موسیقی عاشیقی از مجموعه موقام(مقام) و لحن‌هایی تشکیل شده که با ساز عاشیقی موسوم به «قوپوز» داستان‌های تغزلی، حماسی و مذهبی را روایت می‌کند و به همین دلیل به موسیقی عاشیقی شهرت دارد و به عنوان یکی از میراث بشریت ثبت جهانی شده‌است.
به اجراکنندگان و خنیاگران این موسیقی عاشیق یا اوزان می‌گویند و در حقیقت هنرمند «عاشیق» عارف و نغمه‌سرای است سیار که با ساز و آواز خود همواره در صدر مبلغان جامعه در طول تاریخ مجموعه‌ای از اطلاعات و دانش مذهبی، تاریخی، اسطوره‌ای، حماسی، عرفانی و اجتماعی را اشاعه داده‌است.
در این میان ارومیه شهری با قدمتی چند هزار ساله و دارای فرهنگی غنی در حوزه موسیقی است و جایگاهی خاص در موسیقی فولکلور آذربایجان دارد و موسیقی عاشیقی مکتب ارومیه به لحاظ سابقه، اصالت و عمومیت آن به عنوان یکی از مکاتب مهم عاشیقی به شمار می‌رود.
اوایل دهه هشتاد خورشیدی مکتب عاشیقی ارومیه بر اثر کم‌توجهی و نبود حمایت و فقدان چهره‌های جدید آینده‌ای روشنی نداشت تا اینکه با همت علاقه‌مندان و به خصوص مسوول واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان‌غربی و تلاش های اداره‌کل میراث فرهنگی به عنوان میراث ناملموس فرهنگی با شماره ۱۶۵ در سال ۱۳۹۲ ثبت ملی گردید تا در مسیر احیا قرار گیرد.
واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان‌غربی جهت احیای مکتب عاشیقی ارومیه در نخستین گام اقدامات پژوهشی و شناسایی هواهای مخصوص این مکتب را از سال 1383 شروع کرد و حاصل این تلاش در قالب کاستی با عنوان «اورمودان گلن سسلر ۱» ضبط شد و این اثر ماندگار در جشنواره تولیدات مراکز استانی حوزه هنری در اصفهان مقام اول را کسب کرد.
سال 1387 مجموعه دوم این اثر در قالب لوح فشرده با یک سری اصلاحات انجام شده و گردآوری ۵۴ مقام موسیقی عاشیقی باقیمانده از کل ۷۲ مقام مکتب عاشیقی ارومیه منتشر و در سال 1390 در قالب استانداردسازی ۵۴ مقام باقیمانده اقدام و در آلبوم «اورمودان گلن سسلر ۳» برای آیندگان به یادگار گذاشته شد.
با تلاش «داریوش علیزاده» مسوول واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان‌غربی نیز کانون عاشیق‌های حوزه هنری آذربایجان‌غربی در سال 1389 برای اولین‌بار در تاریخ کشور تاسیس گردید؛ هدف اصلی از تشکیل کانون شناسایی و تشکیل رزومه‌کاری برای هنرمندان موسیقی عاشیقی، حمایت مادی و معنوی و رسیدگی به وضعیت بیمه‌ای آنان بود.
کانون در راستای معرفی این هنر اصیل و بومی از ابتدای تاسیس تاکنون بالغ بر ۴۰۰ کنسرت برگزار کرده که برگزاری هفتگی و منظم موسیقی زنده عاشیقی به صورت رایگان در روزهای دوشنبه نمودی از اهتمام این کانون برای جلب مخاطبان و علاقمندان این رشته هنری است.
تداوم هفتگی و بی‌وقفه باعث جلب جوانان کنجکاو از شهرهای مختلف استان به خصوص شهرهای ماکو، چالدران، خوی، سلماس، ارومیه، نقده و میاندوآب شده و موجب تربیت ۱۵ عاشیق جوان زیر نظر اساتید شده‌است تا میانگین سنی عاشیق‌های استان به زیر ۴۰ سال برسد و آینده روشن‌تری فراروی این مکتب عاشقی بتوان ترسیم شود.
یکی از فواید دیگر ایجاد کانون برگزاری جشنواره‌هاست؛ در طول فعالیت یک دهه‌ای کانون سه دوره جشنواره موسیقی عاشیقی مکتب ارومیه برگزار شده که هر یک در سه مرحله (سه هفته‌ای) به اجرا درآمده‌اند.
برگزاری این جشنواره مسبب تزریق انرژی و امیدواری در میان عاشیق‌ها و حس رقابت، پیشرفت و بالا رفتن کیفیت و توانمندی آنان و همچنین باعث آشنایی جامعه و هویت‌بخشی می‌شود.
بی‌شک با حمایت دستگاه‌های فرهنگی و هنری و مشارکت آنان این جشنواره توانایی تبدیل شدن به جشنواره بین‌المللی را داراست تا مکتب عاشیقی ارومیه بیش از پیش در دنیا شناسانده شود.
برگزاری مراسمات بزرگداشت از دیگر فعالیت‌های کانون عاشیق‌های حوزه هنری آذربایجان‌غربی است که از آن جمله می‌توان به بزرگداشت عاشیق درویش وهاب‌زاده در بیست‌وچهارمین سالروز درگذشت وی با رونمایی اولین آلبوم رسمی با عنوان «اوزانلار گونشی» (خورشید عاشیق‌ها) به همت واحد موسیقی حوزه هنری اشاره کرد.
از کارهای در دست اقدام کانون نیز می‌توان به آلبوم ایشیق یول/ راه روشن/ در وصف حضرت محمد و حضرت علی و ایپک یولی ناقیل لاره/ داستاهای جاده ابریشم/ که شامل ۹ داستان فولکلور در قالب موسیقی مکتب ارومیه است، اشاره کرد که در آستانه انتشار قرار دارد.
مسوول واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان‌غربی و موسس کانون عاشیق‌های استان معتقد است که کانون عاشیق‌ها محفلی هنری برای حفظ و توسعه موسیقی عاشیقی، پرورش استعداد، تولید و ساماندهی عاشیق‌ها و هدایت جوانان از موسیقی غربی به سمت موسیقی اصیل و تشویق گردشگران برای حضور در کنسرت‌های کانون جهت اشاعه و معرفی پتانسیل فرهنگی این میراث ناملموس ذی‌قیمت است.
داریوش علیزاده در مورد دستاوردهای کانون نیز گفت: کانون بر اساس رسالت خود بر رشد تولید موسیقی فاخر و موسیقی‌های محلی و معرفی و پژوهش تاریخ موسیقی مکتب عاشیقی ارومیه و شناسایی هنرمندان این رشته از سه قرن گذشته تا به امروز پرداخته‌است.
علیزاده در توصیف عاشیقی به بیتی از مصطفی دوللو/مصطفی رسول اوغلو/ عارف و عاشیق دوره افشاریه اکتفا کرد و ادامه داد: «عاشیقلیق ائیشینه یئرین جانلار/ یئرینده یئتسین گرک ارکانه/ ها یئریه‌ها یئتیشه‌ها یئته/ دریا تکین آخا گئده هریانه» که به این مضمون است: هرکه عاشیقی خواهد لاجرم طریقت، شریعت، معرفت و حقیقت را باید طی کند و در این راه سخت ثابت‌قدم باشد و طی طریق نماید تا وجودش دریایی شود و روان سیالش به همه جا برسد.
