کلیه جانبازان و معلولان می توانند با 20 سال سابقه کار و حداکثر 10 سال سنوات ارفاقی که شورای امور اداری و استخدامی کشور بر اساس شرایط افراد تشخیص می‌دهد بازنشته شوند.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، شاید بسیاری از افراد دارای معلولیت درخصوص شرایط بازنشستگی پیش از موعد اطلاعات کافی نداشته باشند و به دلایلی گمان کنند شرط سنی 50 سال برای مردان و 45 سال برای زنان از شروط بازنشستگی پیش از موعد است؛ در حالی که چنین نیست. طبق تصویب مجلس شورای اسلامی در 10 اردیبهشت ماه 1385 تمامی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار، معلولین عادی، شاغلین مشاغل سخت و زیان آور و آزادگان به شرط داشتن حداقل 20 سال تمام سابقه خدمت قابل قبول و یا پرداخت حق بیمه، از لحاظ بازنشستگی و اهراز شرایط مندرج در آیین نامه اجرایی «قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور» می توانند بازنشسته شوند و هیچ شرط سنی در این باره محدودیتی ایجاد نکرده است.
البته در آیین‌نامه سال 1385 که هیأت وزیران به تصویب رسانده بود در تبصره 7 حداقل شرط سنی 50 سال برای مردان معلول و 45 سال برای زنان معلول تصویب شده بود اما دو سال بعد با شکایت معلولان به دیوان عدالت اداری، این تبصره حذف شده است. پیگیری ها از سازمان تأمین اجتماعی نیز این مسأله را تأیید می‌کند.
در رأی شماره 5 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری (که در تاریخ 18 فروردین ماه 1387 صادر شده) آمده است: «حکم مقرر در ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 و تبصره 3 آن و همچنین مقررات اصلاحی قانون فوقالذکر مصوب 1383 در باب نحوه بازنشستگی مستخدمین معلولین (اعم از جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و معلولین عادی) و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتیهای جسمی و روحی میشود مقید و مشروط به شرط سنی خاصی نشده است، بنابراین تبصره 7 ماده یک آیین‌نامه اجرائی قانون اصلاح قانون فوقالذکر که مقرر داشته «حداقل سن بازنشستگی برای کلیه معلولین عادی، بیماران ناشی از شرایط خاص کار، معلولین حوادث ناشی از کار و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مشمول تبصره 3 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 به ترتیب برای مردان و زنان 50 سال و 45 سال می‌باشد» و با افزایش شرط سنی مذکور دایره شمول قانون را تضییق و محدود کرده است، خلاف هدف و حکم مقنن و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی تشخیص داده میشود و تبصره مزبور به تجویز اصل 170 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 ابطال می‌گردد».
فقر اطلاعاتی و ارائه اخبار ضد و نقیض درخصوص بازنشستگی پیش از موعد از جمله دلایلی است که می تواند در آگاهی افراد دارای معلولیت از حقوق خود تأثیر منفی بگذارد. به طور مثال مصاحبه‌های بعضی از مسئولان تشکل‌ها در رسانه‌ها مبنی بر درخواست حذف شرط سنی 50 سال، به ایجاد شبهه در این باره دامن زد که جست و جوی قوانین مربوطه و پیگیری های خبرنگار جماران از دستگاه های ذی صلاح به شفافیت اطلاعاتی درباره بازنشستگی پیش از موعد منجر و مشخص شد هیچ شرط سنی در این خصوص وجود ندارد.
در ادامه متن کامل آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازشنستگی جانبازان و معلولین عادی و مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1385 و همچنین رأی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال تبصره 7 این آیین‌نامه آمده است:
«آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور
تاریخ تصویب : 1385/02/10
بسمه تعالی
وزارت رفاه و تأمین اجتماعی ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
بنیاد شهید و امور ایثارگران
هیئت وزیران در جلسه مورخ 10/2/1385 بنا به پیشنهاد شماره 16682/100 مورخ 15/9/1384 وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و به استناد بند (3) ماده واحده قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و
شاغلین مشاغل سخت و زیان آور ـ مصوب 1383ـ آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور
ماده 1ـ کلیه وزارتخانه ها، شرکتها، موسسات دولتی ، شهرداریها، بانکها، موسسات و شرکتها و سازمانهایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است می توانند در صورت درخواست کتبی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار، معلولین عادی، شاغلین مشاغل سخت و زیان آور و آزادگان، آنها را به شرط داشتن حداقل 20 سال تمام سابقه خدمت قابل قبول و یا پرداخت حق بیمه، از لحاظ بازنشستگی و احراز شرایط مندرج در این آیین نامه و با تصویب شورای امور اداری و استخدامی کشور بازنشسته نمایند.
