به گزارش این دو هفته نامه، قبر تپهها یا کورگان ها به احتمال زیاد از دوره مس و سنگ تا اواخر عصر آهن که در یک محدوده جغرافیایی گسترده از کوههای آلتایی تا اروپای غربی به دست آمدهاند، جهت تدفین مردگان نیز استفاده میشدهاند.
این قبرها توسط مردمانی که در استقرارهای نیمه دایم در داخل حوزه جغرافیایی دشت های استپی، مراتع وسیع، علفزارها و جنگل ها زندگی میکردهاند، جهت تدفین مردگان با درجه بالای اجتماعی ساخته میشدند.
کورگان در باستانشناسی به قبور تقریبا مخروطی شکل که از سطح زمین سر بر افروخته و بر اساس نوع ساختار قبرهای زیرزمینیاش به گونههای مختلف قابل تقسیم میباشند، نامیده میشوند.
این نوع قبرها به اهرام دشت استپی نیز معروف میباشند. داشتن تاسیسات معماری مختلف تدفینی در عمق زمین که حتی تا 15 متر هم میرسند، از ویژگیهای کورگانها می باشد که تفاوت خود را با سایر قبور مشخص مینمایند.
حتی احتمال داده می شود ارتفاع کورگان ها با رتبه و وضعیت اجتماعی فرد یا افراد به خاک سپرده شده وابسته بوده است.
کورگانها در محدوده جغرافیایی وسیعی یعنی از غرب اروپا (آلمان، فرانسه، انگلیس، هلند، اتریش، اسکاندیناوی) اروپای میانی (اکراین، لهستان، بلغارستان، رومانی و منطقه بالکان) و شرق اروپا (روسیه، گرجستان، ارمنستان، آذربایجان و حتی شرق آناتولی و سواحل دریای سیاه در ترکیه) و آسیای میانه (تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و آلتای) ثبت و معرفی شدهاند.
در خصوص نام کورگان ما از یک سوی بنام شهری در جنوب سیبری بر میخوریم که مرکز ایالت کرگانسکایا آبلا و از سوی دیگر در مطالعات این نوع قبرها به نام باستانشناس آمریکایی مالداوی الاصل ماریا جیم بوتاس بر میخوریم که مطالعات عمیقی بر روی قبور تپه ای (کورگان) روسیه، اکراین، مالداوی داشته و بر اساس گونه شناسی ساختار قبور و نوع تدفین، آنها را با نام فرهنگ کورگان معرفی نموده است.
باید در نظر گرفت که همواره این سنت مراسم تدفین با گل اخری قرمز رنگ همراه بوده است و خیلی زود این امر در اروپای مرکزی و بالکان فراگیر میشود.
بنا به نظر برخی محققین این قبور نشانهای از قدیمترین مردمان هند و اروپایی است ولی هرچند که اشیای بدست آمده از کورگانها تمثیل کننده هنر سیتی و حیوانی است، انتصاب این قبور به فرهنگ هند و اروپایی جای مطالعه دارد.
در کورگان ایسیک (ISIK) در قزاقستان لوحی به دست آمده است که از نوع خط هند و اروپایی نمیباشد.
قابل ذکر است که از این قبور در هندوستان و افغانستان گزارشی نشده است.
بر اساس دادههای باستان شناسی در پنج هزار سال پیش مردگان در کورگانها دفن میشدهاند. سازندگان آنها از قبایل دامدار و کوچ رو بودهاند.
در قبور دادههایی شامل اشیای نذوری (ظروف سفالی تخم مرغی شکل، لوح یادبود، درفش و سنگهای تیز کننده) و تدفینهای حیوانی میباشند.
این نوع قبرها در عصر آهن توسط اقوام معروف به اوراسیا به مانند سکاها یا براساس مدل قدیمی ساخته شده و یا کورگانهای قدیمی مورد استفاده جدید قرار گرفتهاند.
قبرتپهها یا کورگانها همان گونه که پیشتر به آن اشاره شد دارای فرمی تقریبا مخروطی شکل هستند که از سطح زمینهای اطراف از 2 تا 15 متر سر برافراشتهاند.
این قبور راست گوشه و بیشتر شرقی - غربی میباشند. از آنجایی که مردمان باستان هنگام دفن مرده به خورشید و جهت تابش آن اهمیت میدادند به همین دلیل اکثر قبرها در جهت شرقی - غربی یا جهات فرعی (چون در طول سال جهت خورشیداندکی نوسان دارد) ساخته شدهاند و مردهها را اغلب از پهلو چپ یا راست دفن کردهاند.
این نوع قبور متعلق به عصر آهن II میباشند. این نوع قبور در عصر برنز نیز یافت شده است که دارای ابعاد بزرگی میباشند همراه قبور نیز اشیاء تدفینی یافت شده است. دیواره این قبور را با لاشه سنگ میساختهاند و در بعضی دیگر دیواره را با سنگهای بزرگ کف رودخانهای ساخته اند و درانواع دیگر از تخته و لاشه سنگ بزرگ جهت ساخت دیواره قبرها استفاده کردهاند روی آنها را با تخته سنگهای بزرگ پوشاندهاند.
ساختار زیرزمینی قبرها نیز متفاوت میباشند. در این قبور معمولا چند قطعه سنگ بزرگ در اطراف این گورتپه ها قرار گرفته است. این نوع قبرها در ایران ناشناخته ماندهاند و تا کنون در این خصوص هیچ گزارش چاپ شدهای در اختیار نداریم، همان گونه که اشاره شد، بحث این معماری گسترده و پر رمز و راز که منشأ جهان شمولی دارد در بخش وسیعی از دنیای باستان پراکنده شده است و باستانشناسان و محققان باید بدان توجه خاص داشته باشند تا نکات تاریک تاریخ این معماری را مشخص سازند.
