ترساند که خدای نخواسته مبادا این انقلاب به واسطه این مطلب صدمه ببیند و بدانید که می‌بیند اگر خدای نخواسته بشود و او این است که بین آقایان در بلاد اختلاف باشد... اختلاف ریشه‌اش از حب نفس است... ریشه همان ریشه شیطانی است که آن حبّ نفس انسان است... انسان گول نفس اماره خودش را می‌خورد و گول شیطان را می‌خورد. (صحیفه امام، ج 18، ص 16)
در این کلام بلند حضرت امام هم پیش بینی کرده اند و هم هشدار داده اند، صدمه خوردن انقلاب از درون به جهت اختلاف مسئولان با یکدیگر برسر قدرت وبا مردم، و هشدار داده اند که مراقب شیطان و حب نفس باشید، مبادا گول بخورید و در نتیجه برسر انقلاب و کشور آنچه نباید بیاید، همچون صاعقه ای سهمگین فرود آید و همه چیز و همگان را از بین ببرد.
وحدت از برکات انقلاب اسلامی
امروز که در این جلسه‌اى که در صورت کوچک و در واقع نورانى و بسیار بزرگ است، طوایف مختلف مسلمین، برادران اهل سنت و برادران اهل تشیع، دانشگاهی‌ها و فیضیه‌ای‌ها و همه قشرهاى مختلف از بلاد مختلف در این محل مجتمع هستند. این یک نمونه‌اى از برکات انقلاب اسلامى است که خداى تبارک و تعالى بر همه ما منت گذاشته است که اصبَحنا بِنِعمَتِهِ اخواناً. دانشگاه که از فیضیه دور بود و جدا، امروز با هم پیوند کرده‌اند و امید است که این پیوند تا آخر باقى باشد، و برادران اهل تسنن و تشیع با هم توحید کلمه را آغاز کردند و امیدوارم که تا آخر این توحید و وحدت باقى باشد. (صحیفه امام، ج 15، ص 469)
امام خمینی(س) درطول حیات با برکت خود پس از انقلاب همه ساله در روز تولد پیامبر اکرم(ص)و امام جعفر صادق(ع)، دیدارهایی با مسئولان و اقشار مختلف مردم داشتند. در این ایام که بعدها به عنوان هفته وحدت از 12 تا 17 ربیع نامیده شد، یکی از نکاتی که ایشان بر آن تکیه داشتند وحدت بین برادران اهل سنت و تشیّع بود. در کنار این یادآوری مهم و سرنوشت‌ساز، به مسئولان مختلف که در مراکز و مسئولیت‌های گوناگون فعالیت داشتند تذکر می‌دادند که این نعمت بزرگ همدلی را از دست ندهند و فراموش نکنند که بدخواهان انقلاب و ملّت بزرگ ایران در پی فروپاشی آنان هستند و با ایجاد اختلاف، در تلاشند پایه‌های نظام نوپای اسلامی ایران را سست کنند. از این‌رو هشدار می‌دادند و نصیحت می‌کردند و گاه گلایه می‌نمودند.
ما با مسلمین اهل تسنن یکی هستیم، واحد هستیم که مسلمان و برادر هستیم. اگر کسی کلامی بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمان‌ها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانی هستند که می‌خواهند بین مسلمانان اختلاف بیندازند. (صحیفه امام، ج 6، ص 133)
در جای دیگری فرمودند:
ما با برادران اهل سنت خود هیچ اختلافی نداریم، همه اهل ملت واحد و قرآن واحد هستیم. (صحیفه امام، ج 6، ص 384)
ایشان چنان‌که اشارت رفت از برکات مهم انقلاب اسلامی، ایجاد وحدت و برادری بین همه اقشار می‌دانند، بویژه در میان برادران مسلمان که هم‌کیش و هم‌آیین یکدیگریم.
اگر برکت جمهوری اسلامی جز این نبود این یک برکت بزرگی است که ما را و همه برادرهای اهل تشیّع و تسنن را یک‌جا جمع کرده و همه‌مان برای اسلام می‌خواهیم کوشش کنیم. (صحیفه امام، ج 13، ص 438)
برکات رسول اکرم(ص)و امام صادق(ع)
ایران جمعیّتی ندارد در مقابل عالم، این ایمان جوان‌های ماست، این برکات رسول اکرم است، این برکات امام صادق است. این برکاتی که چشم دنیا را خیره کرده است و همه را مضطرب کرده... امروز زمان بیداری مردم ماست، زمان هوشیاری و شکوفایی ایمان است در این کشور. (صحیفه امام، ج 20، ص 161)
انقلاب اسلامی ایران الگو گرفته از مکتب اسلام و بویژه مکتب جعفری است، امام خمینی(س) به عنوان بنیان‌گذار و رهبر انقلاب اسلامی ایران، این حرکت عظیم و تأثیرگذار در جهان را از برکات مکتب اسلام و عمل به قرآن می‌داند. ایشان در بیانات مختلف خود که به مناسبت‌های گوناگون بیان می‌داشتند، به این مسأله مهم توجه می‌دادند که امّت مسلمان ایران راه خود را از راه رسول گرامی اسلام6و ائمه معصومین(ع) گرفته است و بر آن استوار خواهد بود.
ایشان در آبان سال 66 در روز 17 ربیع به مناسبت تولد پیامبر اکرم(ص)و امام صادق(ع)می‌فرماید:
عرض کنم به آقایان که معرف رسول اکرم، قرآن است. ... و همین‌طور ولی الله اکرم حضرت صادق و سایر ائمه را، لکن معرف ایشان خود کتاب الهی است. (صحیفه امام، ج 20، ص 409)
معرف حضرت صادق ـ سلام الله علیه ـ بعد از اینکه خود پیغمبر معرف است، خود وجودش معرف است. این فقهی است که با زبان ایشان بسط پیدا کرده است که برای احتیاج بشر از اوّل تا آخر، هر مسئله‌ای پیش بیاید، مسائل مستحدثه، مسائلی که بعدها خواهد پیش آمد، که حالا ما نمی‌دانیم... فقهی که اکثرش را حضرت صادق ـ سلام الله علیه ـ بیان فرموده است، این فقه همه احتیاجات صوری و معنوی و فلسفی و عرفانی همه بشر را در طول مدت الی یوم القیامه [تأمین کرده]. (صحیفه امام، ج 20، ص 409)
امام خمینی(س)به عنوان فقیه جامع الشرایط و آگاه به مسائل زمان و مکان و برخوردار از اندیشه روشن علمی و فقهی، مبنای حکومت اسلامی خود را بر فقه جعفری نهاده است و در هر حال آن را از برکات مهم مکتب اسلام و فقه امام صادق(ع)می‌داند که پاسخگوی همه نیازهای مادی و معنوی انسان است.
البته تطبیق آیات قرآن کریم و فقه اسلامی بر مسائل پیچیده جهان بر عهده فقیه روشن بین و آگاه به همه حوادث و مسائل جهان است و امام خمینی با این توجه و آگاهی معتقد است که مکتب اسلام پاسخگوی همه نیازهای بشری است.