تبصره 1ـ کلیه جانبازان، آزادگان، معلولین عادی و حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور که مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی بوده و در بخش غیر دولتی و یا مؤسسات مشمول قانون فهرست نهادها و مؤسسات عمومی غیر دولتی ـ مصوب 1373 ـ و اصلاحات بعدی آن یا دستگاههای دارای مقررات استخدامی خاص شاغل می باشند، مشمول مقررات این آیین نامه خواهند بود.
تبصره 2 ـ شورای امور اداری و استخدامی کشور در خصوص کلیه مستخدمین دولت که مشمول این قانون می گردند، مکلف است در صورت کامل بودن مدارک ظرف یک ماه از تاریخ وصول مدارک، نظریه خود را مبنی بر موافقت یا مخالفت با بازنشستگی افراد اعلام نماید. همچنین تعیین مدت سنوات ارفاقی این قبیل از مشمولین به عهده شورای مذکور می باشد.
تبصره 3ـ تعیین مدت سنوات ارفاقی جانبازان و آزادگان شاغل در بخش غیر دولتی به عهده بنیاد شهید و امور ایثارگران و نیز تعیین مدت سنوات سایرمشمولین این آیین نامه که در بخش غیردولتی شاغل می باشند به عهده کارگروهی که ظرف دوماه پس از ابلاغ
این تصویب نامه در سازمان تامین اجتماعی تشکیل می شود، خواهد بود. تبصره 4 ـ جانبازان و آزادگان کارگر مشمول قانون کار و قانون تأمین اجتماعی پس از تایید بنیاد شهید و امور ایثارگران و با رعایت قوانین و مقررات می توانند درخواست
بازنشستگی نمایند.
تبصره 5 ـ در هر حالت خدمت مازاد بر سی سال مشمولین این قانون در تعیین حقوق بازنشستگی قابل محاسبه نخواهد بود.
تبصره 6 - کلیه جانبازان و آزادگان مشمول این آیین نامه در صورتی که مدت خدمت مبنای بازنشستگی آنهابا احتساب مجموع سنوات سابقه خدمت (حداقل 20 سال) و سنوات ارفاقی (حداکثر 10 سال) 30 سال تمام باشد از احراز شرط حداقل سن بازنشستگی معاف خواهند بود در غیر این صورت با رعایت مفاد ماده (4) آیین نامه اجرایی قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری، موضوع تصویب‌نامه شماره 80524/ت267 مورخ 18/7/1369 دارا بودن حداقل شرط سنی برای آنان (مردان حداقل (50) سال و زنان حداقل (45) سال) الزامی است.
تبصره 7 - حداقل سن بازنشستگی برای کلیه معلولین عادی، بیماران ناشی از شرایط خاص کار، معلولین حوادث ناشی از کار و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مشمول تبصره (3) قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور ـ مصوب 1367 ـ به ترتیب برای مردان و زنان (50) سال و
(45) سال می‌باشد.