تنظیم: پرویز بابائی ** انتشار دهنده:رستگار
8023/6183
این قبرها توسط مردمانی که در استقرارهای نیمه دایم در داخل حوزه جغرافیایی دشت های استپی، مراتع وسیع، علفزارها و جنگل ها زندگی میکردهاند، جهت تدفین مردگان با درجه بالای اجتماعی ساخته میشدند.
کورگان در باستانشناسی به قبور تقریبا مخروطی شکل که از سطح زمین سر بر افروخته و بر اساس نوع ساختار قبرهای زیرزمینیاش به گونههای مختلف قابل تقسیم میباشند، نامیده میشوند.
این نوع قبرها به اهرام دشت استپی نیز معروف میباشند. داشتن تاسیسات معماری مختلف تدفینی در عمق زمین که حتی تا 15 متر هم میرسند، از ویژگیهای کورگانها می باشد که تفاوت خود را با سایر قبور مشخص مینمایند.
حتی احتمال داده می شود ارتفاع کورگان ها با رتبه و وضعیت اجتماعی فرد یا افراد به خاک سپرده شده وابسته بوده است.
کورگانها در محدوده جغرافیایی وسیعی یعنی از غرب اروپا (آلمان، فرانسه، انگلیس، هلند، اتریش، اسکاندیناوی) اروپای میانی (اکراین، لهستان، بلغارستان، رومانی و منطقه بالکان) و شرق اروپا (روسیه، گرجستان، ارمنستان، آذربایجان و حتی شرق آناتولی و سواحل دریای سیاه در ترکیه) و آسیای میانه (تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و آلتای) ثبت و معرفی شدهاند.
در خصوص نام کورگان ما از یک سوی بنام شهری در جنوب سیبری بر میخوریم که مرکز ایالت کرگانسکایا آبلا و از سوی دیگر در مطالعات این نوع قبرها به نام باستانشناس آمریکایی مالداوی الاصل ماریا جیم بوتاس بر میخوریم که مطالعات عمیقی بر روی قبور تپه ای (کورگان) روسیه، اکراین، مالداوی داشته و بر اساس گونه شناسی ساختار قبور و نوع تدفین، آنها را با نام فرهنگ کورگان معرفی نموده است.
باید در نظر گرفت که همواره این سنت مراسم تدفین با گل اخری قرمز رنگ همراه بوده است و خیلی زود این امر در اروپای مرکزی و بالکان فراگیر میشود.
بنا به نظر برخی محققین این قبور نشانهای از قدیمترین مردمان هند و اروپایی است ولی هرچند که اشیای بدست آمده از کورگانها تمثیل کننده هنر سیتی و حیوانی است، انتصاب این قبور به فرهنگ هند و اروپایی جای مطالعه دارد.
در کورگان ایسیک (ISIK) در قزاقستان لوحی به دست آمده است که از نوع خط هند و اروپایی نمیباشد.
قابل ذکر است که از این قبور در هندوستان و افغانستان گزارشی نشده است.
بر اساس دادههای باستان شناسی در پنج هزار سال پیش مردگان در کورگانها دفن میشدهاند. سازندگان آنها از قبایل دامدار و کوچ رو بودهاند.
در قبور دادههایی شامل اشیای نذوری (ظروف سفالی تخم مرغی شکل، لوح یادبود، درفش و سنگهای تیز کننده) و تدفینهای حیوانی میباشند.
این نوع قبرها در عصر آهن توسط اقوام معروف به اوراسیا به مانند سکاها یا براساس مدل قدیمی ساخته شده و یا کورگانهای قدیمی مورد استفاده جدید قرار گرفتهاند.
قبرتپهها یا کورگانها همان گونه که پیشتر به آن اشاره شد دارای فرمی تقریبا مخروطی شکل هستند که از سطح زمینهای اطراف از 2 تا 15 متر سر برافراشتهاند.
این قبور راست گوشه و بیشتر شرقی - غربی میباشند. از آنجایی که مردمان باستان هنگام دفن مرده به خورشید و جهت تابش آن اهمیت میدادند به همین دلیل اکثر قبرها در جهت شرقی - غربی یا جهات فرعی (چون در طول سال جهت خورشیداندکی نوسان دارد) ساخته شدهاند و مردهها را اغلب از پهلو چپ یا راست دفن کردهاند.
این نوع قبور متعلق به عصر آهن II میباشند. این نوع قبور در عصر برنز نیز یافت شده است که دارای ابعاد بزرگی میباشند همراه قبور نیز اشیاء تدفینی یافت شده است. دیواره این قبور را با لاشه سنگ میساختهاند و در بعضی دیگر دیواره را با سنگهای بزرگ کف رودخانهای ساخته اند و درانواع دیگر از تخته و لاشه سنگ بزرگ جهت ساخت دیواره قبرها استفاده کردهاند روی آنها را با تخته سنگهای بزرگ پوشاندهاند.
ساختار زیرزمینی قبرها نیز متفاوت میباشند. در این قبور معمولا چند قطعه سنگ بزرگ در اطراف این گورتپه ها قرار گرفته است. این نوع قبرها در ایران ناشناخته ماندهاند و تا کنون در این خصوص هیچ گزارش چاپ شدهای در اختیار نداریم، همان گونه که اشاره شد، بحث این معماری گسترده و پر رمز و راز که منشأ جهان شمولی دارد در بخش وسیعی از دنیای باستان پراکنده شده است و باستانشناسان و محققان باید بدان توجه خاص داشته باشند تا نکات تاریک تاریخ این معماری را مشخص سازند.
تنظیم: پرویز بابائی ** انتشار دهنده:رستگار
8023/6183
کپی شد