ماده 2 ـ ملاک محاسبه آخرین حقوق قبل از بازنشستگی جانبازان، آزادگان، معلولین عادی و حوادث ناشی از کار و بیماران ناشی از شرایط خاص کار مشمول این آیین نامه اعم از شاغلین در دستگاههای مورد اشاره در بند (1) یا تبصره (1) بند (1) که دارای
احکام استخدام رسمی، ثابت یا دارای عناوین مشابه می باشند، مبلغ مندرج در آخرین حکم استخدامی که بر اساس ضوابط و مقررات استخدامی حاکم بر دستگاه مربوطه مبنای حقوق بازنشستگی قرار گرفته است و نیز در خصوص آن دسته از افراد موصوف که در بخش غیر دولتی (مشمولین تبصره 1 بند 1 ) شاغل می‌باشند، مطابق قانون تأمین اجتماعی و تغییرات بعدی عمل خواهد شد
ماده3 ـ تشخیص و تعیین درجه معلولیت جانبازان و آزادگان اعم از شاغلین در بخش دولتی یا غیر دولتی به عهده کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران و نیز تشخیص و تعیین نوع معلولیت و درجات نقص عضو و یا اعضا و یا کاهش تواناییها برای
انجام کار در مورد معلولین عادی و حوادث ناشی از کار و بیماران ناشی از شرایط خاص کار مشمول این آیین نامه که در بخش دولتی شاغل هستند، به عهده کمیسیون پزشکی معتمد متشکل از سه نفر پزشک با معرفی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر حسب نوع معلولیت و یا بیماری خواهد بود. دبیرخانه اجرایی کمیسیون پزشکی معتمد مربوط به معلولیتهای شاغلین در بخش دولتی در سازمان بهزیستی کشور تشکیل می‌گردد. همچنین تشخیص و تعیین نوع معلولیت و درجات نقص عضو و یا اعضا و یا کاهش تواناییها برای انجام کار، حوادث ناشی از کار و بیماری ناشی از شرایط خاص کار مشمول این آیین نامه که در بخش خصوصی یا غیر دولتی شاغل هستند به عهده کمیسیونهای پزشکی سازمان تامین اجتماعی خواهد بود."
ماده 4 ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در خصوص دستگاههای غیر دولتی مکلف است هر ساله با اعلام سازمان تامین اجتماعی اعتبار مورد نیاز را طی ردیف جداگانه در بودجه کل کشور منظور و به حساب سازمان یادشده پرداخت نماید.
ماده 5 ـ سازمان تامین اجتماعی پس از طی تشریفات قانونی مربوط به احراز شرایط واجدین این آیین نامه و محاسبه و تعیین هزینه های متعلقه، موظف است در خصوص دستگاههای دولتی نسبت به اعلام میزان هزینه مربوطه اقدام نماید تا دستگاه محل خدمت متقاضی بازنشستگی وجوه تعیین شده را به حساب سازمان واریز نماید."
پرویز داودی
معاون اول رئیس جمهور»
«رأی شماره 5 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص ابطال تبصره 7 ماده یک تصویب‌نامه شماره 22686ک/ت3350هـ مورخ 6/3/1385 هیأت وزیران
تاریخ تصویب : 1387/01/18
رأی شماره 5 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص ابطال تبصره 7 ماده یک تصویب‌نامه شماره 22686ک/ت3350هـ مورخ 6/3/1385 هیأت وزیران
شماره هـ/85/679 26/3/1387
تاریخ: 18/1/1387 شماره دادنامه: 5 کلاسه پرونده: 85/679
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: خانم مریم محمدی.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره 7 ماده یک تصویب‌نامه شماره 22686ک/ت3350هـ مورخ 6/3/1385 هیأت وزیران. مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست، براساس قانون اصلاح بند (ب) تبصره یک ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی وظیفه مصوب 2/10/1370 مجلس شورای اسلامی، مستخدمان زن با دارا بودن 20 سال سابقه خدمت و بدون شرایط سنی میتوانند بازنشسته شوند. از طرفی بر اساس تبصره 7 ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 10/2/1385 هیأت وزیران، حداقل شرط سنی برای مستخدمان زن 45 سال تعیین شده لذا تقاضای ابطال تبصره 7 ماده یک تصویب‌نامه فوقالذکر را دارم. مشاور و مدیرکل دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت فوق طی لایحه شماره 70379/319 مورخ 3/5/1386 مبادرت به ارسال تصویر نظریه شماره 15724/ص/ 85 مورخ 23/11/1385 معاونت توسعه مدیریت و امور مجلس وزارت رفاه و تامین اجتماعی نموده است در این نامه آمده است، 1ـ ماده واحده قانون اصلاح نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1/9/1367 کلیه وزارتخانهها، شرکتها، موسسات دولتی، شهرداریها، بانکها و موسسات و شرکتها و سازمانهایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، میتوانند مستخدمین معلول (اعم از جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و معلولین عادی) رسمی یا ثابت یا دارای عناوین مشابه خود را (به جز کارگران مشمول قانون کار) به شرط داشتن حداقل 20 سال تمام سابقه خدمت براساس درخواست کتبی آنان و تصویب شورای امور اداری و استخدامی کشور با افزودن سنوات خدمت ارفاقی که مدت آن ذیلاً بر حسب نوع و درجه معلولیت و یا بیماری مشخص گردیده است، به مدت خدمت آنان بدون پرداخت کسور و فقط از لحاظ احتساب حقوق بازنشستگی، بازنشسته نمایند، خدمت زاید بر 30 سال این افراد قابل محاسبه نبوده و در تعیین حقوق بازنشستگی آنان آخرین حقوق قبل از بازنشستگی مبنای محاسبه قرار میگیرد... طبق تبصره 5 قانون اصلاح نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی مصوب 22/2/1383، جانبازان و آزادگان کارگر مشمول قانون کار و تامین‌اجتماعی با لحاظ تبصره 2 ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب 13/12/1368 مشمول این قانون خواهند بود و مشمول حداقل شرط سنی 50 سال با داشتن 30 سال سابقه کار نمیباشند. برابر ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه استخدام کشوری مصوب
13/12/1368، بازنشستگی مستخدمین رسمی، ثابت و دارای عناوین مشابه وزارتخانهها، موسسات، شرکتهای دولتی، شهرداریها و موسسات دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، با حداقل سی سال سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی طبق مقررات مربوط خواهد بود و طبق تبصره یک ماده مذکور مستخدمین رسمی و یا ثابت مشمول این قانون میتوانند با دارا بودن شرایط زیر و موافقت دستگاه دولتی متبوع خود بازنشسته شوند، الف ـ مستخدمین مرد با 50 سال سن و 25 سال سابقه خدمت. ب ـ مستخدمین زن با 45 سال سن و 25 سال سابقه خدمت و در تبصره 2 همین ماده آمده است، صرفاًَ بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، معلولین، شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور و نیز مشمولین ماده 77 و بند (الف) ماده 74 قانون استخدام کشوری از شمول حکم این ماده مستثنی بوده و تابع مقررات مربوط به خود و حداقل سن بازنشستگی خواهد بود. تبصره 6
ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی موضوع تصویب‌نامه مورخ 6/3/1385 «کلیه جانبازان و آزادگان مشمول این آیین‌نامه در صورتی که مدت خدمت مبنای بازنشستگی آنها با احتساب مجموع سنوات سابقه
خدمت (حداقل 20سال) و سنوات ارفاقی (حداکثر 10 سال) 30 سال تمام باشد از احراز شرط حداقل سن بازنشستگی معاف خواهند بود در غیر این صورت با رعایت مفاد ماده 4 آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری موضوع تصویب‌نامه شماره 80523/ت267 مورخ 18/7/1369 دارا بودن شرط سنی برای آنان (مردان حداقل 50 سال و زنان حداقل 45 سال) الزام است». تبصره 6 آیین‌نامه اجرایی با ارجاع موضوع به قانون اصلاح نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب1/9/1367 بیان مینماید این افراد به شرط داشتن 30 سال سابقه خدمت (حداقل20 سال سابقه خدمت و با افزودن سنوات خدمت ارفاقی) بدون در نظرگرفتن شرط سنی بازنشسته میگردند. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل
و پس از بحث و بـررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رأی مینماید.
رأی هیأت عمومی
حکم مقرر در ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 و تبصره 3 آن و همچنین مقررات اصلاحی قانون فوقالذکر مصوب 1383 در باب نحوه بازنشستگی مستخدمین معلولین (اعم ازجانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و معلولین عادی) و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتیهای جسمی و روحی میشود مقید و مشروط به شرط سنی خاصی نشده است، بنابراین تبصره 7 ماده یک آیین‌نامه اجرائی قانون اصلاح
قانون فوقالذکر که مقرر داشته « حداقل سن بازنشستگی برای کلیه معلولین عادی، بیماران ناشی از شرایط خاص کار، معلولین حوادث ناشی از کار و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مشمول تبصره 3 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 به ترتیب برای مردان و زنان 50 سال و 45 سال می‌باشد» و با افزایش شرط سنی مذکور دایره شمول قانون را تضییق و محدود کرده است، خلاف هدف و حکم مقنن و خارج ازحدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی تشخیص داده میشود و تبصره مزبور به تجویز اصل 170 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 ابطال می‌گردد.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ علی رازینی
